این سند وزنه تعادلی در برابرادعاهایی ایجاد میکند که حماس را گروهی غیرمنطقی، متعصب و تشنه به خون و قتل همهیهودیان معرفی میکند.
خالد مشعل،رئیس دفتر سیاسی حماس روز دوشنبه در دوحه به صورت رسمی از «سند اصول و سیاست هایکلی» سازمانش در کنفرانسی مطبوعاتی پرده برداری کرد. رهبران حماس جایگزینی این سندبا منشور موسسان جنبش را تکذیب می کنند. انتشار این سند، گامی بلند است که نمیتوان آن را نادیده گرفت.
منشور حماسیهودستیزانه است. سندی تهاجمی که خواستار ایجاد حکومتی اسلامی با حفظ تمامیتسرزمین تاریخی فلسطین است. از زمان انتشار آن در سال 1988، بسیاری از رهبران حماسبا آن فاصله گرفته اند. با این حال به منظور حفظ تصویر خلوص ایدئولوژیک برای ایجادحوزه نفوذ گسترده تر و جلوگیری از شکاف در درون جنبش، رهبران قبلی به تجدید نظر درمنشور با شک و تردید نگاه کرده اند.
در مقایسهبا منشور ابتدایی تاسیس این جنبش، سند فعلی نسبتا متنوع و از نظر سیاسی آگاهانهاست. هرچند امیدهایی زیادی در مورد اصلاحات درونی حماس وجود دارد تا نمایشگر تکاملاین جنبش به عنوان نهادی حاکم در غزه تقریبا 30 سال پس از احداث آن باشد. در جبههسیاسی، این سند چندین شگفتی به همراه دارد. حماس به صراحت از ایجاد کشوری مستقل براساس مرزهای سال 1967، با پایتخت بیت المقدس خبر داده است. این کار دولت اسرائیلرا به رسمیت نمی شناسد یا حق بازگشت آوارگان فلسطینی را رها نمی کند. تن دادن بهاستقلال نسبی ضمن حفظ تعهد به آزادی احتمالی فلسطین «فرمول اجماع ملی» ارائه میکند. این عبارت حاکی از ماهیت این سند به عنوان مصالحه ای بین حوزه های مختلف حماسو همچنین پلتفرمی برای آشتی با فتح عمل می کند.
برخلافمنشور اصلی حماس، این سند از تلاش برای آزادی به عنوان توجیه زبان یهودستیزانه استفادهنمی کند. در عوض از یک ایدئولوژی ضد صهیونیسم بهره می برد و در آن صهیونیسم را«استعماری، نژادپرستانه و تهاجمی» معرفی می کند. در این سند صهیونیسم باید در جهانپسااستعماری برچیده شود. این سند به صراحت بین یهودیان و یهودیت از یک سو، و ازسوی دیگر میان یهودیت و صهیونیسم سیاسی تفاوت قائل است و اشاره می کند که مبارزهحماس به مبارزه با صهیونیسم محدود شده است. این سند تاکید می کند که مبارزه مردمیهود با یهودستیری نه تنها به به اعراب یا مسلمانان گره خورده است بلکه به گذشتهاروپا نیز مربوط می شود. برای مقابله با «پروژه صهیونیستی»، حماس دیدگاه مقاومتمسلحانه در برابر اشغال را به عنوان یک حق الهی، قانونی و بین المللی می بیند.
این سندوزنه تعادلی در برابر ادعاهایی ایجاد می کند که حماس را گروهی غیرمنطقی، متعصب وتشنه به خون و قتل همه یهودیان معرفی می کند. انتشار این سند را باید به عنوانایجاد یک تعادل، اجازه برای عمل گرایی حماس و حضور عمومی آن بدون تضعیف پایه هایایدئولوژیک این جنیش، درک کرد. این ابزاری دیپلماتیک است که فضا را برای رهبریفلسطین در کرانه غربی و تعامل جامعه بین المللی با حماس، باز می کند.
با توجه بهبن بست سیاسی فعلی چنین تلاشی نباید نادیده انگاشته شود حتی اگر هنوز نگرانی هاییباقی باشد. هدف قرار دادن غیرنظامیان نقض قوانین بین المللی است و گرچه حماس ازتساوی در حقوق بین الملل تا مشروعیت مبارزه مسلحانه را مد نظر قرار داده است، بااین حال قتل افراد غیرنظامی هنوز در برنامه های آنها جای دارد. اسرائیل نقض قوانینبین المللی را به صورت سیستماتیک برای چندین دهه در دستور کار خود قرار داده است.کشتن هزاران غیرنظامی فلسطینی از طریق اشغال و جنگ در مناطق پرجمعیت گوشه ای ازجنایات آنها است. نباید گفته شود که درد و رنج در دو طرف باید برابر شود. تغییرروش ها نباید به این معنی باشد که تنها نحوه تعهد به عمل برخلاف قوانین بین المللیتغییر کرده است.
همین نکتهرا می توان در مورد امتناع حماس در به رسمیت شناختن اسرائیل گفت. سند سیاسی حماسبه چارچوب دو دولت در مانیفست حزب لیکود، حزب سیاسی بنیامین نتانیاهو نخست وزیراسرائیل، نزدیک تر است. چارچوب لیکود باعث می شود که اشاره ای به مرزهای سال 1967نشود و درست مانند حماس، تنها در صورت به مشروعیت شناختن صهیونتیسم است که حزبلیکود حق فلسطینیان برای تعیین سرنوشت خودشان را به رسمیت خواهد شناخت. این دیدگاهنژادپرستانه در دستگاه سیاسی اسرائیل با وجود روابط دیپلماتیک با ایالات متحده وانگلستان تقویت شده است درحالی که حماس به حاشیه رانده می شود.
با وجودکاستی ها، سند جدید حماس خواسته ای سیاسی را مطرح می کند که به مدتی طولانی مرکزمبارزات فلسطینی ها را تشکیل داده است، توسط قطعنامه های سازمان ملل ارج نهاده شدهو حق بازگشت در آن مندرج است. سند جدید حماس باید به عنوان فرصتی بسیار مهم برایتعامل در نظر گرفته شود.
منبع: دیپلماسی ایرانی ، نویسنده: طارق باکونی ، 19/02/1396
