“مهندسی توافقات صلح اعراب-اسراییل با یک دشمن تبعیدی محمود عباس بوده است.”
به گزارش ایسنا، فارن پالسی در نوشتاری به قلم “جاناتان اچ. فرزیگر” آورده است: «محمد دحلان در سال ۲۰۱۱ یک لکه ننگ شد؛ زمانی که پلیس فلسطین به خانه او در رام‌الله هجوم برد و رئیس امنیتی پیشین فتح را که به عنوان رقیب محمود عباس، رئیس حکومت خودگردان فلسطین ظاهر شده بود، به سمت رود اردن هدایت کرد تا راهی ابوظبی شود. دحلان که هنوز در امارات متحده عربی در تبعید به سر می‌برد، سرانجام فرصتی برای انتقام شیرین پیدا کرده است. وی در نقش جدید خود به عنوان معتمد رهبران خلیج فارس و مغز متفکر استراتژیک منطقه‌ای، در حال کمک به ایجاد توافقات صلح اعراب با اسرائیل است.
دحلان در طول ۹ سال گذشته رابطه نزدیک غیرمعمولی با “محمد بن زاید آل نهیان”، ولیعهد امارات متحده عربی برقرار کرده؛ فردی که به محمد دحلان پس از فرار پناه داد. وی که متولد اردوگاه پناه‌جویان در غزه است، به عنوان نماینده بین‌المللی حامی ثروتمند خود، به شکلی بی‌حد و حصر ایفای نقش کرده و به ارباب خود کمک می‌کند تا معاملات تجاری و سیاسی، از آفریقای شمالی گرفته تا اروپای شرقی، را منعقد کند. به گفته دحلان، هنگام غروب خورشید او و ولیعهد امارات سوار بر خودروی تندرو شده، به گشت‌های شبانه در بزرگراه‌های بیابانی ابوظبی می‌روند و ترانه‌های مورد علاقه خود را با هم می‌خوانند.
دوستی آشکار آنها دحلان را به دست نفوذی- و نامرئی- در دستیابی به “توافق‌نامه ابراهیم”، توافقات عادی‌سازی با میانجی‌گری آمریکا که اسرائیل ماه گذشته با امارات متحده عربی و بحرین منعقد کرد، بدل کرده است. وی معمار پشت صحنه موضع امارات است که ضمن ابراز حمایت پرشور از دولت فلسطین، محمود عباس ۸۴ ساله را با موقعیت‌های شرم‌آور تحت فشار قرار می‌دهد؛ مانند زمانی که عباس ناچار بود پذیرش دو محموله هوایی پزشکی کووید ۱۹ را لغو کند- چرا که امارات متحده عربی آنها را از طریق فرودگاه “بن گورین” تل آویو انتقال داد. امتناع از پذیرش کمکهای امدادی در ماه اوت و محکومیت غضب‌آلود توافقات صلح از سمت محمود عباس که با عبارت “خنجری در پشت” توصیف شد، دو متحد دیرینه در منطقه را همراه با عربستان سعودی، بزرگ‌ترین و ثروتمندترین کشور خلیج فارس، متحد کرده است.
“بشاره بهبه”، استاد فلسطینی و منتقد محمود عباس که در نوشتن ستون‌های تحلیلی با “جیسون گرینبلات”، فرستاده ویژه سابق دونالد ترامپ در خاورمیانه مشارکت داشت، به من گفت: “بن زاید بدون مشورت با دحلان، دست به هیچ کاری در قبال فلسطینیان نمی‌زند. دحلان حیاتی است.”
دحلان بعد از حرفه پرفراز و نشیب خود در عرصه سیاسی فلسطین و کسی که جانشین بالقوه یاسر عرفات، رهبر سابق فلسطین دیده می‌شد- یاد گرفته که برای ترقی کردن، در بازی طولانی‌مدت بازی کند. وی که در اردوگاه پناهندگان خان یونس غزه متولد شده، در سن بلوغ به یکی از جوان‌ترین رهبران انتفاضه ۱۹۸۷ فلسطینیان علیه اسرائیل تبدیل شد. او زبان عبری را طی چندین دوره در زندان‌های اسرائیل، آموخت.
وی که سرانجام از فلسطین اخراج شد، اعتماد عرفات را هنگامی که سازمان آزادی‌بخش فلسطین در تونس مستقر بود، به عنوان یک دستیار کلیدی جلب کرد. بعد از بازگشت آنها در سال ۱۹۳۳ همزمان با توافق‌نامه صلح اسلو، دحلان رهبری حزب حاکم سکولار فتح را در غزه بر عهده گرفت و عملیات امنیتی در آنجا را فرماندهی کرد؛ و به مجری اوامر عرفات در برابر اپوزیسیون جنبش حماس تبدیل شد.
اما در حالی که دحلان بعد از مرگ یاسر عرفات در سال ۲۰۰۴ از رده‌های تشکیلات خودگردان بالا می‌رفت، به طور مرتب درگیری‌هایی با محمود عباس داشت و او را به چشم رقیب مبهمی می‌دید که باید تحت کنترل نگاه داشته می‌شد.
دحلان در سال ۲۰۰۷ بابت ناکامی در فرونشاندن تحرکات خشونت‌آمیزی که طی آن حماس کنترل غزه را به دست گرفت، سرزنش شد. او و عباس سال‌هاست که اتهامات فساد را به یکدیگر نسبت داده و شعله انزجار مشترک خودشان را شعله‌ور می‌کنند.
در نهایت، یک دادگاه فلسطینی در سال ۲۰۱۴ به صورت غیابی دحلان را بابت “افترازنی” به عباس گناهکار شناخت و او را به دو سال حبس محکوم کرد. یک سال بعد، او به جرم اختلاس به سه سال حبس دیگر محکوم شد.
دحلان ۵۹ ساله گاهی ناتوان مانده است اما مغلوب دائم نیست. زمانی که اسرائیل به دحلان برچسب تروریست زد، او به کارش ادامه داد تا بازیگر کلیدی در مذاکرات بر سر توافق‌های صلح اسلو شود. به نظر می‌رسد دولت‌های آمریکا یکی پس از دیگری علاقمند او شدند و این روند از کاخ سفید بیل کلینتون آغاز شد و به ریاست جمهوری جورج بوش و اکنون هم ترامپ رسیده است.
گرچه او سابقا چندان شناخته‌شده نبود، اکنون در میان جمعی از نامزدهایی است که به طور مداوم در نظرسنجی‌های سیاسی برای جایگزینی عباس ظهور می‌کنند.
من دحلان را شب قبل از ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۱ دیدم که پلیس به خانه او در رام‌الله حمله کرد. در حالی که او هیچگاه با روزنامه‌نگاران غربی مصاحبه نمی‌کرد، من به عنوان خبرنگار بلومبرگ نیوز برای ملاقات با او در کنار یک خبرنگار فلسطینی دعوت شدم. دحلان گفت از آنجایی که زمان مناسب نبود، باید مصاحبه رسمی برنامه‌ریزی شده را لغو می‌کرد اما خوشحال می‌شود که این گفت‌وگو ضبط نشود.
دحلان در انتقاد از محمود عباس لحظه‌ای درنگ نکرد و ابراز امیدواری کرد که روزی از طریق انتخابات او را برکنار کند. او همچنین قول داد تا در آینده فرصتی برای گفت‌وگو فراهم شود. در حال حاضر اما، دحلان در سایه به سر می‌برد و با ارتباطات تجاری، آشیانه خود را در ابوظبی گسترانده و در درام جایگزینی عباس دستی بر آتش دارد.
صبح روز بعد من بعد از بیدار شدن گزارشی را از رادیو شنیدم مبنی بر این که دحلان در پی تجسس ده‌ها کماندوی فلسطینی در خانه‌اش ناپدید شده است. آنها 10 نفر از محافظان شخصی او را دستگیر کرده و حجم زیادی سلاح و مهمات را از زیرزمین توقیف کردند. دحلان به عنوان یک عضو شورای قانونگذاری فلسطین از دستگیری مصون بود اما روز بعد گزارش شد که او کرانه باختری را ترک کرده و وارد کشور اردن شده است.
چهار سال دیگر طول کشید تا ما گفتگو را این بار برای یک مصاحبه بلومبرگ در محل خانه جدید بزرگ او در ابوظبی انجام دادیم. او با ظاهری تر و تمیز با پوشیدن یک تی شرت مشکی مارک Boss و شلوار جین آبی، در ضمن صحبت ما در اتاق نشیمن با کف مرمر به تعارف بشقابهای خرما و شکلات پرداخت.
این ویلای متمایز در میان آسمان خراشهای بلند ابوظبی از بابت رفت و آمد سیاستمداران فلسطینی و اسرائیلی در آن، به عنوان یک سالن بین‌المللی شناخته شده است. تا آن زمان دحلان هر چه بیشتر درگیر منافع تجاری شده و خودش را برای مشتریان به خاطر ارتباطات بین المللی گسترده‌ای که در حین گشتن با یاسر عرفات در جهان ایجاد کرده، به عنوان “در باز کن” توصیف می‌کرد.
علاوه بر بن زاید، دحلان همچنین با عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر هم که قبلا با او در خصوص چگونگی مقابله با جنبشهای افراطگرای رادیکال مشورت کرده بود، و همچنین با رهبران صربستان و مونته نگرو نزدیکی داشت. دحلان و خانواده‌اش بعد از آنکه اماراتی‌های ثروتمند در سال 2013 شرکت Air Serbia را نجات داده و در یک پروژه سه میلیارد دلاری توسعه املاک در سواحل بلگراد سرمایه گذاری کردند شهروندی صربستان را گرفتند.
این بار دحلان علنی اما رازآمیز حرف زده و همان ابهام گفتاری که مرشدش یعنی عرفات به خاطرش مشهور بود را در پیش گرفت.
دحلان به جای اعلام شرکتش در رقابت بر سر ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین تنها گفت، به دنبال انتخاب شدن دوباره به نمایندگی پارلمان بوده و آنچه که را مولفه “ارزش افزوده” خواند بعد از ترک صحنه از سوی عباس به تیم رهبری اضافه خواهد کرد. فراتر از آن او از بابت زندگی که توانست در ابوظبی بازسازی کند اظهار قدردانی و به رانندگی‌های شبانه‌اش با ولیعهد اظهار علاقه کرد.
پشت صحنه توافق امارات متحده عربی با اسرائیل، ماجرای 20 ساله تجارت و روابط شخصی و تکنولوژیکی است.
البته وقتی شما با دحلانی که این بار از مصاحبه دادن سر باز زد تعامل می‌کنید، به سختی می‌شود تنها به ظاهر اکتفا کرد. او کانون یک سری تئوری‌های توطئه واقع شده که بر اساس آنها به مسموم کردن عرفات متهم شده است. او همچنین متهم شده به اینکه به سرویس موساد اسرائیل در کشتن یک عامل حماس در دبی کمک کرد و یک سری شایعات تکذیب شده توسط خودش نیز مطرح شده‌اند مبنی بر این که او سوار بر یکی از پروازهای انتقال کمکهای امارات به فلسطینی‌ها که از سوی عباس رد شد، بوده است.
با وجود آنکه او ظاهرا در زمینه مشاوره دادن به امارات در خصوص چگونگی مدیریت رهبران فلسطین با نفوذ است، ستاره سیاسی او هم اکنون کم نور به نظر می‌رسد. به گفته دیمیتری دیلیانی، یک سخنگو، فراکسیون او در داخل حزب فتح موسوم به جریان اصلاح دموکراتیک، با انتشار بیانیه‌ای توافقات ابراهیم را رد کرد. او گفت، هر گونه عادی سازی روابط با اسرائیل باید در چارچوب ابتکار صلح عربی 2002 که نخست توسط عربستان معرفی شده و اسرائیل را ملزم به تسلیم تمامی مناطق اشغالی قبل از حل و فصل نزاع می‌کند، رخ دهد.
این شاید ارتباطی با این حقیقت داشته باشد که بسیاری از شرکای دحلان در کرانه باختری ماه گذشته میلادی در پی توافق امارات از سوی نیروهای عباس دستگیر شدند و فراکسیون او حالا نیاز دارد به اینکه خودش را در داخل اتفاق نظر فلسطینی‌ها در ضدیت با اسرائیل جای کند. تصاویر او و بن زاید در جریان اعتراضات خیابانی علیه توافق عادی سازی روابط امارات با اسرائیل آتش زده و به زیر پا انداخته شدند.
در حال حاضر دحلان در سایه‌ها زندگی می‌کند و منافعش را در ابوظبی با روابط تجاری، شروع به وارد کردن خودش به مساله جانشینی عباس کرده و به دوستان اماراتی‌اش درباره تعامل با فلسطینی‌ها مشورت می‌دهد. خیلی مسائل بستگی دارد به اینکه آیا ترامپ برای یک دور دیگر رئیس جمهور آمریکا خواهد شد یا جو بایدن نامزد دموکراتها با رویکردی چند جانبه تر به کاخ سفید می‌آید. مساله برای دحلان و منطقه این است که آیا او می‌تواند از بازی انتقام از رقبای قدیمی عبور کرده و نقشی سازنده در وارد ساختن فلسطینی‌های مغبون به یک خاورمیانه در حال تغییر شکل سریع ایفا کند یا خیر.»
منبع : ایسنا ، 11/08/1399
