ماجرا از یک عملیات کماندویی از سوی تل آویو آغاز شد که با واکنش قاطع حماس روبرو شد. این نبرد، اگرچه کوتاه بود اما واجد ویژگی‌های خاصی بود که آن را برای ارزیابی مهم می‌سازد.
نبرد دو روزه‌ی حماس و سایر گروه‌های مقاومت در غزه با رژیم صهیونیستیرا باید کوتاه‌ترین نبرد جدی طی سال‌های اخیر دانست. ماجرا از یک عملیاتکماندویی از سوی تلآویو آغاز شد که با واکنش قاطع حماس روبرو شد. ایننبرد، اگرچه کوتاه بود اما واجد ویژگی‌های خاصی بود که آن را برای ارزیابیمهم می‌سازد. کنش‌های نظامی حماس به همراه برجسته بودن مسائل روانی ورسانه‌ای در رفتار شاخه نظامی این جنبش از یک سو و بهره‌برداری از شرایطخاص رژیم صهیونیستی در حوزه داخلی از سوی دیگر، باعث شد تا این نبرد، باسرعت به سود مقاومت اسلامی پایان یابد.
روایتی از نبرد دو روزه
بامداد دوشنبه ۲۱ آبان شرق خان یونس شاهد یک ماجراجویی کم سابقه و عجیباز سوی ارتش رژیم صهیونیستی بود. در حالی که تیمی از ارتش رژیم صهیونیستیبه دنبال نفوذ به داخل نوارغزه بودند؛ با مقاومت و هوشیاری گروه‌های مقاومتمواجه می‌شوند و پس از برجا گذاشتن تلفاتی با کمک نیروی هوایی از منطقهمی‌گریزند. صهیونیست‌ها برای از بین بردن تجهیزات جامانده، منطقه را به شدتبمباران کردند که در پی آن تعدادی از نیروهای مقاومت به شهادت رسیده وزخمی شدند. این شکست به سرعت به مسئله‌ای حیاتی برای تلآویو تبدیل شد بهگونه ای که نتانیاهو با نیمه تمام رها کردن سفر خود به پاریس به سرزمین‌هایاشغالی برگشت و جلسه اضطراری کابینه امنیتی خود را برگزار کرد.
این پیروزی نشان داد حماس و مقاومت غزه با یک اعتماد به نفس و اقتدار درونیکه ناشی از پشتیبانی مردمی طی ماه‌های گذشته در راهپیمایی های بازگشت وهماهنگی گروه‌های مقاومت در غزه است، به عملیات کماندویی صهیونیست‌ها واکنشقاطع نشان داده است.
این تمام ماجرا نبود و حماس با شلیک موشک به یک اتوبوس حامل نظامیانصهیونیستی در شرق جبالیا دست برتر خود را حفظ کرد. رژیم صهیونیستی در واکنشبه اقدام حماس طی یک روز حملات شدیدی به نوارغزه انجام داد. اما در پایانکابینه امنیتی رژیم تصمیم به آتش بس گرفت. اعلام آتش بس از سوی نتانیاهو وسپس پذیرش آن از سوی حماس شکستی دیگر برای تلآویو در مقابل مقاومت رقم زد.
۱-ارزیابی عملکرد نظامی حماس
استفاده از موشک های هدایت شونده: آخرین سکانس نبرد دوروزه که به باور برخی تحلیل‌گران تلآویو را مجبور به آتش بس کرد، شلیکموشک به یک اتوبوس حامل نظامیان صهیونیستی در شرق جبالیا بود. اتاق مشترکگروه‌های مقاومت فلسطین در نوار غزه پیرامون هدف قرار دادن اتوبوس حاملنظامیان صهیونیستی بیانیه‌ای نظامی صادر کرد. در متن بیانیه آمده است: «بهحمد و یاری خداوند مبارزان مقاومت راس ساعت ۴:۳۲ دقیقه عصر مصادف با۲۰۱۸/۱۱/۱۲ یک دستگاه اتوبوس اسرائیلی را که در حال جابجایی گروهی ازنظامیان رژیم صهیونیستی در منطقه مفلاسیم در شرق جبالیا بود، با موشک هدایتشونده کورنت هدف قرار داد که موشک مستقیما به اتوبوس اصابت کرده و موجبآتش گرفتن آن شد و به یاری خداوند تمامی نظامیان داخل آن کشته یا زخمیشدند.این عملیات قهرمانانه پاسخی به جنایت بزدلانه شب گذشته دشمن صهیونیستیدر شرق خان یونس بود که ۷ مبارز قهرمان مقاومت طی آن به شهادت رسیدند.»[۱]
حماس با هدف قرار دادن اتوبوس در شرق غزه با موشک هدایت شونده کورنت ثابت کرد که این جنبش سلاح و تجهیزات پیشرفته ای در اختیار دارد.[۲]این حمله در وهله اول یک ابتکار عمل از سوی مقاومت بود؛ اما از منظر نظامیآنچه اهمیت دارد استفاده و در اختیار داشتن موشک‌های نقطه زن و هدایتشونده‌ای است که می‌تواند معادلات جنگ‌های احتمالی آتی در غزه را به سودمقاومت تغییر دهد. این حمله همان قدر که برای صهیونیست‌ها شوک برانگیز بود،آنان را نسبت به قدرت موشکی و نظامی حماس نگران تر کرد.
استعفای لیبرمن و تاکید وی بر جنگ با غزه در مخالفت با عدم تمایل نتانیاهوبه تنش و جنگی جدید، نشان داد که جرات و عدم محافظه کاری حماس در مراقبت ازسطح تنش‌ها ناشی از برآوردی صحیح و واقع بینانه از اختلافات درون کابینهامنیتی تل آویو بوده است.
حجم بالای شلیک موشک طی ۴۸ ساعت: حملات صهیونیست‌ها طیدو روز که منجر به شهادت ۱۴ فلسطینی شد؛ مقاومت فلسطین در پاسخ به اینجنایت در مجموع با شلیک ۴۶۰ موشک و راکت شهرک‌های صهیونیست‌نشین را به لرزهدرآورد. این حجم از شلیک موشک اراده پولادین حماس و عدم ترس ازماجراجویی‌های تلآویو را بار دیگر عیان کرد. براساس آمار منتشر شده از سویارتش رژیم صهیونیستی تنها یک سوم موشک‌ها از سوی گنبد آهنین رهگیری شدهاست.[۳]اعتراف ارتش صهیونیستی به حجم بالای موشک های ارسالی و ناکامی گنبد آهنیندر رهگیری دوسوم موشک‌ها و راکت های مقاومت، علی رغم آنکه از موشک‌های بابرد بالا هم خبری نبود یک پیروزی بزرگ برای حماس است. این پیروزی نشان دادحماس و مقاومت غزه با یک اعتماد به نفس و اقتدار درونی که ناشی از پشتیبانیمردمی طی ماه‌های گذشته در راهپیمایی های بازگشت و هماهنگی گروه‌هایمقاومت در غزه است، به عملیات کماندویی صهیونیست‌ها واکنش قاطع نشان دادهاست.
۲-ارزیابی عملکرد رسانه‌ای حماس
انتشار تصاویر اعضای عملیات خان یونس: مقاومت پس ازپیروزی در نبرد نظامی، در نبرد رسانه‌ای هم توانست رژیم صهیونیستی را شکستدهد. شروع نبرد رسانه‌ای را می‌توان در انتشار تصاویر برخی سربازان ومزدوران صهیونیستی در رسانه‌های فلسطینی دانست. این جنگ رسانه‌ای پس از آنشروع شد که مقاومت فلسطین و خبرگزاری‌های وابسته به آن تصاویر اعضای تیمصهیونیستی و همکاران مزدور آنها را که به اجرای عملیات در خان یونس کمککرده بودند، منتشر کردند و از افکار عمومی فلسطین خواستند که هر گونهاطلاعاتی درباره صاحبان این تصاویر دارند، به مراجع مربوطه انتقال دهند.دایره سانسور نظامی رژیم صهیونیستی در واکنش به این اقدام مقاومت فلسطین،از رسانه‌های گروهی، فعالان رسانه‌ای و تمامی شهرک نشینان صهیونیست خواستکه از بازپخش این تصاویر منتشر شده از سوی گردان‌های قسام در شبکه‌هایاجتماعی خودداری کنند تا سرویس های امنیتی فلسطینی که در گذشته توانمندیخود برای ارسال بدافزارها و نفوذ در تلفن های همراه نظامیان صهیونیست رانشان داده‌اند، نتوانند این افراد را پیگیری کرده و اطلاعات لازم دربارهآنها را کسب کنند.[۴]
در این خصوص بن کاسبت تحلیل‌گر صهیونیست در یادداشتی در المانیتور تصریحکرد که انتشار تصاویر این نیروها، فاجعه‌ای بزرگ برای یگان سری رژیمصهیونیستی است که در کشورهای خارجی مشغول به فعالیت است و اکنون شیوهفعالیت این یگان برای همه رو شده است. وی پیش بینی کرد که رژیم صهیونیستیمجبور به ایجاد تغییراتی راهبردی در شیوه فعالیت یگان‌های سری خود در خارجشود که در زمینه جمع آوری اطلاعات و انجام برخی عملیات های سری فعالیتدارند. [۵]
این اقدام رسانه‌ای حماس به نوعی توان و اشراف اطلاعاتی نیروهای قسام ومقاومت غزه را پس از ناکام گذاشتن عملیات نفوذ کماندوهای صهیونیستی به داخلغزه عیان‌تر ساخت. حماس به خوبی درک کرده است که اکنون عیان کردن اقتدار وتوان اطلاعاتی خود برای افکارعمومی در غزه حائز اهمیت بوده و می تواندفضای اجتماعی سرزمین‌های اشغالی را ملتهب نماید.
هفت تیر غنیمتی در دستان اسماعیل هنیه: یکی دیگر ازاقدامات رسانه‌ای و نمادین حماس پس از جنگ دو روزه، نمایش هفت تیر جاماندهاز کماندوهای صهیونیستی در خان یونس بود. فرمانده گردان شرقی گردان‌هایشهید عزالدین قسام یکی از هفت تیر غنیمت گرفته‌شده توسط مبارزان مقاومت ازعناصر یگان ویژه ارتش صهیونیستی در شرق خان یونس را به اسماعیل هنیه رئیسدفتر سیاسی جنبش حماس تقدیم کرد.[۶]این اقدام جدا از القای احساس پیروزی و غرور برای اهالی غزه، روایت حماس ورسانه‌های نزدیک به مقاومت از داستان خان یونس و غافل‌گیری نیروهایکماندویی تلآویو در مقابل نیروهای مقاومت و فرار عجولانه آنان از نوارغزهرا واقعیت پذیر‌تر می‌سازد. در حقیقت حماس با این اقدام ضمن تحقیرصهیونیست‌ها سعی دارد با ارائه مستنداتی رسانه‌ای، روایت خود را مستحکم‌تر و قابل پذیرش‌تر نماید.
این مسئله یک پیروزی بزرگ برای مقاومت در خدشه‌دار کردن توان بازدارندگیرژیم صهیونیستی علی رغم تهدیداتش در خصوص آماده بودن برای جنگی جدید بود.
۳-ارزیابی برآوردحماس از اختلاف داخلی رژیم صهیونیستی
یکی از موضوعات بسیار مهم در شیوه عملکرد حماس در جنگ دو روزه ناشی ازبرداشت و برآورد مقاومت غزه از اختلافات درونی کابینه امنیتی تل‌آویوبالاخص میان لیبرمن و نتانیاهو در خصوص شیوه تقابل با نوار غزه است. نوعواکنش های حماس طی دو روز از جمله حجم موشک‌های شلیک شده، عدم محافظه کاریو حمله به یک اتوبوس نظامی در مرزهای اشغالی نشان دهنده آن است که حماس ومقاومت غزه به این برداشت رسیده بوده‌اند که وضعیت درونی رژیم صهیونیستیاجازه آغاز یک جنگ تمام عیار و طولانی مدت را به آنان نمی‌دهد و اکنون فرصتخوبی برای پاسخ به تجاوزگری نیروهای صهیونیستی است. استعفای لیبرمن وتاکید وی بر جنگ با غزه در مخالفت با عدم تمایل نتانیاهو به تنش و جنگیجدید، نشان داد که جرات و عدم محافظه کاری حماس در مراقبت از سطح تنش‌هاناشی از برآوردی صحیح و واقع بینانه از اختلافات درون کابینه امنیتی تلآویو بوده است.
حماس از اختلاف در کابینه تلآویو و استعفای لیبرمن، به بهترین شکل ممکن استفاده کرد.
۴-ارزیابی فرایند آتش‌بس و پذیرش آن از سوی مقاومت غزه
در پایان روز دوم نبرد، جنبش حماس طی بیانیه‌ای اعلام کرد که تلاش‌هایمصر، قطر، نروژ و سازمان ملل در نهایت به حصول توافقی برای توقف تنش ودرگیری‌ها در نوار مرزی باریکه غزه منجر شده است. ساعاتی بعد از این بیانیهجیمی مک گولدریک «معاون هماهنگ کننده صلح سازمان ملل در خاورمیانه» ازطریق گذرگاه بیت حانون ایرز در شمال نوار غزه وارد این باریکه شد. سفر اینمسئول سازمان ملل به غزه هم‌زمان با گذشت چند ساعت از اعلام توقف درگیری‌هابین مقاومت فلسطین و رژیم صهیونیستی انجام گرفت. [۷]
اعلام رسمی آتش بس از سوی حماس و حضور نماینده سازمان ملل در نوارغزه درحالی که حماس در این فرایند، بازیگر فعال و دارای ابتکارعمل بود، بیان‌گردست برتر سیاسی حماس در آتش بس و مدیریت فرآیند پایان نبرد و تنش دو روزهبود. از زمان آتش بس تاکنون کمک‌های مالی و محموله های انرژی مختلفی از سویبرخی کشورها مانند قطر وارد نوارغزه شده که نشان می‌دهد تلآویو برایتداوم وضعیت و حفظ ثبات در مرزهای نوارغزه در حال امتیاز دادن به مقاومتاست.
بازگشت عجولانه نتانیاهو از مراسم سالگرد جنگ جهانی دوم در فرانسه و ارائهفوری آتش بس با واسطه کردن نمایندگان بین‌المللی، استعفای دو وزیر کابینهاز جمله لیبرمن وزیر جنگ و بالاگرفتن انتقادات در افکارعمومی سرزمین‌هایاشغالی از تلآویو در نبرد دو روزه، نشان دهنده آن است که حماس و مقاومتغزه عملکردی موفق در حوزه نظامی، اطلاعاتی و رسانه‌ای داشته‌اند و با درکصحیح از اختلاف در کابینه نتانیاهو، یک پیروزی بزرگ سیاسی و نظامی برای خودرقم زدند.
از سوی دیگر آنچه در تنش و نبرد دو روزه رخ داد، نشان داد که مقاومتحماس از تبادل تنش و ادامه این ماجرا هیچ نگرانی‌ای ندارد و حملاتجنگنده‌های صهیونیستی را با ابتکارات جدیدی پاسخ خواهد داد. اما در سویدیگر، تل آویو با برگزاری چندین جلسه کابینه امنیتی و علی رغم تهدیدات وسیعدر روز نخست، روز دوم به سوی آتش بس و کاهش تنش حرکت کرد و حتی پاسخی درخور به حمله حماس به اتوبوس نیروهای خود در مرزهای اشغالی نوارغزه نداد.این مسئله یک پیروزی بزرگ برای مقاومت در خدشه‌دار کردن توان بازدارندگیرژیم صهیونیستی علی رغم تهدیداتش در خصوص آماده بودن برای جنگی جدید بود.در این راستا زیپی لیونی، وزیر امور خارجه پیشین رژیم و از مخالفاننتانیاهو در سخنانی تاکید کرده بود: «توافق آتش بس در غزه شکست امنیتی بزرگو خطر بسیار بزرگی برای توانایی بازدارندگی ما است.[۸]»
جمع بندی
بازگشت عجولانه نتانیاهو از مراسم سالگرد جنگ جهانی دوم در فرانسه وارائه فوری آتش بس با واسطه کردن نمایندگان بین‌المللی، استعفای دو وزیرکابینه از جمله لیبرمن وزیر جنگ و بالاگرفتن انتقادات در افکارعمومیسرزمین‌های اشغالی از تلآویو در نبرد دو روزه، نشان دهنده آن است که حماس ومقاومت غزه عملکردی موفق در حوزه نظامی، اطلاعاتی و رسانه‌ای داشته‌اند وبا درک صحیح از اختلاف در کابینه نتانیاهو، یک پیروزی بزرگ سیاسی و نظامیبرای خود رقم زدند.
به باور برخی رسانه‌ها هدف کماندوهای صهیونیستی از نفوذ به غزه اسیرکردنیکی از فرماندهان رده بالای قسام بوده است. در حالی که ارتش رژیمصهیونیستی سعی داشت با تکرار طرحی که حماس علیه آنان در جنگ پیشین انجامداد (ربایش نیروی نظامی)، ضمن کاهش فشار افکار عمومی بر دولت نتانیاهو، برگبرنده‌ای برای آتش بس با حماس و تبادل اسرا داشته باشد. اما هوشیاریمقاومت چالش اسرا را برای صهیونیست‌ها دو چندان کرد.
منبع: اندیشکده راهبردی تبیین
