هفته گذشته شاهد تحرکات دیپلماتیک اردن، تشکیلات خودگردان و مصر بود که سؤالاتی را درباره اهداف این تحرکات مطرح کرد به‌ویژه اینکه این تحرکات با توجه به نزدیک بودن زمان خداحافظی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا با کاخ سفید صورت گرفته است.
روز یکشنبه گذشته بود که محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به شهر عقبه اردن رفت و با عبدالله دوم شاه این کشور دیدار کرد، طی این دیدار دو طرف تحولات مربوط به مسئله فلسطین و برخی مسائلی را که مورد اهتمام مشترک آنهاست، مورد بحث و تبادل نظر قرار دادند.
پادشاه اردن گفته است موضع او و کشورش مبنی بر حمایت از مسئله فلسطین ثابت و همواره کنار ملت فلسطین است و بر ضرورت افزایش تلاش های بین‌المللی برای تحقق صلح عادلانه و دائمی و پایان نزاع فلسطینی-اسرائیلی بر اساس راه‌حل دو دولت تأکید می‌کند.
محمود عباس در ادامه به قاهره رفت و با عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر دیدار کرد که در جریان آن آخرین تحولات مربوط به مسئله فلسطین و روند به‌اصطلاح صلح خاورمیانه بررسی شد.
بر اساس بیانیه دفتر رئیس جمهوری مصر، السیسی به محمود عباس تأکید کرد که مسئله فلسطین در سیاست مصر دارای اولویت است و مصر بر حمایت کامل خود از مواضع و گزینه‌های فلسطینی در خصوص سازش سیاسی تأکید می‌کند.
پایگاه اطلاع‌رسانی رسمی شاه اردن خبری را منتشر کرد با این عنوان که عبدالله دوم پادشاه اردن و عبدالفتاح السیسی در گفتگوی تلفنی با یکدیگر در روز یکشنبه (هفته گذشته)، روابط برادرانه مستحکم میان دو کشور و تحولات منطقه‌ای و در رأس آن، مسئله فلسطین را بررسی کردند، آنها همچنین در این تماس تلفنی بر ادامه هماهنگی و رایزنی میان دو کشور در خصوص مسائل مورد اهتمام مشترک در راستای خدمت به منافع دو کشور و مسائل عربی تأکید کردند.
سلیمان بشارات تحلیلگر سیاسی فلسطینی ابراز عقیده می‌کند که این همسویی میان قاهره، امان و رام‌الله مسئله جدیدی نیست و روابط رسمی میان تشکیلات خودگردان، مصر و اردن، قوی و مستمر است.
بشارات که با پایگاه خبری عربی 21 گفتگو می‌کرد، افزود عناصر تعیین‌کننده این روابط در هماهنگی گامهای سیاسی مربوط به مسئله فلسطین و دیگر مسائل منطقه و روابط بین‌المللی نمایان است. به‌گفته وی، مصر و اردن با توجه به موقعیت جغرافیایی خود، گذرگاه فلسطین به‌شمار می‌روند.
این تحلیلگر فلسطینی درباره زمان این تحرکات دیپلماتیک می‌گوید این تحرکات در پی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا صورت گرفته است که معنایش این است که مصر، اردن و تشکیلات خودگردان فلسطین هماهنگی میان یکدیگر را درباره چگونگی تعامل با دولت جدید آمریکا به‌ریاست جو بایدن و چه‌بسا در خصوص چگونگی ارائه ایده‌هایی که با این دولت سازگاری داشته باشد، آغاز کرده‌اند.
بشارات ادامه داد محوری دیگری وجود دارد که تشکیلات خودگردان به‌دنبال آن است و آن محور، تقویت جایگاهش به‌عنوان نماینده مردم و مسئله فلسطین در سایه سخنانی است که در برهه گذشته درباره رهبری جایگزین مطرح می‌شود و به‌طور خاص به محمد دحلان رهبر جداشده از جنبش فتح اشاره می‌کرد (دحلان از مدتها پیش به امارات رفته است و روابط نزدیکی با خاندان حاکم دارد).
وی ابراز عقیده کرد مسئله مهمتری که فراتر از عامل زمان است، به اقدامات و آرایش (سیاسی) جدید در منطقه مرتبط است، و این مسئله ممکن است با دیدگاه فراگیرتری با هماهنگی عربستان سعودی، امارات و آمریکا برای چگونگی توسعه یا تجدید روند صلح منطقه هماهنگ باشد.
تحلیلگران بر این باورند که توافقات عادی‌سازی روابط که کشورهای امارات و بحرین با اسرائیل امضا کردند، مسیر راه‌حل دو دولت را که تشکیلات خودگردان، اردن و مصر از آن حمایت می‌کنند، تضعیف کرده و به منافع حیاتی و راهبردی اردن و مصر ضربه زده است.
حازم عیاد تحلیلگر سیاسی عرب می‌گوید تحرکات سه‌جانبه اردنی، فلسطینی و مصری با هدف ایجاد هماهنگی مشترک در قبال تعامل با دولت بایدن صورت می‌گیرد که مسیر متفاوتی از مسیر ترامپ را مطرح می‌کند، مسیر ترامپ اخیراً با توافقات عادی‌سازی روابط اسرائیل با امارات و بحرین و چه‌بسا عربستان و سودان در ادامه به اوج خود رسیده است.
عیاد که با پایگاه خبری عربی 21 گفتگو می‌کرد، افزود مسیر اردنی، فلسطینی و مصری به‌طور کلی از مسیر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس یا سودان که روند عادی‌سازی روابط را در پیش گرفته‌اند، متفاوت است و هدف از آن تأکید بر حقوق اساسی فلسطینی مربوط به راه‌حل دو دولت و تشکیل کشور فلسطینی به‌پایتختی قدس و حل اختلافات موجود درباره شهرک‌سازی صهیونیستی در اراضی فلسطینی و دیگر پرونده‌هایی است که تأثیرات و پیامدهای مستقیمی بر منابع راهبردی و حیاتی اردن، مصر یا فلسطین دارد.
منبع : قدس ، 16/09/1399
