اشغالگران صیادان و قایق‌های آنان را هدف قرار می‌دهند

ابراهیم و محمد عواد دو برادر فلسطینی از شهر دیر البلح در مرکز غزه هر بار که برای به دست آوردن رزق و روزی خود به دریای محاصره شده نوار غزه می‌روند مجبور هستند یک ظرف پلاستیکی کوچک با خود همراه داشته باشند تا با آن حداقل هر نیم ساعت یک بار آب‌های وارد شده به قایق کهنه خود را بیرون بریزند تا از خطر غرق شدن در امان بمانند.

این دو برادر ساکن غزه نمی‌توانند قایق خود را حفظ و نگهداری کنند چرا که اشغالگران از 14 سال پیش از ورود ماده «فایبرگلاس Fiberglass» به این منطقه جلوگیری کرده‌اند. فایبرگلاس که متشکل از پلاستیک تقویت شده با الیاف شیشه‌ای است ماده اصلی ساخت قایق به شمار می‌رود. مهندس جهاد صلاح رئیس اداره خدمات شیلات در وزارت کشاورزی، نزار عیاش رئیس ماهیگیران غزه و زکریا بکر هماهنگ کننده کمیته ماهیگیران در اتحادیه کار کشاورزی (یک موسسه غیر دولتی) بر وجود این محدودیت‌ها تاکید دارند.

قربانیان کالاهای ممنوعه اشغالگران

بر اساس اظهارات صلاح و عیاش کالاهایی که ورود آنها به غزه ممنوع است تنها محدود به فایبرگلاس نبوده بلکه لیستی طولانی را شامل می‌شود. آنان تاکید دارند موتور قایق‌ها و قطعات یدکی آن، کابل‌های فلزی که در قایق‌ها استفاده زیادی برای کشیدن تور از آب دارد، اسپری اسفنجی برای مسدود کردن سوراخ‌های قایق و انواع الوارهای قوس دار برای ساخت اسکلت لنج‌ها شامل این محدویت‌ها می‌شوند. همین مسئله ماهیگیری با قایق‌های به شدت کهنه را به امری بسیار خطرناک مبدل ساخته به طوری که هر ساله حدود 80 تا 120 حادثه واژگونی قایق‌ و لنج‌ گزارش می‌شود. از ژوئن 2020 تا اوایل نوامبر سال جاری 4 صیاد در این حوادث جان خود را از دست داده و 90 نفر دیگر دچار جراحت و شکستگی شده‌اند و اگر صیادان از مهارت کافی در شنا برخوردار نبودند تعداد کشته‌ها بیش از این تعدادی می‌شد که بکر و عیاش به عنوان مسئولان بخش ماهیگیری غزه اعلام می‌کنند.

قایق‌های کهنه در برابر امواج قدرتمند

300 قایق که معادل 20 درصد از مجموع قایق‌ها و لنج‌های ثبت شده در وزارتخانه کشاورزی و اتحادیه ماهیگیران است به طور کامل از دور خارج شده و بلا استفاده مانده‌اند. همچنین 20 درصد از این قایق‌ها به صورت جزیی فعال بوده و می‌توانند در مسیرهای کوتاه و تنها در شرایط جوی آرام دریانوردی نمایند. عیاش و صلاح تاکید دارند فایبرگلاس به صورت نادر در بازار سیاه یافت می‌شود که قیمت هر کیلوگرم آن بین 100 شِکل (هر دلار برابر با 3.12 شیکل است) تا 150 شِکل است، این در حالی است که قیمت این ماده پیش از محاصره غزه تنها 10 شِکل بوده است. هر قایق بر اساس بزرگی و میزان خسارت وارد شده به آن بین 2 تا 10 کیلوگرم فایبرگلاس برای حفظ و نگهداری نیازمند است.

فایز الشیخ مسئول بخش رسانه‌ای وزارت کشاورزی اعلام کرد هم اکنون 4452 نفر در حرفه ماهیگیری مشغول فعالیت هستند که 7 هزار نفر نیز برای آنان کار می‌کنند. این افراد مجموعاً 1583 قایق در اختیار دارند که تنها 1000 مورد از آنها مجهز به موتور است و بقیه آنها با پاروهای چوبی حرکت می‌کنند.

30 درصد از موتور قایق‌ها بلااستفاده شده و کار نمی‌کنند و قطعات یدکی برای تعمیر آنها وجود ندارد. همچنین تمام موتورها ممکن است به دلیل عدم نگهداری لازم ناگهان از کار بیافتند. عیاش رئیس اتحادیه ماهیگیران در این خصوص اعلام کرد یکی از همین موتورها در ماه سپتامبر گذشته به دلیل نشت آب به آن از کار افتاده و در فاصله 9 مایل دریایی از سواحل غزه غرق شد اما چند قایق به سرعت به سمت آن حرکت کرده و ماهیگیران آن را نجات داده و به ساحل آوردند.

یک ماهیگیر به نام محمد مصلح به دلیل واژگونی قایق ماهیگیری که به همراه دو نفر از برادران خود سوار آن شده بودند در 25 سپتامبر گذشته فوت کرد چرا که موتور قایق ناگهان از کار افتاد. اما علاء غامر با یک قایق کهنه دیگر به سمت آنان حرکت کرده و توانست دو نفر از آنها را زنده نجات دهد در حالی که هیچ اثری از محمد نیافته و توانستند چند ساعت بعد جسد بی جان وی را پیدا کنند. عیاش تاکید می‌کند: تاریخ مصرف موتور تمام قایق‌ها تمام شده است، عمر استاندارد هر موتور 3 و حداکثر 5 سال است اما موتورهای موجود در نوار غزه 14 سال عمر دارند و این خطری جدی برای زندگی ماهیگیران این منطقه محسوب می‌شود.

محاصره مضاعف

اشغالگران از ورود 100 تا 120 کالا به نوار غزه که دارای لیست متغیری است جلوگیری می‌کنند که بیشتر آنها به بخش ساخت و ساز مربوط می‌شوند. همچنین بر اساس اعلام محمد سکیک مدیر مرکز تجاری فلسطینی «بال ترید» متخصص در امر نظارت بر عملکرد گذرگاه‌ها در بین این کالاها 70 درصد از ملزومات صیادی وجود دارد و اینها همان کالاهایی هستند که مصر نیز از صادرات آنها به نوار غزه امتناع می‌نماید. همچنین یک منبع امنیتی مطلع که در گذرگاه کرم ابوسالم فعالیت داشته و به دلیل ممنوعیت مصاحبه با رسانه‌ها از افشای هویت خود امتناع نمود تاکید کرد اسرائیل و مصر بر یک لیست مشترک از کالاها توافق نموده که آنها را «دارای استفاده چند منظوره» می‌دانند و از ورود این کالاها به غزه ممانعت می‌نمایند. مهندس صلاح نیز تاکید کرد تمام تلاش‌های وزارت کشاورزی برای وارد کردن فایبرگلاس از گذرگاه رفح با شکست مواجه شده است.

اما محمود نجار دیگر ماهیگیر فلسطینی نوار غزه است که تسلیم نشده و برای وارد کردن قطعات یدکی کوچک برای موتور قایق خود که از یکسال گذشته خراب شده از طریق مسافرانی که به این منطقه می‌آیند تلاش کرد. وی این قطعات را از قاهره خریداری کرده اما در یکی از ایست و بازرسی‌های ارتش مصر در منطقه سینا مصادره گردیده و مسافری که این قطعات را در اختیار داشت چند ساعت بازداشت شده و در خصوص دلیل همراه داشتن این قطعات مورد بازجویی قرار گرفت.

ماجراجویی برای ورود به دریا

تهیه کننده این تحقیق یک نظرسنجی غیر استاندارد از 50 نفر ماهیگیر فعال در غزه انجام داده که تمام آنها بر نیاز فوری و اساسی خود به فایبرگلاس برای تعمیر قایق‌های کهنه خود تاکید کرده‌اند. 20 نفر از افراد شرکت کننده در این نظرسنجی ورود به دریا برای تهیه کمترین حد از نیاز خانواده‌های خود را «ماجراجویی خطرناک» توصیف نمودند چرا که قایق‌های آنان تَرَک‌‌های فراوان داشته و در معرض غرق شدن هستند.

18 نفر از صیادان شرکت کننده در این نظرسنجی در سال‌های گذشته با حوادث مرگباری مواجه شده‌اند که ناشی از نفوذ آب به قایق‌ها، از کار افتادن موتورها یا عدم تاب آوری قایق‌ها و عدم ایستادگی در برابر موج‌های دریا بوده است.

عیاش تاکید دارد بخش ماهیگیری در نوار غزه در شرایط عادی به 4 تا 6 تُن فایبرگلاس در سال نیاز دارد که این میزان در بازار وجود ندارد و هیچ جایگزینی برای آن فراهم نشده است. البته طرف‌های بین المللی توانسته‌اند مقدار بسیار کمی از این مواد را تامین کنند که مهمترین آنها کمیته بین المللی صلیب سرخ است که در 3 سال گذشته حفظ و نگهداری تعدادی از قایق‌ها را عهده‌دار شده اما تعداد آنها تنها حدود 60 مورد است.

عیاش افزود علاوه بر این خطرات شدید، صیادان غزه در معرض تیراندازی عمدی روزانه نیز قرار دارند. بر اساس اعلام مرکز حقوق بشری میزان، اشغالگران در سال‌های 2013 تا 2020 تعداد 156 قایق در اندازه‌های مختلف را توقیف کرده‌ که نیمی از آنها به دلیل رها شدن در بندر اسدود دچار فرسایش گردیده است. اما تا کنون از این تعداد برخی از قایق‌ها به صاحبان آنها مسترد شده ولی همچنان 37 قایق و 70 موتور در تصرف آنها باقی مانده چرا که اشغالگران در نیمی از این موارد به عمد موتور را مصادره کرده و قایق را رها می‌کنند و در بقیه موارد موتور و قایق را با هم توقیف می‌نمایند.

تله‌های مرگ

خطرناک‌ترین چیزهایی که ماهیگیران در معرض آن قرار دارند «تله‌های مرگ» است که آنان را در دریا غافلگیر می‌نماید. 3 ماهیگیر فلسطینی از خانواده اللحام صبح روز 7 مارس گذشته در حالی که یک پهپاد کوچک به تور آنها گیر کرده بود برای بیرون کشیدن آن از آب تلاش کردند که بلافاصله منفجر شده و تمام آنها کشته شدند. همچنین یک پهپاد دیگر نیز یک روز بعد به تور دو صیاد دیگر گیر کرد اما آنان به محض رویت این پهپاد به آن دست نزده و به مقامات مسئول تحویل دادند. پهپاد سوم نیز توسط پلیس دریایی در آب‌های غزه کشف شد و ایاد البزم سخگوی وزارت کشور غزه در این خصوص اعلام کرد تحقیقات بیانگر آن است که این پهپادها از عمد توسط نیروی دریایی اشغالگران در دریا رها می‌شوند و محتوی بمب‌هایی است که به محض تحریک آنها منفجر می‌شوند.

از 4 سال پیش اشغالگران اقدام جدیدی برای تخریب و نابودی قایق‌ها اتخاذ کرده و با پمپ‌های بزرگ نصب شده بر روی قایق‌های خود اقدام به آب پاشی می‌نمایند. آنها آب را با فشار بالا به سوی قایق‌های فلسطینی پمپاژ می‌کنند و از این طریق موتور آنها را از کار می‌انداخته و اجزای آن را از یکدیگر جدا می‌کند علاوه بر آنکه این اقدام موجب از کار افتادن مولدهای برق مورد استفاده ماهیگران می‌شود. در 7 مورد از این حوادث آب پمپاژ شده با فشار بالا به ماهیگیران اصابت کرده و آنها را به دریا انداخته و باعث مجروحیت آنان شده است. همچنین اشغالگران از راهکار ایجاد «موج‌های مصنوعی» برای غرق قایق‌ها استفاده می‌کنند. قایق اسرائیلی با چرخش بسیار سریع به دور قایق‌های ماهیگیری موج‌های بلندی در دریا ایجاد نموده که منجر به وازگونی قایق یا وارد آمدن خسارت به آنها می‌شود. بر اساس اظهارات 15 نفر از این صیادان فلسطینی که با «العربی الجدید» مصاجبه داشته‌اند این اقدام اشغالگران صهیونیست موجب خسارت دیدن سریع قایق‌های آنان شده و بسیاری از آنان بلا استفاده شده‌اند.

در نتیجه تجاوزات مستمر اشغالگران تعداد صیادان نوار غزه از 10 هزار نفر پیش از سال 2007 به 4452 نفر و میزان صید ماهی در سال از 4500 تُن در سال به 3 هزار و برخی اوقات به 1500 تُن در شرایط کنونی کاهش یافته است. هم اکنون ماهیگیران غزه اجازه استفاده از دریا را نداشته و یا مساحت صیادی آنان کاهش می‌یابد به طوری که در بهترین حالت آنان تنها می‌توانند از 60 درصد منطقه مورد نیاز خود استفاده کنند. مهندس صلاح تاکید دارد بخش صیادی نوار غزه پیش از محاصره این منطقه حدود 15 تا 20 درصد از مجموع تولید ناخالص داخلی غزه را به خود اختصاص می‌داد اما با تشدید محاصره و افزایش تجاوزات اسرائیل این مقدار به 3 درصد کاهش یافته است.

کمک‌های ناکافی

دولت فلسطین در سال جاری حقوق‌های خود را مقدار کمی افزایش داد به طوری که حقوق ماهانه از 1450 شِکل به 1880 شِکل افزایش یافته است. اما عیاش تاکید دارد که درآمد ماهانه ماهیگیران نوار غزه در بهترین حالت 1100 شِکل است و این میزان برخی ماه‌ها به صفر می‌رسد. سهیر زقوت سخنگوی کمیته بین المللی صلیب سرخ در نوار غزه نیز تاکید دارد بیش از 4 هزار صیاد این منطقه در شرایط سخت معیشتی به سر می‌برند به طوری که 80 درصد از آنها زیر خط فقر شدید زندگی می‌کنند. وی افزود این وضعیت ناشی از حوادث متناوب و بسته شدن حریم دریایی و یا کاهش مساحت صیادی است و خطرناک‌تر از آن جلوگیری از دستیابی آنها به ملزومات و تجهیزات مورد نیاز در این کار است. سخنگوی صلیب سرخ غزه ادامه داد چنین وضعیتی سبب شد این کمیته برای کمک به صیادان غزه ورود کرده و از سال 2018 تا 20 اکتبر سال گذشته از 40 صیاد حمایت نموده و به هر کدام از آنها پس از بازپس‌گیری قایق‌هایشان از اسرائیلی‌ها 5 قطعه تور ماهیگیری اعطا کرده است.

زقوت در بخش دیگری از سخنان خود گفت: صلیب سرخ در پی آن است که حمایت‌های مشابهی از 53 صیاد دیگر انجام دهد چنانچه اخیراً با همکاری اتحادیه ماهیگیران غزه 5 موتور قایق اهدا نموده و هماهنگی‌های لازم برای ورود آنها از طریق گذرگاه‌های اسرائیلی را انجام داده است. اما از سوی دیگر عیاش معتقد است کمک‌های ارائه شده بسیار محدود بوده و با وضعیت بسیار وخیم صیادان نوار غزه انطباق ندارد.