حزب عدالت و توسعه یکی از تاثیرگذارترین احزاب در عرصه سیاسی در اندونزی به شمار می رود و با وجود مدت زمان اندکی که از تاسیس این حزب می گذرد (از سال 1998) ؛ حزب مذکور به پیشرفت های مهمی دست یافته است و امروز در میان احزاب بزرگ اندونزی رتبه چهارم را دارد. حزب عدالت و توسعه در انتخابات سال 2009 موفقیت قابل توجهی را کسب کرد و توانست از مجموع کرسی های پارلمان، 57 کرسی را از آن خود کند. این حزب در حال حاضر چهار وزارتخانه از جمله وزارت اطلاع رسانی را در اختیار خود دارد.
در حالی حزب عدالت و توسعه در گزارش غربی ها به عنوان “یک حزب پاک دامن” به شمار می رود که نخبگان سیاسی در این کشور به شدت گرفتار فساد هستند. این حزب به عنوان نمونه عالی یک حزب اسلامی موفق در دستگاه حاکمه می باشد که اسلام را به عنوان مرجع و محور انتخاب کرده و در مدیریت خود از شیوه های مدرن و جدید کمک می گیرد. این حزب موقعیت و پایگاه خود را از راهگذار فعالیت های اجتماعی و خیریه کسب نموده است.
مرکز اطلاع رسانی فلسطین برای آشنایی هر چه بیشتر با حزب عدالت و توسعه اندونزی، مصاحبه ای را با دبیر کل این حزب یعنی محمد انیس متی ترتیب داده است. ایشان که به عنوان نائب رئیس پارلمان اندونزی مشغول فعالیت هستند، در گفتگو با خبرنگار ما از حزب متبوعش و نیز وضعیتی که امروز در اندونزی دارد، سخن گفت و به بحث در رابطه با نگرش ملت اندونزی به آرمان فلسطین پرداخت.
متن کامل مصاحبه خبرنگار مرکز اطلاع رسانی فلسطین با محمد انیس متی، نائب رئیس پارلمان اندونزی ترجمه شده و از نظر خوانندگان عزیز فارسی زبان می گذرد:
س: به عنوان اولین پرسش برای ما از دیدگاه خویش در خصوص محاصره نوار غزه بگویید و بفرمایید که ملت اندونزی و حزب عدالت و توسعه این کشور تا کنون چه اقداماتی را برای رفع این محاصره انجام داده است یا آنکه چه اقداماتی را می تواند انجام دهد؟
امروز تمامی احزاب سیاسی اندونزی در حمایت از آرمان فلسطین با یکدیگر همصدا هستند. ضمنا برای اولین بار در تاریخ رسانه ای اندونزی تمامی شبکه های تلویزیونی در هنگام حمله اشغالگران صهیونیستی به نوار غزه، خبرنگار به این منطقه فرستادند. در نگاه پارلمان اندونزی نیز مسئله فلسطین به عنوان مهم ترین مسئله جهانی به شمار می رود و به همین خاطر، پارلمان کمیته ای را به منظور حمایت از آرمان فلسطین تشکیل داده و سفر اخیر رئیس پارلمان به نوار غزه نیز در چارچوب همین هدف انجام گرفته است.
ملت ما به محاصره نوار غزه به عنوان یک مشکل انسانی نگاه می کند و اقدام رژیم اشغالگر قدس در محاصره این منطقه را یک جنایت زشت و غیر انسانی می داند و معتقد است که این محاصره در چارچوب اجرای پروژه صهیونیسم در اراضی اشغالی فلسطین صورت می گیرد که البته این موضوع با حمایت آمریکا نیز همراه گشته است. آری! این اعتقاد مردم ما در مورد محاصره می باشد که البته در اذهان آحاد افراد حک گردیده است و از همین رو، معتقدیم که طرف بازنده در موضوع محاصره نوار غزه نه تنها تل آویو، بلکه واشنگتن نیز هست. پیام ما برای دولت آمریکا این است که در حمایت خود از پروژه صهیونیسم تجدید نظر کند ؛ زیرا در غیر این صورت، تنها این رژیم اشغالگر قدس نیست که بازنده میدان خواهد بود بلکه آمریکا نیز متحمل زیان و خسارت خواهد شد.
کاروان دریایی اندونزی به نوار غزه
س: احزاب و گروه های ملی اندونزی چه اقدامی را در راستای پایان بخشیدن به روند محاصره نوار غزه صورت داده اند و در این زمینه چه کاری را می توانند انجام دهند؟
ج: بسیاری از نهادهای حامی ملت و آرمان فلسطین تلاش های گسترده ای را برای به راه انداختن کاروان حامل کمک های انسانی مردم اندونزی آغاز کرده اند و در حال حاضر مشغول تجهیز یک کاروان دریایی هستند. ضمنا نهادهای اندونزیایی که قصد مشارکت در پروژه های جهانی ویژه رفع محاصره نوار غزه را دارند، از حمایت دولت و پارلمان بهره مند خواهند بود ؛ البته باید اذعان داشت که تا کنون هیچ جدول زمانی برای فعالیت های مربوط به این امر وجود ندارد.
س: نظر شما به عنوان یک جنبش اسلامگرا و یک حزب فعال در عرصه سیاسی در خصوص مذاکرات مستقیم که در حال حاضر میان تشکیلات خودگردان و رژیم صهیونیستی در جریان است، چیست؟
حمایت از مقاومت در حکم یک وظیفه دینی و قانونی ملت اندونزی
س: با توجه به تجربه طولانی که در مقابله با اشغالگران دارید، برای ما از دیدگاه خود در خصوص مقاومت ملی فلسطین و فشارهایی که بر علیه آن وارد می آید، بگویید؟
س: به عنوان نمایندگان منتخب ملت اندونزی، برای ما از دیدگاه و موضع خود در خصوص اقدام رژیم صهیونیستی در به اسارت گرفتن نمایندگان و وزرای فلسطینی بفرمایید.
ج: ما از طریق اتحادیه بین المجالس خواستار آزادی تمامی نمایندگان به اسارت گرفته شده فلسطینی شدیم و تاکید کردیم که باید حقوق شان رعایت گردد و این اجازه به آنان داده شود تا در کنفرانس های بین المللی شرکت کنند. به هر حال، این برخورد اجحاف آمیز سیاسی، حقوقی و انسانی با دولت منتخب و مشروع فلسطین که بیشترین آرا را در انتخابات از آن خود کرده است خارج از دایره عدل و عدالت می باشد. ما از دولت اندونزی نیز خواستیم تا تل آویو را برای آزادی نمایندگان بازداشت شده فلسطینی تحت فشار قرار دهد.
س: واقعیت نفوذ صهیونیست ها در منطقه شرق آسیا به ویژه اندونزی چیست و چه راهکارهایی برای مقابله با این نفوذ وجود دارد؟
ج: صهیونیست ها به دنبال نفوذ در اقتصاد اندونزی هستند. این واقعیتی کاملا مشهود است. ما طرحی را در خصوص استقلال اقتصادی اندونزی به تصویب رساندیم که بر اساس آن باید در مقابل هر گونه تلاش خارجی برای کنترل و سیطره بر اقتصاد ملی ایستاد. طرح مذکور جای خود را در خودآگاه ملت نیز باز کرد تا جایی که در این چارچوب قوانین مربوط به سرمایه گذاری، واگذاری معادن و استخراج نفت مورد اصلاح قرار گرفت.
س: به عنوان یک چهره عالی رتبه سیاسی در اندونزی، چه پیامی را به نمایندگی از طرف مردم کشورتان برای ملت فلسطین دارید؟
ج: ما همیشه از ملت فلسطین حمایت می کنیم. قلب ما با شما فلسطینی ها است و به یاری حق، تا دست یابی کامل تان به استقلال در کنار شما باقی خواهیم ماند.
تجربه متمایز سیاسی
س: اجازه بدهید به مسئله اوضاع داخلی اندونزی بپردازیم و بحث خود در این رابطه را با پرسشی درباره شکل گیری و نقش آفرینی حزب عدالت و توسعه آغاز کنیم.
ج: حزب عدالت و توسعه یک حزب اسلامگرا است که در سال 1998 توسط مبلغان جوان مسلمان بنیان نهاده شد. این حزب همزمان با پایان دوره حاکمیت 32 ساله سوهارتو شکل گرفت و در حکم ظهور یک نظام سیاسی جدید در اندونزی بود که اساس آن بر انتقال از مرحله دیکتاتوری و تک حزبی به مرحله حضور احزاب متعدد در قدرت بود. حزب عدالت و توسعه در چنین شرایط سیاسی شکل گرفت و در برهه ای ظهور کرد که اندونزی به سمت تکثرگرایی حرکت می نمود ؛ البته این تغییر برآیند شرایط خاص سیاسی بود، شرایطی که تحت تاثیر بحران پولی و سپس بحران فراگیر اقتصادی در جنوب شرق آسیا پیش آمد. بد نیست بدانید که بحران اقتصادی مذکور بیش از هر کشوری در این منطقه، دامن گیر اندونزی شد.
حزب عدالت و توسعه از زمان شکل گیری تا کنون در سه دوره انتخابات پارلمانی شرکت کرده که اولین مورد آن در سال 1999، دومین مورد آن در سال 2004 و آخرین مورد نیز در سال 2009 بوده است. در انتخابات سال 1999، موفق به کسب هفت کرسی شدیم که این رقم در انتخابات دوره بعدی به 45 رسید. در انتخابات سال 2009 سهم ما از کرسی های پارلمان به مرز 57 مورد رسید. در سال 1999، تنها یک پست وزراتی به حزب عدالت و توسعه سپرده شد که این رقم در سال 2004 به سه و در سال 2009 به چهار مورد رسید. چهار وزارتخانه ای که در حال حاضر مدیریت آنها در اختیار ما است عبارتند از اطلاع رسانی، کشاورزی، امور اجتماعی و فناوری. حزب عدالت و توسعه در برهه کنونی بزرگ ترین حزب اسلامگرای حاضر در کشور و چهارمین حزب بزرگ اندونزیایی است. رسالت این حزب مبتنی بر اسلام می باشد و به عنوان یکی از احزاب میانه رو شناخته می شود. حزب عدالت در مسائل سیاسی نیز رویکردی مبتنی بر میانه روی دارد و بر اصل رابطه باز با دیگران و نیز تشکیل ائتلاف های سیاسی با حضور گروه های ملی گرا و سکولار در اندونزی تاکید می نماید و به عنوان پیشتاز اصلاح طلبی در کشور تلقی می شود.
پیش بینی ما این است که آینده مثبت و روشنی در انتظار حزب عدالت و توسعه است که دلیل این امر را نیز باید در چندین فاکتور جستجو کرد. اول اینکه رهبران حزب افرادی جوان هستند به گونه ای که در هنگام تشکیل حزب، اکثر آنها اواخر دهه دوم یا در اوایل دهه سوم حیات خویش را سپری می کردند ؛ ولی امروز رهبران حزب از تجربه کافی برای مدیریت آن برخوردار می باشند. موضوع دیگری که در این زمینه تاثیرگذار بوده، سالخوردگی است که دیگر احزاب اسلامی یا سکولار گرفتار آن شده اند.
حزبی پاکدامن
س: غربی ها در گزارش های خویش از عدالت و توسعه به عنوان حزبی پاکدامن یاد کرده اند. دلیل این امر را در چه می دانید؟
ج: پیش از شکل گیری حزب عدالت و رفاه، اعضای جوان آن راهپیمایی های گسترده ای را علیه نظام حاکم برگزار می کردند و خواستار انجام اصلاحات فراگیر در کشور می شدند که یکی از این اصلاحات، مربوط به مبارزه با فساد مالی موجود در دستگاه حاکم بود. در آن دوره، کشور به شدت گرفتار فساد مالی و مشکلی به نام اختلاس بود. اعضای جوان حزب چندین کمیته تخصصی را برای مقابله با فساد مالی تشکیل دادند که البته هنوز هم پا بر جا است. این کمیته ها موفق شدند تا قانون اساسی کشور را تغییر داده و مفادی را در آن بگنجانند که مربوط به مقابله با فساد مالی بود. در دوره رشد فساد مالی، اعضای حزب عدالت و توسعه پیشاپیش همه در زمینه پایان بخشیدن به این پدیده تلاش می کردند و در نتیجه این تلاش ها تعداد زیادی از سیاستمداران، وزرای کشور، مسئولان دولتی از جمله مدیران بانک مرزی و فرماندهان پلیس به خاطر پرونده های فساد مالی شان به زندان افتادند و به فضل الهی در میان متهمان حتی یک نفر از اعضای حزب ما نیز حضور نداشتند. حزب عدالت و توسعه پیشگام حرکت مبارزه با فساد مالی بود.
س: در جلسه اخیر حزب عدالت و توسعه که سه ماه پیش برگزار شد شاهد حضور سفیر آمریکا و سفرای دیگر کشورهای خارجی در این جلسه بودیم. با دیدن چنین صحنه ای، این احساس به انسان دست می دهد که حزب عدالت با غربی ها در ارتباط است و پیوندهایی با آنان دارد. توضیح تان در این رابطه چیست؟
ج: ما به اعتبار اینکه یکی از احزاب حاکم در کشور هستیم، به ایجاد رابطه با تمامی طرف های خارجی از جمله کشورهای غربی به ویژه آمریکا، انگلستان و استرالیا اهمیت می دهیم. این سه کشور رابطه بسیار قوی و مستحکمی با کشور ما دارند. از سوی دیگر، رابطه با این سه کشور در چارچوب برنامه ای جای می گیرد که حزب ما در خصوص حضور و نقش آفرینی پر رنگ تر ـ نه تنها در عرصه ملی بلکه در عرصه بین المللی ـ دارد. حزب عدالت و توسعه به دنبال مشارکت هر چه بیشتر در پروژه های سیاسی و انسانی در سطح جهان است و به همین خاطر به رابطه با تمامی کشورهای غربی به ویژه سه کشوری که خدمت تان عرض کردم اهمیت می دهد ؛ البته باید به پیوندهای قوی میان حزب با چین و ژاپن نیز اشاره کرد.
س: نگاه کشورهای غربی به شما به عنوان یک حزب اسلامگرا چیست؟
ج: تمامی این کشورها در آغاز به احزاب اسلامگرا به عنوان احزابی تندرو نگاه می کردند که هرگز در صدد رابطه با دیگران نیستند ؛ ولی وقتی همین کشورها شروع به تعامل با حزب عدالت و توسعه کردند، نظرشان نسبت به ما تغییر کرد و متوجه شدند که رویکرد این حزب مبتنی بر میانه روی و رفتارهای مسالمت آمیز است و اعضای آن نیز افرادی با دید باز هستند.
پژوهشگران آمریکایی، ژاپنی و استرالیایی که رساله های دکتری یا کارشناسی ارشد خود را به تحقیق درباره حزب عدالت و توسعه اختصاص داده اند، نوشته اند که این حزب وابسته به جریان میانه روی اسلامگرا می باشد. از جمله تحقیقاتی که درباره حزب عدالت و توسعه انجام شده، می توان به پژوهشی اشاره کرد که یک محقق یهودی آمریکایی به نام جیلی چرنوف انجام داده است و عنوان آن نیز “تجربه گروه های صلح گرای مسلمان در عرصه حاکمیت در سه کشور ترکیه، مالزی و اندونزی” می باشد.
س: در جلسه اخیر حزب، در راستای تثبیت و تعمیق تفکر رابطه باز در عرصه داخلی کوشیدید تا جایی که اعلام کردید حزب عدالت حتی عضو غیر مسلمان نیز می پذیرد. در صورت امکان دلیل این امر را برای ما بفرمایید؟
ج: این حزب متعلق به شهروندان اندونزیایی است. ما از همان آغاز رابطه گسترده ای با شهروندان مسلمان و غیر مسلمان داشتیم. همان طور که مستحضر هستید اندونزی کشوری با ادیان مختلف است و پنج دین رسمی و غیر رسمی در آن وجود دارد. با وجود آنکه مسلمانان اکثریت را در کشور ما دارند ؛ ولی هرگز نمی توان حضور غیر مسلمانان را در کشور نادیده انگاشت. این وظیفه تمامی احزاب اندونزیایی است که درهای خود را به روی تمامی شهروندان باز بگذارند و در همین راستا و به منظور تاکید بر رویکرد ملی گرایانه حزب عدالت و توسعه، اعلام کردیم که هر فردی ـ از مسلمان گرفته تا مسیحی و بودایی ـ می تواند به عضویت حزب در آید. در حال حاضر 26 تن از نمایندگان ما در شوراها را اعضای مسیحی حزب (در شرق اندونزی) تشکیل می دهند. ضمنا در میان اعضا و هواداران حزب تعداد زیادی از شهروندان بودایی نیز دیده می شوند که معتقدند آینده این کشور در دست حزب است.
س: برجسته ترین عواملی که باعث موفقیت سریع و البته چشمگیر حزب عدالت و توسعه شد، چیست؟
ج: در ابتدا باید به این نکته مهم اشاره کنم که حزب عدالت و توسعه در آغاز از جایگاه و موقعیت مناسب جهت تشکیل یک حزب ـ در مفهوم سیاسی آن ـ بهره مند نبود. به عنوان مثال، این حزب در آغاز کار تنها سی هزار عضو داشت که البته این اعضا در تمامی بخش های کشور حضور نداشتند [و در قسمت های خاصی از این کشور متمرکز بودند] همان طور که می دانید اندونزی به مثابه یک قاره است و برای آنکه در تمامی بخش های این کشور فعالیت و عضو داشته باشید، باید تلاش های فراوانی را صورت دهید. برای روشن تر شدن موضوع باید به این نکته اشاره داشته باشم که کشور ما از 33 استان، 571 شهرک و بیش از 60 هزار روستا تشکیل شده است و بر اساس آخرین آمارها، جمعیت ما به 236 میلیون نفر می رسد که این افراد به 300 زبان مختلف صحبت می کنند و وابسته به 300 قبیله متفاوت می باشند. تنوع سیاسی، اجتماعی و جغرافیایی برجسته ترین ویژگی اندونزی است.
در پاسخ به پرسشی که مطرح فرمودید به طور خلاصه باید عرض کنم که ما در آغاز نه در کارهای سیاسی مهارت داشتیم و نه از تجربه کافی در این زمینه برخوردار بودیم ؛ ولی از جدیت فراوانی برای یادگیری و فراگیری قواعد سیاست بهره داشتیم و به این باور رسیدیم که با تمرین و نیز تمایل به یادگیری سریع این قواعد می توانیم کیفیت عملکرد سیاسی خود را هر چه بالاتر ببریم و به فهم درستی از مسائل دست پیدا کنیم و به یک سازگاری با شرایط جدید سیاسی برسیم. شکر خدا در حال حاضر یک میلیون نفر به عضویت حزب عدالت و توسعه درآمده اند و این حزب در برهه کنونی در تمامی شهرها و شهرک ها و نیز در اغلب روستاها نمایندگی دارد. موفقیت سریع حزب عدالت و توسعه نتیجه تلاش های مستمری می باشد که در زمینه فراگیری قواعد سیاست داشته است. به نظر من، همین امر نیز باعث تمایز حزب ما از احزاب سکولار و نیز دیگر احزاب اسلامگرا شده است که در سه انتخابات اخیر موفقیتی را کسب نکردند.
س: در عرصه داخلی، مهم ترین مسائل و پرونده هایی که در آنها موفقیت داشته اید چیست؟
ج: اولین مورد مربوط به ایجاد برخی اصلاحات و تغییرات در قانون اساسی است که به اعتقاد بنده، باید آن را مهم ترین دستاورد پارلمانی حزب در دوره زمانی میان سال های 1999 تا 2004 دانست. پیش از این تغییر، قانون اساسی در نگاه همه به عنوان یک چیز مقدس به شمار می رفت که هرگز نباید تغییری در آن صورت گیرد ؛ ولی به لطف الهی، موفق به ایجاد تغییرات مهمی در آن شدیم. یکی از بندها مربوط به تکثرگرایی سیاسی و مدیریت خودگردان مناطق بود. موضوع دیگر مربوط به اختصاص بیست درصد از کل بودجه کشور به بخش آموزش و اختصاص حدود 35 درصد از بودجه به مناطق دور دست در کشور بود. از دیگر بندهایی که به قانون اساسی جدید اضافه شد، موضوع آزادی رسانه ها بود که بر اساس همه افراد ـ به جز مالکان کانال های تلویزیونی ـ این اجازه را داشتند تا یک روزنامه و مجله یا پایگاه اینترنتی ایجاد کنند و به بیان نظرات خود در آن بپردازند بدون آنکه نیازی به مجوز داشته باشند و حال آنکه در گذشته برای انجام چنین کاری نیاز به مجوز بود. ضمنا دستگاه حاکم حق هیچ گونه اعمال نظری در خصوص فعالیت های رسانه ها ندارد. از دیگر اصلاحات صورت گرفته در قانون اساسی باید به جدایی قوه قضائیه از قوه مجریه اشاره کرد یعنی اینکه قوه قضائیه به یک قوه مستقل مبدل شد. ضمنا در همین راستا، دادگاه ویژه قانون اساسی، کمیته های مبارزه با فساد مالی و رسیدگی به وضعیت حقوق بشر و انجمن رسیدگی به اوضاع زنان و کودکان نیز تشکیل شد.
س: رهبران حزب عدالت و توسعه، آینده سیاسی حزب شان را چگونه می بینند؟
ج: حزب عدالت و توسعه می رود تا به جمع سه حزب بزرگ اندونزی بپیوندد. اعتقاد بنده این است که ما در انتخابات آتی موفقیت چشمگیری را کسب خواهیم کرد که دلیل این را نیز باید در چندین فاکتور جستجو کرد. اول اینکه تجربه سیاسی ما افزایش یافته است. دوم اینکه اندونزی در حال حاضر وارد مرحله جدیدی می شود که دیگر هیچ گزینه ای برای تصدی رهبری ملی کشور وجود ندارد و این امر فرصت مناسبی را فراهم می آورد تا حزب عدالت و توسعه به نقش آفرینی هر چه بیشتر در این عرصه بپردازد. از سوی دیگر، وقت آن رسیده است تا آن نسلی که به صورت موقت رهبری کشور را در طول دوازده سال گذشته بر عهده داشته اند، جای خود را به رهبران جوان تر در کشور بدهند.
