در طرح سازشی که عرفات دنبال می کرد قرار بود تشکیل کشور فلسطین در ۲۲ درصد فلسطین تاریخی شرط برقراری روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی باشد اما در طرح ترامپ، برقراری روابط مقدمه حل مسئله فلسطین معرفی می شود.
سال 1990، هنگامی که بوش پدر برای کنفرانس صلح مادرید برنامه ریزی میکرد شعار «صلح در برابر زمین» را برنامه این کنفرانس به اصطلاح صلح قرارداد. شعار «صلح در برابر صلح در برابر زمین» مفهومی دو پهلو و دارای ایهامبود. تصور کشورهای عربی این بود که در برابر دریافت زمین هایی که رژیمصهیونیستی آنها را اشغال کرده است، با این رژیم صلح کنند. زمین بگیرند ورژیم صهیونیستی را به رسمیت بشناسند.
همین شعار،در جریان مذاکرات مخفی اسلو- که همزمان با برگزاری کنفرانس مادرید،مخفیانه در اسلو نروژ در حال انجام بود- دنبال می شد. تفاوت مذاکرات اسلوبا کنفرانس مادرید 1991 در این بود که، در مادرید یک کنفرانس بین المللیبرای برقراری صلح بین کشورهای عربی و اسرائیل برگزار شد، اما ماجرای اسلومختص فلسطین بود. مادرید مقدمه اسلو شد و تقریباً همه آنچه در مادریدچارچوب اصلی کنفرانس بود در اسلو نیز مد نظر قرار گرفت. با این تفاوت کهمادرید به هیچ نتیجه ای نتیجه ای نرسید و سال 1992 رسماً شکست آن را اعلامکردند اما مذاکرات اسلو سپتامبر 1993 به امضای توافقنامه ای بین اسحاقرابین و عرفات منجر شد.
تأسیس کشور فلسطین شرط عادی سازی روابط در توافقنامه اسلو
توافقنامهاسلو، اولین نتیجه روند صلح خاورمیانه بود. صهیونیست ها که طی دو دهه قبلاز این توافقنامه دو درگیری شدید، یکی در لبنان (1982-1997) و دوم انتفاضهاول در فلسطین را تجربه کرده بودند به دنبال ثبات وضعیت خود بودند. لذابرای آنکه دیگر کشورهای عربی نیز به مرور وارد درگیری با آنها نشوند به سمتفرآیندی حرکت کردند که این ثبات و به اصطلاح خود آنها صلح را برایشانفراهم کند و جنگ دیگری را برای آنها رقم نزند.
براساسبندهای توافقنامه اسلو قرار بود مسئله فلسطین مقدمه برقراری صلح کشورهایعربی با رژیم صهیونیستی شود. مفهوم این بند از اسلو این بود که حل مسئلهفلسطین موجب خواهد شد کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی روابط دیپلماتیکبرقرار کنند. در حقیقت این بند، شرط کشورهای عربی برای ایجاد روابط عادی بارژیم صهیونیستی بود مبنی بر اینکه اگر صهیونیست ها به وعده ها و تعهداتخود در قبال فلسطین عمل کنند و کشور فلسطین تأسیس شود آن گاه کشورهای عربیپس از تشکیل کشور فلسطین روابط دیپلماتیک عادی و رسمی همچون سایر کشورهایجهان با رژیم صهیونیستی خواهند داشت.
شرطی که هیچ گاه محقق نشد
یاسرعرفات از سال 1993 که توافقنامه اسلو را با رژیم صهیونیستی امضا کردهمواره نگاهش به روزی بود که تأسیس رسمی کشور فلسطین را ببیند. او حاضر شداین کشور فلسطین را- که عضو رسمی سازمان ملل و دارای حق رأی در این سازماناست- تنها در 22 درصد از کل خاک فلسطین (یعنی کرانه باختری و نوار غزه)تأسیس کند اما این رؤیای عرفات نه تنها برای خود او هرگز محقق نشد، بلکهبرای جانشین او هم به فرجام نرسید. ساف و حکومت خودگردان فلسطین در ادامهمذاکرات سازش شاهد کم شدن بندهای توافقنامه در هر دوره بودند تا جایی کهسال 2014 اعلام کردند پرونده های قدس، آوارگان فلسطینی، امنیت و مرزها بایداز جریان مذاکرات خارج شوند و معنای این خواسته صهیونیست ها، پایانرؤیاهای سازشکاران فلسطینی بود.
بیشتر بخوانید
گزارش تسنیم-5|تفاوت‌های «سازش» و «مقاومت»- عقب‌نشینی سازشکاران از خواسته تشکیل دولت فلسطین
گزارش تسنیم-1|تفاوت‌های «سازش» و «مقاومت»؛ پیامدهای سازش در فلسطین
«معامله قرن» چیست؟ــ(3)، اخراج فلسطینی‌ها از فلسطین، پروژه اسکان در صحرای سینا
«معامله قرن» چیست؟ــ(1)، «دولت یهود» کلیدواژه محوری معامله قرن
«معامله قرن» چیست؟ــ(3)، اخراج فلسطینی‌ها از فلسطین، پروژه اسکان در صحرای سینا
ترامپ و پایان رسمی سازش
هنگامیکه ترامپ به مسند قدرت در آمریکا رسید، در جریان کنفرانس صلح پاریس- که بامدیریت جان کری و اتحادیه اروپا و براساس مبانی «روند صلح خاورمیانه»(Middle East Peace Process) برگزار می شد- در توئیتی اعلام کرد به زودیهمه چیز تغییر خواهد کرد. در سوی دیگر ماجرا صهیونیست ها با خوشحالی بی حد وحصری جشن گرفتند و گفتند دیگر فلسطینی ها باید کشور مستقل فلسطین رافراموش کنند. این مفاهیم برای همگان غریب می نمود تا زمانی که ترامپ طرحخود برای مسئله فلسطین را با عنوان «معامله قرن» توسط داماد یهودی اش،کوشنر، اعلامی کرد.
عادی سازی روابط کشورهای عربی مقدمه حل مسئله فلسطین
برخلاف«روند صلح خاورمیانه» که کشورهای عربی همراه آمریکا و اتحادیه اروپا نیزآن را دنبال می کردند و قرار بود در آن (آنگونه که در بالا به آن اشاره شد)حل مسئله فلسطین و تشکیل کشور مستقل فلسطین براساس مرزهای سال 1967 شرط ومقدمه عادی سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی باشد، ترامپ در«معامله قرن» اعلام کرد عادی سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستیمقدمه حل مسئله فلسطین است.
یعنی در فرآیندیدقیقا مخالف و برعکس فرآیند توافقنامه اسلو عادی سازی روابط، موجب حل مسئلهفلسطین خواهد شد. معنای این طرح ترامپ این بود که آنچه طی 3 دهه مذاکرهتوسط سازشکاران فلسطینی، اروپایی ها و کشورهای عربی هم پیمان آمریکا دنبالمی شد آب در هاون کوبیدن بوده است و حالا این فرآیند باید معکوس شود.
درحالیکه قرار بود اعراب با گرفتن زمین های خود با رژیم صهیونیستی صلح کنند وحل مسئله فلسطین موجب ایجاد روابط عرب ها با صهیونیست ها شود حالا اینکشورها باید ابتدا روابطی رسمی و عادی را با رژیم صهیونیستی برقرار کنند تااین روابط مقدمه ای شود برای آنکه مسئله فلسطین به مرور حل شود. البته بااین تفاوت که دیگر زمینی هم در کار نیست.
جمع بندی
«معاملهقرن» دولت ترامپ به معنای واقعی روند اسلو را معکوس کرده است. کشورهایعربی برخلاف روند اسلو که در آن شرط کرده بودند پس از دریافت زمین هایاشغال شده خود و تأسیس کشور مستقل فلسطین در مرزهای سال 1967، با رژیمصهیونیستی روابط عادی برقرار کنند حالا مجبورند بدون آنکه زمینی دریافتکنند، بدون آنکه کشور فلسطینی وجود خارجی داشته باشد و بدون اینکه چیزی باعنوان مرزهای 1967 به رسمیت شناخته شود با رژیم صهیونیستی روابط دیپلماتیکرسمی برقرار کنند تا شاید به زعم آمریکایی های یهودی مذاق، مسئله فلسطین حلشود. به نظر می رسد قرار است با معکوس شدن فرآیند اسلو مسئله فلسطین شبیهنمک در آب به جای حل شدن، منحل شود و دیگر فلسطینی باقی نباشد.
ادامه دارد…
منبع: خبرگزاری تسنیم
