نسبت بازیگران خارجی با حکومت سودان پراهمیت شود. اینکه دولت انتقالی به نفع کیست و ارتش حمایت کدام یک از بازیگران بین‌المللی را دارد، برای تحلیل مسائل سودان مهم است. این مقاله که العربی آن را چاپ کرده، هرچند همه بخش‌هایش مورد تأیید نیست، ولی از این نظر که نسبت رژیم صهیونیستی با ژنرال‌ها را مشخص می‌کند، سودمند است.
کودتای اخیر در سودان، باعث شده نسبت بازیگران خارجی با حکومت سودان پراهمیت شود. اینکه دولت انتقالی به نفع کیست و ارتش حمایت کدام یک از بازیگران بین‌المللی را دارد، برای تحلیل مسائل سودان مهم است. این مقاله که العربی آن را چاپ کرده، هرچند همه بخش‌هایش مورد تأیید نیست، ولی از این نظر که نسبت رژیم صهیونیستی با ژنرال‌ها را مشخص می‌کند، سودمند است.
درخواست جو بایدن از اسرائیل برای کمک و استفاده از روابط خویش با فرمانده ارتش سودان و رهبر کودتای نظامی اخیر برای اینکه او را متقاعد کند دولت غیرنظامیان را دوباره روی کار آورد، تعجب‌برانگیز است و پرسش‌هایی درباره قدرت دولت امریکا برای مقابله با بحران‌های منطقه و مدیریت موضوعات پیچیده آن مطرح می‌کند.
احتمالاً محکوم کردن کودتای نظامی و اعلام توقف کمک‌های مالی به سودان نتیجه مواضع اصولی این دولت دموکرات علیه کودتا‌های نظامی است، اما باعث نمی‌شود فراموش کنیم که دولت جمهوریخواه امریکا در دوره ترامپ طرفی بود که ۴ میلیارد دلار به شورای نظامی در سودان پرداخت کرد تا روابطش را با اسرائیل عادی کند و سودان را از فهرست کشور‌های حامی تروریسم حذف کرد.
پیش از هر چیز باید اشاره شود که اسرائیل جزو آن‌هایی نبود که به سرعت کودتای نظامی را محکوم کرد و سیاست پنهان‌کاری در پیش گرفته است. به این ترتیب می‌توان دو مسئله قابل توجه را متوجه شد.
اول سفر محرمانه هیئت نظامی سودان به اسرائیل به ریاست حمیدتی، فرمانده نیرو‌های پشتیبانی سریع با همراهی مدیر صنایع دفاعی اسرائیل در روز دهم اکتبر ۲۰۲۱، یعنی دو هفته قبل از وقوع کودتا به رهبری برهان و دوم، سفر محرمانه هیئت اسرائیلی شامل نمایندگان موساد به سودان بعد از کودتا. این‌ها اگر گواه مداخله اسرائیل در تحولات اخیر سودان نیست حداقل گواه نقش فعال در این کشور عربی– آفریقایی مهم است.
بر کسی پوشیده نیست که سرنگونی دولت غیرنظامیان به ریاست حمدوک به دست برهان به نفع اسرائیل است، به خصوص با توجه به این که این دو اختلافاتی را درباره عادی‌سازی روابط با اسرائیل داشتند؛ به این ترتیب که برهان امضای فوری توافق عادی‌سازی را تأیید می‌کند در حالی که به باور حمدوک، دولت موقت صلاحیت چنین کاری را ندارد و باید در انتظار انتخاب دولت جدید بود، اما عوامل دیگری مسئولان اسرائیل را به سمت مراقبت از رابطه خوب خود با نظامی‌های سودان سوق می‌دهد.
رابطه کنونی اسرائیل با سودان پس از سال‌های طولانی دشمنی شدید صورت می‌گیرد. سودان در میان کشور‌های عربی از شدید‌ترین دشمنان اسرائیل بود که پاسخ اسرائیل به آن از طریق حمایت از استقلال جنوب سودان صورت گرفت. سودان در طول سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۵ روابط مستحکمی با ایران برقرار کرد و به گذرگاهی برای قاچاق سلاح از ایران به جنبش حماس تبدیل شد. این مسئله باعث شد به هدفی برای حملات هوایی اسرائیل تبدیل شود.
اما همه چیز در سال‌های آخر حکومت عمر البشیر عوض شد و این کشور با تشویق عربستان چرخشی ژئوپلتیک انجام داد و از محور ایران به محور کشور‌های سنی میانه‌رو رفت. در سال ۲۰۱۵ نیز سودان به نیرو‌های ائتلاف برای جنگ با حوثی‌ها پیوست و در سال ۲۰۱۶ روابطش با ایران را قطع کرد.
این تحول پس از انقلاب ژنرال‌ها علیه بشیر در سال ۲۰۱۹ تثبیت شد و آن‌ها ائتلاف خود با مصر، عربستان و امارات را اعلام کردند و به گفته منابع اسرائیلی، این امر نقش مهمی در دیدار نتانیاهو با برهان در فوریه ۲۰۲۰ ایفا کرده است. این نزدیکی در آخر به اعلام موافقت سودان با عادی‌سازی روابط با اسرائیل در اکتبر ۲۰۲۰ منجر شد. اسرائیلی‌ها وجود منافع زیاد در سودان را پنهان نمی‌کنند. جایگاه سودان که مشرف به دریای سرخ است، اهمیت راهبردی دارد و اسرائیل نیاز دارد بر مسیر قاچاق سلاح از ایران به حماس در غزه سیطره یابد و از آزادی دریانوردی در آنجا دفاع کند. به علاوه اینکه سودان اهمیت اقتصادی زیادی برای شرکت‌های اسرائیلی دارد.
سودان همچنین برای اسرائیل الگوی بی‌همتایی در میان کشور‌هایی است که ائتلاف خود با ایران را قطع کردند و روابط خود را با اسرائیل عادی کردند. به این ترتیب که در مقایسه با کشور‌های حاشیه خلیج فارس که ایران را خطری برای امنیت خود می‌دانند و روابط خود را با اسرائیل عادی کرده‌اند، اما درباره سودان این مسئله وجود ندارد.
از این رو اسرائیل تمایل دارد دستاورد‌های خود در سودان را از طریق حمایت پنهانش از برهان و شورای نظامی حفظ کند حتی اگر این مسئله با موضع‌گیری‌های علنی متحدش امریکا در تناقض باشد و به ضرر ملت سودان و مبارزاتش برای دموکراسی و دولت مدنی باشد.
تناقض اینجاست که برهان یعنی کسی که برای عادی‌سازی با اسرائیل تلاش کرد تا به امریکا نزدیک شود و حمایتش را به دست بیاورد، امروز خود را در رویارویی با این کشور می‌بیند در حالی که اسرائیل به میانجی‌ای میان او و امریکا تبدیل شده است.
منبع: روزنامه جوان ، 21/08/1400
