امروز سی‌و دومین سالگرد انتفاضه اول فلسطین یا انتفاضه سنگ است که از ۸ دسامبر ۱۹۸۷ تا ۱۳ سپتامبر ۱۹۹۳ و برگزاری کنفرانس مادرید در همان سال ادامه یافت.
انتفاضه فلسطین نخست با زیر گرفته شدن چند کارگر فلسطینی توسط یک کامیونرژیم صهیونیستی و شهادت چهار فلسطینی آغاز شد و فلسطینیان این تصادف راقتل عمد دانستند و روز بعد در هنگام تشییع پیکرها به مقر ارتش رژیمصهیونیستی در جبالیا سنگ زدند. در مقابل، نظامیان صهیونیست اقدام به شلیکتیر هوایی کردند. فلسطینیان نیز با باران سنگ و کوکتل مولوتف جواب آنها رادادند. این باعث شد نظامیان ارتش رژیم صهیونیستی درخواست نیروی کمکی کنند.این جرقه اولیه انتفاضه اول فلسطین بود. ولی کار به همین جا ختم نشد وانتفاضه شهر به شهر گسترش یافت. در آن انتفاضه 1300 فلسطینی شهید شدند .
بالاخرهشعله های این انتفاضه در سال 1991 فروکش کرد و با امضای توافقنامه اسلومیان رژیم اشغالگر قدس و سازمان آزادی بخش فلسطین در سال 1993 به طور کاملمتوقف شد.
عوامل پیدایش انتفاضه نخست
آغاز انتفاضه نخست فلسطینیان و قیام مردمی در برابر اشغالگران صهیونیست علل و عوامل متعددی داشت که در زیر برخی از آنها آمده است:
1– شکست مبارزات پیشین فلسطینیان
مبارزاتفلسطینی ها عمدتاً در قالب سازمان های مختلف سیاسی چپ و غیر مذهبی انجاممی شد، همگی از تاکتیک واحدی استفاده می کردند و آن عبارت از قرار دادن مرکز ثقل مبارزات در خارج از سرزمین های اشغالی و در اراضی مجاور مناطقاشغالی بود و غالباً تحت تأثیر و نفوذ دیدگاه های حاکمان سیاسی آن کشورقرار می گرفتند. اردن در یک مقطع زمانی، سپتامبر سیاه را آفرید و لبنان دربرهه ای از زمان اقدام به اخراج نیروهای مبارز کرد.
برخی ازکشورهای عرب هم موانعی در سر راه فعالیت آن ها قرار دادند. مشکل دیگر، تعددو تفرقه بین سازمان های فلسطینی بود و عامل مهمتر این که این سازمان ها وگروه ها عموماً به تمایلات سنتی و مذهبی مردم بی اعتنا بودند و در قالبگروه های لائیک و ملی قرار گرفته بودند. بحث های خستگی ناپذیر تئوریک ومباحث پایان ناپذیر میان آن ها برای نسل جدید فلسطینی، جز آوارگی و شکستحاصل دیگری نداشت. پس از مدتی برخی سازمان های مبارز از در سازش با رژیمصهیونیستی در می آمدند. انصراف از مبارزه مسلحانه، به رسمیت شناختن قطعنامههای سازمان ملل و پیوستن آن ها به «قطار صلح» ناامیدی را در دل فلسطینیانایجاد کرد.
2- فشار مضاعف صهیونیست‌ها بر فلسطینیان
شایدبتوان یکی از علل پیدایش انتفاضه را تحقیر فلسطینیان به عنوان شهرونداندرجه دوم در سرزمین های اشغالی به حساب آورد. مهاجرت بیش از حد یهودیانسراسر جهان به سرزمین های اشغالی و تلاش صهیونیست ها برای تغییر بافتجمعیتی این سرزمین به نفع یهود و سلب امتیازات و امکانات از اعراب فلسطینی،موجب می شد که فلسطینی ها ستم مضاعفی را بر خود احساس کنند.
3– روند سازش اعراب با رژیم صهیونیستی
یکیدیگر از عوامل مؤثر در پیدایش انتفاضه، روند سازش در کشورهای عرب است. ازبدو پیدایش رژیم اشغالگر قدس، شاهد مخالفت های مردمی در این خطه بوده ایم.در ابتدا کشورهای عرب با موضع گیری های خود همواره مخالفتشان را با اینرژیم اعلام می کردند. نطق های نمایندگان عرب در مجامع بین المللی و حمایتهای مادی و معنوی از مبارزات فلسطین، همه نشانگر توجه دولت های عرب بهمسئله فلسطین بود، به طوری که در یک برهه از زمان، شاهد عجین بودن مبارزاتاعراب علیه رژیم اسرائیل در قالب ناسیونالیسم عرب بودیم و اعراب در اینمقطع زمانی، چهار جنگ را پشت سر گذاشتند، اگر چه نتوانستند نتایج مثبتی کسبکنند.
درروند مبارزات مردم فلسطین هرگاه فلسطینیان از کمک کشورهای عربی ناامید شدهاند، خو د رأساً دست به کار شده اند. برای مثال می توان به قیام «عز الدینقسام» اشاره کرد.
طی دهه ی 60 میلادی، بعد از شکست های پیاپی اعرابدر جنگ با رژیم صهیونیستی، فلسطینیان با قطع امید از اعراب در قالب سازما نها و گروه ها به دفاع از حقوق خود پرداختند. اوج این گروه گرایی در پیتوافق کمپ دیوید شکل گرفت.
انتفاضه یا قیام مردم فلسطین در شرایطیآغاز شد که افراد درگیر مسئله فلسطین معتقد بودند که تنها راه پیشرویفلسطینیان، مصالحه و سازش است و اوج این عقب نشینی در برابر اسرائیل را میتوان در کنفرانس امان دید. که سران کشورهای عرب با پشت پا زدن به انگیزه وهدف اصلی تشکیل اتحادیه عرب، به مسئله فلسطین به عنوان یک مسئله درجه دونگریستند. در این اجلاس ضمن نمایندگی فلسطین، وکالت آن ها یکسره به اردنتفویض شد. اعراب در این اجلاس با نادیده گرفتن حقوق سیاسی فلسطینیان درتعیین نماینده و قیّم برای آنان مبادرت به یک عقب نشینی بزرگ کرده و مسئلهفلسطین را همان گونه که صهیونیست ها و آمریکایی ها تفسیر می کنند، مشکلیبین اعراب و اسرائیل تلقی کردند.
4– انقلاب اسلامی ایران
انقلاباسلامی ایران از دو جهت بر انتفاضه تأثیر داشته است، یکی ارائه الگویمبارزه، یعنی وارد کردن مردم به میدان نبرد و دیگری تأثیر بر تصمیمات اعرابدر منطقه.
استقرارنظام جمهوری اسلامی در قدرتمندترین کشور منطقه به نحو محسوسی موازنه را بهنفع مسلمانان بر هم زد. اما عمده کردن خطر انقلاب اسلامی ایران از سوی غربدر قالب پروژه ایران هراسی سبب شد تا سازش و مصالحه با دشمن صهیونیستیهمانند گذشته، تنفرانگیز تلقی نشود. لذا کشورهای عرب آمادگی آن را پیداکردند تا با فدا کردن منافع و حقوق خویش و نادیده گرفتن حقوق از دست رفتهمردم فلسطین، رژیم اشغالگر صهیونیستی را به رسمیت بشناسند.
مردمفلسطین با الهام از انقلاب ایران، متناسب با شرایط سیاسی، اقتصادی واجتماعی خود به میدان آمدند و مبارزه را از چارچوب معادلات سیاسی اعرابخارج کردند. تفاوتی که انتفاضه با دیگر جریان‌های مبارز در فلسطین دارد،مبین آن است که با الهام گرفتن از مبارزات بر حق ملت مسلمان ایران و رهبریآن، این امکان برای فلسطینی ها به وجود آمده که دریابند آمریکا و رژیمصهیونیستی شکست ناپذیر نیستند و امکان رویارویی و تقابل با آن ها وجوددارد.
منبع : تسنیم ، 17/09/1398
