علی هویدی دبیر کل سازمان فلسطینی حق بازگشت آوارگان “ثابت” در گفت و گویی اختصاصی با خبرنگار مرکز اطلاع رسانی فلسطین در بیروت اوضاع آوارگان فلسطینی را تشریح کرد.
آوارگان فلسطینی مقیم لبنان و چالش های موجود
س: آیا در مرحله کنونی اردوگاه های آوارگان فلسطینی در لبنان با چالش های متعددی مواجه هستند؟
ج: چالش های فراروی اردوگاه های آوارگان از زمان تاسیس آن پس از سال 1948م تا به امروز لحظه ای متوقف نشده است و این به خاطر آن است که هر روز توطئه ای علیه آورگان فلسطینی با هدف کوچاندن آوارگان و یا اسکان دایمی آنان در لبنان صورت می گیرد.
امروز و همزمان با سفر وزیر خارجه انگلیس به لبنان، درباره سامان بخشی به سلاح فلسطینیان مقیم اردوگاه ها سخن به میان آمده است، سارکوزی رئیس جمهوری فرانسه نیز در سفر به لبنان، درباره بازگشت آوارگان فلسطینی لبنان تنها به اراضی کرانه باختری و نوار غزه سخن گفته است، پیش از این نیز در 22 ماه می “دیوید ولش” در لبنان همان طرح سارکوزی را مطرح کرد، پیش از ولش، باراک اوباما نامزد حزب دمکرات برای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا گفت که هرگز با بازگشت آوارگان فلسطینی به خانه و کاشانه شان موافقت نخواهد کرد. همه این امور باعث افزایش چالش ها و ادامه محنت های آوارگان فلسطینی در لبنان می شود، حقوق مدنی و اجتماعی آنان در نظر گرفته نمی شود نرخ بیکاری به بیش از 60 درصد و میزان فقر به پایین ترین حد خود و تراکم جمعیت به بیش از 314 درصد رسیده است …
انتاب راه برای آوارگان فلسطینی مقیم لبنان کاملا مشخص و آشکار است آنان با هر گونه طرح اسکان یا کوچاندن و یا پرداخت غرامت به آنان در عوض اسکان در منطقه ای غیر فسطین مخالفند و جز به بازگشت، طرح و راه دیگری را نمی پذیرند. همه در و دیوارها و کوچه پس کوچه های اردوگاه های لبنان از بازگشت حرف می زنند. اگر از دولت لبنان می خواهیم که حقوق مدنی و اجتماعی مان را تامین کند این درخواست ما با هدف یک زندگی با عزت و کرامت مطرح می شود تا بتوانیم از حق بازگشت خود دفاع کنیم و این گونه نیست که عده ای از سیاست مداران لبنانی مدعی اند که تامین حقوق مدنی و اجتماعی آوارگان فلسطینی مقیم لبنان باعث می شود تا آنان فلسطین و حق خود در بازگشت را فراموش کنند و باعث اجرایی شدن طرح اسکان می شود.
تحولات لبنان و بازتاب آن
س: لبنان در ماه های گذشته شاهد تحولات زیادی بود و شکر خدا با آشتی به پایان رسید آیا این تحولات تاثیری بر اوضاع فلسطین نیز داشته است؟
ج: گروه های فلسطینی مقیم لبنان به آرمان های ملی فلسطین کاملا پایبند هستند. این گروه ها به خوبی می دانند که آن چه در لبنان اتفاق افتاده مربوط امور داخلی است و فلسطینیان خود را از مداخله در امور داخلی لبنان دور می کنند اما واقعیت این است که ما ملتی هستیم که در لبنان سکونت داریم و در واقع هر گونه زیانی که به لبنان وارد آید بدون شک تاثیرات سوء آن دامان ما را نیز خواهد گرفت. به ما اطلاع دادند که گفت و گوی فلسطینی و لبنانی شماره 41 که در 13 اکتبر 2005م. آغاز شد به علت اوضاع امنیتی لبنان متوقف شده است. اما امروز فلسطینیان پس از امضای پیمان دوحه امیدوارند که طرفین، گفت و گو را بار دیگر از سربگیرند به ویژه آن که گروه های فلسطینی در لبنان در خصوص تاسیس یک سازمان مرجع فلسطینی در لبنان تحت عنوان کمیته فلسطینی بحران با عضویت سازمان آزادی بخش فلسطین و سایر گروه های ائتلافی فلسطین به توافق رسیده اند. هم اکنون فضای مناسبی برای آغاز گفت و گو بین طرفین لبنانی و فلسطینی در خصوص چهار مساله سیاسی، انسانی، قانونی و امنیتی آغاز شده است.
اوضاع نهر البارد
س: آن چه که یک سال پیش در اردوگاه نهر البارد اتفاق افتاد یک فاجعه حقیقی بود وضعیت اردوگاه در حال و آینده چگونه است؟
ج: اولا باید به این نکته اشاره کنم که هر دو گروه فلسطینی و لبنانی قربانی حوادث دردناک در اردوگاه نهر البارد شدند. امروز پس از گذشت یک سال از آن حوادث هنوز بیش از 25 هزار آواره فلسطینی از مجموع 38 هزار نفری که در ابتدای حوادث منازل خود را ترک کردند، همچنان در خارج این اردوگاه به سر می برند. آن عده هم که بازگشتند به علت کمبود آب و برق و مشکلات بهداشتی هم اکنون در اردوگاهی جدید سکنی گزیده اند. به گفته “هدی ترک” سخنگوی سازمان کاریابی و امدادرسانی به آوارگان فلسطینی مقیم لبنان آوارگان اردوگاه نهر البارد در اردوگاه ها و مناطق مختلف لبنان به سر می برند و منتظر بازسازی اردوگاه خود تا سه سال آینده هستند. با وجود این، ما فسطینیان به خاطر آن چه که “کارین ابو زید” رئیس آنروا در سفر اخیرش به بیروت در تاریخ 9 ژوئن 2008م. و در حضور نمایندگانی از کشورهای کمک کننده و دولت لبنان مطرح کرده بود بسیار نگرانیم. ابو زید در این دیدار خطاب به کسانی که در کار بازسازی اردوگاه نهر البارد شرکت خواهند کرد گفت: بدون کمک های شما ما هیچ گونه امکان مادی برای بازگشت آوارگان فلسطینی به خانه های شان در نهر البارد نداریم. این ادعا به معنای آن است که هر گونه سهل انگاری و یا عدم حمایت های کشورهای کمک کننده باعث می شود تا کار بازسازی ویرانه های اردوگاه به تاخیر بیافتد و گذشته از این، ترس از اعمال فشار سیاسی برخی از کشورهای کمک کننده به خاطر برخی از امور مربوط به کوچاندن آوارگان مانند آن چه که در گذشته برای سایر اردوگاه ها نظیر زعتر، جسر پاشا و نبطیه اتفاق افتاد و طی آن این اردوگاه ها از نقشه لبنان در سال های 1974 و 1967م. برداشته شدند، وجود دارد. طی این سال ها ده ها هزار آواره، خانه های خود را ترک و در مناطق مختلف لبنان و اغلب آنان در خارج این کشور سکنی گزیدند.
و اما در خصوص آینده اردوگاه نهر البارد باید بگویم که آینده اردوگاه را “خلیل مکاوی” رئیس کمیته گفت و گوی لبنانی ـ فسطینی ترسیم کرده است. وی اظهار داشت که اردوگاه نهر البارد در آینده تحت رهبری و حاکمیت دولت لبنان قرار خواهد گرفت و دولت در این زمینه راهبرد کامل و فراگیری را مشخص کرده است. ناگفته نماند که هر فلسطینی یا غیر فلسطینی که قصد ورود به اردوگاه نهر البارد را دارد باید از طرف فرماندهی ارتش لبنان مجوز داشته باشد. حتی ساکنان اصلی اردوگاه نیز این مجوزها را دریافت کرده اند بنابراین هر کس که می خواهد وارد این اردوگاه شود قبلا باید این مجوزها را به نگهبانان مستقر در ورودی های اردوگاه نشان دهند.
شصتمین سالگرد فاجعه فلسطین در لبنان
س: شصتمین سالگرد فاجعه فلسطین و اثرات آن بر آوارگان مقیم لبنان را چگونه ارزیابی می کنید؟
ج: فلسطینیان مقیم لبنان شصتمین سالگرد فاجعه فلسطین را با این امید احیا نمودند که طی ده سال آینده زمان پیروزی و عزت و کرامت خواهد رسید این صرف یک احساس نیست بلکه تحقق آن نزدیک و نشانه هایش در حال ظهور است و چهار مورد نشانه ای که می توان به آن اشاره کرد عبارتند از:
نشانه نخست مهاجرت معکوس یهودیان به خارج فلسطین است. میانگین این مهاجرت از سال 2000م. تاکنون سالانه به بیش از بیست هزار نفر می رسد و این در حالی است که در دهه نود قرن گذشته این تعداد به 15 الی 17 هزار نفر می رسید.
نشانه دوم این است که نقش و عملکرد آژانس مهاجرت یهودیان که در سال 1929 برای تسهیل در روند کوچ یهودیان به فلسطین تاسیس شده بود ضعیف شده است.
نشانه سوم مربوط به پایبندی ملت فلسطین به حقوق حقه و آرمان های ملی و در مقدمه حق بازگشت به خانه و کاشانه اصلی و نیز باور استوار و مستحکم این ملت مبنی بر این که حق بازگشت غیر قابل چانه زنی و معامله است. هنگامی که از بازگشت سخن می گوییم منظور ما بازگشت کسانی است که در سال 1948م. از خانه و کاشانه شان به زور طرد شده اند. این حق غیر قابل تصرف است. به این معنا که هیچ موسسه یا دولت یا تشکیلات یا جمعیت و هیچ شخصیتی قادر به ذره ای کوتاهی در قبال آن نیست و حتی هر گونه مطرح کردن این حق در پای میز مذاکره به مثابه نقض قانون بین المللی و خیانت به ملت فلسطین است.
و اما نشانه چهارم پایداری ملت فلسطین در نوار غزه است که هر گونه تسلیم شدن و چشم پوشی از حقوق را به رغم محاصره و قتل عام روز مره سازمان یافته، رد می کند. می توان گفت همان گونه که رژیم صهیونیستی نتوانست ملت فلسطین را طی این همه سال تسلیم خواسته ها و سیاست های شوم خود بکند، همچنین تاکنون قادر به تحقق توطئه هایش در غزه نشده است. اکنون ما نیز در لبنان از این همه نیرو و پایداری و این اراده پولادین اهالی غزه الهام می گیریم و دنباله رو راه برادران مان در دستیابی به آرمان های خود هستیم.
فلسطینیان مقیم لبنان و چالش های فرارو
س: از منظر شما امروزه مهمترین چالش های فراروی فلسطینیان مقیم لبنان چیست؟
ج: 1ـ نهادینه کردن یک نهاد سیاسی مرجع و یکپارچه به گونه ای که بتواند از فلسطینیان مقیم لبنان از طریق هماهنگی با دولت لبنان و سازمان آنروا بر اساس اصل پایبندی به حق بازگشت و دفاع از آن، حمایت کند 2 ـ با انتخاب میشل سلیمان به عنوان رئیس جمهوری جدید لبنان و تشکیل کابینه جدید به تامین حقوق مدنی و اجتماعی خود چشم امید دوخته ایم 3 ـ حفظ امنیت اردوگاه ها در برابر کلیه خطرات امنیتی به گونه ای که بحران نهر البارد بار دیگر اتفاق نیافتد 4 ـ اجازه دادن به ورود مصالح ساختمانی به اردوگاه های صیدا و پنج اردوگاه صور (عین الحلوه، المیه و میه، برج الشمالی، البص و الرشیدیه) 5 ـ بهبود خدمات آنروا در زمینه های آموزشی و درمانی به ویژه در پی تشدید موج گرانی در کشور.
سلاح اردوگاه ها
س: در خصوص سلاح اردوگاه ها تاکنون بحث و جدل های زیادی به راه افتاده آیا به تازگی نیز این جدل ها وجود داشته است؟
ج: سلاح فلسطینی در لبنان بیش از چهار دهه است که وجود دارد و برای رفع این مشکل تاکنون تلاش های گسترده ای صورت گرفته است. امروز نیز پس از صدور دو قطعنامه 1559 و 1701 اعلام می داریم که حل موضوع سلاح فلسطینی در لبنان در آغاز باید از طریق گفت و گو حل شود به طوری که در پای میز مذاکره با دولت لبنان بر اساس حمایت از فلسطینیان و مساله آنان از یک سو و تامین امنیت لبنان از سوی دیگر به تفاهم برسیم.
پیامد ادامه اختلافات
س: اوضاع فلسطین در کرانه باختری و نوار غزه سال گذشته شاهد اختلاف و تحولات زیادی بود این اختلافات چه تاثیری بر اوضاع لبنان داشت؟
ج: به رغم همه اختلافات در امور داخلی فلسطین در کرانه باختری و نوار غزه و کشته و زخمی شدن عده ای از دو طرف، گروه های درگیر فلسطینی در لبنان تصمیم گرفتند تا این مساله در لبنان هیچ گونه بازتابی نداشته باشد، با وجود این، در برخی اردوگاه ها قانون شکنی هایی رخ داد، به گونه ای که عده ای تلاش کردند یکی از طرفداران حماس را در ادوگاه الرشیده به قتل برسانند اما خوشبختانه این حادثه رخ نداد و مساله با تدبیر و درایت حکیمانه طرف های ذیربط فیصله یافت.
امروز نیز پس از فراخوان محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان برای انجام گفت و گوی غیر مشروط ما ملت فلسطین در لبنان امیدواریم که این فراخوان به رغم همه علامت سوال ها، فراخوان و درخواستی صادقانه باشد و این مساله طی روزهای آینده مشخص خواهد شد.
کمیته فلسطینی بحران که پس از حوادث اخیر لبنان و به منظور دور ساختن مردم فلسطین از هر گونه اختلافات داخلی لبنان شکل گرفت و شاخه های فرعی این کمیته نیز در مناطق و اردوگاه های مختلف تشکیل شد، اقدامی بسیار مهم برای فلسطینیان به شمار می آید و نگرانی آنان را در لبنان بر طرف می کند.
س: سازمان ثابت را چگونه تعریف می کنید و مهم ترین وظایف و اهداف این سازمان چیست؟
ج: ثابت یک سازمان فلسطینی غیر دولتی و مستقل و یک سازمان فرهنگی و تبلیغاتی و مقر آن در لبنان است. این سازمان به مساله آوارگان فلسطینی و بازگشت آنان به خانه و کاشانه شان که طی فاجعه 1948 کوچانده شده بودند، می پردازد.
اصلی ترین وظایف و اهداف این سازمان عبارتند از: حفظ هویت فلسطینی، مبارزه با توطئه ها و سیاست های اسکان و کوچاندن آوارگان فلسطینی، تلاش برای تامین حقوق مدنی و اجتماعی آوارگان در لبنان، بالابردن سطح آگاهی ها در خصوص مساله آوارگان و حق بازگشت در میان فلسطینیان و جهان عرب و افکار عمومی جهان، همکاری گسترده با “آنروا” به عنوان یک موسسه بین المللی که در پی بروز فاجعه فلسطین تشکیل شد، همکاری با نهادهای ذیربط لبنانی برای بهبود اوضاع معیشتی و انسانی آوارگان، همکاری با نهادهای داخلی و عربی و بین المللی برای تشکیل یک گروه فشار جهت حمایت از آوارگان و تشریح حق بازگشت در رسانه های گروهی و منطقه ای و بین المللی
مکانیزم های شما برای اجرا و تحقق اهداف سازمان ثابت چیست؟
ج: بدیهی است که مکانیزم ها برای تحقق اهداف ثابت، متنوع و بسیار هستند. برگزاری کنفرانس ها، سمینارها، جلسات بحث و بررسی، برپایی نمایشگاه ها، تبلیغات دیداری و نوشتاری، فعالیت های رسانه ای و فرهنگی، دوره های آموزشی، روابط عمومی، تدارک سفرهای هیأت های خارجی و عربی به اردوگاه ها و اماکن سکونت آوارگان لبنان از جمله این ابزارها و مکانیزم ها هستند.
بنابراین از زمانی که سازمان در 22 دسامبر 2006م. فعالیت خود را به طور رسمی تحت نظارت کابینه نخست وزیر اسبق لبنان دکتر سلیم الحص آغاز کرد فعالیت های این سازمان لحظه ای متوقف نشده است. در این وقت کوتاه نمی توان همه فعالیت های سازمان را در طول این مدت بیان کرد. برگزاری بیش از 45 همایش مردمی، برپایی یک کنفرانس مرکزی در بیروت در تاریخ 25 اکتبر 2007م. تالیف دو کتاب یکی درباره روستای شعب در فلسطین و دیگری درباره اردوگاه آوارگان “برج البراجنه” از جمله این فعالیت هاست. در پنجاه و نهمین سالگرد فاجعه فلسطین ما همچنین در کاخ ریاست جمهوری لبنان با امیل لحود رئیس جمهوری وقت لبنان در تاریخ 14 می 2007م. برای تاکید بر حق بازگشت دیدار کردیم.
سازمان “ثابت” در خصوص احیای شصتمین سالگرد فاجعه نیز دست به یک سری فعالیت های متنوع زد. این فعالیت ها عمدتا با هماهنگی و همکاری با سایر سازمان های داخلی لبنان صورت گرفته است. همایش مردمی بازگشت در اردوگاه برج البراجنه که با همکاری با جنبش جوانان ترشیحا برگزار شد از مهمترین این فعالیت هاست در این همایش فرهنگ بومی و سنتی فلسطین به نمایش گذاشته شد.
در خصوص عرصه جهانی نیز سازمان، نمایشگاه صنایع دستی و بومی فلسطین را با هماهنگی با موسسه دار الجنوب اتریش و تحت نظارت هانس سوبودا از نمایندگان پارلمان اتحادیه اروپا به مدت چهار روز در این کشور دایر کرد و امروز نیز این سازمان خود را برای برای فعالیتی که قرار است 15 ژوئن 2008 برگزاری شود آماده می کند در این فعالیت قرار است بیش از صد فلسطینی متولد سال های پیش از 1948م. یکی از نوه های خود را به نشانه تاکید بر حق بازگشت با خود به مرزهای لبنان و فلسطین ببرد.
