رسانه‌های عربی و صهیونیستی از ارائه طرح «امنیت در مقابل غذا» از سوی اروپایی‌ها به حماس خبر دادند، طرحی که در وضعیت انفجاری نوار غزه شاید وسوسه برانگیز باشد.
وضعیت نوار غزه در ماه‌های اخیر بسیار به شرایط انفجاری خود نزدیک شدهاست. تشدید تحریم‌ها و مجازات‌ها از سوی رژیم صهیونیستی و تشکیلات خودگردانعلیه مردم نوار غزه وضعیت بحران‌های اقتصادی، انرژی، پزشکی و بیکاری را دراین منطقه بسیار اسفناک کرده است.
روزنامه «الاخبار» در گزارشینوشته است برخی طرف‌های اروپایی پیشنهادی به حماس داده‌اند تا شاید بتوانندجلوی انفجار احتمالی وضعیت در این منطقه را بگیرند. این پیشنهاد به‌منظورمقابله با گام‌های تنبیهی محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان علیه نوار غزه واز سوی طرفی بین‌المللی به حماس ارائه شده تا در صورت تحمیل تحریم‌هایبیشتر از سوی عباس علیه غزه و شانه خالی کردن کامل وی از نوار غزه، دربارهآن تأمل شود.[۱]همچنین روزنامه صهیونیستی یدیعوت أحرونوت اعلام کرد که اتحادیه اروپا بهجنبش حماس پیشنهاد کمک‌های فوری به ارزش ۵۰۰ میلیون یورو در قبال آرام سازیاوضاع را داده است.[۲]
گزارشدو رسانه لبنانی و صهیونیستی نشان می‌دهد که اروپایی‌ها با ارائه طرحی بهدنبال راه حلی جدید برای وسوسه کردن حماس به امتیازدهی و تغییر رویه مقاومتکنونی‌اند. در این یادداشت با بررسی بخش‌های منتشر شده این طرح، به بررسیفرصت‌ها و تهدیدات پیش روی حماس در صورت پذیرش طرح «امنیت در مقابل غذا»خواهیم پرداخت.
روزنامه صهیونیستی یدیعوت أحرونوت اعلام کرد که اتحادیه اروپا به جنبشحماس پیشنهاد کمک‌های فوری به ارزش 500 میلیون یورو در قبال آرام سازیاوضاع را داده است.
- بررسی طرح ارائه شده از سوی اروپایی‌ها به حماس
براساس جزئیاتی که روزنامه الاخبار منتشر کرده در این طرح تأکید شده است کهکشورهای اروپایی اداره امور انسانی و معیشتی ازجمله پرداخت تمام حقوقکارمندان غزه (چه کارمندان وابسته به تشکیلات و چه کارمندان حماس) را برعهده خواهند گرفت به شرطی که کمیته‌ای اروپایی تمام درآمد نوار غزه را کهاکنون رژیم صهیونیستی به نفع تشکیلات خودگردان در دست دارد، تحویل بگیرد.برای اینکه این پیشنهاد مورد اعتراض تل‌آویو قرار نگیرد پیشنهاد مذکور بندیدارد که بر اساس آن حماس باید تعهد دهد از ادوات نظامی خود استفاده نکند وهیچ تنشی در مقابل رژیم صهیونیستی ایجاد نکرده و به روش «امنیت مقابلغذا»، آرامش مرز نوار غزه با فلسطین اشغالی حفظ شود.
اما روزنامهصهیونیستی یدیعوت أحرونوت در جزئیات خود از طرح اروپا مدعی شده حماس به اینطرح واکنش چندان مثبتی نداشته است. این روزنامه همچنین فاش کرد این کمک‌هابا مشارکت کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس و تحت نظارت رژیم صهیونیستی وآمریکا برای بازسازی زیرساخت‌های آب و برق باریکه غزه استفاده خواهد شد،اما حماس هنوز پاسخی به این پیشنهاد نداده است زیرا که حماس امید خود بهطرف‌های خارجی را از دست داده و ارتباط خود با تشکیلات خودگردان فلسطین راکاملاً قطع کرده است و نماینده سازمان اطلاعات مصر را که یک هفته پیش برایخاموش کردن شعله‌های آتش فروزان در غزه به این منطقه سفرکرده بود، دست خالیبرگرداند. یدیعوت در پایان تأکید کرده است که طرف مصری جنبش حماس را مجبوربه اعزام هیاتی به قاهره طی هفته جاری کرد، اما یحیی سنوار رئیس جنبش حماسدر غزه در قالب این هیات به مصر سفر نکرده است.
یکی دیگر ازمشخصه‌های این طرح اروپایی‌ها نقش آفرینی اعراب است. در این طرح سعی شده باارائه وعده پول نقد در ابتدای توافق یا آغاز مذاکرات، حماس را مجاب بهایجاد آرامش در مرزهای نوار غزه نمایند. «راهپیمایی بازگشت» ابتکاری از سویحماس است که در ۶ هفته گذشته رژیم صهیونیستی را با چالش‌های جدی‌ای روبروکرده است. پیش از این، برخی منابع نزدیک به حماس فاش کرده بودند در حالی کهصهیونیست‌ها از آغاز دوران و روش مبارزه جدید از سوی مقاومت سخن می‌گویند،گویا بن سلمان و مصر به نمایندگی از سازش گران مرحله جدیدی از فشار برحماس و فلسطین را به‌منظور تسلیم در مقابل ترامپ و «معامله قرن» و توقفراهپیمایی بازگشت آغاز نموده‌اند. مصر و سعودی با پیشنهادات و تهدیداتی ازحماس خواسته‌اند که «راهپیمایی بازگشت» در جمعه‌های آتی ادامه نیابد.[۳] پیشنهاداتی که می‌تواند در راستای طرح اروپایی‌ها بوده باشد.
- فرصت‌ها و تهدیدات پیش روی حماس در صورت پذیرش طرح امنیت مقابل غذا
طرحامنیت مقابل غذا در کوتاه مدت و بلندمدت فرصت و تهدیداتی را برای حماس بهدنبال خواهد داشت. در وهله نخست به نظر می‌رسد پذیرش این طرح از سوی حماسمی‌تواند کمی از وضعیت انفجاری غزه بکاهد و بحران اقتصادی، انسانی و کمبودمنابع اساسی را در نوار غزه بهبود ببخشد.
در نگاه کلی به نظر می‌رسداین طرح که تاکنون از سوی هیچ رسانه و مسئول نزدیک به حماس تکذیب نشدهاست، تنها امتیازاتی را به حماس می‌دهد که قرار بوده در آتش‌بس پس از جنگ۵۱ روزه (علی‌رغم پایبندی حماس به آن تا چند ماه گذشته) نصیب نوار غزه شود.در حالی در این طرح از پرداخت حقوق کارمندان غزه سخن به میان آمده است کهحماس برای رهایی از این چالش گام‌های بسیاری برای تحقق دولت وحدت ملی وواگذاری امور اداری به تشکیلات در نوار غزه برداشته است.[۴]
بر اساس جزئیاتی که روزنامه الاخبار منتشر کرده در این طرح تأکید شده استکه کشورهای اروپایی اداره امور انسانی و معیشتی ازجمله پرداخت تمام حقوقکارمندان غزه (چه کارمندان وابسته به تشکیلات و چه کارمندان حماس) را برعهده خواهند گرفت به شرطی که کمیته‌ای اروپایی تمام درآمد نوار غزه را کهاکنون رژیم صهیونیستی به نفع تشکیلات خودگردان در دست دارد، تحویل بگیرد.
امامهم‌ترین مسئله و تهدید در این طرح، نیت اصلی ارائه‌دهندگان است. در اینطرح هرچند از حماس خواسته شده در ازای دریافت پول و کاهش محاصره غزه، آرامشرا به فضای نوار غزه بازگرداند اما قطعاً اجرا و تداوم طرح منوط بهعقب‌نشینی حماس از روش مقاومت و سلاح خود خواهد بود.
حماس به خوبیمی‌داند که در شرایط کنونی هرگونه عقب نشینی و پذیرش گشایش در نوار غزه درموضع امتیازدهی و پذیرش شروط صهیونیست‌ها، مقدمه‌ای برای آغاز فشار از سویبرخی کشورهای عربی به‌منظور محدودسازی سلاح مقاومت و پذیرش سازش است. درگزارش روزنامه صهیونیستی یدیعوت أحرونوت هم به این مسئله اشاره شده است کهحماس هیچ امیدی به طرف خارجی برای بهبود وضعیت ندارد و تنها به جلب نظرها وتغییر وضعیت کنونی از طریق تشدید فشارها و تداوم ناامنی‌ها می‌اندیشد.
- فرصت‌ها و تهدیدات پیش روی رژیم صهیونیستی در صورت پذیرش طرح امنیت مقابل غذا
درنگاه اول شاید این‌گونه به نظر برسد که این طرح به سود رژیم صهیونیستیاست؛ اما در خصوص این مسئله در میان سران رژیم صهیونیستی اختلاف‌هایی وجوددارد. به طور مثال پیش از این تلویزیون شبکه ده رژیم صهیونیستی در گزارشیاز پیشنهاد ارتش به دولت نتانیاهو به‌منظور امضای توافق‌نامه آتش‌بس میاناین رژیم و حماس برای ساخت بندر غزه با هدف بهبود وضعیت معیشتی و جلوگیرینمودن از انفجار احتمالی نوار غزه و یا اقدام پیشگیرانه حماس برای رهایی ازاین فشار خبر داد. در این گزارش آمده است: ارتش اسرائیل معتقد است کهبهبود وضعیت معیشتی مردم نوار غزه از طریق ساخت یک بندر، نه تنها امنیت رادر منطقه موجب می‌شود بلکه می‌تواند شرایط مرزهای نوار غزه و رفتار حماس رامطمئن‌تر و قابل کنترل‌تر نماید.[۵]
در این طرح سعی شده با ارائه وعده پول نقد در ابتدای توافق یا آغازمذاکرات، حماس را مجاب به ایجاد آرامش در مرزهای نوار غزه نمایند.
امادر نکته مقابل تفکراتی وجود دارد که معتقدند تداوم فشار موجب عقب نشینیحماس و فلسطینیان خواهد شد. جنگ‌های سه‌گانه، تشدید تحریم‌ها، قطع حقوقکارمندان از سوی تشکیلات خودگردان، بسته بودن گذرگاه رفح از سوی مصر، تداوممحاصره ۱۲ ساله و … همگی در راستای این طیف از تفکر است که تشدید فشارهاعلی‌رغم وضعیت انفجاری نوار غزه باید ادامه یابد. در هر جنگ ضمن گرفتنتلفات انسانی و مالی زیاد از فلسطینیان، آتش‌بس جدیدی اتخاذ می‌شود و ازپیشرفت گروه‌های مقاومت جلوگیری می‌نماید. تداوم چندباره عملیات موجبدلسردی مردم و سخت شدن حیات جنبش‌های مقاومت خواهد شد. به باور بسیاریتحلیل‌گران سیاست تیم نظامی نتانیاهو تاکنون بر این اساس پیش رفته است.برخی اظهارات و تهدیدات انجام شده از سوی مسئولین رژیم صهیونیستی نشانمی‌دهد که همچنان یکی از اصلی‌ترین سناریوهای پیش روی این رژیم در قبالنوار غزه، سناریو چمن زنی و تشدید فشارهاست. انتصاب لیبرمن و سخن گفتن ویاز جنگی جدید علیه نوار غزه در صورت تداوم انتفاضه و پاسخ حماس در مقابلتهدیدات و تداوم محاصره موجب شده است تحلیل گران جنگی جدید را دور ازانتظار ندانند.
در نگاه اول شاید این‌گونه به نظر برسد که این طرح به سود رژیم صهیونیستیاست؛ اما در خصوص این مسئله در میان سران رژیم صهیونیستی اختلاف‌هایی وجوددارد.
حال در خصوص این طرح باید گفت به نظر می‌رسد ازمنظر صهیونیست‌ها این طرح شاید در کوتاه مدت موجب بهبود وضعیت انفجاری نوارغزه می‌شود اما فرصت‌های احتمالی رژیم را برای بهره‌گیری از ۱۲ سال فشار،تحریم و اعمال جنگ علیه نوار غزه به هدر خواهد داد.
البته یکی ازنکات مهم و حائز اهمیت در این طرح برای تل‌آویو، حضور و نقش آفرینی کشورهایعربی است که می‌تواند آغازی جدی برای مجبور نمودن حماس برای بازی در پازلسازش باشد.
جمع‌بندی: موانع و چالش‌های طرح «امنیت در مقابل غذا»
یکیاز موانع اجرای این پیشنهاد، میانجی شدن اتحادیه اروپاست. عملکرد ترامپ دریک سال و نیم از ریاست‌جمهوری‌اش، عملاً فرصت ابتکار عمل را برایمیانجیگری در مسئله فلسطین میان تشکیلات خودگردان و رژیم صهیونیستی سلبکرده است. یکی از بازیگرانی که در مسئله فلسطین همواره تأثیرگذار و فعالبوده، اتحادیه اروپا و کشورهای قدرتمند شکل دهنده سیاست خارجی این اتحادیهاست. اتحادیه اروپا طی دهه‌های اخیر بسیار بر روی طرح ایجاد دو دولت درفلسطین اصرار ورزیده است. رویکرد اتحادیه اروپا بر طرح دو دولت به اینمنظور است که به باور اتحادیه اروپا راه حل مسئله فلسطین، مذاکره و ایجاددو دولت است. نتیجه این امر، رویه‌ای محتاطانه و تأکید بر راه‌حل‌هایی استکه صرفاً در راستای کاهش تنش‌های دو طرف باشد. این رویکرد در شناساییفلسطین در پارلمان اروپا به‌روشنی خود را نشان داد. پیشنهاد «امنیت درمقابل غذا» با سیاست و رویکرد اروپا در قبال نوار غزه همخوانی دارد اماتیرگی روابط بسیاری از کشورهای اروپایی با سران جریان‌های راست‌گرایاروپایی، جدا شدن انگلیس به عنوان یکی از قدرت‌های نزدیک به تل‌آویو ازاتحادیه و رشد فضای ضد صهیونیستی در افکار عمومی اروپا طی دهه اخیر عملاًمیانجی شدن اتحادیه اروپا در مسئله فلسطین را با مشکلاتی روبرو ساخته است.
در پایان باید گفت این طرح با موانع زیادی در اجرا و نیت بازیگران روبروستو به نظر می‌رسد بیشتر ناشی از وسوسه کشورهای عربی برای تغییر مسیر حماس ومقاومت فلسطین است. بن سلمان به خوبی می‌داند که اکنون حماس و نوار غزه ازاصلی‌ترین موانع پیش روی او برای عادی‌سازی روابط رژیم صهیونیستی وکشورهای عربی و تحقق معامله قرن است.
منبع: اندیشکده راهبردی تبیین
