برخی از جمله خود قدومی چنین می اندیشند. شگفت انگیز نخواهد بود اگر محمود عباس نیز پس از بررسی و تحلیل مسائل چنین نظری داشته باشد.
از جمله چیزهایی که نشان می دهد عباس نیز این گونه می اندیشد آن است که وی نام فاروق قدومی را به عنوان عضو هیأت همراه خود در کنفرانس خارطوم درج کرده است. هر چند که قدومی با رد این پیشنهاد گفته است که به اندازه کافی در کنفرانس های سران عرب شرکت کرده است.
عباس با درج نام قدومی در عضویت هیأت همراه خود، عوامل گوناگونی را مد نظر داشته است که یکی از آنها بدون تردید، افزایش جایگاه قدومی به سبب روابطش با جنبش حماس است. از جمله دیگر عوامل در این تصمیم عباس می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
اول، عباس لزوم مصالحه با قدومی در سایه فعل و انفعال های جاری در درون جنبش فتح را درک کرده است، زیرا شورای انقلابی این جنبش تصمیم گرفته است که نشست های کمیته مرکزی این جنبش به صورت کامل در خارج از فلسطین برگزار شود و حال آنکه محمود عباس از زمان برگزاری آخرین نشست کمیته مرکزی به ریاست قدومی در پایتخت اردن از برگزاری مجدد آن جلوگیری کرده است.
عباس همچنین لزوم اتحاد کهنه سربازان را پیش از برگزاری کنگره ششم جنبش فتح که برگزاری آن یک بار دیگر از ماه مارس گذشته به تعویق افتاد و هنوز زمان بعدی آن مشخص نشده، درک کرده است تا به این وسیله با خواسته های نسل جدید که خواستار کسب جایگاه واقعی خود در صف اول رهبری این جنبش است، مقابله کند.
دوم، عباس تلاش می کند تا نقش ساف را در مقابل تشکیلات خودگردان پس از پیروزی حماس در انتخابات مجلس قانونگذاری تقویت کند. این امر نیازمند مصالحه با قدومی به عنوان رئیس دایره سیاسی ساف است تا اختیاراتی را که در گذشته از وی گرفته و به وزیر امور خارجه کابینه خود داده بود، به او باز گرداند.
محمود عباس اکنون نمی خواهد تا سیاست و تماس های خارجی به دست محمود الزهار وزیر امور خارجه کنونی دولت فلسطین در کابینه حماس باقی بماند، بلکه می کوشد تا آنها را به قدومی باز گرداند و این امر نیازمند مصالحه میان دو طرف است تا آنکه قدومی با الزهار بدون توجه به عباس به توافق خاصی نرسد، زیرا عباس چنین احتمالی را وارد می داند، چرا که با بیرون آوردن برگه دایره روابط ملی و بین المللی از جیب خود، نشان داد که احتمالا قصد دارد ـ در صورت عدم بازگشت قدومی به سوی او ـ آن را جایگزین دایره سیاسی قرار دهد، همان گونه که این امر می تواند انگیزه بازگشت قدومی به سوی محمود عباس باشد!
سوم، محمود عباس در هیچ حالتی نمی خواهد قدومی در جریان بازسازی سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) در کنار حماس قرار گیرد، زیرا این امر موجب می شود ساف از دست محمود عباس خارج شود.
اما قدومی به چند دلیل از نزدیک شدن به محمود عباس خودداری کرده است:
1. قدومی که از سالن جلسات وزرای امور خارجه عرب در کنفرانس الجزایر به صورت تحقیر آمیزی ـ بنا به دستور محمود عباس ـ اخراج شد، مناسب نمی بیند که در کنفرانس عربی بعدی همراه عباس حاضر شود تا مسئولان عرب او را در حالی که زیر سیطره عباس قرار گرفته است در خارطوم ببینند و حال آنکه پیش از این تلاش کرده بود که در الجزایر وی را به چالش بکشد.
و اگر هم ناچار به مصالحه است این امر باید در نشست کمیته مرکزی فتح که قرار است در دهم ماه جاری به ریاست خود وی برگزار شود، صورت پذیرد، زیرا این برای او بهتر است!
2. قدومی نمی خواهد با چنین مصالحه ای جایگاه محمود عباس را به عنوان رئیس کمیته اجرایی ساف تثبیت یا زمینه به دست گرفتن ریاست دولت فلسطین را برای او فراهم کند. به همین سبب قدومی در نشست خود با رهبران حماس و گروه های ائتلاف ملی فلسطین در دمشق با انتقاد شدید از وضعیت ساف، مشروعیت کمیته اجرایی ساف و مجلس ملی و مرکزی این سازمان را به زیر سؤال برد و بر لزوم بازسازی و فعال سازی ساف و نیز جدایی میان ریاست تشکیلات خودگردان و ریاست ساف تاکید کرد. این بدان معناست که او انتخاب عباس به عنوان رئیس ساف را به رسمیت نمی شناسد، زیرا کمیته ای که او را انتخاب کرده قانونی نبوده است و در آینده نیز انتخاب محمود عباس به این سمت را نمی پذیرد.
3. جدایی و استقلال سه منصبی که قدومی ـ و نیز حماس ـ خواهان آن است، به آن معناست که عباس باید میان ریاست تشکیلات خودگردان یا ریاست ساف یکی را برگزیند و قدومی و حماس نیز ریاست ساف و ریاست دولت فلسطین را میان خود تقسیم کنند.
در چنین وضعی قدومی بر به دست گرفتن ریاست دولت فلسطین یا ساف تاکید خواهد کرد، زیرا بر این باور است که عباس یا نمایندگان نسل جدید در فتح که به احتمال زیاد با عباس برای اخراج قدومی از عضویت کمیته مرکزی فتح ـ در صورتی که کنگره ششم فتح برگزار شود ـ متحد خواهند شد، تلاش خواهد کرد. در این میان قدومی هنوز به بهانه آنکه اشغالگران در اراضی فلسطینی حضور دارند با برگزاری کنگره ششم فتح مخالفت می کند، هر چند که او نتایج انتخابات مجلس قانونگذاری را که همزمان با اشغال مناطق فلسطینی در آنها برگزار شد، پذیرفته است!
4. نکته دیگری که قدومی را به تجدید ائتلافش با حماس در مقابل ائتلاف با عباس وادار می کند این است که عباس به اصول مصالحه اش با قدومی که در امان ـ همزمان با برگزاری نشست کمیته مرکزی فتح در ماه ژوئیه سال گذشته ـ انجام شد، پایبند نماند. مضاف بر آنکه امیدوار است تا حماس اختیاراتش را به عنوان رئیس دایره سیاسی ساف و وزیر امور خارجه دولت فلسطین به او بازگرداند و این امر نیز با تفاهم میان وی و الزهار و با دخالت خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس امکان پذیر می گردد.
اما به نظر می رسد که محاسبات حماس با محمود عباس و قدومی بسیار متفاوت است. این محاسبات حماس را بر آن می دارد که به سبب اختلافات با عباس با وی همزیستی و به سبب اختلاف در نگرش ها و منافع با قدومی با وی تعامل داشته باشد.
“حماس” که با محمود عباس اختلاف سیاسی دارد، سودی در آن نمی بیند که اختلافات میان خود و عباس را تشدید کند، بلکه مصلحت این جنبش در آن است که با وی همکاری نماید، زیرا در غیر این صورت در مقابل دو راه دشوار قرار می گیرد که یا باید امتیازات سیاسی به عباس بدهد یا قدرت را زودهنگام رها کند.
همین امر موجب شده است که حماس برخی از مواضع تند رئیس تشکیلات خودگردان را نادیده بگیرد تا آنکه همزیستی با وی ادامه یابد و به همین سبب منطقی نمی بیند که به خاطر قدومی با عباس درگیر شود.
همچنین، حماس به خوبی از این نکته آگاه است که اختلافات قدومی و عباس بیشتر از آنکه سیاسی باشد دلایل شخصی دارد، زیرا قدومی به رغم مخالفتش با توافق اسلو و نقشه راه همچنان با یاسر عرفات در ارتباط بود تا آنکه جایگاه خود را از دست ندهد.
اما در دوره محمود عباس، او اخیرا به مقامات مصری که درصدد مصالحه میان وی و عباس بودند، گفته که با نقشه راه موافق است و حال آنکه حماس مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده است، اما در آن زمان عباس از دیدار با قدومی خودداری کرد، البته این امر پیش از برگزاری انتخابات مجلس قانونگذاری و پیروزی حماس صورت گرفت.
حماس در آن زمان، از پذیرش پیشنهادهای قدومی برای تشکیل کمیته ای از دبیران کل گروه های فلسطینی برای بر عهده گرفتن رهبری فلسطینیان خارج خودداری کرد، هر چند که به ادامه گفت و گو با وی در این باره تمایل داشت.
تاکتیک حماس در آن زمان این بود که عباس را برای برگزاری انتخابات شوراها و مجلس در زمان مقرر تحت فشار قرار دهد بدون آنکه با وی درگیر شود، مبادا که این درگیری موجب شود او از اجرای تعهدات خود سر باز زند.
“حماس” اکنون نیز به تاکتیک مشابهی دست زده و درصدد نزدیک تر شدن به قدومی و بررسی نظرات او درباره تشکیل کمیته ای است که قرار است جهت بازسازی ساختار ساف و فعال کردن این سازمان تشکیل شود، البته بدون آنکه گامی عملی در این راستا بردارد، مبادا که ارتباطش با عباس قطع گردد.
حماس محمود عباس را زیر فشار گذاشته است تا فراخوان تشکیل کمیته عالی ملی را که در مذاکرات سال گذشته در قاهره طرح تشکیل آن به تصویب رسید، عملی سازد، اما نمی خواهد این کمیته را بدون موافقت عباس تشکیل دهد، زیرا درصدد قطع روابط با عباس نیست.
ملاقات های رهبران حماس با قدومی فقط در راستای زیر فشار گذاشتن عباس است و نه در جهت تشدید اختلافات با وی. این جنبش معتقد است که قدومی نیز برای وارد آوردن فشار به عباس، مانور می دهد.
به همین سبب “حماس” با اعطای مجدد اختیارات ریاست دایره سیاسی ساف به قدومی موافقت نیست، زیرا:
1- این جنبش ساف را تنها نماینده مشروع و قانونی ملت فلسطین نمی داند، مضاف بر آنکه عضو این سازمان نیز نیست.
2- این جنبش ترجیح می دهد که سیاست خارجی همچنان در دستش باقی بماند و آن را به جنبش فتح ندهد، حتی اگر به شخصی مانند قدومی سپرده شود.
3- “حماس” ادامه اختلاف میان قدومی و عباس را قطعی نمی داند.
4- اگر هم این اختلاف ادامه یابد دلایل دیگر از جمله اراده خداوند سبحان را درباره اینکه قدومی همچنان رئیس دایره سیاسی باقی بماند، از نظر دور نمی دارد.
به همین سبب “حماس” موضع خود را درباره درخواست قدومی برای باز پس گیری اختیاراتش ـ آن گونه که دکتر موسی ابومرزوق نائب رئیس دفتر سیاسی حماس می گوید ـ در سه نکته خلاصه کرده است:
اول، دکتر الزهار همه اختیارات وزارت امور خارجه را از دکتر ناصر القدوه تحویل گرفته است.
دوم، باز پس دادن اختیارات قدومی به وی نیازمند گفت و گوی سه جانبه قدومی، عباس و الزهار است.
سوم، نتایج ملاقاتی را که قرار است به زودی میان قدومی و الزهار انجام شود، باید مورد توجه قرار داد.
ابو مرزوق ما را وا می گذارد تا نتیجه بگیریم که دیدار قدومی و الزهار ـ در صورت انجام ـ از نظر مصالح قدومی نتیجه بخش نخواهد بود، مگر آنکه مذاکرات سه جانبه آن را تایید کند!!
منبع: روزنامه الشرق چاپ قطر
