واکاوی بسته کمک نظامی آمریکا به رژیم صهیونیستی

بسته حمایت نظامی آمریکا به رژیم صهیونیستی برای 10 سال از 2019 تا 2028 درحالی به تصویب رسید که بسیاری تحلیل گران با توجه به اختلافات اوباما ونتانیاهو معتقد بودند این توافق در دولت کنونی رخ نخواهد داد و نتانیاهوبرای دریافت کمک مورد نظر خود تا انتخاب رئیس‌جمهور آتی آمریکا صبر خواهدنمود. بسته حمایت ده‌ساله پیشین که در سال 2018 به اتمام خواهد رسید،سالانه 3.1 میلیارد دلار بود؛ اما بر اساس بسته جدید، آمریکا سالانه 3.8میلیارد دلار در سال به رژیم صهیونیستی کمک خواهد کرد. در این یادداشتابتدا به بررسی رابطه ویژه میان رژیم صهیونیستی و آمریکا و سپس به واکنش‌هاو پیامدهای این بسته حمایتی پرداخته خواهد شد.
بسته حمایت نظامی آمریکا بهرژیم صهیونیستی برای 10 سال از 2019 تا 2028 در حالی به تصویب رسید کهبسیاری تحلیل گران با توجه به اختلافات اوباما و نتانیاهو معتقد بودند اینتوافق در دولت کنونی رخ نخواهد داد و نتانیاهو برای دریافت کمک مورد نظرخود تا انتخاب رئیس‌جمهور آتی آمریکا صبر خواهد نمود. بسته حمایت ده‌سالهپیشین که در سال 2018 به اتمام خواهد رسید، سالانه 3.1 میلیارد دلار بود؛اما بر اساس بسته جدید، آمریکا سالانه 3.8 میلیارد دلار در سال به رژیمصهیونیستی کمک خواهد کرد. در این یادداشت ابتدا به بررسی رابطه ویژه میانرژیم صهیونیستی و آمریکا و سپس به واکنش‌ها و پیامدهای این بسته حمایتیپرداخته خواهد شد.

1- رابطه ویژه رژیم صهیونیستی و آمریکا

همواره یکی از موضوعاتی که موردتوجه حامیان و مخالفان رابطه‌ای استثنایی و ویژه میان رژیم صهیونیستی وآمریکا از زمان تأسیس رژیم اشغالگر بوده است، کمک‌های سالانه نظامی آمریکابه تل‌آویو است. جان مرشایمر یکی از منتقدان این رابطه ویژه است که به‌خوبیبه بررسی این موضوع پرداخته است. وی در سال 2007 با انتشار کتابی تحتعنوان «لابی اسرائیل و سیاست خارجی آمریکا»، بسیار مورد توجه رسانه‌ها وهجمه حامیان رژیم صهیونیستی قرار گرفت.

مرشایمرمعتقد است این رابطه هیچ منطق و سودی نداشته است و تنها دلیل تداوم اینرابطه وجود لابی قدرتمند یهود در آمریکاست: «این لابی یک گروه ذی‌نفعقدرتمند ویژه است که دولت آمریکا را به سمت و سوی ایجاد یک «رابطه ویژه» بااسرائیل سوق می‌دهد…. رابطه ویژه به معنی ثبات در رابطه‌ی واشنگتن بااسرائیل، حمایت دیپلماتیک تقریباً بی‌قید و شرط و دریافت بیشترین کمکخارجی، در قیاس با کشورهای دیگر است».[1]

مرشایمر معتقد است این لابیموجب شده امریکا به یک «حامی بزرگواری» تبدیل شود که به ارائه کمک‌هایبلاعوض، حمایت‌های نظامی فراوان، وام‌های استثنایی و… اقدام نماید درحالی که «این سخاوت خارق‌العاده، اگر اسرائیل یک موهبت راهبردی حیاتی بودیا اگر پای یک مسئله اخلاقی گریزناپذیر برای تداوم حمایت ایالات‌متحده وجود داشت، قابل درک بود؛ اما هیچ منطق متقاعدکننده‌ای وجود ندارد!»

مرشایمر با اشاره به کمک سالانهآمریکا به رژیم صهیونیستی به نقد آن می‌پردازد. وی می‌گوید رژیم صهیونیستیاز سال 1967 بزرگ‌ترین دریافت کننده کمک‌های مالی سالانه نظامی و اقتصادیمستقیم و دریافت کننده بیشترین میزان کل کمک‌های آمریکا بعد از جنگ جهانیدوم است و این بذل و بخشش در حالی انجام می‌گیرد که امروزه رژیم صهیونیستییکی از کشورهای ثروتمند و با درآمد سرانه نزدیک به کشورهایی چون کره جنوبی واسپانیا است. هم‌چنین رژیم صهیونیستی کمک‌های ویژه‌ای را تحت عنوان «TheGreat Benefactor» دریافت می‌کند. این رژیم چون تمام کمک خود را سالانه ودر اول سال دریافت می‌نماید سود فراوانی نصیبش می‌گردد. این در حالی است کهکمک‌های ارائه شده به دیگر کشورها به‌صورت فصلی واریز می‌شود و آنانملزم‌اند که همه آن کمک و وام‌ها را در ایالات‌متحده (با خرید یا سرمایهگذاری در تسلیحات آمریکایی) خرج نمایند؛ اما تل‌آویو می‌تواند 25 درصد اینکمک را در صنایع دفاعی خود هزینه نماید و در مورد چگونگی خرج این کمک‌هابازخواست نمی‌شود.[2]

2- بسته حمایتی جدید و واکنش‌ها

در حالی بسته حمایتی ده ‌سالهبه میزان 38 میلیارد دلار (سالانه 3.8 میلیارد دلار) میان توماس شانوندستیار وزیر خارجه آمریکا در امور سیاسی و یاکوب ناجل رئیس شورای امنیت ملیرژیم صهیونیستی امضا شد که بسیاری از منتقدان نتانیاهو این رقم را پاییندانسته و این را نتیجه رفتارهای نتانیاهو در قبال اوباما و تیره نمودنروابط فی‌مابین دانسته اند.

یوزی آراد مشاور امنیتی سابقنتانیاهو پس از به امضا رسیدن بسته در سخنانی گفت: «برخلاف تصورات، اگربسته کمک‌های نظامی افزایش یافته، به‌تناسب قیمت‌های تسلیحات نیز افزایشیافته است؛ بنابراین 3.8 میلیارد دلاری که اسرائیل سالانه دریافت خواهد کردارزش کمتری از 3.1 میلیارد دلاری دارد که در طول دوره ده ساله قبلی خوددریافت کرده بود و نتانیاهو در این زمینه قمار کرد. اسرائیل در این زمینهنه تنها در زمینه دریافت سلاح و کمک‌های مالی بیشتر، بلکه در از دست دادنفرصتی برای دستیابی به امتیازات بزرگ دیپلماتیک نیز شکست خورد»[3]

همچنین ایهود باراک نخست‌وزیرپیشین رژیم صهیونیستی و از منتقدان سرسخت کنونی نتانیاهو در مقاله‌ای درروزنامه واشنگتن‌پست نوشت: «اگر نتانیاهو سیاست خارجی آمریکا را موردانتقاد قرار نمی‌داد و علیه توافق هسته‌ای با آمریکا که مورد حمایت واشنگتنبود، حرفی نمی‌زد، کمک‌های آمریکا به اسرائیل بسیار سخاوتمندانه بود.اسرائیل سالیانه 3.8 میلیارد دلار کمک از واشنگتن دریافت خواهد کرد که اینکمکی بسیار مهم برای حفظ امنیت ما به شمار می‌رود اما این بسیار کمتر از آنچیزی است که می‌توانستیم تا قبل از تصمیم نخست‌وزیر به دخالت در امورسیاسی آمریکا به آن دست‌یابیم.»[4]

نتانیاهو در پاسخ به انتقاداتمطرح شده گفت: «توافق 38 میلیارد دلاری کمک مالی با آمریکا بزرگ‌ترینتوافقنامه کمک مالی است که آمریکا تاکنون در تاریخش به یک کشور اختصاص دادهاست.می‌خواهم این مسئله را به‌طور شفاف روشن کنم، به ما کمک مالی بیشتریپیشنهاد نمی‌شد. نه حتی یک دلار بیشتر. به ما فناوری خاصی ارائهنمی‌شد.»[5]

نتانیاهو در حالی در پاسخ بهانتقادات این‌چنین محکم از بسته حمایتی حمایت می‌کند که وی ماه‌ها در حالمذاکره بر سر رقم پیشنهادی خود یعنی سالانه 4.5 میلیارد دلار بود و معتقدبود رقم مورد نیاز برای مقابله با گروه‌های مقاومت و خطرات پیش روی رژیمصهیونیستی در ده سال آینده 45 میلیارد دلار خواهد بود. ضمن آنکه این توافقبه‌گونه‌ای تنظیم ‌شده است که همانند بسته‌های پیشین تخصیص یک‌چهارم کمک‌هابه خرید سلاح‌های داخلی رژیم صهیونیستی را در بر نمی‌گیرد.

3- پیامدها و تأثیرات بسته پیشنهادی جدید

1-3- بهبود روابط میان دموکرات‌ها و نتانیاهو

با آنکه روابط میان نتانیاهو واوباما طی دو سال اخیر تیره شده بود و مذاکرات در خصوص بسته حمایتی ماه‌هابه درازا کشیده شد، بسیاری تحلیل گران معتقد بودند تصویب این طرح در اختیاررئیس‌جمهور آتی قرار خواهد گرفت.

 اما در پایان دولت اوباما کمک3.1 میلیارد دلاری در سال را تصویب نموده بود و با فشارهای سناتور «لیندزیگراهام» رئیس کمیته فرعی بودجه‌های امور بین‌الملل کنگره، مبلغ توافق بهمیزان 3.8 میلیارد دلار در سال تصویب شد و نتانیاهو به این رقم تن داد و بهحمایت از آن و اوباما پرداخت. نتانیاهو در بیانیه‌ای پس از توافق گفت: «ازرئیس جمهور اوباما و دولتش به خاطر این توافق تاریخی تشکر می‌کنم. همچنیناز دوستان بسیار زیاد خود در کنگره آمریکا و مردم این کشور به خاطرحمایت‌هایشان متشکرم. اندکی دیگر توافق تاریخی از سوی آمریکا و اسرائیل درواشنگتن امضا خواهد شد. این توافق بی‌سابقه، برتری استراتژیک نظامی اسرائیلرا طی دهه آینده حفظ می‌کند»[6]

به باور برخی تحلیل گران بهتوافق رسیدن دولت نتانیاهو و اوبامای دموکرات، در ماه‌های پایانی عمر دولتکنونی آمریکا، نشان‌دهنده تلاش اوباما برای اثبات همراهی و هم‌پیمانیدموکرات‌ها به آرمان صهیونیستم و همراه نمودن لابی یهود و صهیونیسم درانتخابات پیش رو با کلینتون است. برخی دموکرات‌ها بسیار سعی نمودند اینتوافق را یک کمک راهبردی از سوی دولت آمریکا به رژیم صهیونیستی معرفینمایند. نیتا لووی، ارشدترین عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا، دربیانیه‌ای اعلام کرد: «این بسته جدید، رژیم اسرائیل را در موقعیت بهتریبرای پرداختن به موضوع آشوب و بی‌ثباتی در منطقه قرار داده و در نتیجه، آنرا قادر می‌سازد که بهتر از شهروندان و مرزهای خود محافظت کند.»

دیدار نتانیاهو و اوباما درحاشیه نشست سازمان ملل و اعلام کاخ سفید مبنی بر اینکه اوباما صلح جدیدیبرای موضوع فلسطین در دست اقدام ندارد را می‌توان شواهد دیگری برای تلاشدموکرات‌ها در آستانه انتخابات به‌منظور نزدیک شدن به لابی یهود دانست.

2-3- هزینه‌های نظامی تل‌آویو و بسته حمایتی

یکی از موضوعاتی که پیش از بستهشدن بسته حمایتی و مورد بحث قرار گرفته است، مبلغ مورد نیاز رژیمصهیونیستی برای تأمین امنیت خود، تجهیز سلاح‌ها و جنگنده‌ها و همچنین تقویتسامانه دفاعی موشکی موسوم به گنبد آهنین بود.

بسیاری معتقدند هرچند میزانمبلغ توافقی افزایش یافته است و بزرگ‌ترین کمک تاریخ دولت آمریکا به یکبازیگر خارجی است اما با توجه به روند صعودی بودجه دفاعی رژیم صهیونیستی،مقایسه بسته کنونی با بسته پیشین فریبنده و اقدامی سیاسی است. آمار نشانمی‌دهد بودجه دفاعی رژیم صهیونیستی در سال 2000، (9.9) میلیارد دلار، درسال 2004 (9.4) میلیارد دلار، در سال 2008، (14.6) میلیارد دلار، در سال2012 (15.4) میلیارد دلار و در سال 2016 (15.6) میلیارد دلار بوده است.[7]

این آمار به‌خوبی نشان می‌دهدکه نمودار هزینه‌های نظامی رژیم صهیونیستی پس از 2004 شتاب تندی داشته است وطی سه سال گذشته با توجه به رکود در بودجه دولتی رژیم صهیونیستی افزایشچشم‌گیری نداشته است. لذا به باور بسیاری افزایش 0.7 میلیارد دلاری در سالکمکی به وزارت جنگ رژیم صهیونیستی برای تقابل با خطرات پیش روی خودنمی‌کند. مخالفان این توافق وضعیت منطقه، سوریه و توافق هسته‌ای را مجموعهعواملی می‌دانند که  معتقدند با توجه به آنان، باید کمک به رژیم صهیونیستیبرای ده سال آینده پیش از این رقم ها باشد.  زیرا با توجه شیب روندهزینه‌های نظامی تل‌آویو و  پیشرفت دشمنان رژیم  و افزایش قدرت مقاومت درغزه در ده سال آینده، رقم 3.8 میلیارد دلار در سال بسیار کم است.

به‌طور مثال تنها ساعاتی پس ازتصویب طرح سناتورها لیندزی گراهام، جان مک‌کین، مارک کرک، کلی آیوت، مارکوروبیو، رونی بلانت و تد کروز طرحی به ارزش 1.5 میلیارد دلار برای پرداختاضطراری به رژیم صهیونیستی را به صحن سنا بردند. بر اساس این طرح، واشنگتنباید 750 میلیون دلار برای توسعه دفاع موشکی و 750 میلیون دلار برای تقویتدیگر بخش‌های نظامی رژیم صهیونیستی، هزینه کند. گراهام در بیانیه‌ای درخصوص این طرح نوشته است: «توافق هسته‌ای اخیر، ایران را با انبوهی از پولنقد مواجه کرده است. ما باید برای رژیم ایران روشن کنیم که همچنان کنارمتحد نزدیکمان ایستاده‌ایم و به توان دفاعی اسرائیل متعهد هستیم.»[8] ایناقدام در حالی صورت می‌گیرد که اوباما برای بستن راه موج‌سواری جمهوریخواهان از این توافق و ثبت این کمک به نام خود، رژیم صهیونیستی را متعهدنموده است بر اساس این توافق دیگر برای دریافت مبلغ اضافه در راستای کمکنظامی در کنگره لابی نکند.

نتیجه‌

بسته حمایتی ده ساله آمریکا بهرژیم صهیونیستی در حالی در ماه‌های پایانی دوران کنونی دموکرات‌ها تصویب شدکه بسیاری گمان می‌نمودند با توجه با اختلافات پیش آمده میان نتانیاهو واوباما، بسته حمایتی از سوی رئیس جمهور آتی آمریکا بسته خواهد شد. ایناتفاق بار دیگر نشان داد که روابط آمریکا و رژیم صهیونیستی از یک رابطهویژه و راهبردی برخوردار است و علی‌رغم انتقادات بی‌سابقه علیه نتانیاهو وشهرک سازی‌ها، در عمل در برهه‌ای که دولت تل‌آویو افراطی‌ترین کابینه خودرا تجربه می‌کند، کمترین اقدامی از سوی دولت آمریکا علیه آن شاهد نبوده‌ایمو برخلاف برخی تصورها اوباما اجازه تصویب هیچ قطعنامه‌ای علیه رژیمصهیونیستی در شورای امنیت نداده است. این در حالی است که از سال 1967تاکنون سایر رئیس‌جمهوران آمریکا اجازه داده‌اند که قطعنامه‌هایی در شورایامنیت علیه تل‌آویو تصویب شود.

منبع: اندیشکده راهبردی تبیین