وضعیت نامناسب جسمی محمود عباس در وضعیت کنونی حساس فلسطین و تلاش صهیونیست‌ها برای عملیاتی کردن طرح «معامله قرن» که از سوی آمریکایی‌ها تهیه شده، وضعیت تشکیلات خودگردان را مهم کرده است.
محمود عباس نزدیک به دو دهه پس از فوت مشکوک یاسر عرفات (۲۰۰۴)، رهبریفتح و تشکیلات خودگردان فلسطین و مسئولیت مذاکرات سازش، اداره کرانه باختریو امنیت این منطقه را بر عهده داشته است. اکنون با رسیدن به عمر محمودعباس به هشتاد و دو سالگی، وی با بیماری‌های گوناگونی روبروست. این مشکلاتجسمی در کنار چالش‌های سیاسی‌ای که در دو سال روبرو بوده موجب شده استبسیاری از پایان یافتن عمر سیاسی محمود عباس در آینده نه چندان دور خبردهند.
محمود عباس اکنون دچار بیماری سختی است که او را هر از چندوقت، راهی بیمارستان میکند. به‌گونه‌ای که طی دو ماه اخیر بار دیگررسانه‌ها به موضوع جانشینی محمود عباس پرداخته‌اند. به طور مثال رئیستشکیلات خودگردان فلسطین طی یک هفته (هفته پایانی اردیبهشت ماه) سه بارراهی بیمارستان شد و به گفته رسانه‌های نزدیک به محمود عباس این بار مشکلقلبی عامل این موضوع بوده و آزمایش‌هایی هم از وی گرفته شده است. این درحالی است که برخی رسانه‌ها هم از عمل گوش محمود عباس خبر می‌دادند. گفتنیاست که محمود عباس به خاطر وضعیت سلامتی خود در اجلاس فوق‌العاده سازمانهمکاری اسلامی که روز جمعه ۲۸ اردیبهشت برای بررسی تحولات اخیر فلسطینبرگزار شد، شرکت نکرده بود.[۱]
پس از بستری شدن محمود عباس در بیمارستان، سایت الرساله فلسطین در گزارشیدر خصوص گزینه‌های احتمالی جانشینی محمود عباس نوشت: «گزارش‌های مربوط بهوضعیت سلامتی عباس در صدر اخبار بود اما در پشت پرده، جنگی حقیقی دربارهجانشینی او در جریان است. علیرغم طمع بسیاری برای نشستن بر سر جای محمودعباس اما چند گزینه شانس بیشتری برای این موضوع دارند: جبریل رجوب، صائبعریقات، ماجد فرج و محمد دحلان. »
همین موارد بالا کافیاست تا گزینه‌های احتمالی برای جانشینی او محل بحث باشند. علاوه براین‌ها، با توجه به طرح معامله قرن که از سوی ترامپ و متحدانش برای پایاندادن به مسئله فلسطین در دستور کار است، جایگاه ریاست تشکیلات خودگردانمی‌تواند به صورت نسبی، اثرات ایجابی یا سلبی در مقابل طراحی‌های خارجیبرای فلسطین داشته باشد. به همین دلیل بررسی گزینه‌های جانشینی عباس ورویکردهای آنان می‌تواند از اهمیت برخوردار باشد.
یکی از چالش‌هایجایگزینی محمود عباس، عدم تعدد گزینه‌های موجود برای تصدی رهبری تشکیلاتخودگردان است. رضایت رژیم صهیونیستی و آمریکا در کنار نقش‌آفرینی برخیدولت‌های عربی چون اردن و عربستان در مشخص شدن مسئول تشکیلات خودگردان یکیدیگر از چالش‌های جایگزینی محمود عباس است. این مسئله موجب شده گزینه‌هایجانشینی همیشه بسیار محدود باشند.
پس از بستری شدن محمود عباس دربیمارستان، سایت الرساله فلسطین در گزارشی در خصوص گزینه‌های احتمالیجانشینی محمود عباس نوشت: «گزارش‌های مربوط به وضعیت سلامتی عباس در صدراخبار بود اما در پشت پرده، جنگی حقیقی درباره جانشینی او در جریان است.علیرغم طمع بسیاری برای نشستن بر سر جای محمود عباس اما چند گزینه شانسبیشتری برای این موضوع دارند: جبریل رجوب، صائب عریقات، ماجد فرج و محمددحلان.[۲]»
ماجد فرج
ماجدفرج یکی از شخصیت‌های احتمالی جایگزینی محمود عباس است که با توجه باسابقه‌اش در نهادهای امنیتی برخی وی را از محتمل‌ترین گزینه‌ها می‌دانند.ماجد فرج در میان رسانه‌ها بسیار کم رسانه‌ای شده است و موضع‌گیری وگفتگوهای بسیار محدودی از وی وجود دارد. فرج از سال ۱۹۹۴ و پس از توافقاسلو به عنوان یکی از افسران دستگاه «امنیت پیش‌گیرانه» تشکیلات خودگرداندر بیت لحم مشغول به کار شد. دستگاهی که به عنوان شاخه‌ی فلسطینی شاباک(دستگاه امنیت داخلی رژیم صهیونیستی) عمل و به نیابت از صهیونیست‌ها بهتعقیب، دستگیری و سرکوب نیروهای مقاومت (از تمامی گروه‌ها) می‌پرداخت. ماجدفرج مدتی بعد به عنوان مدیر دستگاه امنیت پیش‌گیرانه‌ی شهر دوراء از توابعالخلیل در جنوب کرانه‌ی باختری منصوب شد. ماجد در سال ۲۰۰۰، در طی مسیرکسب قدرت و نفوذش که همراه با اعتماد صهیونیست‌ها هم بود، به عنوان رئیساین دستگاه امنیتی در کل استان الخلیل منصوب شود. استان الخلیل یکی ازاستان‌های بسیار مهم در کرانه باختری است که همواره محل نزاع و تنش میانفلسطینیان و شهرک‌نشینان بوده است. ماجد فرج در سال ۲۰۰۹ با حکم محمود عباسبه عنوان رئیس دستگاه «اطلاعات و امنیت عمومی» منصوب گردید و تا امروزهمچنان در همین سمت قرار دارد.[۳]
ماجد در سال 2000، در طی مسیر کسب قدرت و نفوذش که همراه با اعتمادصهیونیست‌ها هم بود، به عنوان رئیس این دستگاه امنیتی در کل استان الخلیلمنصوب شود. استان الخلیل یکی از استان‌های بسیار مهم در کرانه باختری استکه همواره محل نزاع و تنش میان فلسطینیان و شهرک‌نشینان بوده است.
ماجد فرج و رژیم صهیونیستی
ماجدفرج یکی از شخصیت‌های مورد اعتماد در سال‌های اخیر در میان اعضای تشکیلاتخودگردان برای صهیونیست‌ها بوده است. روزنامه عبری زبان هاآرتص در گزارشیدر خصوص ماجد فرج که در سال ۲۰۱۶ منتشرشده است می‌نویسد: «ماجد کسی است کهبه رغم کشته شدن پدرش به دست رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۰۳، باز بر خوش خدمتیبه این رژیم اصرار دارد و تمرکز خود را بر مهار و سرکوب عملیات‌هایمقاومتی فلسطینیان گذاشته است… فرج از جمله بنیان‌گذاران جنبش فتح دراردوگاه الدهیشه است و به خاطر عضویت در این جنبش و شرکت در تظاهرات،مجموعاً ۶ سال در زندان‌های صهیونیستی محبوس بوده است.»[۴]
دستگاهاطلاعاتی تشکیلات خودگردان و ماجد فرج در انتفاضه پیشین که نزدیک سه سالاست با فراز و نشیب‌های فراوان در حال وقوع است، نقش بسیار پررنگی ایفاکرده است. ماجد فرج در یکی از معدود گفتگوهای مطبوعاتی‌اش، در مصاحبه بامجله‌ی «دیفنس نیوز» آمریکا به صراحت اعتراف میکند دستگاه تحت مدیریت او درخلال انتفاضه‌ی قدس که از اکتبر ۲۰۱۵ آغاز شده بود، جلوی ۲۰۰ عملیات [ضداشغالگری] را گرفته است![۵]
لذابه نظر می‌رسد ماجد فرج حداقل با توجه به اهمیت مؤلفه هماهنگی «امنیتی»برای صهیونیست‌ها و روابط کنونی ماجد با تل‌آویو برای تصاحب کرسی ریاستتشکیلات خودگردان شانس بالایی دارد؛ وی اکنون دستگاه‌های امنیتی تشکیلاتخودگردان را در مشت خود دارد و روابط خوبی با رژیم صهیونیستی و آمریکابرقرار کرده هرچند برخی رسانه‌ها معتقدند تنها مشکل ماجد فرج آن است که درجنبش فتح از حمایت چندانی برخوردار نیست.
ماجد فرج و آمریکا
ماجدفرج پس از انتخاب به عنوان مدیر سازمان اطلاعات تشکیلات خودگردان،همکاری‌های وسیع امنیتی و اطلاعاتی با آمریکا داشته است. یکی از نمونه‌هایمشهور این همکاری نقش‌آفرینی ماجد در بازداشت نزیه الرقیعی معروف به «ابوانس لیبی» از فرماندهان سرشناس گروه القاعده است. همچنین وی به خاطرمشارکت در آزادی ۲ شهروند سوئدی که توسط جبهه النصره در سوریه گروگان گرفتهشده بودند، از طرف آمریکا جایزه دریافت کرد.[۶]
براساس گزارش روزنامه هاآرتص مذاکراتی فرج با پامپئو وزیر خارجه جدید آمریکادر ماه گذشته میلادی پیش از انتقال سفارت آمریکا به قدس و درست زمانی کهمحمود عباس در بیمارستان بستری بوده است برگزارشده است. این مسئلهنشان‌دهنده بخشی از رابطه نزدیک میان دو طرف است چرا که ماجد فرج به پامپئوکه زمانی رئیس سیا بود کمک کرد تا زمستان گذشته به رام الله برود.[۷]ضمن آنکه برخی رسانه‌های عربی تصاویری از یک نامه را منتشر کرده‌اند کهنشان می‌دهد با تصمیم کوشنر داماد ترامپ و گرینبلات نماینده ویژه آمریکا درموضوع فلسطین، تلویحاً ماجد را برای آمادگی تصاحب جانشینی محمود عباسآماده می‌کنند.[۸]
بر اساس گزارش روزنامه هاآرتص مذاکرات فرج با پامپئو وزیر خارجه جدیدآمریکا در ماه گذشته میلادی پیش از انتقال سفارت آمریکا به قدس و درستزمانی که محمود عباس در بیمارستان بستری بوده است برگزارشده است. این مسئلهنشان‌دهنده بخشی از رابطه نزدیک میان دو طرف است چرا که ماجد فرج بهپامپئو که زمانی رئیس سیا بود کمک کرد تا زمستان گذشته به رام الله برود.
محمد دحلان
یکیدیگر از گزینه‌های جانشینی محمود عباس که در دهه‌های گذشته بسیار مطرحبوده است، محمد دحلان از فعالان جنبش فتح است. او در صلح اسلو در سال ۱۹۹۳نقش مهمی را ایفا نمود و یک سال پس از آن به ریاست سرویس امنیتی فلسطین درنوار غزه منصوب شد و تا سال ۲۰۰۲ در این سمت باقی ماند. در حقیقت او نقشپلیس حکومت خودگردان را بر طبق صلح با رژیم صهیونیستی برای کنترل گروه‌هایضد صهیونیستی در نوار غزه بر عهده داشت. لذا در طی دوران مسئولیتشهمکاری‌های بسیاری با سازمان‌های امنیتی این رژیم نیز داشته است.
دحلان و رژیم صهیونیستی
یکیاز دلایل برکناری دحلان از مسئولیت امنیتی نوار غزه در سال ۲۰۰۲ (زمانی کهنوار غزه در اشغال صهیونیست‌ها بود) عدم کنترل جریان‌های مقاومت در اینباریکه بود. عدم کنترلی که توأم با وضعیت انفجاری ناشی از انتفاضه دوم بودکه در نهایت رژیم را مجبور به عقب‌نشینی از غزه در سال ۲۰۰۵ نمود. اینمسئله نقطه سیاهی در پرونده دحلان است. نقطه سیاهی که به باور برخی پایاندوران توجه صهیونیست‌ها به دحلان برای آینده و استفاده از وی در تشکیلاتخودگردان بود.
یووال دیسکن رئیس سابق شاباک در خصوص دحلان در سخنانیمدعی شد: «دحلان رویای ریاست بر فلسطینیان را در سر دارد، اما تحولاتخطرناکی در رویکرد سیاسی وی ایجاد شده و مشخص است که وی اعتقادی به صلح بااسرائیل؛ به آن شکلی که تل‌آویو مدنظر دارد، ندارد و دحلان هرگز وارد چنینطرحی که می‌تواند به بلندپروازی‌های سیاسی وی پایان دهد، نمی‌شود.[۹]»
یووال دیسکن رئیس سابق شاباک در خصوص دحلان در سخنانی مدعی شد: «دحلانرویای ریاست بر فلسطینیان را در سر دارد، اما تحولات خطرناکی در رویکردسیاسی وی ایجاد شده و مشخص است که وی اعتقادی به صلح با اسرائیل؛ به آنشکلی که تل‌آویو مدنظر دارد، ندارد و دحلان هرگز وارد چنین طرحی کهمی‌تواند به بلندپروازی‌های سیاسی وی پایان دهد، نمی‌شود. »
دحلان و آمریکا
براساس اسنادی که یکی از مجله‌های آمریکایی در سال ۲۰۰۸ منتشر نمود، محمددحلان از سوی آمریکا مأموریتی برای سرنگونی حماس در غزه را بر عهده داشتهاست که البته ناکام ماند و از آن زمان ما شاهد افول محمد دحلان در تشکیلات وسیاست هستیم. این افول تا جایی پیش رفت که در سال ۲۰۱۱ محمود عباس اینرقیب دیرینه خود را به اتهام کودتا علیه خودش، از تشکیلات با حکم کمیتهمرکزی جنبش فتح اخراج نمود.
البته ناگفته نماند دحلان بارها موردتمجید ویژه آمریکایی‌ها قرار گرفته است. به طور نمونه در اوج اشغال عراقتوسط آمریکا و انگلیس در سال ۲۰۰۳، «کالین پاول» وزیر خارجه وقت آمریکا درمقابل «بشار اسد» رئیسجمهوری سوریه سه بار از دحلان نام برد. پاول به بشاراسد گفت: «برای جلوگیری از فعالیت‌های تروریستی، محمود عباس باید قدرترهبری خود را در کنار محمد دحلان نشان دهد.» همچنین جورج دبیلو بوش رئیسجمهوری سابق آمریکا هم دست کم سه بار با دحلان ملاقات و از روابط محکم اوبا واشنگتن ابراز خرسندی کرده است. روشن است که دحلان یک شخص عادی برایآمریکائی‌ها نیست و این مسئله بارها محمود عباس را نگران کرده تا جایی کهدحلان را به توطئه‌چینی برای قتل عرفات متهم کرده است.[۱۰]
دحلان و مصر و نوار غزه
یکیاز ویژگی‌های خاص محمد دحلان، ارتباطات وی با نیروهای امنیتی مصر بالاخصدر دوران سیسی است. این مسئله بر روی نفوذ دحلان بر نوارغزه و روابطش باحماس تأثیرگذار بوده است. محمد دحلان از زمان پایان جنگ ۵۱ روزه بسیار تلاشنموده است به فعالیت‌های سیاسی بازگردد. او در سفرهایی به مصر ضمن نشاندادن روابط خوب خود با مصر، از تلاش‌های خود برای بازگشایی گذرگاه رفح خبرداد. همسر محمد دحلان در اواخر سال ۹۳ با یک سفر به غزه، به پرداخت کمک‌هایمالی به آسیب دیدگان جنگ ۵۱ روزه پرداخت. در طول سفر، همسر دحلان از سوینیروهای امنیتی حماس مراقبت می‌شد. دحلان تمام امکانات و ابزارهای خودازجمله برخی فعالان جنبش فتح، رسانه‌های مختلف و همچنین پول‌های خود راعلیه محمود عباس به کار گرفته است. کمیته ملی وابسته به دحلان کمک‌هایی بهمیزان ۵ هزار دلار برای هریک از خانواده‌های شهدای جنگ اخیر غزه توزیع کرد.او سعی دارد با این کمک‌ها ضمن نزدیکی به حماس، اعتماد عمومی مردم در غزهرا جلب نماید.[۱۱]
آخرین تلاش دحلان برای نزدیکی به حماس و نفوذ در نوار غزه به توافق موسوم به دحلان-سنوار مرتبط است[۱۲].توافقی که امنیت و کنترل گذرگاه رفح و مبارزه با تروریسم در صحرای سینا رابه دحلان واگذار می‌کرد؛ البته علیرغم گذشت نزدیک به ده ماه از این توافقما شاهد تغییر محسوسی در گذرگاه رفح و روابط دحلان و حماس نبوده‌ایم.
یکی از ویژگی‌های خاص محمد دحلان، ارتباطات وی با نیروهای امنیتی مصربالاخص در دوران سیسی است. این مسئله بر روی نفوذ دحلان بر نوارغزه وروابطش با حماس تأثیرگذار بوده است
صائب عریقات
صائبعریقات یکی دیگر از افراد با نفوذ در تشکیلات خودگردان و کمیته مرکزی هیاتجنبش فتح است که از سال ۲۰۰۹ تاکنون دبیر کمیته اجرایی ساف و از سال ۱۹۹۶ریاست هیات مرکزی مذاکرات تشکیلات خودگردان با صهیونیست‌ها را بر عهدهدارد. عریقات با توجه به جایگاهش بسیار شناخته شده تر و مطرح‌تر برایجانشینی محمود عباس نسبت به برخی گزینه‌ها بوده است؛ اما در دو سال گذشتهروابط چندان مطلوبی با محمود عباس را تجربه نکرده است. با این حال بیماریعریقات یکی از اصلی‌ترین دلایل کم شدن شانس وی برای جانشینی محمود عباساست. هرچند وی روابطی خوب با تل‌آویو، آمریکا و اروپا دارد و بازوی سیاسیعباس به شمار می‌رود اما وضعیت سلامتی او خوب نیست و همین اواخر مجبور بهپیوند ریه در آمریکا شده است.
در سال ۲۰۱۵ هم گمانه‌زنی‌هایی در خصوصجانشین شدن عریقات به جای محمود عباس شنیده می‌شد؛ اما عریقات اخبار مربوطرا تکذیب کرد و مدعی شد که علاقه‌ای به تصدی این مناصب دولتی و جانشینیعباس ندارد و هشدار داد «در صورت تداوم اوضاع کنونی اراضی فلسطینی، رژیمصهیونیستی جانشین عباس خواهد بود.[۱۳]» سخنانی که نشان دهنده انتقادهای علنی عریقات از روند محمود عباس در سال‌های اخیر است.
عریقات و رژیم صهیونیستی
مجموعهرفتارها و سخنان عریقات در سه سال گذشته (پس از پایان مذاکرات بر اساس طرحجان کری) نشان می‌دهد روابط و اعتماد میان وی و صهیونیست‌ها به کمترین حدممکن رسیده است. به طور مثال می‌توان به گزارش رسانه‌های صهیونیستی زمانیکه عریقات در لیست انتظار پیوند ریه قرار گرفت اشاره کرد. رسانه‌هایصهیونیستی و حتی برخی فرماندهان نظامی خواستار خروج عریقات از این لیستشدند. صهیونیست‌ها این مسئول تشکیلات خودگردان فلسطین را به پخش فیلم«جنین» که منجر به کشته شدن ۱۳ نظامی صهیونیستی شده بود متهم می‌کنند.همچنین عریقات ارتش صهیونیستی را به ارتکاب نسل‌کشی در جنین متهم کرده است واز کشتن «رحافعام زئیفی» از وزرای صهیونیستی حمایت کرده بود.[۱۴]
عریقاتبسیار در خصوص روند مذاکرات و رفتار صهیونیست‌ها شاکی است به‌گونه‌ای کهوی در سخنانی که بیانگر متقاعد نشدنش درباره مفید بودن روند مذاکرات سازشبا رژیم صهیونیستی است اعلام کرد که «چند ماه پیش قبل از انجام عمل جراحیدر آمریکا جوانی به من گفت شما به جای پیوند ریه، می‌بایست پیوند زبانانجام می‌دادید زیرا در طول این سال‌ها مردم فلسطین را همواره فریبداده‌اید.»[۱۵]
امااین نکته را هم نباید فراموش کرد که عریقات بسیار موافق طرح دو دولت است.صائب عریقات در گفتگو با رادیو بی‌بی‌سی خاطرنشان کرد: «فلسطینی‌ها واسرائیلی‌ها تنها یک گزینه پیش روی خود دارند و آن این است که در قالبراهکار تشکیل دو کشور و تشکیل کشور فلسطین در مرزهای سال ۱۹۶۷ در کناراسرائیل زمینه همزیستی مسالمت‌آمیز آن‌ها فراهم شود…من نمی‌توانم این هدفاز طریق شورای امنیت و یا مذاکرات سازش محقق کنم، اما دلیل این ناتوانیشکست خود من نیست، بلکه امثال بنیامین نتانیاهو باعث شکست من شدند.[۱۶]»
عریقات بسیار در خصوص روند مذاکرات و رفتار صهیونیست‌ها شاکی استبه‌گونه‌ای که وی در سخنانی که بیانگر متقاعد نشدنش درباره مفید بودن روندمذاکرات سازش با رژیم صهیونیستی است اعلام کرد که «چند ماه پیش قبل ازانجام عمل جراحی در آمریکا جوانی به من گفت شما به جای پیوند ریه، می‌بایستپیوند زبان انجام می‌دادید زیرا در طول این سال‌ها مردم فلسطین را هموارهفریب داده‌اید.»
عریقات و آمریکا
عریقاتدر سایه انتقادهایش به رژیم صهیونیستی در خصوص مذاکرات، شهرک‌سازی‌ها واشغالگری‌هایش روابط چندان خوبی با آمریکایی‌ها هم ندارد. وی انتقال پایتختآمریکا به قدس را آغازی برای «معامله قرن» از سوی آمریکا می‌داند[۱۷]و ضمن محکوم کردن ادامه اقدامات تحریک‌آمیز دولت آمریکا علیه ملت فلسطین ودفاع این کشور از استعمار و جنایات رژیم صهیونیستی، نیکی هیلی نماینده اینکشور در سازمان ملل را احمق خواند.[۱۸]
عریقات و حماس
صائبعریقات با توجه به جایگاهش در تشکیلات خودگردان دیدار و گفتگوهای مختلفیبا مسئولین حماس طی سالی‌های طولانی داشته است از تنش با آنان هموارهپرهیزکرده است. به طور نمونه می‌توان به حمایت وی از حماس در قبال اقدامآمریکا در تحریم این جنبش اشاره کرد که در سخنانی تأکید کرد: «ما مخالفتخود را با اقدام آمریکا در قرار دادن نام اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسیجنبش حماس در لیست تروریسم اعلام می‌کنیم. اشغالگران اسرائیل، بالاترین سطحپدیده تروریسم را به نمایش گذاشته‌اند. هیچ فرقی بین قاتلی به اسم داعش ومجرمی که کودکان فلسطینی را زنده زنده در آتش می سوزاند، وجود ندارد».[۱۹]
عریقاتاز معدود رهبران تشکیلات خودگردان است که از راهپیمایی بازگشت حمایت کردهاست این در حالی است که برخی سران تشکیلات در همنوایی با مسئولین تل‌آویواین راهپیمایی را ماجراجویی حماس می‌نامیدند.[۲۰]
جبرئیل رجوب درست زمانی که محمد دحلان طی سال‌های 1994 تا 2002 مسئولامنیتی در نوارغزه بود، مسئول امنیتی تشکیلات خود گران در کرانه باختریبوده است و روابط بسیار وسیعی با رژیم صهیونیستی داشته است. لذا اتهاماتوسیعی علیه وی در خصوص اقداماتش مانند تسلیم نمودن بسیاری از رهبران حماس وقسام وجود دارد.
جبرئیل رجوب
جبریلرجوب که از دیگر گزینه‌ها به نظر می‌رسد شانس کمتری دارد و گزینه جدی‌ایبه نظر نمی‌رسد. لذا بسیار مختصر به برخی موضع‌گیری‌های رجوب خواهیمپرداخت. جبرئیل رجوب درست زمانی که محمد دحلان طی سال‌های ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۲مسئول امنیتی در نوارغزه بود، مسئول امنیتی تشکیلات خود گران در کرانهباختری بوده است و روابط بسیار وسیعی با رژیم صهیونیستی داشته است. لذااتهامات وسیعی علیه وی در خصوص اقداماتش مانند تسلیم نمودن بسیاری ازرهبران حماس و قسام وجود دارد. وی اکنون ضمن آنکه عضو هیات مرکزی فتح است،مسئول وزارت جوانان و ورزش تشکیلات خودگردان است که آخرین جنجال وی هممربوط به سخنان وی در خصوص احتمال برگزاری بازی تیم فوتبال آرژانتین در قدسمقابل رژیم صهیونیستی بود که خواسته بود در صورت برگزاری این دیدار پیراهنمسی آتش زده شود[۲۱]؛ موضع‌گیری‌ای که با عملکرد وی در سال‌های گذشته تعجب‌برانگیز بود.
جبرئیلرجوب علیرغم آنکه وزیر ورزش و جوانان است اما مراودات سیاسی خاصی دارد.دیدار جبریل رجوب با آریل مرگلیت عضو کنست رژیم صهیونیستی جنجال عظیمی درمحافل عبری به پا کرد. مرگلیت در مصاحبه با رادیو سراسری عبری اعلام کرد کهاین دیدار بخشی از تلاش‌ها در زمینه به راه انداختن کمپین تبلیغاتی برایریاست حزب کار به شمار می‌رود. وی بر لزوم مذاکره با تشکیلات خودگردانفلسطین و حمایت از ایده تشکیل دو کشور تاکید کرد.[۲۲]یکی از موضع‌گیری‌های چالشی جبریل رجوب که واکنش‌های وسیعی را به دنبالداشت در خصوص دیوار ندبه است. رجوب در گفتگو با شبکه ۲ تلویزیون رژیمصهیونیستی پیشنهاد داده بود که اماکن مقدس (قدس) تقسیم شوند و دیوار براقبه صهیونیست‌ها واگذار شود و مسجدالاقصی سهم فلسطینیان باشد.[۲۳]
عدمنفوذ سیاسی در میان کشورهای منطقه چون مصر و عربستان و عدم جایگاهی خاص درمیان جنبش فتح موجب شده است رجوب از کمترین شانس برخوردار باشد.
سناریوهای مرجح مقاومت فلسطین
نقش‌آفرینی حماس و جهاد اسلامی در تشکیلات خودگردان؛ اگرچهراهبرد کلان گروه‌های مقاومت در فلسطین، متفاوت از ساف است اما با توجه بهواقعیت‌های میدانی، حماس و جهاد اسلامی نمی‌توانند نسبت به تشکیلاتخودگردان بی‌تفاوت باشند. یکی از سناریوهایی که گاهی مطرح می‌شود آن است کهحماس به ساف، تشکیلات خودگردان و ریاست آن نزدیک شود و سعی نماید با دردست گرفتن این مجموعه اهداف خود را دنبال نماید. تلاش‌های حماس برای بهنتیجه رسیدن دولت آشتی ملی در فلسطین که آخرین توافق در آبان ماه ۹۶ امضاشد، موجب شده برخی تحلیل گران این سناریو را محتمل بدانند.[۲۴]ضمن آنکه طرح ده بندی رمضان عبدالله رهبر جنبش جهاد اسلامی که در آبان سال۹۵ ارائه شد هم یکی دیگر از تلاش‌های جریان مقاومت برای تغییر وضعیت ساف وتشکیلات خودگردان است.[۲۵]اما واقعیت آن است که با توجه وضعیت کنونی تشکیلات و عدم حضور حماس و جهاداسلامی در ساف که نقش پررنگی در انتخاب جانشین محمود عباس دارد، سناریوورود حماس یا جهاد اسلامی به تشکیلات خودگردان حداقل در زمان کنونی بسیاردور از انتظار است.
واقعیت آن است که با توجه وضعیت کنونی تشکیلات و عدم حضور حماس و جهاداسلامی در ساف که نقش پررنگی در انتخاب جانشین محمود عباس دارد، سناریوورود حماس یا جهاد اسلامی به تشکیلات خودگردان حداقل در زمان کنونی بسیاردور از انتظار است.
قدرت‌یابی دحلان و عریقات؛ امااز میان گزینه‌های مطرح‌شده برای جانشینی محمود عباس با توجه به سابقهامنیتی و نزدیکی ماجد فرج به نهادهای صهیونیستی، دحلان و عریقات برایمقاومت فلسطین شاید گزینه‌های مطلوب‌تری باشند. ضمن آنکه توافقات دحلان باحماس و نزدیکی این شخص به مصر در برخی مؤلفه‌ها چون دولت‌های آشتی، گذرگاهرفح یا کاهش محاصره غزه موجب می‌شود دحلان گزینه مطلوب‌تری برای حماس باشد.
منبع: اندیشکده راهبردی تبیین
