جنبش جهاد اسلامی فلسطین تحت تأثیر اندیشه انقلاب اسلامی به عنوان اولین جنبش مقاومتی و اسلامی در فلسطین نقطه آغازی برای تأسیس جنبش‌های مقاومت اسلامی در فلسطین شد که نتیجه آن امروز استیصال رژیم صهیونیستی توسط گروه‌های مقاومت است.
روز 6 اکتبر مصادف با سالروز تأسیس جنبش جهاد اسلامی فلسطین است. جنبش جهاد اسلامی فلسطین به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد و قابل توجهی که دارد می‌تواند به عنوان یک نمونه اصیل و دقیق مورد توجه جوانان و حامیان فلسطین قرار گرفته، عملکرد آن به عنوان یک الگو به دیگر مبارزان فلسطینی توصیه گردد.
نخستین رگه‌های آغاز حرکت
جنبش جهاد اسلامی فلسطین اواخر دهه 1970 میلادی توسط عده‌ای از دانشجویان مسلمان فلسطینی که در دانشگاه‌های مصر مشغول تحصیل بودند به رهبری دکتر فتحی شقاقی و کمک‌های عبدالعزیز العودة تأسیس شد. این جنبش که قدیمی ترین جنبش مقاومت اسلامی در فلسطین محسوب می‌شود ضمن تأثیر بر تأسیس دیگر جنبش‌های اسلامی فلسطین از جمله حماس در زمان تأسیس، تاکنون نقش اثر گذار خود را در مقاومت اسلامی فلسطین حفظ کرده و یکی از ارکان مقاومت علیه رژیم صهیونیستی محسوب می‌شود.
تأسیس
سال دقیق جنبش جهاد اسلامی فلسطین مشخص نیست اما دکتر فتحی شقاقی در سال 1978 چند ماه پیش از انقلاب اسلامی زمانی که دانشجوی پزشکی در مصر بود از تشکیل مجموعه‌ای اسلامی سخن گفته است که آن مجموعه نخستین هسته جنبش جهاد اسلامی محسوب می شود. شهید فتحی شقاقی در کتاب خود « الخمینی.. الحل الإسلامی والبدیل» به این نکته اشاره کرده که تحت تأثیر انقلاب اسلامی اقدام به تأسیس این جنبش کرده، راه حل انقلاب اسلامی را تنها راه درست و جایگزین تمام راه حل‌های کنونی برای آزادی فلسطین می‌داند.
برخی تشکیل رسمی این جنبش را به سال 1980 و برخی دیگر به سال 1981 نسبت می‌دهند که دکتر فتحی شقاقی پس از فارغ التحصیل شدن از مصر به فلسطین بازگشت اما نخستین کنگره رسمی جنبش جهاد اسلامی فلسطین که در آن نظامنامه جهاد اسلامی در آن به نگارش درآمده، به تصویب رسید، سال 1992 برگزار شد.
اصول جنبش جهاد اسلامی فلسطین
آنچه جنبش جهاد اسلامی را به عنوان منشأ جنبش‌های مقاومتی اسلامی در فلسطین مطرح می‌کند رویکرد دقیق و ثابت این جنبش است که در نظامنامه این جنبش به طور دقیق تعریف شده است.
اسلام، جهاد و آزادی فلسطین
جنبش جهاد اسلامی در آغاز نظامنامه‌اش خود را اینگونه معرفی می‌کند: «جنبش اسلامی مجاهد مستقل که اسلام نقطه آغاز آن، اقدام انقلابی دسته جمعی رویکردش، جهاد مسلحانه روش آن و آزادی فلسطین از دست اشغالگران فلسطین رویکرد آن است.
تأکید بر فلسطین تاریخی
جنبش جهاد اسلامی فلسطین را از نهر تا بحر یعنی تمام فلسطین تاریخی می‌داند که از شمال به لبنان و سوریه، از جنوب به صحرای سینا و خلیج عقبه، از شرق به رود اردن و از غرب به دریای مدیترانه ختم می‌شود. این جنبش به هیچ وجه قائل به رویکردهایی چون کنفدرالی یا مرزهای 1967 نیست و از زمان تأسیس تاکنون لحظه‌ای از این نگاه عقب ننشسته است.
جهاد اسلامی در میدان سیاست
جنبش جهاد اسلامی فلسطین حضور در عرصه سیاسی را در زمانی که صهیونیست‌ها بخش اعظم فلسطین را اشغال کرده‌اند امری بی‌نتیجه و موجب آسیب رساندن به جهاد مسلحانه می‌داند لذا جز در برخی عرصه‌های اجتماعی که با عرصه سیاست ارتباط دارند و جز برای خدمت رسانی به ملت فلسطین به عرصه سیاست نزدیک نشده است. بارزترین موضع گیری جنبش جهاد اسلامی در این زمینه، تحریم انتخابات پارلمانی فلسطین در سال 2006 بود که به پیروزی جنبش حماس ختم شد اما رژیم صهیونیستی با کمک حکومت خودگردان فلسطین اجازه حکومت را از آنها سلب کردند.
شاخه نظامی جهاد اسلامی فلسطین
به دلیل عدم اعتقاد به کار سیاسی لذا مهمترین رکن جنبش جهاد اسلامی پس از شورای رهبری این جنبش، شاخه نظامی آن محسوب می‌شود. اولین نشانه‌های تشکیل شاخه نظامی جنبش جهاد اسلامی فلسطین به انتفاضه اول باز می‌گردد هنگامی که این شاخه تحت عنوان گردان‌های «سیف الاسلام» تشکیل شد. در اوایل دهه 1990، «محمود عرفات الخواجا» از مؤسسان جنبش جهاد اسلامی نام شاخه نظامی جهاد را به «القوی الاسلامیة المجاهدة» تغییر داد که با نام اختصاری «قسم» شناخته می شود. در میانه انتفاضه دوم هنگامی که این جنبش اقدام به عملیات شهادت طلبانه کرد نام این شاخه به گردان‌های قدس (سرایا القدس) تغییر یافت.
شاخه نظامی جهاد اسلامی از مهمترین گروه‌های مقاومتی فلسطین محسوب می‌شود. فرماندهان آن همواره در لیست ترور ایالات متحده و رژیم صهیونیستی قرار داشته و پیوسته تحت تعقیب بوده‌اند.
رهبران جهاد اسلامی از آغاز تاکنون
نخستین رهبر و دبیرکل جنبش جهاد اسلامی دکتر فتحی شقاقی بود. وی در سال 1995 هنگامی که از لیبی به فلسطین باز می‌گشت توسط موساد در شهر «سلیما» در جزیره مالت ترور شد. برخی منابع گفته‌اند که اطلاعات سفر را، معمر قذافی به صهیونیست‌ها منتقل کرده است.
پس از دکتر شهادت دکتر «فتحی شقاقی»، دکتر «رمضان عبدالله شلح»، به دبیرکلی جنبش جهاد اسلامی فلسطین رسید و تا سال 2018 در این جایگاه قرار داشت. سال 2018 دکتر «رمضان عبدالله شلح» به دلیل بیماری و سکته مغزی به کما رفت. کمی پس از آنکه بیماری دکتر شلح ادامه پیدا کرد رهبران جنبش جهاد اسلامی، دکتر «زیاد النَخالة» را در تاریخ 27 سپتامبر 2018 به عنوان دبیرکل جنبش جهاد اسلامی انتخاب کردند. دکتر «شلح» در 6 ژوئن 2020 به یاران شهیدش پیوست.
شهید دکتر فتحی شقاقی بنیانگذار جنبش جهاد اسلامی فلسطین
ترور و تعقیب رهبران
رهبران و فرماندهان جنبش جهاد اسلامی همواره تحت تعقیب و ترور آمریکا و رژیم صهیونیستی قرار داشته‌اند. همانگونه که در بخش نخست اشاره شد، بنیانگذار جنبش جهاد اسلامی فلسطین سال 1995 به دست رژیم صهیونیستی ترور شد. این در حالی بود که تعداد 40 نفر از اعضای این جنبش به همراه قریب 370 نفر از اعضای حماس در سال 1992 به روستای مرج الزهور لبنان تبعید شدند.
سال 1997 ایالات متحده آمریکا، جنبش جهاد اسلامی را به عنوان یک جنبش تروریستی در لیست سازمان های تروریستی تحت تعقیب قرار داد.
مرحوم دکتر رمضان عبدالله شلح دومین دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین
سال 2003 ایالات متحده دکتر رمضان عبدالله را در فهرست ترور قرار داد. سال 2007 آمریکا نام او را به فهرست موسوم به «برنامه مبارزه برای عدالت» اضافه کرده و برای دستگیری وی 5 میلیون دلار جایزه تعیین کرد.
ژانویه سال 2014 ایالات متحده، نام زیاد النَخالة را نیز در فهرست ترور قرار داد. این درحالی است که تمامی فرماندهان این جنبش همواره ترور شده‌اند. از آن جمله می‌توان به «محمود عرفات الخواجا»، بهاء ابوالعطاء و فهرستی بسیار طولانی اشاره کرد که همگی توسط یگان‌های ترور ایالات متحده و رژیم صهیونیستی به شهادت رسیده‌اند.
دکتر زیاد النَخالة ، دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین
جهاد اسلامی فلسطین، نمونه کامل یک جنبش مقاومتی
اگر بخواهیم جنبش جهاد اسلامی را در یک عبارت به طور دقیق تعریف کرده، مهمترین ویژگی آن را به قلم بیاوریم باید بگوییم جنبش جهاد اسلامی پس از 4 دهه مبارزه و مقاومت در مقابل اشغالگران صهیونیست الگو و نمونه کامل یک جنبش مقاومتی اسلامی است که در عملکرد خود ثبات قدم و ویژگی‌های حقیقی یک جنبش مقاومتی را حفظ کرده و تاکنون استمرار بخشیده است.
جنبش جهاد اسلامی فلسطین یکی از ارکان فلسطین است که عملکرد دقیق و درست آن در عرصه مقاومت ضمن اعاده حقوق فلسطینیان، موجب حرکت اقشار مختلف فلسطینی شده است. به همین دلیل است که صهیونیست‌ها و ایالات متحده آمریکا همواره این جنبش را هدف انواع تحریم و ترورها قرار می دهند.
منبع : تسنیم ، 14/07/1400
