صهیونسیتها از یکسالقبل در اقدامی برنامه‌ریزی شده و سازمان یافته به حریم مسجدالاقصی، به عنوان اولینقبله مسلمانان جهان تجاوز کرده‌اند. در این اقدام، که رژیم صهیونیستی آن را بهشهرک‌نشین‌ها و صهیونیست‌های افراطی نسبت می‌دهد ماموران امنیتی این رژیم بامهاجمان هماهنگ بوده‌اند و فلسطینی‌هایی را که برای دفاع از مسجدالاقصی به اینمکان آمده‌اند مورد سرکوب وحشیانه قرار داده‌اند.
در تازه‌ترین مورد نیز هفته گذشته شهرک نشینان صهیونیست در اقدامیتوهین آمیز از باب المغاربه وارد صحنهای مسجدالاقصی شدند و به هتک حرمت این مکانمقدس مسلمانان مبادرت کردند.
به گزارش پایگاه خبری شبکه العالم، صهیونیستها با تدابیر شدیدیگانهای ویژه اسرائیلی، به اجرای مراسم خود پرداختند.
همچنین میان شهرک نشینان و شهروندان فلسطینی درچندین منطقه از قدس اشغالیبه ویژه نزدیک “باب القطانین” و “باب الاسباط” درگیریهای شدیددرگرفت که مانع از انجام مراسم تحریک‌کننده آنان شد.
اما گروه دیگری از صهیونیستها مراسم خود را نزدیک دیوار مسجدالاقصیانجام دادند.
گفتنی است حضور شهرک نشینان در پاسخ به دعوت ائتلاف سازمان‌های معبد”هیکل ادعایی ” از طریق پایگاههای اطلاع رسانی و شبکه‌های اجتماعی مبنیبر حضور گروهی گسترده در مسجدالاقصی برای برگزاری عید “الشاووعوت” صورتگرفته است.
این ائتلاف همچنین خواهان مشارکت در جلسه تمرین مراسم عید”شاووعوت” در هیکل ادعایی بر قله کوه المکبر مشرف بر بخش قدیمی قدس ومسجدالاقصی با مشارکت سران دینی و سیاسی عبری شد.
چندی قبل هیئتها و شخصیتهای فلسطینی در قدس اشغالی نیز با اشاره بهادامه حضور شهرک نشنیان در مسجدالاقصی و هتک حرمت این مکان مقدس مسلمانان، ازشهروندان خواستند به خصوص در ماه مبارک رمضان حضور گسترده‌ای در مسجدالاقصی داشتهباشند.
ماه قبل نیز گروه موسوم به “اتحادیه سازمان‌ها و گروههای هیکل” (معبد ادعایی صهیونیستها) ازطریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی خود از صهیونیستها خواست تا به مناسب نزدیک شدنعید موسوم به “الشفوعوت” به مسجد الاقصی یورش ببرند.
در اعلامیه گروه صهیونیست یاد شده آمده است: ابتدا یورش به مسجدالاقصی صورت خواهد گرفت و پس از آن نشستی برگزار و در جریان آن درباره اهمیت هیکل(ادعایی صهیونیستها) سخنرانی خواهد شد.
یورش صهیونیستها به مسجد الاقصی همواره با واکنش و مقابله شدیدمدافعان فلسطینی این مسجد و شهروندان فلسطینی در شهر قدس همراه بوده است.
نگاهی به پیشینه مسجدالاقصی
مسجدالاقصی مسجدی است در جنوب حرم الشریف قدس. طول مسجد اقصی 81/5 وعرض آن 54/5 متر است. مسجد در کل دارای 11 درب ورودی است: 7 درب در شمال، 1 درب درشرق، 2 درب در غرب و 1 درب در جنوب مسجد.
سمت شمالی مسجد از بیرون دارای هفت ایوان طاق نمای بسیار زیبایی می‌باشدکه تماما از سنگ تراش ساخته شده‌اند. درب بزرگ ورودی مسجددر ایوان وسطی قرار دارد که ارتفاع آن بلندتر از ایوان‌های دیگر بوده و طاق نمایآن بزرگتر از طاقنماهای دیگر می‌باشد. به علاوه بر روی آن طاق نماهای کوچکتر باستونهای مرمرین زیبایی تعبیه شده است.
به همین ترتیب داخل مسجد نیز شش ردیف ستون آزاد و دو ردیف ستون جانبیمتصل به دیوار‌های شرقی و غربی وجود دارد.
سقف مسجد در قسمت وسط به شکل شیروانی و در سایر قسمت‌ها طاق نما می‌باشدو در ردیف ستونهای وسطی و سقف شیروانی شکل روی آنها بلندتر از قسمت‌های دیگر می‌باشد.
بعضی از ستونهای مسجد که در قسمت غربی و قدیمی‌ترین قسمت مسجد هستنداز سنگ و آجر ساخته شده و پهن و عرض هستند که ابعاد آن 2×3 متر می‌باشد و با گچنماکاری شده‌اند ولی در قسمت‌های مرکزی و شرقی مسجد ستونها سنگی و از بهترین نوعسنگ‌های مرمر درخشان و شفاف جهان هستند که به رنگ‌های مختلف سیاه – سبز – بنفش –سفید شیری – کبود یشمی و غیره شکوه خاصی به ساختمان با عظمت و فضای ملکوتی مسجدبخشیده‌اند. ارتفاع این ستونهای سنگی که یک پارچه هستند در حدود 5 متر می‌باشد.
در قسمت جنوبی و وسط، یک گنبد بلند و بزرگ وجود دارد و در زیر آنمحراب با شکوه مسجد به نقش و نگار بسیار عالی تزئین یافته و کتیبهای دارد کهنشان می‌دهد صلاحالدین در سال 583 هجری این محراب را بنا نموده است و در همین جایک منبریست که از بهترین چوب‌ها که در آن با عاج و صدف منبت کاری شده که نهایتدرجه حیرت انگیز می‌باشد و از کتیبهای که در آن موجود است معلوم می‌شود که اینمنبر در سال 564 هجری ساخته شده و شیشههای پنجرههای بالای محراب آن متعلق بهقرن شانزدهم میلادی است. این منبر در سال 1375 در یک آتش‌سوزی از بین رفت.
سطح درونی این گنبد عظیم از طلای ناب می‌شود وزن طلاهای به کار رفتهدر سقف از ده‌ها کیلوگرم متجاوز است. بر کناره سقف گنبد و اطراف سر ستونها وحاشیه محراب آیاتی از قرآن کریم با بهترین خط نسخ عربی و کوفی که گاهی از طلای نابو برجسته هستند دیده می‌شوند.
احساس زیبایی مسحور کننده خطوط این آیات شریفه و تلالو آنها در آیینه‌هایمورب و درخشان رنگی ستونهای سنگی مسجد اثر پر ابهتی که در دل آدمی ایجاد می‌کندروح و جسمانتان را چنان در حقیقت و محتوای آیات قرآن فرو می‌برد که آدمی به یکبارهخود را از قید زمان و مکان و تعلقات فانی زندگی مادی رهادیده.
در کنار یکی از ستونهای گنبد بزرگ سکوئی سنگی به ابعاد 2×3 متر برروی چهار ستون مخصوص به ارتفاع تقریبی سه متر قرار دارد که موذن، قاری قرآن و مکبربا یک پلکان مخصوص به آنجا رفت و مخصوصا روزهای جمعه در ادای مراسم نماز جمعه ازروی آن سکو انجام وظیفه می‌کنند. کف مسجد که از سنگ و کاشی ساخته شده از فرش‌هایایرانی مفروش است.
در سمت جنوب غربی ساختمان مسجد به صورت زاویه‌ای به سمت غرب ادامهپیدا کرده است که به نام مسجدالابیض (مسجد سفید) یا مسجد زنان می‌نامند. از غربمسجد زنان به فاصله کمی ساختمان موزه اسلامی و به علاوه یک مناره بلند و با شکوهدرست در گوشه جنوب غربی حرم شریف قرار دارد.
موزه اسلامی و مسجد زنان وصل به دیوار جنوبی و غربی حصار حرم شریفواقع شده‌اند و در شمال موزه باب المغاربه (دروازه غربی) تعبیه شده است.
در سمت شرقی مسجدالاقصی و وصل به آن ساختمانهای ضمیمه به اسامی محرابزکریا، مسجد چهل شهید و مسجد عمر شاخته شده‌اند که همه آنها با طاق نما و دربمخصوص به داخل مسجدالاقصی راه دارند. مسجد عمر از همه آنها بزرگتر است.
اگر درباره اوصاف ساختمان مسجد و مشخصات معماری و مصالح ساختمانی وجزء به جزء ظرایف هنری و عظمت ستونها و خطوط کتیبه‌ها و محراب و گنبد و ضمائمآنها بخواهیم بررسی نموده و همه را بنویسیم در چنین مقالاتی جای نمی‌گیرد و لاجرمکتابی را می‌خواهد.
وضعیت بنای مسجدالاقصی
حرم الشریف در قله کوه موریا واقع شده است و با هدف حفاظت از صخرهمقدس، درست بر روی قله که سنگ معراج قرار دارد قبه الصخره نیز ساخته شد.
کوه موریا از قله به پایین دارای شیب بسیار تندی بوده است و لذا برایاز بین بردن آثار شیب، قبه الصخره را بر روی سکوئی بنا نمودند. از این رو ساختمان مسجدالاقصیرا نیز برای آنکه کف مسجد مستوی و سطح صافی داشته باشد و اثر شیب تند کوه در آننمودار باشد آن را در دو طبقه ساخته اند؛ ساختمان مسجدالاقصی از 150 متری جنوبصخره مقدس می‌شود.
در مسجد زیر زمینی با افزایش شیب اصلی، ارتفاع ستونهای آن نیز اضافهمی‌گردد. سقف مسجد زیر زمینی بر روی هشتاد و هشت ستون مربعی شکل که از سنگ ساختهشده‌اند قرار دارد. این ستونها در پانزده ردیف واقع شده‌اند.
راه ورودی مسجد زیر زمینی از ایوان مسجدالاقصی و با یک راه پله شروعمی‌شود. این مسجد زیر زمینی در قسمت جنوبی نیز به وسیله دروازه‌ای به بیرون وصل می‌گردد،بر روی مسجد زیر زمینی، ساختمان اصلی مسجدالاقصی احداث شده است.
ساختمان اولیه مسجدالاقصی که به دستور ولید بن عبدالملک ساخته شده،کوچک بود و به تدریج در طی قرن‌ها‌ی بعد توسط سلاطین و حکام و سرداران اسلامی وسعتیافت و ساختمانهای دیگری در اطراف آن احداث گردید و با دادن تغییرات اساسی درمعماری و نقشه و تزئینات آن و نوشتن خطوط عالی و کتیبه‌های زیبا و نصب ستونها ازبهترین سنگ‌های جهان به صورت یکی از بهترین و مجلل‌ترین مساجد جهان در آمد.
رسول اکرم در بیان ارتباط تنگاتنگ و جایگاه مسجدالاقصی از مسجد الحرام(مکه) و مسجد النبی (مدینه) می‌فرمایند: «لاتشد الرحال الا الی ثلاث مساجد:المسجدالحرام و مسجدی هذا و المسجدالاقصی» (بار و بنه به قصد سفر و زیارت بستهنشود مگر به این سه مسجد: مسجد الحرام، مسجد من و مسجد الاقصی)
مسلمانان که به اهمیت و جایگاه رفیع مسجدالاقصی و بیت‌المقدس و همچنینارتباط متین آن با باورهای اسلامی واقف شدند، درصدد ایجاد تحول به سوی اسلامیت آنبرآمدند.
فتح بیت المقدس توسط مسلمانان در سال 638 میلادی، (15 هجری) روی داد.مسلمانان با ورود مسالمت‌آمیز خود و از خلال امان نامه‌ای امنیت را برای مردم اینشهر به ارمغان آوردند. این سند بیانگر ارتباط سیاسی و حقانیت قانونی اسلام نسبت بهقدس و فلسطین بود. پس از آنکه مسلمانان کلیدهای شهر قدس را از “صفرنیوس” اسقف اعظم روم دریافت داشتند به منطقه حرم شریف که در آن هنگام بهویرانه‌ای بدل شده بود، رفته و جایگاه صخره مبارکه را زیارت نموده و دستور پاکسازیکامل را دادند.
طرح (بازسازی) در عهد خلافت عبد الملک بن مروان و فرزندش ولید صورت گرفت کهساخت قبه الصخره و گنبد سلسله در عهد عبدالملک و ساخت مسجدالاقصی و‌دار العماره،درب‌ها و آثار عدیده دیگری را شامل شد.
ساختمان اولیه مسجد پس از ورود مسلمانان به فلسطین در سال‌های 709 تا715 میلادی به دستور ولید بن عبدالملک مروان خلیفه اموی بنا گردید که قسمتی ازهمان ساختمان به شکل ستونهای بسیار بزرگ که به خوبی از سایر ستونها و قسمت‌هایبنای مجلل مسجد مشخص است هنوز وجود دارد، مشهور است که خراج هفت سال مملکت مصربرای احداث بنای قبه الصخره و مسجدالاقصی هزینه شده است.
زلزله‌ای که در سال 746 میلادی روی داد به ساختمان مسجد صدمه زیادیوارد کرد که به دستور المنصور خلیفه وقت عباسی تعمیر گردید، چندی بعد برای دومینبار زلزله‌ای ساختمان مسجد را لرزاند که این بار به دستور المهدی خلیفه عباسیتجدید بنا گردید.
خلفای عباسی به رغم انجام مرمت‌های متعدد به ویژه بازسازی قبه الصخرهدر عهد خلیفه عباسی “مامون” و نیز بازسازی مسجد الاقصی در دوره زمامداری”مهدی” در حد توان از عمارت مسجد الاقصی محافظت کردند، به نظر می‌رسدخلفای عباسی توانسته‌اند این کار را بدون آنکه تغییر محسوسی در شکل و شمایل ومعماری اموی‌ها ایجاد کنند به انجام برسانند.
خلفای فاطمی (الحاکم بامر‌الله و فرزندش ظاهر لاعزاز دین الله) نیزبسان عباسی‌ها با انجام بازسازی‌هایی بر روی قبه الصخره و مسجد الاقصی را مرمتکردند. عبدالدهر یکی از حکام فاطمیون مصر در سال‌های 1034 تا 1036 میلادی ضمنانجام تعمیرات در بنای مسجدالاقصی حصار شهر بیت المقدس را که در قسمت‌های جنوبی وشرقی آن در اثر زلزله خراب شده بود تعمیر نموده و آنها را به ساختمان مسجد اتصالداد.
این صبغه معماری مسجد الاقصی در عهد ایوبی‌ها رشد و گسترش یافت بهطوریکه ایوبی‌ها پس از آزادی و پاکسازی مسجد الاقصی از لوث صلیبی‌هایی که به آنآسیب رسانده و ظاهرش را تغییر داده بودند، مسجد را به وضعیت پیش از تهاجم صلیبی‌هادر آورده و ضمن انجام مرمت هایی، پاره‌ای تاسیسات را در آن به وجود آوردند. این اقدامات جهشی در تحول معماری به حساب آمد.
مملوکیان نیز در اظهار و نمایاندن چهره معماری اسلامی مسجد مبارکالاقصی سهیم بودند و دومین جهش در رشد و پیشرفت معماری بدست آنان صورت گرفت و درواقع متمم طرح‌های اموی‌ها بود و در این دوره چهره معماری حرم شریف که بیانگراسلامیت مسجد مبارک الاقصی در طول این دوران‌ها است، تکمیل گشت.
مملوکیان علاوه بر احداث راهرو‌ها، مدارس دینی، مناره‌ها و درب‌ها،نسبت به مرمت گنبد‌ها، سقاخانه‌ها و نیمکت‌ها و محرابهای کنونی و منتشره در صحنحرم شریف اقدام کردند.
هم زمان با شکل گیری معماری مسجد الاقصی، جایگاه دینی آن در نزدمسلمانان که از قرآن کریم و احادیث شریف نشات گرفته است، تبلور و عینیت یافت.یقیناً اگر این جایگاه نبود، قدس امروزه شاهد این معماری و آبادانی در مسجدالاقصینبود.
در بین همه کسانی که برای نوسازی و توسعه و تزئینات مسجد همت گمارده‌اندبیش از همه نام و آثار صلاح الدین ایوبی به چشم می‌خورد.
در سال 1099 میلادی که شهر بیت المقدس در جنگ صلیبی به دست مسیحیانافتاد، آنان وارد حرم شده و سردار روم قسمت غربی ساختمان مسجد را به قصر اختصاصیخود تبدیل کرد. در سال 1118 میلادی مسیحیان مسجدالاقصی را قرارگاه نگهبانان خودنموده و آن را به نام کاخ سلیمان نامیدند. علاوه بر آن قسمتی از مسجد را نیز محلانبار وسائل و لوازم خود ساختند و در اطراف مسجدالاقصی ساختمانهای زیادی برایانبار و اسلحه خانه‌های خود بنا نمودند.
مسیحیان صلیبی در تصرف بیت المقدس و ورود به حرم شریف و تجاوز به ساحتمسجدالاقصی این قدیمی‌ترین زیارتگاه پیروان ادیان توحیدی جهان چنان فجایعی از قتلو آدمکشی و غارت به بار آوردند که درجزو آثار ننگین تاریخ ثبت گردیده است به طوریکه “وایمون اداژیل” قسیس فقط ده هزار نفر را که به حرم شریف پناه بردهبودند در داخل حرم کشتند و در نتیجه آن در داخل حرم به قدری خون جمع شده بود کهلاشه‌های مقتولین در آن شناور بود.
علت نامگذاری مسجدالاقصی
نام مسجدالاقصی در آیه اول سوره اسراء آمده‌است، که اشاره به معراج وسیر شبانه پیامبر اسلام از مسجدالحرام به مسجدالاقصی دارد:
«سبْحَانَ الَّذِی اَسرَی بِعَبْدِهِلَیْلاً مِّنَ الْمَسجِدِ الْحَرَامِ اِلی الْمَسجِدِ الاَقْصا الَّذِی بَارَکْنَاحَوْلَهُ لِنرِیَهُ مِنْ ءَایَتِنَا اِنَّهُ هُوَ السمِیعُ الْبَصِیرُ»
«منزّه‌است آن خدایی که بنده‌اش را شبانگاهیاز مسجد الحرام به سوی مسجد الاقصی- که پیرامون آن را برکت داده‌ایم- سیر داد، تااز نشانه‌های خود به او بنمایانیم، که او همان شنوای بیناست.
ترجمه تحت اللفظی مسجدالاقصی، “مسجد دورتر” است.
اکثر مفسران نیز گفته‌اند که منظور از آن، مسجدی است که در حوزهعبادتگاه بیت المقدس ساخته شده است.
ملا حسین کاشفی از مفسران قرآن نیز در تفسیر این لغت می‌گوید: « مسجددورتر از اهل مکه»
با دقت در این کلام چنین بر می‌آید که اقصی را به معنی دورتر با مستترشدن جمله (از اهل مکه) در نظر گرفته است. که البته با توجه به مقیاس حرکت وسایلنقلیه و معیار مسافت‌های آن زمان و محدود بودن تعداد مساجد روی زمین، در حقیقتمسجد بیت المقدس دورترین مسجد نسبت به مسجدالحرام (درمکه) بوده است، به شرحی کهابوبکر عتیق نیشابوری در حدیث معراج می‌گوید، طی کردن مسافت بین مکه و بیت المقدسدر آن زمان یک ماه طول می‌انجامید.
نظریه دیگر در وجه تسمیه مسجدالاقصی به لسان قرآن از توجه به جنبهترکیب نحوی آیه است: چرا در آیه مبارکه، کلمات “المسجد” و”الاقصی” هر دو با “ال” ذکر شده‌اند؟ اگر “ال” را در مسجد، ال معرفه و تعریف بگیریم اینطور نتیجه گرفتهخواهد شد که این مسجد قبلا در قرآن مورد گفتگو قرار گرفته و از نظر گوینده یاشنونده و به طور کلی در میان مردم در زمان نزول قرآن معروف بوده است و کلمه مسجدگر چه لغت عربی است ولی چون قبل از اسلام متداول نبوده بنا بر این به همان معنیعام خود یعنی سجده گاه معهود تلقی می‌گردد و می‌دانیم که در صدر اسلام و در زماننزول این آیه چنین محل سجده و عبادتی دور از مسجدالحرام که در میان مردم زمانمعروف و شناخته شده بود همان عبادتگاه بیت المقدس بوده است.
ثانیا قابل توجه است در حالی که در نقاط دیگر قرآن در یک بیان عام ازاین محل با کلمه “مقدس” تعبیر و یاد شده است ولی در اینجا با لغت خاصیکه حاکی از یک بعد مکانی است توصیف و بیان شده است.
به هر حال آنچه امروز به طور عینی به نام مسجدالاقصی مشهود است مسجدیاست که در شهر بیت المقدس و در جنوب حرم شریف واقع است که البته در بیان قرآن وحتی در بیان مردمان، منظور از مسجدالاقصی تنها ساختمان اصلی مسجد نیست بلکه منظورحتی صحن حرم الشریف و مجموعه اماکن مقدسه واقع در آن نیز می‌باشد.
صهیونیستها که پس از اشغال فلسطین همواره درصدد یهودی‌سازی کل فلسطینبوده‌اند از توطئه علیه این مکان مقدس نیز ابا نداشته‌اند و بارها درجهت تخریب وتغییر هویت آن اقدام کرده‌اند. این اقدامات اشغالگرانه از آتش‌زدن این مسجد دهه1350 آغاز و تا به امروز با یورش‌های مکرر صهیونیستها به این مسجد ادامه داشتهاست. به دلیل جایگاه ویژه و معتبری که این مسجد در تاریخ اسلام دارد، وظیفه سنگینیبردوش تک‌تک مسلمانان برای دفاع از این مکان و قبله‌گاه نخست اسلام قرار دارد.
منبع :جمهوری اسلامی ، 30/03/1395
