نتایج رسمی انتخابات جنبش مقاومت اسلامی “حماس” که باعث مشخص شدناعضای دفتر سیاسی این جنبش در نوار غزه شد، قدرت حماس برای مقابله با چالش های شکلگرفته پس از تاسیس دفتر سیاسی آنرا افزایش داد و خصوصیات و ویژگی هایی به آن بخشیدکه دیگر گروه های عضو جنبش ملی فلسطین کمتر از آنها بهره مند هستند. نتایج اینانتخابات که کاملا به صورت محرمانه برگزار شد، باعث شوکه شدن بسیاری از کارشناسانعرصه سیاست داخلی و خارجی شد، اما در نهایت اصول سیاسی اصلی این جنبش را که باعثحرکت آن در مسیر درست می شود، تقویت می کند و میسر رشد و تحولات سازمان یافته آنرامشخص می کند.
به گزارش مرکز اطلاع رسانی فلسطین، از جمله چالش ها و مراحلی که جنبش حماس دراین مدت پشت سر گذاشته است، می توان به قدرت آن برای انتقال مسالمت آمیز و سادهقدرت در سطح مراجع تصمیم گیری از زمان تاسیس دفتر سیاسی این جنبش و روی کار آمدنرهبران و روسای مختلف دفتر سیاسی آن اشاره کرد.
اولین رئیس دفتر سیاسی حماس موسی ابو مرزوق بود که تا بازداشت خود در واشنگتندر سال 1995 این مسئولیت را بر عهده داشت و پس از آن خالد مشعل جانشین وی شد وکارشناسان و ناظران انتظار دارند که اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس در غزه،ریاست کل دفتر سیاسی را در مرحله آینده در دست بگیرد و یکی از مهمترین نامزدهایتصدی این سمت به شمار می رود.
از زمان تاسیس دفتر سیاسی حماس، رهبران مختلفی مسئولیت ریاست دفتر سیاسی یارهبری موسسات این جنبش را بر عهده داشتهاند که از جمله آنها می توان به شهید شیخ احمد یاسین رئیس و بنیانگذار این جنبش ونیز دکتر عبد العزیز رنتیسی و دیگر رهبران آن اشاره کرد.
دومین چالشی که جنبش حماس آنرا پشت سر گذاشته است، توانایی این جنبش دربرگزاری انتخابات دوره ای حتی در بدترین و سخت ترین شرایط و در زمان هایی است کهبرگزاری نشست های گسترده با حضور رهبران سیاسی این جنبش تا سال 2003 بسیار سختبود.
حماس همچنین نتایج انتخابات خود را تا سال 2012 به صورت محرمانه نگه می داشت واولین بار در آن سال از رئیس دفتر سیاسی خود در غزه و اعضای دفتر سیاسی پردهبرداشت.
خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس دستور داده بود که جانشین دکتر عبد العزیزرنتیسی که سال 2004 به شهادت رسید، به خاطر حملات و ترورهای رژیم صهیونیستی علیهرهبران و اعضای دفتر سیاسی این جنبش در غزه به صورت محرمانه باقی بماند.
پس از شهادت شیخ احمد یاسین رئیس دفتر سیاسی حماس در غزه، دکتر عبد العزیزرنتیسی به مدت چند ماه این سمت را در اختیار گرفت و پس از آن، این مساله به صورتمحرمانه باقی ماند.
با وجود این ترورها و با وجود فقدان اجباری برخی رهبران برجسته این جنبش ازجمله رئیس دفتر سیاسی و اعضای آن مانند اسماعیل ابو شنب، ابراهیم مقادمه، صلاحشحاده، جمال منصور و جمال سلیم که رژیم صهیونیستی آنها را ترور کرد و دکتر حسینابو عجوه که به دست عناصر نیروهای امنیتی در جریان درگیری های داخلی کشته شد، انتقالمسالمت آمیز قدرت در سمت ریاست دفتر سیاسی حماس روال عادی خود را طی می کرد.
جنبش حماس در همین حال توانست سومین چالش را نیز پشت سر بگذارد و آن قدرت اینجنبش برای حفظ پست های رهبری و انتخاب رهبران و مسئولان جدید در کرانه باختری وباریکه غزه و حتی زندان های صهیونیستی بود؛ هر چند که این مساله با توجه به حملاتعلیه آن در داخل اراضی اشغالی سال 1948 فلسطین و مناسب نبودن فضای منطقه ای برایبرگزاری انتخابات در برخی عرصه ها، نوعی ریسک برای این جنبش به شمار می رفت.
اما مهمترین ویژگی حماس که توانست آنرا حفظ کند، توان این جنبش برای جمع میانتبیین اصول شرعی انتخابات و مبانی دموکراتیک برگزاری این فرآیند بود و این مسالهباعث جمع شدن رهبران تاریخی و جوان حماس در کنار هم به قدرت رسیدن افرادی ماننداسماعیل هنیه، یحیی سنوار، جواد ابو شماله و شخصیت های جوان دیگری است که زمامامور را در دست گرفته اند.
رهبران حماس خاطر نشان کرده اند که دهها هزار نفر از اعضای این جنبش درانتخابات مناطق مختلف شرکت کرده اند و حتی برای اولین بار، جمعیت شرکت کنندگان دراین انتخابات در مقایسه با انتخابات های گذشته افزایش داشته است.
در همین راستا، حماس با وجود تمامی شرایط، به آیین نامه داخلی خود که بهنهادهای رهبری آن نظم می بخشد، پایبند بوده است. بر اساس این آیین نامه، دورهریاست دفتر سیاسی حماس یا هر کدام از مناطق تنها دو دوره متوالی است و از همین رو،دوره ریاست خالد مشعل رئیس کنونی دفتر سیاسی این جنبش رو به پایان است و هیچتغییری هم در اساسنامه ایجاد نشده است که بقای وی در سمت ریاست دفتر سیاسی برایسومین بار تضمین شود؛ هر چند که وی از جایگاه ویژه ای در عرصه منطقه ای و بینالمللی برخوردار است و حماس در شرایط کنونی به شدت به وی نیاز دارد.
پایبندی حماس به این مساله ویژگی بارز آن در میان گروه های مختلف فلسطینی بهشمار می رود که دبیر کل های آنها تا زمان مرگ شان در این سمت باقی می مانند و تنهااستثنا در این زمینه “جرج حبش” دبیر کل جبهه خلق بود که به خاطر بیماریاز سمت خود کناره گیری کرد.
خالد مشعل خود با پیشنهاد تعدیل قانون یا ایجاد منصب جدیدی که ضامن بقای وی درراس قدرت در داخل حماس باشد، مخالفت کرد و تمامی نهادهای سیاسی و مشورتی حماس ازاین قانون حمایت کردند.
حماس در طول مراحل مختلف شخصیت های مختلف را با گرایشات متفاوت در کنار هم جمعکرده است و از همین رو، هم شاهد حضور شخصیت های سیاسی و مردمی و شخصیت های نظامی وامنیتی در داخل این جنبش هستیم که باعث پیشتازی حماس در عرصه مقاومت شده اند؛ بدوناینکه جنبه های دیگر تحت الشعاع این مساله قرار بگیرد. لذا، حماس در سایه اینشرایط توانسته است وضعیت خود را در عرصه داخلی تثبیت کرده و موقعیت خود را در عرصهداخلی و منطقه ای و بین المللی ارتقا بخشد.
انتخابات جدید باعث روی کار آمدن شخصیت هایی شده است که در عرصه های اجتماعی وفرهنگی فعالیت داشته اند و از جمله آنها می توان به “احمد الکرد” اشارهنمود که در گذشته مسئولیت وزارت امور اجتماعی را بر عهده داشت و یا “عطا اللهابو السبح” که سکان وزارتخانه های اسرا و فرهنگ را در دست داشته است.
از سوی دیگر، نتایج این انتخابات نشانگر اهمیت قرارداد مبادله اسرای”وفاداری به آزادگان” است که نقطه عطفی در تاریخ جنبش حماس بود و باعثخروج رهبران برجسته حماس از زندان ها و تصدی سمت های مهم توسط آنها در داخلتشکیلات حماس شد. از جمله این افراد می توان به “یحیی سنوار” اشاره نمودکه در انتخابات سال 2012 حماس نیز شرکت داشت و در انتخابات اخیر نیز رئیس دفترسیاسی حماس در غزه شد.
علاوه بر این، شخصیت های دیگری مانند “روحی مشتهی” که در دو دورهقبل عضو دفتر سیاسی حماس بود و نیز شخصیت هایی مانند “توفیق ابو نعیم”رئیس سابق نیروهای امنیتی وزارت کشور در غزه، با برخورداری از سوابق مهم در داخلحماس و دولت فلسطین در غزه، توانستند مناصب مهمی را در دفتر سیاسی حماس عهده دارشوند.
توجه گسترده به نتایج انتخابات داخلی حماس چه در سطح رسانه ای و چه در عرصهسیاسی در داخل فلسطین و یا عرصه منطقه ای و بین المللی، نشانگر اهمیت نقش و جایگاهحماس در منطقه است و بدین ترتیب، رهبران جدید این جنبش با چالش ها و فرصت هایی مواجهخواهند بود که باید فکری برای پشت سر گذاشتن این چالش ها بکنند.
نتایج انتخابات اخیر همچنان نشان داد که حماس از نفوذ و مداخلات طرف های خارجیکه یک سری شخصیت ها یا رهبران خاصی را به جنبش ها و گروه ها تحمیل می کنند، مصونمانده است. از سوی دیگر،انتخاب یحیی سنوار به عنوان رئیس دفتر سیاسی حماس درباریکه غزه نشان می دهد که این جنبش اسیر هیچ جریان یا تشکل خاصی نیست.
علاوه بر این، نتایج انتخابات اخیر نشانگر این است که حماس در برگزاریانتخابات یا ترکیب دفتر سیاسی خود تحت الشعاع هیچ گونه شرایط منطقه ای یا سیاسیقرار نمی گیرد، بلکه انتخاباتش را بر اساس باورها و رویکردهای نهادهای مرجع خود کهاین رهبران را انتخاب می کنند، برگزار می کند.
