تقسیم پست‌های کابینه ائتلافی صهیونیستی بین احزاب «لیکود» و «کاحول-لاوان» سبب‌شده سر بسیاری از همپیمانان پیشین «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر، بی‌کلاه بماند اما سهم حزب مذهبی افراط‌گرای «شاس» از سه پست در پایان دوره قبلی به پنج جایگاه وزارتی و معاون نخست‌وزیری در کابینه سی‌وپنجم رسیده است.
تشکیل کابینه‌های مختلف صهیونیستی در سال های گذشته چندین نقطه اشتراکدارد که یکی از آنها مشارکت مستقیم شماری از احزاب افراط‌گرا و مذهبی همچونحزب «شاس» در ساختار قدرت است.
کابینه پیشین رژیم صهیونیستی سال ۱۳۹۴ تشکیل شد و تا سوم دی ماه ۱۳۹۷ کهزمان منحل شدن آن بود، به اراده نتانیاهو می‌چرخید تا جایی که برای پستیمانند وزارت جنگ، سه چهره مختلف در برهه‌هایی مسئولیت را برعهده داشتند وحتی در دو دوره، نخست‌وزیر این جایگاه را در اختیار گرفت.
از هم گسیختن کابینه سی‌وچهارم در سال ۱۳۹۷ به برگزاری بی‌حاصل سه دورهانتخابات کنست (پارلمان رژیم صهیونیستی) در یک سال بعد از آن انجامید؛ زیراقدرت نتانیاهو به عنوان رهبر حزب لیکود نمی‌توانست بر محبوبیت چهرهتازه‌ای که از دل حزب ائتلافی کاحول-لاوان سربرآورده بود، بچربد.
این فرد کسی نبود جز ژنرال «بنی گانتز» رییس پیشین ستاد مشترک ارتشصهیونیستی که توانسته بود بسیاری از مخالفان «بی‌بی» حتی احزاب عرب را گردهم آورد تا بساط یک دهه نخست‌وزیری پیاپی وی را جمع کنند.
در سومین دور انتخابات که دوازدهم اسفند گذشته برگزار شد، گانتز توانسترأی موافق ۶۱ نماینده از ۱۲۰ عضو کنست را به دست آورد اما در تشکیل کابینهناتوان بود.
نتانیاهو از بی‌تجربگی ژنرال و دوستانش و همچنین اوضاع بغرنج سرزمیناشغالی در پی همه‌گیری ویروس کرونا بهترین استفاده را کرد و در نهایت دورقیب پیشین، بر سر نخست وزیری چرخشی به مدت ۱۸ ماه توافق کردند تابزرگ‌ترین کابینه تاریخ این رژیم را بین خود تقسیم کنند.
در دوره نخست ۳۲ پست وزارتی و ۱۶ معاون نخست وزیری در نظر گرفته شده است که در دوره دوم شمار جایگاه های وزارتی به ۳۶ عدد می‌رسد.
به هر ترفندی که بود در اردیبهشت‌ماه نتانیاهو موفق شد سهم خود ازکابینه سی‌وپنجم را بین همپیمانان پیشین تقسیم کند اما افرادی چون «نفتالیبنت» که پست وزارت دفاع را باید به گانتز تحویل می‌داد، با بی‌بی سر لجافتادند و به مخالفانی سرسخت تبدیل شدند.
نکته جالب در کابینه جدید، سهم احزاب مذهبی و تندرو بویژه «شاس» است.
به نظر می‌رسد نتانیاهو نتوانسته یا نخواسته است این حزب را از معادلاتقدرت بیرون بیندازد؛ زیرا از زمان تاسیس در سال ۱۹۸۴ تاکنون همیشه یا درکنست یا کابینه‌های پیشین جایگاه قابل توجهی داشته است.
شاس؛ بازیگر مذهبی در میدان سیاسی
شاس که مخفف نام عبری «محافظان سفاردیم تورات» است، در سال ۱۹۸۴ بهرهبری خاخام «عوادیا یوسف» تاسیس شد تا از جایگاه یهودیان سفاردی در برابریهودیان اشکنازی دفاع کند.
سفاردی‌ها و اشکنازی‌ها بجز منشأ سرزمینی و ظاهر مختلف، باورها و رسوممذهبی بسیار متفاوتی دارند و حتی به سبب برخی عقاید مورد اختلاف، یکدیگر راتکفیر کرده‌اند.
از زمان انتخابات یازدهم کنست در سال ۱۹۸۴ تاکنون همواره نمایندگانی ازشاس در کنست حضور داشته اند که بهترین نتیجه برای آنان در سال ۱۹۹۹ با کسب۱۷ کرسی به دست آمد.
این حزب در سه دوره انتخابات سال ۱۳۹۸ شمار نمایندگان خود را از هشت نفردر رای‌گیری فروردین‌ماه به ۹ نفر در انتخابات شهریور و اسفند رساند و پساز ائتلاف احزاب عرب، در جایگاه چهارم قرار گرفت.
اردیبهشت‌ماه امسال پس از ۱۶ ماه بحران حاکمیتی و کشمکش‌های سیاسی میاننتانیاهو و گانتز، سرانجام کابینه جدید به نام کابینه ملی اضطراری تشکیل وپست‌های کابینه شامل ۳۲ جایگاه وزارتی و ۱۶ معاونت نخست‌وزیری بین ۲ بلوک وهمپیمانان آنان تقسیم شد.
شاس هنگام تشکیل کابینه سی‌وچهارم در سال ۱۳۹۴ هفت کرسی کنست را داشت.
در پی تداوم حمایت شاس از نخست‌وزیری نتانیاهو، بی‌بی وزارت داخلی ووزارت توسعه نقب و جلیله (که هر دو یک پست کابینه به شمار می‌آمد) و همچنینوزارت اقتصاد را به «آریه درعی» سپرد که از سال ۲۰۱۳ در پی مرگ عوادیایوسف، رهبری شاس را بر عهده گرفته بود.
البته درعی یک سال بعد پست وزارت اقتصاد را به نتانیاهو برگرداند اما«آیزاک واکنین» تا پایان کابینه وزارت امور مذهبی را بر عهده داشت. «مشولامناهاری» هم معاون نخست‌وزیر در کار، امور اجتماعی و خدمات عمومی بود.
در کابینه سی‌وپنجم شاس با وجود حفظ سهم ۹ تایی در کنست، پنج پست کابینه را از آن خود کرد که دو تا بیش از کابینه پیش است.
درعی همان سمت قبل (وزارت داخلی و وزارت توسعه نقب و جلیله) را دارد.«یاکوب آویتان» وزارت امور مذهبی را در اختیار گرفته است و «مشولامناهاری»، «ایزاک کوهن» و «یوری ماکلوف» معاونان نخست‌وزیر در زمینه اموراجتماعی و خدمات عمومی، دارایی و امور داخلی هستند.
نقش شاس در آینده نتانیاهو
جامعه صهیونیست درون خود عرصه وزن‌کشی بین یهودیان اشکنازی با دیگرگروه‌های قومیتی بویژه سفاردی و میزراحی است که هم ظاهر متفاوت و هم رسوممذهبی گوناگونی با اشکناری‌ها دارند.
وجهه بیرونی گروه‌های سیاسی مانند شاس تاکید بیشتر بر لزوم اجرایآموزه‌های مذهبی در جامعه صهیونیست بویژه مخالفت شدید با همجنس‌گرایی است.
این حزب تنفر زیادی از عرب‌های فلسطین دارد؛ به گونه‌ای که یوسف تا زمانمرگ، به طور علنی مرگ فلسطینیان را تنها راه رهایی از آنان می‌دانست امارهبران شاس همیشه معتقد بوده‌اند باید با امتیازدهی و خودداری از سیاست‌هایتندروانه بویژه درباره تملک قدس یا تداوم شهرک‌سازی، سطحی از تعامل باآنان را حفظ کرد؛ زیرا حفظ توان زیستی از اولویت بیشتری برخوردار است که درپی نارضایتی ساکنان اصلی فلسطین و غلیان خشم آنان، به خطر می‌افتد.
مخالفت با فراخوان مذهبی‌ها به خدمت سربازی، پیشنهاد پرداخت غرامت بهیهودیان مهاجر از اقوام سفاردی و میزراحی و جلوگیری از گسترش مظاهر دنیایمدرن مانند وسایل نوین ارتباطی یا فعالیت سیاسی زنان از دیگر ویژگی‌های حزبشاس است.
از این رو رهبران آن، چه یوسف و چه درعی، با وجود هم‌پیمانی با احزاب همراستگرا و هم چپگرا، مقابل دیدگاه‌های لیبرالیسم و سکولاریسم برای جداییدین و سیاست با سرسختی ایستادند و حتی بر سر این موضوع در کابینه‌های قبلیبا افرادی چون «یائیر لاپید» رهبر حزب «یش عتید» (که مهمترین همپیمانگانتز تا پیش از ائتلاف با بی‌بی بود) و «نفتالی بنت» رهبر حزب «خانهیهودی» (وزیر جنگ پیشین)، جنگ خونینی راه انداخته بودند.
لاپید و بنت اکنون از مخالفان قسم‌خورده کابینه ائتلافی به شمار می‌روندو از این رو، دور از ذهن نبود که با خروج آنان از ساختار قدرت، رهبران شاساحساس رضایت کنند و میدان را برای عرض اندام مناسب‌تر ببینند.
با این توصیف بود که نتانیاهو با وجود واگذاری نیمی از کابینه سی‌وپنجمبه گانتز، شمار کرسی‌های متعلق به اعضای حزب شاس را افزایش داد تا از یک سوقدردان وفاداری آنان باشد و از سوی دیگر، جبهه خود متشکل از راستگرایان ومذهبی‌های افراطی را بیش از گذشته تقویت کند تا در روزهای آتی بتواند دربرابر هر تقابل سیاسی با جناح متعلق به گانتز صف‌آرایی و هماوردی کند.
منبع : ایرنا ، 27/03/1399
