چهارشنبه 30/آوریل/2025

کتاب «نزاع با صهیونیسم» … داستان جداشدگان مخالف اسرائیل

سه‌شنبه 18-می-2021

مولف کتاب «نزاع با صهیونیسم : صدای مخالفان یهودی» با استناد به مواضع 21 متفکر یهودی منتقد اسرائیل به دلایل اخلاقی و فرهنگی تصویر بدبینانه‌ای از آینده اسرائیل ترسیم می‌نماید.

اسرائیل در بیشتر رسانه‌های غربی به عنوان وطن یهود و تنها دموکراسی خاورمیانه ترسیم شده است اما این قرائت شایع موجود در پوشش‌های خبری بنابر یک سلسله فرضیه‌هایی انجام می‌شود که در این کتاب بر اساس نظرات یهودیان مستقل که سیاست‌های افراطی اسرائیل را به چالش می‌کشند مورد تشکیک قرار گرفته است.

کتاب «نزاع با صهیونیسم : صدای یهودیان مخالف» که در سال ۲۰۲۰ از انتشارات (Interlink Press) منتشر شده مواضع و تحولات 21 متفکر یهودی را ارائه نموده که در میان آن‌ها دانشمندان، پژوهشگران، روزنامه‌نگاران و فعالین مخالف صهیونیسم از ابتدای تاسیس سیاسی و دینی این جنبش وجود دارند. آنها صهیونیسم را بر اساس معیارهای فرهنگی، اخلاقی و فلسفی مورد انتقاد قرار داده‌اند. از جمله دانشمندانی که در این کتاب به آنها اشاره شده آلبرت انیشتین مارتین بوبر، هانا آرنت و نوآم چامسکی هستند هچنانکه نظرات اسرائیلی‌های مخالف مانند یشایاهو لیبوویتس، زیو اشترنهل، شلومو ساند و ایلان پاپه مورد بررسی قرار گرفته است.

مولف این کتاب دافنا لیویت یک زن اسرائیلی ساکن در کانادا است که در ارتش اسرائیل خدمت نموده و متوجه شده که روایت اسرائیل از حوادث با منطق تاریخ در تعارض و معتقد است امروز با فلسطینیان در اراضی اشغالی بدرفتاری می‌شود. وی در کتاب خود در این خصوص می‌نویسد : تغییرات فراوان در من از ناامیدی در روایت صهیونیسم و بررسی صداهای مخالف پس از جنگ شش روزه ۱۹۶۷ آغاز شد هنگامی که به عنوان افسر رابط خبرنگاری در جسر النبی در حال خدمت بودم مشاهده می‌کردم که چگونه آوارگان فلسطینی برای فرار از مرزها تلاش ‌می‌کردند، جدا شدن من از کشورم به صورت تدریجی و در طول چند دهه اتفاق افتاد، در سال ۲۰۰۲ اسرائیل را به مقصد کانادا ترک کردم چرا که در آن زمان صهیونیست‌ها با مخالفان خود بدون مسامحه و در کمال شدت برخورد می‌کردند.

این کتاب نظرات متعدد و متناقضی که از اواخر قرن ۱۹ و مدت‌ها پیش از تاسیس اسرائیل وجود داشته تا نظرات شخصیت‌های برجسته در زمان حاضر را مورد بررسی قرار داده است.

 

یهودی مخالف صهیونیسم

در قرن 21 شاید کسی به یاد نیاورد که صهیونیسم یک جنبش اقلیت میان یهودیان قرن ۱۹ بوده است. در آن زمان تئودور هرتزل به این جنبش دعوت کرد، این روزنامه‌نگار مجارستانی هنگامی که سازمان صهیونیسم را تاسیس کرده و یهودیان را به مهاجرت به فلسطین تشویق می کرد با مخالفت شدید رهبران یهود در تمام جهان مواجه شد از جمله مخالفت شدید موریتز گودمن از خاخام‌های وین که با ایده قومیت یهودی مخالفت نموده و تاکید کرد ایمان به خدای یگانه تنها عامل وحدت یهودیان بوده و صهیونیسم با تمام تعالیم یهودیت در تعارض است.

همچنین خاخام‌های اصلاح طلب آمریکایی با اجتماع در پیتسبرگ آمریکا با هرگونه قومیت گرایی مخالفت نموده و اعلام کردند: «ما خود را یک ملت ندانسته بلکه یک جامعه دینی هستیم در نتیجه انتظار بازگشت به فلسطین را نداریم و همچنین علاقه‌ای به احیای هر گونه قانون متعلق به کشور یهودی نداریم. در این کتاب آمده است و بر اساس آنچه آلن سی براونویلد در مجله واشنگتن ریپورت اعلام کرده آمدن هیتلر و هولوکاست دلیل اصلی متقاعد شدن بسیاری از یهودیان بوده است.

علاوه بر اینکه برخی افراد توسط موسسات اسرائیلی و یهودی افراطی و مورد تنفر یهودیان و حتی خائن توصیف می‌شوند تعداد نسبتاً کمی از اسرائیلی‌ها، یهودیان و دوستان اسرائیل هستند که این افراد را مقاوم یا منتقدان از ایدئولوژی نژاد پرستانه صهیونیسم که هم اکنون در جهان امروز به امری جا افتاده تبدیل شده است توصیف می‌کنند. این نویسنده اسرائیلی معتقد است کتاب وی صدای برخی از کسانی است که شجاعانه در برابر قرائت مسلط موجود درباره اسرائیل بر این اساس که کشور ملت یهود و یک دموکراسی در خاورمیانه است ایستادگی کردند.

لیویت دارای درجات علمی از دانشگاه‌های تل‌آویو، ایندیانا و کرنل است و در جنبش «گوش شالوم» (گروه صلح)، «بتسلیم» (سازمان فعال در زمینه پایان دادن به اشغالگری)، «پزشکان حقوق بشر»، «کمیته اسرائیلی مبارزه با تخریب منازل» و برخی دیگر انجمن‌ها و جنبش‌ها حضور و مشارکت داشته است. وی همچنین در تالیف کتاب «مخالفت اسرائیل: دستور کار پنهان روند صلح خاورمیانه» مشارکت داشته است.

این نویسنده اسرائیلی می‌‌گوید اعتقادات خود را از نظام آموزشی صهیونیستی دریافت کرده و از صمیم قلب اعتقاد داشته که اسرائیل دارای حق انحصاری در سرزمینی است که فلسطین نامیده می‌شده است و وجود چیزی به نام ملت فلسطین در سرزمین فلسطین را انکار می‌کرده است.

بوبر، انیشتین و آرنت

در کتاب تدوین شده لیویت مواضع متناقض برخی شخصیت‌ها آورده شده است. مارتین بوبر فیلسوف آلمانی که بد رفتاری صهیونیست‌ها با ساکنان عرب اصیل را محکوم کرد نتوانست علاقه خود به ایده اجتماع یهودیان در فلسطین را پنهان کند و حتی جریان‌های یهودی سنتی که ایده کشور یهودی در فلسطین را نپذیرفتند در نهایت به صهیونیسم گرایش پیدا کرده و سرزمینی را که با مهاجرت به آن مخالف بودند به عنوان وطن خود انتخاب کردند.

 

بوبر در بازدید خود از اراضی فلسطینی در سال ۱۹۸۱ تاکید کرد که فلسطین سرزمین بدون مردم نبوده و بعد از آن گفت: شهرک ‌نشینان یهودی با ساکنان عرب فلسطین در کمال بی رحمی و خشونت و به گونه متجاوزانه رفتار می‌کنند و مخالفت خود با این رفتارها را که مخالف با سنت‌ها و اخلاق یهودی بود را اعلام کرد. اما بوبر بعدها به ‌عنوان نظریه‌ پرداز فرهنگی صهیونیسم شناخته شد. فیلسوف متدین اتریشی در سال ۱۹۰۴ بیشتر فعالیت‌های سازمان یافته صهیونیستی خود را پایان داده و بر تدریس و تالیف کتاب متمرکز شد. وی در اوایل دهه ۲۰ قرن گذشته میلادی به تاسیس کشوری یهودی عربی دعوت کرد که یهودیان در صلح با عرب‌ها در یک وطن مشترک زندگی کرده و هر دو گروه از فرصت توسعه آزاد برخوردار باشند بدون آن که یهودیان بر عرب‌ها تسلط یابند.

همچنین آلبرت انیشتین فیزیکدان معروف و از بَرندگان جایزه نوبل موضعی متفاوت از جنبش صهیونیسم اتخاذ نمود هرچند او نیز شعری در رثای میراث یهود سروده است اما نسبت به تبدیل شدن ماهیت اخلاقی و فرهنگی یهود به قومیت محدود هشدار داد و گفت: ادراک من از ماهیت بنیادین یهود در برابر ایده کشور یهود دارای مرز، ارتش و حاکمیت مقاومت می‌کند. انیشتین در ۲۵ نوامبر ۱۹۲۹ با ارسال نامه‌ای به حاییم وایزمن که بعدا اولین رئیس اسرائیل شد تاکید کرد ما اگر در ایجاد راهی برای همکاری شرافتمندانه و گفتگوی صادقانه با عرب‌ها موفق نشویم از رنج ۲۰۰۰ ساله گذشته چیزی نیاموخته‌ایم و در نتیجه شایسته آن چیزی خواهیم بود که برایمان اتفاق خواهد افتاد.

اما با این حال ظاهراً انیشتین بعدها افکار خود را تغییر داد و در نامه‌ای به جواهر لعل نهرو نخست وزیر هند در سال ۱۹۴۷ خواستار حمایت از تاسیس کشور یهودی در زمان تصویب قطعنامه تقسیم سازمان ملل متحد شد. البته وی در سال ۱۹۴۸ به شدت از صهیونیسم انتقاد کرد و بعدها بر همکاری اقتصادی میان فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها و ایجاد زمینه‌ای برای زندگی مشترک میان طرفین در سرزمین فلسطین تاکید کرد.

نویسنده این کتاب معتقد است هانا آرنت فیلسوف آلمانی الاصل یکی از جداشدگان از جنبش صهیونیسم است که اسرائیلی‌ها از وی کناره‌گیری کرده و علاقه‌ای به این شخصیت ندارند چرا که بر اساس اعلام وب سایت موندویس (Mondoweiss) آرنت تحلیل‌های بسیار عمیقی در خصوص تناقض صهیونیسم ارائه کرده است.

شرایطی که آرنت در آن زندگی می‌کرد باعث شد تا وی به یکی از مهم‌ترین چهره‌های فرهنگی و فکری در ابتدای دهه 50 قرن گذشته میلادی تبدیل شود. شهرت وی همچنین به دلیل رابطه با استاد فیلسوف آلمانی خود مارتین هایدگر بود اما این دو اگر چه در فلسفه با یکدیگر اشتراک داشتند ولی پس از آن که هایدگر از حزب نازی حمایت کرد در عرصه سیاست از یکدیگر جدا شده و صدمه زیادی به آرنت وارد شد تا جایی که وی مجبور شد به عنوان یک یهودی از دست نازی‌ها به آمریکا فرار کند.

آرنت تاریخ یهود اروپا و رابطه آن با آلمان را برای فهم دلایل دشمنی نازی‌ها با یهودیان مورد بررسی قرار داده و اعتراف کرد آنچه یهودیان در خصوص رفتارهای خشونت‌آمیز به آن معتقدند معمولاً در مورد مسیحیان و ملت‌های غیر یهودی اتفاق افتاده است. طبیعتاً صهیونیست‌ها از این اظهار نظر رضایت نداشته و به شدت از آرنت انتقاد کردند به ویژه پس از انتشار گزارش وی در روزنامه نیویورکر از جلسه محاکمه آدولف آیشمن رهبر هولوکاست نازی در سال ۱۹۶۱ در دادگاه اسرائیل در شهر قدس چرا که وی در این گزارش بر نمایشی بودن این محاکمه و ماهیت تبلیغاتی آن تاکید کرد. علاوه بر آن آرنت از همکاری غیر اخلاقی برخی رهبران جهود با راه حل نهایی نازی‌ها پرده برداشت و کتاب اصلی وی به نام «آیشمن در قدس، گزارشی از ابتذال شر» پس از انتشار در سال ۱۹۶۳ تا مدت‌ها اجازه انتشار به زبان عبری نیافت.

 

آینده صهیونیسم

مولف این کتاب معتقد است : کشور یهودی کنونی بسیار متفاوت از آن چیزی است که آرزوی تحقق آن وجود داشته است و اسرائیل به یک قدرتی نظامی مسلح و بی توجه به قربانیان رفتارهای قساوت گونه ما تبدیل شده است من روح دیگری پیدا کرده‌ام و شاید روحی روشن‌تر و آگاه‌تر تا از این طریق برای خلاصی از گناه تبانی با کارهای کشورم تلاش کنم.

این کتاب بر ایده سنت‌های اخلاقی یهود در برابر تفکرات متجاوزانه‌ای که به خلق ایده قومیت منتهی شد تمرکز نموده و تاکید دارد «سرزمین بدون مردم برای مردم بدون سرزمین» که از اصلی‌ترین شعارهای جنبش صهیونیست است توسط شهرک نشینان صهیونیست اولیه در فلسطین پذیرفته نشده چرا که آنها دریافتند این سرزمین دارای مردمی است که از نسل‌ها قبل در آنجا زندگی می‌کردند.

یکی از فصول این کتاب به یشایاهو لیبوویتس یکی از یهودیان ارتدوکس و از اساتید قدیمی دانشگاه عبری اختصاص دارد. وی معتقد است به هیچ عنوان نمی‌شود هیچ ملت یا کشوری را بر اساس اینکه مقدس است عبادت کرد و این شبیه عبادت بت ها است. لیبوویتس ضمن دعوت به جدایی دین از ماهیت کشو تاکید می‌کند اشغال اراضی فلسطینی روح اسرائیل را فاسد کرده است. شلومو ساند استاد افتخاری تاریخ دانشگاه تل‌آویو معتقد است جامعه یهودی در اسرائیل به طور غیر قابل تحملی نژاد پرستانه و قوم گرایانه شده است.

فصل آخر این کتاب به زیو اشترنهل می‌پردازد که رئیس بخش علوم سیاسی دانشگاه عبری است و در سال ۲۰۱۸ مقاله‌ای تحت عنوان «ظهور فاشیسم و نژاد پرستی شبیه به نازیسم اولیه در اسرائیل» منتشر کرد. اشترنهل با طرح این سوالاتی می‌گوید: چگونه یک مورخ بعد از ۵۰ یا ۱۰۰ سال دوره زمانی ما را تفسیر می کند؟ چگونه این کشور به یک موجودیت متوحش علیه ساکنان غیر یهودی تبدیل شده است؟ چه زمانی برخی اسرائیلی‌ها متوجه می‌شوند که قساوت و قدرت و بی‌رحمی آنان علیه فلسطینیان یا آفریقایی‌ها در حالی آغاز شد که فلسطینیان دارای از مشروعیت اخلاقی به عنوان یک موجودیت دارای حاکمیت برخوردار بودند؟

این مولف اسرائیلی در کتاب خود نسبت به آینده اخلاقی و انسانی صهیونیسم ابراز ناامیدی کرده و تمام صهیونیست‌ها را به قرائت اشعار محمود درویش و آثار ادوارد سعید دعوت می‌کند، کسانی که به گفته مولف کتاب چشمان وی را به خلأ ناشی از شکست رویای هرتزل باز کردند.

لینک کوتاه:

کپی شد