اگربخواهیم به‌صورت کلی جمع‌بندی را در مورد نرم‌افزار ازمه داشته باشیم باید گفت کهازمه برای فلسطینیان هم می‌تواند فرصت باشد و هم چالش.
هلگا طویلنویسنده فلسطینی-آمریکایی و استاد دانشگاه نیویورک در مقاله‌ای در مجله ژاکوبین درسال 2015،یک روز عادی مردم فلسطین در مرزهای رژیم صهیونیستی را این‌گونه به تصویرمی‌کشد: «یک ساعت است که رسیده‌اید، بیش از ظرفیتتان خاک و مونوکسید کربن استنشاقکرده‌اید. تازه نیم ساعت دیگر طول خواهد کشید تا به سربازی برسید که ممکن است بدونذکر هیچ دلیلی شما را مجبور کند که برگردید. این وضعیت فلسطینیانی است که هر روزهاز گذرگاه قلندیا عبور می‌کنند.»
آنچه درادبیات هلگا طویل، سعاد عامری ، ادواردو سعید و یا دیگر نویسندگان فلسطینی آمدهاست تنها گوشه‌ای از رنج و مرارت‌های روزمره تمامی ساکنان فلسطین است.تا سال 2015تعداد نقاط ایست و بازرسی اسراییلی‌ها در حدفاصل شهرهای فلسطینی نشین به بیش از400 مرکز می‌رسید و انواع و اقسام بازرسی‌ها و برخوردهای فیزیکی در این حوزه‌هاجریان داشت. این وضعیت فاجعه‌آمیز به‌اضافه غیرقابل‌پیش‌بینی بودن زمان‌های باز یابسته بودن نقاط بازرسی و مرزها، فارغ از ایجاد مشغولیت‌های ذهنی برای هر فردفلسطینی، باعث هدر رفت شدید وقت فلسطینیان می‌شد و عموماً رفت‌وآمدی چندباره را می‌طلبید.
تا سال2015 تعداد نقاط ایست و بازرسی اسراییلی‌ها در حدفاصل شهرهای فلسطینی نشین به بیشاز 400 مرکز می‌رسید و انواع و اقسام بازرسی‌ها و برخوردهای فیزیکی در این حوزه‌هاجریان داشت.این وضعیت فاجعه‌آمیز به‌اضافه غیرقابل‌پیش‌بینی بودن زمان‌های باز یابسته بودن نقاط بازرسی و مرزها، فارغ از ایجاد مشغولیت‌های ذهنی برای هر فردفلسطینی، باعث هدر رفت شدید وقت فلسطینیان می‌شد و عموماً رفت‌وآمدی چندباره را می‌طلبید.
اوضاعآمدوشد در فلسطین اشغالی تا امروز همچنان ناامیدکننده است. در حقیقت کافی است تاگذرنامه یا مجوز اسراییلی داشته باشید تا به سهولت هرچه‌تمام‌تر از مرزها عبورکنید اما اگر فلسطینی باشید برای هر قدمی که در خاک فلسطین برمی‌دارید باید ازایست و بازرسی‌ها متعدد رژیم صهیونیستی گذر کنید که غالباً به شکل یک نوع تنبیهدسته‌جمعی برای فلسطینیان مجسم شده است.
علی‌رغمچنین وضعیتی، تکنولوژی این روزها بیش‌ازپیش به کمک مردم فلسطین آمده تا علاوه برشکستن حصار فیزیکی بتوانند با درگیری‌های ذهنی کمتری از کنار اسراییلی‌ها عبورکنند. اپلیکیشن «ازمه»(Azmeh) یکی ازاین‌دست فناوری‌ها است کهیاریگر فلسطینی‌ها در عبور از نقاط ایست و بازرسی است.
ازمه که کسب‌وکاری انتفاعی است، دریکیاز استارتاپ ویکندها پا به جهان گذاشت: مراسمی که مرکز صلح پرز آن را تدارکدیده بود. این مرکز به خود می‌بالد که توانسته است کارآفرینان و برنامه‌نویساناسرائیلی را با چند فلسطینی منتخب و برگزیده دورهم جمع کند تا در سرمایه‌گذاری‌هایمشترک با یکدیگر همراه شوند.
تحققاسراییل بزرگ از طریق سلطه اقتصادی و فرهنگی کار ویژه مرکز صلح پرز است و به همیندلیل هم هست که همکاری‌های اجتماعی این مرکز از خدمات پزشکی تا ایجاد زیرساخت برایورزش جوانان را شامل می‌شود. در حقیقت این مرکز با توجه به استراتژی شیمون پرزپایه‌گذاری شده که معتقد بود به‌جای توسل به جنگ نظامی باید از شیوه‌های اجتماعی ورسانه‌ای برای تسلط بر منطقه اقدام کرد و درست در همین چهارچوب است که «باسل صادر»(Basel Sader) که در دانشگاه عبری بیت‌المقدس درس می‌خواند،دوره تابستانی خود را در این مرکز در حوزه فناوری اطلاعات و سپس طراحی نرم‌افزار واپلیکیشن‌ها گذرانده و ازمه اولین اپلیکیشن برپایه سیستم عامل IOS و سومین تلاش وی برای ساخت یک نرم‌افزار با سیستم‌عاملاندرویدی، زمانی که به ثمر می‌نشیند مورد حمایت مرکز واقع می‌گردد.
در خصوصایده اصلی آفرینش ازمه توسط صادر باید به مصاحبه کوتاه وی با المانیتور رجوع کرد،یعنی جایی که باسل جوان هدف خود را از برنامه‌نویسی اپلیکیشن ازمه این‌گونه عنوانکرده است: «ترافیک طولانی و معطل ماندن چند ساعته پشت گذرگاه‌ها و نقاط ایست وبازرسی واقعاً عذاب‌آورند. اسراییلی‌ها معمولاً در نقاط مرزی ساعت‌ها و گاها چندروز مردم را بلاتکلیف نگاه می‌دارند. روزی که دوستم گفت:کاش نرم‌افزاری بود کهنشان می‌داد چقدر باید پشت ایست و بازرسی‌های اسراییلی‌ها از بیت‌المقدس تا رامالله منتظر ماند با خودم فکر کردم باید این وضعیت را تغییر داد و راه‌حلی ولوموقتی برای مردم پیدا کرد و این‌گونه ازمه خلق شد.»
ازمه معادل فارسی کلمه ترافیک و شلوغیاست. کارکرد اپلیکیشن ازمه به این صورت است که افرادی که قصد عبور از نقاط ایست وبازرسی صهیونیست‌ها را دارند می‌توانند اطلاعات باز یا بسته بودن مرز و نوع ترافیکآن را مشاهده نمایند. تأمین این نوع اطلاعات معمولاً از سوی به اشتراک‌گذاری دیگرافرادی است که از نقاط ذکرشده به‌تازگی عبور کرده‌اند. به دیگر معنا ازمه دوکارکرد عمده دارد. افرادی که به نقاط ایست و بازرسی می‌رسند پیش از حرکت به سمتاین نقاط، از میزان ترافیک موجود در آن نقطه مطلع می‌شوند و پس از عبور با انتخابچند گزینه میزان شلوغی گذرگاه را به افرادی که قصد دارند به آن نقطه بیایند اطلاع‌رسانیمی‌کنند.
ذکر ایننکته ضروری است که اگرچه استفاده از شبکه‌های اجتماعی همچون فیسبوک و واتساپدر بین فلسطینیان رواج دارد و بسیاری از اطلاع‌رسانی‌ها در مورد وضعیت ترافیکیکشور در این گروه‌ها انجام می‌پذیرد بااین‌حال نرم‌افزاری که به‌صورت تخصصی به اینامر مبادرت ورزد بسیار جالب‌توجه جلوه‌گر شده و عملاً فلسطینی‌ها را به سمتاستفاده از خود کشیده است.
نکته جالب‌توجه دیگر در مورد ازمه ایناست که تنها کوتاه زمانی پس از فراگیر شدن این اپلیکیشن، کمیته شهرک‌سازی اسراییلضمن ممنوعیت استفاده از تلفن‌های همراه هوشمند در نقاط ایست و بازرسی اعلام کردهبود که نرم‌افزارهایی همچون ازمه با قابلیت اطلاع‌رسانی وضعیت سربازان مستقر درپست‌های بازرسی، این امکان را به تروریست‌ها می‌دهند تا زندگی سربازان اسراییلی رادر معرض خطر قرار دهند.
موضع سختکمیته شهرک‌سازی اسراییل نسبت به ازمه از سوی افراد متخصص فلسطینی بی‌پاسخ نماند.مصطفی جرار استاد دانشکده تکنولوژی دانشگاه بیرزیت فلسطین در دفاع از ازمه گفتهبود که عملاً چنین امکانی در این اپلیکیشن متصور نیست چراکه تنها راه اطلاع‌رسانیمردم به هم، انتخاب گزینه‌های از پیش طراحی‌شده‌ای است که کاملاً مشخص هستند و کسینمی‌تواند از طریق این اپلیکیشن پیامی را به دیگران مخابره کند و اگر هم قرار براین امر باشد افراد می‌توانند از سایر نرم‌افزارها و یا سرویس پیام کوتاه بهرهببرند و بهتر است اسراییلی‌ها قبل از ممنوع کردن استفاده از یک اپلیکیشن یک‌بار آنرا نصب کنند و نسبت به طریقه استفاده از آن آشنایی پیدا کنند. مشهور ابودقه وزیرپیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات فلسطین نیز اعلام کرده بود که ظهور ازمه بسیاربرای مردم فلسطین امیدآفرین بوده اما امید اصلی مردم فلسطین آن است که روزی هیچایست و بازرسی از سمت نظامیان اشغالگر در خاک سرزمین فلسطین وجود نداشته باشد وقرار نیست که دستورات صهیونیست‌ها در خاک فلسطین اجرایی شود.
در خصوص طریقه کار کردن با اپلیکیشنازمه نیز باید به این امر اشاره کرد که شیوه استفاده از این برنامه بسیار ساده استو همه‌ی چیزی که شما لازم دارید در دسترسی به نسل سوم یا چهارم اینترنت خلاصه می‌شود،بااین‌وجود ازآنجایی‌که در بسیاری از نقاط کشور فلسطین به علت کارشکنی‌های مداومصهیونیست‌ها معمولاً چنین امکانی در اختیار کاربران تلفن‌های هوشمند وجود ندارد،باسل صادر ضمن سعی در توسعه برنامه ازمه به‌گونه‌ای که با اینترنت‌های نسل پایین‌ترنیز بتواند کار کند به دنبال آن بود تا با شرکت‌های تلفن همراه فلسطینی واردمذاکره شود تا این قابلیت برای فلسطینیان به وجود آید که به‌صورت آفلاین هم بتواننداطلاعات مورد نیاز خود در زمینه نقاط ایست و بازرسی ببیند و آن را به دیگران نیزاطلاع دهند.
بااین‌حالتا امروز آنچه که مسلم است آن است که اکثریت 12000 کاربری که این نرم‌افزار رادرگوشی‌های هوشمند خود نصب‌کرده‌اند، ساکن بیت‌المقدس شرقی‌اند چراکه تنها در اینقسمت از فلسطین امکان استفاده از اینترنت‌های نسل سه و چهار برای مردم آن‌هم بااستفاده از شبکه‌های آنتن دهی صهیونیست‌ها برقرار است و اگر نسخه جدیدتر ازمه بااینترنت نسل پایین‌تر نیز منتشر شود به‌احتمال‌قوی میزان کاربران این نرم‌افزارتنها در وهله اول سه تا چهار برابر افزایش خواهد داشت. نکته جالب اینکه به علتمنطقه‌ای بودن اپلیکیشن ازمه می‌توان ادعا کرد که تقریباً 100درصد افرادی که نرم‌افزار را نصب‌کرده‌اندکاربران فلسطینی هستند
در خصوص ویژگی‌های اپلیکیشن ازمه درگذر زمان نیز اطلاعات جالبی وجود دارد.نسخه ابتدایی این اپلیکیشن تنها دوگذرگاه بیت‌المقدس شرقی و رام الله را مورد پوشش قرار می‌داد،تنها به زبان عربیبرنامه‌نویسی شده بود و تنها دو گزینه ترافیک و وضعیت عادی داشت اما در نسخه سوم ازمه که نسخه فعلی این نرم‌افزار است،ازمه به دو زبان عربی و انگلیسیپشتیبانی می‌شود و با رنگ کدبندی‌شده است به‌گونه‌ای که رنگ سبز نشان از رفت‌وآمدروان، رنگ نارنجی نشان از ترافیک کم، رنگ قرمز نشان از معطلی‌های چندساعته و رنگسیاه نشان از بسته بودن گذرگاه مرزی و نقطه ایست و بازرسی دارد.علاوه برافزوده شدناین ابعاد در نسخه جدید ازمه، نرم‌افزار حدود 47 نقطه ایست و بازرسی رژیمصهیونیستی را تحت پوشش قرار داده و به افرادی که قصد عبور از این معابر را دارنداطلاع‌رسانی می‌کند. اسامی مهم‌ترین نقاط ایست و بازرسی رژیم صهیونیستی که دراپلیکیشن ازمه لحاظ شده‌اند را می‌توان در جدول زیر یافت.
اگربخواهیم به‌صورت کلی جمع‌بندی را در مورد نرم‌افزار ازمه داشته باشیم بایدگفت که ازمه برای فلسطینیان هم می‌تواند فرصت باشد و هم چالش. فرصت ازآن‌جهت کهسهولت رفت‌وآمد در بین شهرهای فلسطینی موهبتی است که تا پیش‌ازاین نرم‌افزار به‌صورتکلی برای فلسطینیان وجود نداشت و چالش و تهدید از این وجه که برنامه‌ریزی‌هایانجام‌شده برای شکل‌گیری ازمه در یک مرکز صهیونیستی انجام شده و خلق این نرم‌افزارتوسط جوانی بوده است که در دانشگاه عبری بیت‌المقدس درس می‌خواند و بیش از افرادعادی با صهیونیست‌ها عجین شده است. در حقیقت بی‌توجهی به این موضوع که امکاندسترسی و ثبت اطلاعات کاربرانی که روزانه از ایست و بازرسی‌های رژیم صهیونیستیعبور می‌کنند توسط این نرم‌افزار وجود دارد، می‌تواند بسیار برای استفاده‌کنندگاناز آن خطرآفرین باشد و این نکته‌ای است که باید در همه تحلیل‌های پیرامون ازمهموردتوجه قرار گیرد. مسئله دیگری که پیرامون ازمه و سایر نرم‌افزارهایی که در راهتسهیل فضا برای سکونت فلسطینیان ایجادشده باید موردتوجه قرار گیرد آن است که دولتصهیونیست سال‌هاست که با تغییر استراتژی خود از مذاکره در برابر زمین به سمتمذاکره در برابر زندگی بهتر به این امر مبادرت کرده که با نوعی ایجاد فضای سازش بهفلسطینیان بقبولاند که درصورتی‌که دست از مقاومت بردارند، می‌توانند زندگی راحت‌تریرا در سرزمین‌های باقی‌مانده داشته باشند. ازمه تنها یکی از اپلیکیشن‌هایی است کهبا مجوز محدود صهیونیست‌ها هنوز می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد و طعم شیرین گذراز نقاط ایست و بازرسی و مرزهای سرزمین اشغالی را به مردم فلسطین بچشاند. طعمشیرینی که بی‌شک در صورت تغییر ذائقه عمومی مردم، تلخی گزنده‌ای را با خود بههمراه خواهد داشت.
منبع : فارس ، 25/04/1396
