واقعیت آن است که اتحادیه اروپا در مقایسه باایالات متحده امریکا تاثیر اندکی بر اسراییل و فلسطین دارد. این وضعیت تا حدی بهاین خاطر است که اسرائیل عمدتا خواهان دخالت ایالات متحده در منطقه بوده و بهدلایل و عناوین مختلف تمایلی برای نقش‌آفرینی اروپا در منطقه ندارد.
بحران فلسطین که درمطالعات آکادمیک از آن با عنوان بحران در روابط اعراب و اسرائیل یاد می‌شود، یکیاز قدیمی‌ترین موضوعات مناقشه‌برانگیز بین‌المللی می‌باشد که پس از گذشت بیش ازنیم قرن همچنان لاینحل باقی مانده است. در طول این دوران آمریکا مهمترین قدرت بین‌المللیبوده که در فرآیند مذاکرات موسوم به صلح خاورمیانه نقش‌آفرینی کرده است و دولت هایمختلف این کشور مبتکر نشست‌های گوناگونی با حضور نمایندگان فلسطین، رژیم صهیونیستیو سران برخی کشورهای عربی مانند مصر، اردن، لبنان و قطر بوده‌اند. با این وجوداعلام یکباره ترامپ در به رسمیت شناختن تصرف بیتالمقدس از سوی رژیم صهیونیستی وانتقال سفارت آمریکا به این شهر برخلاف توافقات گذشته در مذاکرات میان طرف هایمخاصمه و حتی نقض صریح قطعنامه‌های بین المللی و اعتراضات گسترده کشورهای اسلامی وبویژه گروه های فلسطینی به این موضوع، اکنون موقعیت واشنگتن بیش از هر زمان دیگریدر ایفای نقش میانجگری در مذاکرات به خطر افتاده است. در همین راستا محمود عباس ۲۲دسامبر پس از ملاقات با امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه در یک کنفرانس مطبوعاتیمشترک در پاریس اظهار داشت، تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا مبنی برشناسایی اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل “مغرضانه” و ناقض”قوانین بین‌المللی” بوده و آمریکا واسطه صادقی نیست و برنامه میانجی‌گریآن در خاورمیانه دیگر توجیهی ندارد.
اینسخنان اما صرفاً ابراز گلایه از جانب‌داری کاخ سفید نبود چرا که با پیشنهاد ویمبنی بر نقش‌آفرینی بیشتر اروپا در موضوع فلسطین و روند مذاکرات صلح خاورمیانهبجای آمریکا همراه شد. عباس گفت که فلسطینیها اکنون در دفاع از منافع خود بیشتربه فرانسه و اتحادیه اروپا اعتماد می‌کنند. او فرانسه و اتحادیه اروپا را فراخواند که نقش بیشتری را بر عهده گیرند. مع الوصف اکنون این پرسش مطرح است که موانعو عوامل تسهیل کننده جایگزینی اروپا به جای آمریکا در ایفای نقش میانجیگری درآینده مذاکرات فلسطین و رژیم صهیونیستی کدامند؟
فاصله‌گیریفلسطین از آمریکا
اقداماتآمریکا در حمایت از تل آویو بی سابقه نیست و واشنگتن همواره نسبت به تجاوزاتاسرائیل به حقوق فلسطینیان حمایت و یا حداقل راه سکوت پیش گرفته است. با این وجوداقدام اخیر ترامپ در پذیرش رسمی بیت المقدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی بهقدری آشکارا به تضییع حقوق فلسطینیان و بر باد دادن رویای تشکیل دولت مستقلفلسطینی از طریق مذاکره و گفتگو انجامید که حتی آن دسته از گروه‌های فلسطینی کهنسبت به بی طرفی امریکا نگاه خوشبینانه داشتند را نیز به نیات شوم دولت آمریکاآگاه ساخت. لذا پس از آنکه گروه های فلسطینی به طور یکصدا به مخالفت با طرح ترامپپرداختند، کاخ سفید نیز تهدید به قطع کمک های سالیانه خود به فلسطینیان کرد. درادامه روند روز گذشته (19دی) محمود عباس، پس از مذاکره با اریسکن سوردی، وزیرخارجه نروژ در رام الله مجدداً بر نقش بزرگی که اروپا با توجه به جایگاه سیاسی واقتصادی‌اش می‌تواند ایفا کند، تاکید کرد.
تمایلاتمشارکت‌طلبانه اروپا
روندمشارکت جویی اتحادیه اروپا در موضوعات و بحران های بین المللی به عنوان یک بازیگرمستقل-بویژه پس از روی کار آمدن ترامپ نیز روی کار آمدن مکرون در فرانسه و ارائهطرح وی برای انجام اصلاحات ساختاری در این اتحادیه به منظور آنچه وی تبدیل کردناروپا به یک بازیگر قدرتمند در سطح جهانی نامیده – افزایش یافته است و نماد آن رامی توان در عدم همسویی و مخالفت این اتحادیه با دولت جدید آمریکا در برخی موضوعاتهمچون پرونده توافق هسته ای با ایران و یا مسئله انتقال سفارت آمریکا به بیتالمقدس و یا مخالفت با تلاش آمریکا برای محکوم کردن ایران در نشست شورای امنیت درمورد ناآرامی های روی داده در این کشور مشاهده کرد. لذا در همین راستا گفته شده کهمکرون در آخرین نشست سران اتحادیه در سال گذشته میلادی اصرار ورزیده است که”اتحادیه اروپا” از تصمیم ترامپ مبنی بر شناسایی اورشلیم به عنوانپایتخت اسرائیل دوری نماید و موضوع بحران خاورمیانه در دستور کار مذاکرات سراناتحادیه اروپا قرار گیرد.
میانهروی اروپا
یکیاز عواملی که می تواند منجر به تقویت احتمال ایفای نقش میانجیگری اروپا در مذاکراتمیان فلسطینیان و رژیم صهیونیستی در آینده شود، رویکرد متعادل‌تر کشورهای اروپاییدر موضوع مناقشه فلسطینیان و اسرائیل نسبت به واشنگتن بویژه در موضوع اقدام اخیردونالد ترامپ در به رسمیت شناختن اشغالگری اسرائیل در بیت المقدس می باشد. همچنین این اتحادیه بر خلاف آمریکا نسبت به توافق میان گروه های فلسطینیبرای کنار گذاردن اختلافات و تشکیل دولت وحدت ملی در اکتبر گذشته اعلام حمایت کردهو از آمادگی خود برای حمایت کامل از تلاش ها برای وحدت دوباره غزه و کرانه باختریخبر داد. این در حالی است که دولت ترامپ همسوی با اسرائیل، محمود عباس و تشکیلاتخودگردان را برای انجام این اتحاد مواخذه و تهدید به بستن دفتر ساف (سازمانآزادیبخش فلسطین) در واشنگتن کرد.
درعین حال نباید تصور کرد که اروپائیها تمایل دارند در مذاکرات صلح، بیطرفانه عملکنند. آنها در تاریخ گذشته نشان داده اند که جانب اسرائیل را دارند و باید توجهداشت که لابیهای صهیونیزم در اروپا نیز نفوذ زیادی دارد. تنها می توان گفت آنهانسبت به آمریکا اندکی نرم تر می باشند. حتی اگر در روند کنونی فرض شود که بروکسلپس از این، استقلال گرایی بیشتری را در قبال واشنگتن پی خواهد گرفت. ضمن اینکهآنها هیچگاه حاضر نخواهند شد در راستای دفاع از حقوق فلسطینیها به روابط گرم خودبا آمریکا و اسرائیل آسیب بزنند.
مخالفتاسرائیل و متحدین عرب آمریکا
پساز اعلام مخالفت اروپا با طرح ترامپ، نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل به سختی از اقدامکشورهای اروپایی انتقاد کرده و آنها را به ریاکاری متهم ساخت. واقعیت آن است کهاتحادیه اروپا در مقایسه با ایالات متحده امریکا تاثیر اندکی بر اسراییل و فلسطیندارد. این وضعیت تا حدی به این خاطر است که اسرائیل عمدتا خواهان دخالت ایالاتمتحده در منطقه بوده و به دلایل و عناوین مختلف تمایلی برای نقش‌آفرینی اروپا درمنطقه ندارد.
مخالفتاسرائیل با نقش آفرینی بروکسل از این رو است که تل‌آویو ادعا می‌کند که اروپاموضعی ملایم در قبال آنچه این رژیم گروه های تروریستی می نامد دارد و اینکهاروپایی‌ها مستعد تمایلات ضد‌سامی هستند. در این موضوع اگرچه نتایج نظر‌سنجی‌ها دربیشتر کشورهای اروپایی همواره حاکی از همدردی و حمایت ساکنان این قاره از فلسطینی‌هابوده و اسرائیل را خطری برای صلح جهانی می‌دانند، اما این دیدگاه شهروندان اروپاییبه هیچ وجه موضع سیاستمداران و دولت های اروپایی نبوده است چنانکه حتی پس ازتجاوزات رژیم صهیونیستی به غزه و به طور مثال بمباران نیروگاه برق این منطقه که باهزینه کشورهای اروپایی ساخته شده بود، بروکسل واکنش قابل توجهی در مقابله بااقدامات این رژیم صورت نداد. با این وجود آنچه مشخص آن است که تل آویو هرگز بهجایگزینی اروپا به جای ایالات متحده برای میانجیگری در مذاکرات با فلسطینیان (بافرض انجام چنین مذاکراتی در آینده) تن نخواهد داد. از سوی دیگر همچنانکه در نشستوزرای خارجه کشورهای عربی در امان (16 دی) مشاهده گردید کشورهای عربی و بویژهعربستان سعودی همچنان بر نقش آفرینی فعال آمریکا در تحولات منطقه و فلسطین تاکیددارند.
چشمانداز
براساس آنچه ذکر گردید اقدام دولت جدید امریکا در پذیرش سلطه رژیم صهیونیستی بر کلبیت المقدس و در مقابل مخالفت دولت های اروپایی با این اقدام و تاکید بر توافقاسلو و قطعنامه های شورای امنیت از سوی اتحادیه اروپا، موجب خصومت و بی اعتمادیگروه های فلسطینی به امریکا و روی آوردن آنها به اتحادیه اروپا به عنوان قدرتینوظهور شده است. با این وجود تل آویو چنین امری را نخواهد پذیرفت و از مواضعحمایتی دولت ترامپ در تشدید رویکرد تهاجمی خود نسبت به دادن کمترین امتیازات بهفلسطینی‌ها و جلوگیری از تشکیل دولت مستقل فلسطینی بهره خواهد گرفت.
منبع :الوقت ، 23/10/1396
