تعهدات و برنامه های اوباما در مورد تاسیس دولت فلسطینی مستقل با وجود دولت راستگرای تندرو در ” اسراییل ” ناکام مانده است؛ دولتی که برنامه های سیاسی خود را بر گسترش شهرک ها و شهرک سازی در کرانه باختری پی ریزی کرده است و تاسیس دولت فلسطینی مستقل را تهدیدی علیه امنیت ” اسراییل ” می داند و حاضر نیست در مورد طرح سازش و استمرار مذاکرات از خود نرمش نشان دهد و امتیازی بدهد و از مناطقی که ارتش ” اسراییل ” در کرانه باختری بر آن سیطره دارد، عقب نشینی کند.
در ترکیب دولت ائتلافی کنونی اشغالگران، احزاب راستگرای دینی وجود دارند که ضمن سیطره بر دولت تمایل دارند از شهرک سازی حمایت و پشتیبانی کنند. در دولت کنونی این رژیم تنها از مجموع 30 پست وزارتخانه ای تنها 5 پست است که متعلق به حزب کار می باشد و از استمرار مذاکره با فلسطینیان حمایت می کنند.
احزاب راستگرا یعنی حزب ” لیکود ” و حزب ” اسراییل خانه ما ” و احزاب راستگرای دینی یعنی حزب شاس و حزب یهودهتوراه و حزب خانه یهودی بقیه پست ها در وزارتخانه ها را در اختیار دارند که مهم ترین آن ها وزارت امورخارجه است و آویگدور لیبرمان رهبر حزب ” اسراییل خانه ما ” که از حمایت یهودیان روسی تبار و شهرک نشینان متدین برخوردار می باشد، مسئولیت آن را بر عهده دارد.
فعل و انفعالات پیچیده داخل جوامع ” اسراییل ” موجب شده است تا بر نفوذ جریان راستگرایی دینی افراطی مخالف با طرح سازش و تشکیل دولت مستقل فلسطینی افزوده شود. طرفداران این جریان با استناد به تفاسیر خاخام های حریدیم از نصوص تورات از فعالیت های شهرک سازی به عنوان یکی از وظایف محوری جامعه ” اسراییل ” حمایت می کنند.
برهمین مبنا “نیکولاس پیلهام” پژوهشگر امور بحران های بین المللی تحقیقات و پژوهش هایی را تحت عنوان ” راستگرایی دینی اسراییل و طرح سازش” به عمل آورده است و این پژوهش را ” مرکز تحقیقات و پژوهش های خاورمیانه ” در تاریخ 12 اکتبر سال جاری منتشر کرده است تا نفوذ رو به رشد هواداران راستگراهای دینی در ” اسراییل ” را در سطح سیاسی و اجتماعی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد و تاثیر آن را بر آینده طرح سازش میان فلسطینیان و اسراییلی ها نشان دهد.
راستگرایی دینی و بافت جمعیتی جدید
بعد از اجرای طرح آریل شارون نخست وزیر پیشین “اسراییل” مبنی بر برچیدن شهرک های نوارغزه و عقب نشینی از آن در سال 2003 اوضاع سیاسی و اجتماعی در ” اسراییل ” دست خوش تحولات عمیقی شد.
با وجود این که حزب لیکود به رهبری شارون وابسته به راستگراهای سیاسی ” اسراییل ” بود ولی نفوذ متدینین به داخل این حزب و جامعه ” اسراییل ” به طور قابل ملاحظه ای رشد یافت و همین امر امکان عقب نشینی از شهرک های غزه را ممکن ساخت و درد سر زیادی را برای شارون به وجود نیاورد و صرفا موجب شد تا وی حزب جدیدی را تاسیس کند و این حزب نیز بتواند حامیان دیدگاه طرح سازش را به خود جذب نماید. بدین ترتیب حزب جدیدی به نام حزب “کادیما” پا به عرصه وجود گذاشت ولی به دنبال پیامدهای جنگ لبنان وکاهش اعتماد افکار عمومی ” اسراییل ” به نهادی های دولتی و سیاستمداران به ویژه بعد از افشای قضایای فساد سیاسی از جمله قضیه خصوصی سازی بانک “لیومی” که ایهود اولمرت نخست وزیر سابق ” اسراییل ” در آن دست داشت، این حزب پایگاه اجتماعی گذشته خود را از دست داد.
به دنبال تضعیف موقعیت حزب کادیما نفوذ جریانات راستگرای دینی ” اسراییل” رو به فزونی گرفت. مهم ترین نشانه این تحول گسترش تظاهرات اعتراض آمیز فعالان متدین شهرک سازی در کرانه باختری است و افزایش تعداد نمایندگان پارلمان وابسته احزاب راستگرای دینی ونفوذ این جریان افراط گرا در ارتش ” اسراییل ” و نهادهای این دولت است.
در همین رابطه به این نکته می توان اشاره کرد که توازن بافت جمعیتی به سود شهرک نشینان تندرو و هواداران راستگراهای دینی است که نمی توان این تاثیر را در عرصه های سیاسی نادیده گرفت به گونه ای که تعداد شهرک های اشغالی در کرانه باختری به بیش از 145 شهرک رسیده است که در حدود 300 هزارتن در آن ها ساکن هستند و در مجموع 4درصد از کل شهروندان اسراییلی را تشکیل می دهند؛ در حالی که در زمان امضای پیمان اسلو در سال 1992ساکنان آن ها از 105 هزار نفر تجاوز نمی کرد.
دراین مدت شهرک نشینان توانستند، خودکفایی و استقلال خود از جامعه ” اسراییل” را با ساختن مدارس و دانشگاه ها تقویت کنند؛ مراکزی که آموزش دینی را با آموزش نظامی در هم آمیخته است. این شهرک نشینان نیروهای امنیتی ویژه ای را در جهت حمایت از شهرک ها تشکیل دادند و سپس به آموزش آن ها در یگان های ارتش ” اسراییل ” پرداختند و این نیروها تحت نظارت خاخام ها درآمدند و روابط آن ها با سازمان های فعال در عرصه شهرک سازی مانند جمعیت و گروه ” العاد ” مستحکم تر گردید و عمیقانه به هم پیوند خوردند.
تغییرات نقشه سیاسی در ” اسراییل ”
گسترش گرایش های دینی تنها به ساکنان شهرک ها محدود نمی شود بلکه به قسمت ها و بخش های مختلف دیگر ” اسراییل ” نیز کشانده شده است تا حمایت آنان نیز در این زمینه جلب شود. بر اساس گزارش های منتشر شده از سوی مرکز دمکراسی ” اسراییل ” 8 درصد از یهودیان رژیم صهیونیستی بالای50 سال و 32 درصد از گروه سنی میان 18 تا 30 سال یا به جریان ملی ـ دینی و یا به جریان دینی تندرو وابسته هستند؛ این در حالی است که درصد یهودیان لائیک و سکولار از 23 درصد سال 1997 به 17 درصد در سال 2007 کاهش یافته است.
خلاصه این که تعداد یهودیان دیندار در ” اسراییل ” به حدود یک و نیم میلیون تن می رسد که در مجموع 20 درصد ساکنان ” اسراییل ” را تشکیل می دهند.
بافت جمعیتی حامیان راستگرایی دینی در ” اسراییل ” و در نهادهای مختلف آن نیز رو به گسترش است به گونه ای که متدینین حریدیم بسیار تمایل دارند تا مدت سربازی خود را در داخل شهرک های اشغالی داخل خط سبز در کرانه باختری بگذرانند. فرماندهان ارتش طبق معمول واحدها و افراد دیندار را بر اساس زادگاه آنان در مناطق محل سکونت خود به خدمت می گیرد و بدین ترتیب هر یک از آنان می توانند خدمت نظامی را در شهرک هایی انجام دهند که در آن ساکن هستند.
“ایگال لیوی” پژوهشگر اسراییلی نسبت متدینین در ارتش را 40 درصد برآورد کرده است که نشان دهنده نفوذ جریان تندروی دینی در ارتش ” اسراییل ” می باشد و این موضوع در نبرد اخیر غزه که با مشارکت فعال خاخام ها در ژانویه گذشته به وقوع پیوست، خود را نشان داده است.
در این جنگ یگان و واحدهای دینی تحت عنوان یگان ” هوشیاری یهودی ” تشکیل گردید و همراه ارتش به انجام وظیفه پرداخت تا نیروهای ارتش را به جنگ و نبرد تشویق کند.
همین امر موجب بی نظمی در ارتش شد و مرکز تصمیم گیری و فرماندهی دوگانه ای در ارتش پدید آمد و بسیاری از سربازان متدین سر در گم ماندند که آیا از اوامر فرماندهان ارتش اطاعت کنند یا از دستورات خاخام های وابسته به ارتش.
در سطح سیاسی جریان راستگرای دینی در طول تاریخ ” اسراییل ” از چنین موقعیت و اکثریت پارلمانی برخوردار نبوده است. بعد از هشتمین انتخابات پارلمانی رژیم صهیونیستی در سال 2009 از مجموع 120 کرسی، احزاب راستگرا توانستند 65 کرسی را به دست آورند که 27 کرسی آن به احزاب راستگرای دینی تعلق داشت و حضور 27 نماینده از سوی چنین جریانی می تواند در تصمیم گیری ها و مصوبات پارلمان بسیار تاثیرگذار باشد. باید در نظر داشت که ائتلاف حاکم پارلمانی دارای 75 کرسی است که این نمایندگان به احزاب راستگرا و راستگراهای دینی و حزب کار به عنوان نماینده جریان چپ میانه رو وابسته می باشند.
حزب لیکود به رهبری بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی از حمایت بسیار زیاد شهرک نشینان برخوردار می باشد که چنین امری در افزایش حمایت شهرک نشینان متدین از وی در انتخابات اخیر پارلمانی تبلور یافت و خود را نشان داد.
چنین تحولات و تغییراتی در نقشه حامیان حزب لیکود مشکلاتی را نیز برای آن به وجود آورده و قید و بندهایی را به آن تحمیل کرده است و طرح نتانیاهو در مورد توقف شهرک سازی درکرانه باختری در صورت اجرا با تظاهرات اعتراض آمیز حامیان وی به وِیژه شهرک نشینان متدین مواجه خواهد شد و از حمایت آنان از این حزب خواهد کاست.
باید در نظر داشت که در صورت شکست ائتلاف دولت و برگزاری انتخابات زودهنگام نتیجه به سود حزب لیکود نخواهد بود. در سال 1999 نیز حوادث مشابهی رخ داد. در آن سال لابی حامی شهرک سازی در کنیست بعد از امضای پیمان ” وای ریور ” توسط نتانیاهو و صدور فرمان تخلیه شهرک عبرون در کرانه باختری از ادامه حمایت از وی سرباز زد و دولت ائتلافی وقت از هم پاشیده شد.
در همین رابطه جریان حامی شهرک سازی توانسته است، عده ای از روسای ” اداره مدنی ” و مسئولان داخلی را به سوی خود جلب کند تا صدور مجوز ساخت و ساز تسهیل شود و زمین های در اختیار دولت در جهت به کارگیری در شهرک سازی تخصیص یابد.
خاخام های یهودی برای مقابله با قوانین دولتی که گاهی ممکن است موانعی را در مورد فعالیت های شهرک سازی ایجاد کند به قوانین متون مقدس خود روی می آورند و آن را ترویج می کنند. آنان می کوشند تا بخش وسیعی از اداره مدنی و کارکنان آن را به سوی گرایش های جریان دینی تندرو سوق دهند و قوانین برگرفته از متون مقدس طبق معمول خلاء قانونی را پر می کند و جایگزین مناسبی برای آن می باشد.
شهرک سازی و فشارهای داخلی
رشد نفوذ راستگراهای دینی با آینده طرح سازس در تضاد و تعارض است زیرا هواداران این جریان تاسیس دولت فلسطینی مستقل را تهدیدی علیه امنیت ” اسراییل ” می دانند و توقف شهرک سازی در کرانه باختری و قدس را نمی پذیرند و نابودی و برچیدن هریک از شهرک های ساخته شده و عقب نشینی و تخلیه آن ها را بر اساس نص تورات خیانت به ” امانت الهی ” می دانند.
درهمین رابطه نظر سنجی ماه آوریل 2008 نشان می دهد که درحدود 64 درصد از یهودیان دینی با ایجاد دولت فلسطینی مستقل مخالف هستند و حدود 72 درصد از آنان نیز با از سرگیری مذاکرات با طرف فلسطینی مخالفت می ورزند. طبعا در چنین شرایطی اکثر ساکنان رژیم صهیونیستی مخالف عقب نشینی از شهرک های کرانه باختری هستند و آن را نمی پذیرند.
با توجه به پژوهش نیکولاس پیلهام که شیوه و برنامه دولت نتانیاهو در مورد مخالفت با توقف شهرک سازی را روشن می سازد؛ می توان گفت که رژیم صهیونیستی در این زمینه از سه جهت اساسی تحت فشار قرار دارد و همین فشارها موجب خواهد شد تا در سیاست های خود در برابر طرح سازش به سخت گیری های بیشتری روی آورد که احزاب دینی شرکت کننده در ائتلاف حاکم در راس این گروه های فشار قرار دارند.
همین حزب ” اتحاد ملی ” که نماینده و منعکس کننده دیدگاه های شهرک نشینان می باشد خواستار بازگرداندن شهرک نشینان به شهرک های تخلیه شده در نوارغزه و شمال کرانه باختری شده است. طرح تخلیه شهرک ها که ده سال قبل به اجرا درآمد به طرح ” قطع ارتباط” معروف گردید و نتایج معکوسی را برای صهیونیست ها در پی داشت.
” یعکوب کاتس ” رهبر اتحاد ملی در تاریخ 28 فوریه بیانیه ای را صادر کرد که در آن آمده است: ” فلسطینیان از طرح اجرا شده ” قطع ارتباط ” برداشت نادرستی داشته و آن را نشان ضعف دولت ” اسراییل ” دانسته اند و اکنون باید با بازگرداندن شهرک نشینان به شهرک های تخلیه شده توانمندی خودمان را به آنان اثبات کنیم.
طایفه حریدیم
خاخام های طایفه تندروی حریدیم که از وزرای دولت ” اسراییل ” نیز تندرو تر هستند با طرح مبادله اسرا یعنی مبادله ده ها اسیر فلسطینی با گلعاد شالیت مخالف می باشند و آنان بر این باورند که شالیت باید با اعمال زور و قدرت آزاد شود. آنان دست به تجمع هوادارانشان از میان خانواده های دینی و راستگراهای یهودی و هواداران شهرک سازی در تاریخ 27 ژوئن گذشته در بلندی های جولان اشغالی سوریه زدند تا حضور یهودیان در این منطقه را تقویت کنند.
این چیزی است که روزنامه معاریو از آن به شهرک سازی دینی تعبیر کرده است و رهبری چنین گرایشی را عوفر کوهین رهبر جنبش ” تلاش در جهت ارزش های یهودی ” به عهده دارد و چنین تحولی یعنی رشد شهرک سازی در سرزمین های فلسطینی در جهت کنترل افزایش قیمت زمین در “اسراییل” صورت گرفته است.
شورای شهرک سازی ” اسراییل ” دست به اعمال فشارهای شدیدی زده است تا با هر گونه امتیاز دهی بسیار جزئی احزاب راستگرای دینی هم پیمان در دولت ” اسراییل ” مقابله کند.
اندکی قبل از دیدار ایهود باراک وزیر جنگ ” اسراییل ” از آمریکا برای بحث و گفت و گو در مورد توقف شهرک سازی در کرانه باختری در 29 ژوئن روزنامه یدیعوت آحارونوت به نقل از دانی دایان رییس شورای شهرک سازی ” اسراییل ” نوشت که وی با هر گونه امتیاز دهی در مورد شهرک سازی و یا با پذیرش تشکیل دولت فلسطینی مخالف است.
به نظر دایان اکنون زمان آن فرا رسیده است که دولت کنونی این حقیقت را به همه بگوید که این دولت به این دلیل انتخاب شده که متعقد است که تشکیل دولت فلسطین تهدیدی حقیقی علیه ” اسراییل ” به شمار می رود و یهودیان حق دارند که هر جا که بخواهند در سرزمین ” اسراییل ” شهرک سازی کنند و اسکان یابند و علت این امر تنها بر طرف ساختن رشد نیازهای طبیعی نیست و اگر ما دست به چنین کاری نزنیم از بد به سوی بدتر کشانده می شویم.
وی از آن چه که آن را امتیازدهی های نتانیاهو نامید به شدت انتقاد کرد و گفت؛ نتانیاهو با پذیرش دولت فلسطین و خروج نظامیان از شهرک های کرانه باختری و اکنون نیز با توقف شهرک سازی به شکل خفت باری تسلیم رییس جمهور آمریکا شده است.
بدین ترتیب سخت گیری دولت نتانیاهو در مورد توقف شهرک سازی را می توان بر اثر تحت فشار قرار گرفتن از سوی عوامل مذکور دانست و علاوه بر این گرایش خود راستگراها نیز نه تنها همسو با توقف شهرک سازی نیست بلکه در جهت عکس قضیه یعنی گسترش آن است و در واقع شهرک سازی در فهرست اولین اولویت های وی قرار دارد تا بتواند از این طریق حمایت یهودیان دینی ساکن شهرک ها را جلب کند.
موضع گیری و گرایش های نتانیاهو نشان می دهد که وی در مذاکرات سازش هیچ امتیازی به طرف فلسطینی نخواهد داد و در هیچ شرایطی در مورد آینده سازش به عنوان شریک مطمئن نمی توان به وی اعتماد کرد.
