رژیماشغالگر قدس در حمله به سوریه از حریم هوایی لبنان عبور کرده و سپس اقدام به هدفقرار دادن پایگاه هوایی دومای سوریه کرده است. نفس عبور از فراز سرزمین لبنان خلافحقوق بین الملل و نقض مقررات حریم هوایی کشورها محسوب می شود.
رژیم اشغالگرقدس در حمله به سوریه از حریم هوایی لبنان عبور کرده و سپس اقدام به هدف قرار دادنپایگاه هوایی دومای سوریه کرده است. نفس عبور از فراز سرزمین لبنان خلاف حقوق بینالملل و نقض مقررات حریم هوایی کشورها محسوب می شود. در همین خصوص وزارت خارجهلبنان ضمن محکوم کردن نقض حریم هوایی این کشور و نیز حمله به فروگاه نظامی «تی4»سوریه اعلام کرد، به دلیل نقض حریم هوایی لبنان شکایتی به شورای امنیت ارائه می‌دهد.ارتش لبنان اعلام کرد همزمان با حمله به «تی4» سوریه، 4 جنگنده رژیم صهیونیستیحریم هوایی لبنان را نقض کرده‌اند. سوای از نقض فاحش حقوق بین الملل در خصوص سوریهو با احتساب مسئله عدم شناسایی رژیم اشغالگر قدس، رژیم صهیونیستی در این حملات چندقاعده صریح حقوق بین الملل در خصوص لبنان را نقض کرده است، نخست، اصل حاکمیتکشورها بر حریم هوایی خودشان را به صراحت نقض کرده است، دوم، اصل ممنوعیت انجامپروازهای پر خطر را نقض کرده است و سوم، به تمامیت ارضی یک کشور دیگر عضو ملل متحدتجاوز کرده است. نقض این سه اصل صرفا در خصوص لبنان است. ماجرای تجاوز به سوریهمبحثی جداگانه است که در اینجا به آن اشاره نشده است.
نخست؛ نقضفاحش حاکمیت لبنان بر حریم هوایی خود
در گام نخسترژیم صهیونیستی مقررات مربوط به حقوق هوایی و مفاهیم مربوط به حاکمیت کشورها برحریم هوایی خودشان را به صورت فاحش نقض کرده است. هم حقوق بینالملل عرفی و همحقوق بینالملل معاصر، حاکمیت سرزمینی را بر حریم هوایی نیز تسری داده و باور داردتجاوز به حریم هوایی یک کشور، نقض حاکمیت و تمامیت ارضی آن کشور محسوب می شود. بهطور کلی ریشه حاکمیت انحصاری دولت ها بر حریم هوایی خود را بایستی در حقوق کلاسیکجستجو کرد، آن جا که بر این اصل اشاره دارد که «هر که بر خاک حاکم است، تا آسمانبر آن مسلط است». با استمساک به همین اصل مالکیت افراد خصوصی بر منطقه هوایی بالایسرزمین تحت تملک خود به رسمیت شناخته میشود. حرکت به سوی این مفهوم از حاکمیت برحریم هوایی را باید در تاریخ ابتدای قرن بیستم میلادی جستجو کرد.
در حقوق قراردادینیز اصل حاکمیت بر حریم هوایی بالای سرزمین پذیرفته شده است. در ماده یک کنوانسیونپاریس به عنوان نخستین سند بینالمللی در زمینه حقوق هوا آمده است «طرفین معظممتعاهد، هر یک از اعضای کنوانسیون را صاحب حاکمیت کامل و انحصاری بر قلمرو هواییبالای سرزمین خود خواهند شناخت.»
دیوان بینالمللیدادگستری که رکن قضایی سازمان ملل متحد محسوب می شود و صلاحیت آن به صورت اختیارییا اجباری توسط دولتها برای طرح دعوای دولت ها و سازمان های بینالمللی به رسمیتشناخته شده است، در دعوی نیکاراگوئه علیه آمریکا، صلاحیت انحصاری بر قلمرو هواییبالای سرزمین را یک اصل حقوقی پذیرفته شده در سطح بینالمللی میداند. به باوردیوان «اصل احترام به تمامیت ارضی یک دولت، با عبور غیرمجاز هواپیمای متعلق بهدولت های دیگر و استفاده بدون مجوز از حریم هوایی نیز نقض میشود.»
کنوانسیونمادرید (1926)، کنوانسیون هاوانا (1928) و از همه مهمتر کنوانسیون شیکاگو (1944) نیز همین مسئله را تصریح کرده اند. کنوانسیون شیکاگو به عنوانمهمترین منبع برای نظارت بر حقوق هوایی در ماده 1 خود مقرر می دارد «کشورهایمتعاهد حاکمیت کامل و منحصر به فرد تمام کشورها بر فضای بالای قلمرو خود را بهرسمیت می شناسند». این معاهدات و کنوانسیونها همگی بر حاکمیت انحصاری دولتها برمحدوده هوایی بالای سرزمین شان تاکید دارند.
بنابراینحقوق بین الملل هم به صورت سنتی و هم در شکل معاصر خود و در چارچوب معاهدات بینالمللیمربوط به حقوق هوایی، موضع خود را در خصوص حریم هوایی به صراحت مطرح میکند و آنموضع تسلط بیقید و شرط دولت ها بر حریم هوایی بالای سرزمین خود است.
دوم؛ ممنوعیتاصل پرواز های بی خطر بر حریم هوایی لبنان
یکی دیگر ازاصولی که رژیم صهیونیستی آن را نقض کرده است، نقض ممنوعیت پرواز بی خطر بر حریمهوایی لبنان بوده است. کنوانسیون شیکاگو در خصوص حقوق هوایی را به عنوان مهمترینسند مربوط به حقوق هوایی بر شمرده اند. مقررات این کنوانسیون همچون فصل الخطابی درخصوص حقوق هوایی محسوب می شود. ماده 8 اطراف معاهده را در خصوص هواپیماهای بدونخلبان مخاطب قرار می دهد، اما منطوق این ماده سایر هواپیماها را نیز در بر میگیرد. ماده 8 کنوانسیون شیکاگو در خصوص پرواز پرنده های دارای خطر می گوید «هیچ یکاز طرفهای متعاهد نباید به هیچ وجه هواپیمایی که قادر به پرواز بدون خلبان (بدونسرنشین) باشد، بدون مجوز مخصوص و خلاف مفاد آن، اجازه دهد تا بر فراز کشور متعاهددیگر پرواز کند. هر کشور متعاهد، تعهد می کند که پرواز چنین هواپیماهای بدونخلبانی را در نواحی ای که برای پرواز هواپیماهای کشوری آزاد است، تحت کنترل قراردهد، به طوریکه احتمال بروز خطری از این بابت متوجه هواپیمای کشوری نشود.» اگر چهاین ماده در خصوص به کارگیری هواپیماهای بدون سرنشین است، اما می توان استفاده ازعبارت «بروز خطری از این بابت متوجه هواپیمای کشوری نشود»، را قابل تعمیم به سایرپرنده ها نیز دانست که تجهیزاتی که احتمال بروز خطر از ناحیه آن ها وجود دارد، دانست. بنابرایناستفاده از هواپیماهایی که موجب خطر برای هواپیماهای کشوری می شوند، ممنوع است.استفاده از پرنده های جنگی که به طریق اولی نقض تمامیت ارضی و حاکمیت هوایی کشورهامحسوب می شود.
در همین خصوصشورای امنیت سازمان ملل متحد نیز در قطعنامه 2166 که در سال 2014 به تصویب رسید،اقداماتی که عامل تهدید علیه پرواز هواپیماها می شود را ممنوع اعلام کرده و اینقطعنامه ناظر به امنیت هواپیماهای کشوری بین المللی است.
بنابرایناستفاده از هواپیمای جنگی بدون دریافت مجوز از دولت لبنان، به واقع به معنی احتمالتلاقی پروازهای مسافری با این هواپیماهای جنگی بوده است. همین موضوع به معنی ایجادخطر برای هواپیماهای مسافربری و خطوط هوایی دولت لبنان نیز بوده است.
سوم؛ نقض اصلحاکمیت سیاسی و تمامیت ارضی کشورها
بند 4 ماده2 منشور ملل متحد به صراحت طرف ها را از تهدید یا توسل به زور مسلحانه علیه دولتدیگر منع می نماید، صرف نظر از اینکه تهدید مذکور در نهایت تحقق یابد یا نیابد.رژیم صهیونیستی با عبور از خاک لبنان نه تنها به حاکمیت و تمامیت ارضی این کشورتجاوز کرده است، بلکه در اقدامی آشکار متوسل به زور شده و صلح بین المللی را نقضکرده است. و نقض قاعده آمره ممانعت از تهدید و توسل به زور توسط دولت ها را ترتیبداده است.
قطعنامهتعریف تجاوز مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 1974 تجاوز را اینگونه تعریف میکند «تجاوز عبارت است از کاربرد نیروی مسلح توسط یک دولت علیه حاکمیت، تمامیتارضی، یا استقلال سیاسی دولتی دیگر، یا کاربرد آن از دیگر راههای مغایر با منشورملل متحد، آنچنانکه در این تعریف آمده است.» بر اساس ماده اول اعلامیه تعریفتجاوز، رژیم صهیونیستی مرتکب اعمال تجاوز نسبت به حاکمیت لبنان و سوریه شده است.
بنابراینرژیم اشغالگر قدس که مرتکب اعمال ضد حقوقی از جمله نقض حقوق بشر و بشردوستانه درقبال مردم غزه، کرانه باختری و به طور کلی فلسطین می شود و هر روز بر سیاههاقدامات ننگین خود می افزاید، با تجاوز به خاک لبنان مقررات بین المللی و اصول وقواعد آمره حقوق بین الملل را نیز نقض کرده است. موضوعی که ضروری است دولت لبناننسبت به آن واکنش نشان دهد تا مانع از چنین اقداماتی از سوی این رژیم شوئد.
منبع :فارس ، احمدصدیقی ، 22/01/1397
