18 سال پیش، محمود عباس، نخست‌وزیر وقت فلسطین بود و درگیر جنگ قدرت با یاسر عرفات، رهبر نمادین فلسطین. در آن شرایط، کنترل نیروهای امنیتی فلسطین برای طرح صلح اسرائیل و فلسطین که با میانجیگری ایالات متحده پیش می‌رفت و به نقشه راه صلح خاورمیانه مشهور شده بود، اهمیتی اساسی داشت. عرفات و عباس درمورد اینکه کدام‌یک این نیروها را کنترل کنند، اختلاف‌نظر داشتند و با گذشت زمان خشم و نا‌امیدی عباس از عدم تمایل عرفات برای واگذاری هرگونه قدرت شدت می‌گرفت. رقابت عباس و عرفات بر روند صلح خاورمیانه که هنوز هم بی‌نتیجه مانده، تأثیر منفی گذاشت و منجر به انشعاب در حزب فتح شد که بر کرانه باختری حکمرانی می‌کرد. اکنون در سال 2021 به سر می‌بریم و محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین است (پستی که در سال 2005 و به مدت چهار سال به ریاست آن برگزیده شد اما بیش از 15 سال است که آن را در اختیار دارد).
فلسطینی‌ها همچنان با صبر و حوصله منتظر رأی‌گیری هستند که سرانجام سرنوشت او را مشخص می‌کند؛ اما هنوز زمان دقیقی برای این انتخابات در ماه‌های آینده، تعیین نشده است. بدون شک هم اسرائیل و هم تشکیلات خودگردان ورق‌هایی برای بازی در این رأی‌گیری در اختیار دارند اما در این میان، عباس با برادرزاده شخصی رقابت می‌کند که دو دهه قبل با او اختلاف‌های گسترده‌ای داشت. «ناصر القدوه» در سرزمین‌های فلسطین نامی شناخته‌شده نیست اما تصمیم اخیر او برای ایجاد یک جنبش سیاسی جدید توجه‌ها را به‌سوی خود جلب کرده است. «مجمع ملی دموکراتیک» که با شعار «ما می‌خواهیم تغییر کنیم، ما می‌خواهیم آزاد شویم، ما می‌خواهیم بسازیم» تشکیل شده است، فلسطینیان از همه اقشار را با هدف پایان‌دادن به فساد گسترده که سال‌هاست تشکیلات خودگردان را به اضمحلال کشانده، جذب کرده است. این گروه تازه‌تأسیس تأکید می‌کند که یک جناح یا حزب نیست بلکه یک جنبش سیاسی متمایز است و یک لیست انتخاباتی خواهد داشت. القدوه که در سال 1953 در خان‌یونس در جنوب غزه متولد شد. در رشته دندان‌پزشکی از دانشگاه قاهره فارغ‌التحصیل شد و فعالیت سیاسی خود را هم از اتحادیه عمومی دانشجویان فلسطینی در مصر آغاز کرد. او از اواخر دهه 1960 به تشکیلات فتح پیوست و رده‌های مختلف را بدون جار‌وجنجال و اختلاف‌نظر عمده با دیگر رهبران فتح طی کرد. او در سال 1989 به عضویت شورای انقلابی فتح که پارلمان این حزب محسوب می‌شود انتخاب شد و در سال 2009 به عضویت بالاترین ارگان تصمیم‌گیری فراکسیون – کمیته مرکزی – درآمد، جایی که تا مارس 2021 در آنجا حضور داشت. القدوه روابط نزدیكی با عمویش یاسر عرفات تا سال 2004 و زمان مرگش داشت. او سپس بنیاد عرفات را تأسیس کرد. عرفات راه را برای کارهای دیپلماتیک القدوه هموار کرده بود: در سال 1986، او قدوه را به‌عنوان دستیار نماینده دائم سازمان آزادی‌بخش فلسطین در سازمان ملل منصوب کرد.
لیست «آزادی» و «آینده»
کمتر از دو دهه پس از مرگ عرفات، اکنون برادرزاده‌اش به رقیب و چالش بزرگ عباس تبدیل شده است. مجمع ملی دموکراتیک در 31 مارس اعلام کرد که با گروه مسلح پیرو «مروان برغوثی» فرمانده نظامی عضو فتح که نقشی اساسی در انتفاضه دوم داشت و سال‌هاست که به اتهام قتل چهار اسرائیلی در زندان به سر می‌برد، یک لیست مستقل به نام «آزادی» تشکیل می‌دهد و در انتخابات قانون‌گذاری فلسطین که قرار است در 22 می برگزار شود، شرکت خواهد کرد. این ادغام و ارائه یک لیست انتخاباتی که می‌تواند شکست جنبش فتح را در پی داشته باشد، خشم عباس را که از سال 2007 با حکم و بدون نظارت پارلمان، تشکیلات خودگردان را اداره می‌کند، برانگیخته است.
رئیس 85ساله تشکیلات خودگردان می‌خواهد به هر روش ممکن از تکرار شکست دردناک سال 2006 به حماس جلوگیری کند. عباس معتقد است، تنها در‌صورتی‌كه جنبش فتح، متحد و قوی عمل كند، این امر محقق خواهد شد. اما وضعیت فتح در واقعیت، روز‌به‌روز وخیم‌تر می‌شود.
لیست انتخاباتی «آزادی» به سرپرستی قدوه و فدوا برغوثی، وکیل دادگستری و همسر مروان برغوثی – تنها لیست منشعب‌شدگان از جنبش فتح نیست که با حامیان سنتی عباس رقابت می‌کند. رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی همچنین باید با لیست «آینده» هم رقابت کند که از سوی «محمد دهلان»، رئیس سابق سازمان امنیتی فتح در غزه حمایت می‌شود و در‌حال‌حاضر در امارات متحده عربی در تبعید به سر می‌برد. عباس، دهلان را متهم کرده که نتوانسته جلوی سلطه حماس بر نوار غزه در سال 2007 را بگیرد و در نهایت در سال 2011 او را به اتهام اختلاس از جنبش فتح اخراج کرد.
نظرسنجی مرکز تحقیقات سیاست‌گذاری و پیمایش فلسطین مستقر در رام‌الله نشان می‌دهد که لیست‌های قدوه و دهلان می‌تواند چالش‌های مهمی را برای فتح به‌ویژه در نوار غزه ایجاد کند؛ اما این شکاف‌ها در درون جنبش فتح، تازه‌ترین شواهد از عملکرد نادرست این حزب در سال‌های اخیر است. «خالد الگندی» یکی از اعضای ارشد مؤسسه خاورمیانه به فارن‌پالسی می‌گوید: «تصمیم القدوه برای داشتن یک لیست مستقل نشانه نارضایتی شدید در درون جنبش فتح نسبت به رهبری و اقتدارگرایی روزافزون عباس است».
منبع : شرق ، 29/01/1400
