«باریکترین کشور روی کره زمین به چپ گردش کرد» این جمله واضحترین توصیفی بود که «خوزه آنتونیو کاست» نماینده سابق و راست افراطی کنگره شیلی پس از شکست روز دوشنبه در انتخابات ریاست جمهوری این کشور اعلام کرد. این نماینده شکستخورده انتخابات در عین حال با لحنی کنایهآمیز شکست در انتخابات را از رقیب چپگرای خود پذیرفت و حزب پیروز را حزب کمونیسم جدید شیلی نامید. این توصیف به زعم نامزد شکستخورده انتخابات با هدف تضعیف موقعیت «گابریل بوریک» ۳۵ ساله که حالا رئیسجمهور شیلی شده است، عنوان گردید، اما گویا او خبر نداشت حملاتش به بوریک چپگرا و حتی کمونیسم خواندن او تبلیغ ناخواستهای به نفع رقیبش شده است و همین تأکید و تکرارها بر چپگرا بودن بوریک باعث شد او با اختلاف قابل توجهی نامزد راستگرایان نزدیک واشنگتن را در انتخابات زمین بزند.
بوریک از جنوبیترین مناطق شیلی میآید. ۱۰ سال پیش اعتراضات دانشجویی در سانتیاگو را رهبری کرد و در انتخابات اخیر خود را به عنوان قهرمان اعتراضات علیه نابرابری سرمایهداری نشان داد. او گفته است سیستم بازنشستگی خصوصی شیلی را که یکی از خواستههای اصلی معترضان در سال ۲۰۱۹ بود، تغییر میدهد و قول داده است «توسعه سبز» را پیش ببرد و نقطه اتکای دولتش، کسب مالیات بیشتر از ثروتمندان باشد.
سیاستمداران راستگرا و محافظهکار شیلی در کشوری شکست خوردند که امروزه برچسب یکی از نابرابرترین کشورهای جهان را دارد. به گفته آژانس ECLAC سازمان ملل متحد، یک درصد از ثروتمندان شیلی بیش از یکچهارم ثروت این کشور را در اختیار دارند. نابرابری اقتصادی در شیلی در شرایطی است که طی سه دهه گذشته پس از حاکمیت کودتایی ژنرال پینوشه، احزاب مختلفی با گرایشهای چپ و راست قدرت را در دست داشتهاند. اکنون «گابریل بوریک» اولین رئیسجمهور چپگرا در شیلی پس از دوران ژنرال پینوشه نیست، اما او اولین رئیسجمهور شیلی است که پس از لغو قانون اساسی دوران پینوشه قدرت را به دست میگیرد.
قانون اساسی دوران پینوشه تا اواخر سال ۲۰۱۹ در شیلی حاکم بود، اما در پی اعتراضات گسترده، دولت محافظهکار تن به برگزاری همهپرسی داد و بیش از ۷۸درصد مردم شیلی پس از سالها انتظار در همهپرسی چهارم آبان سال گذشته با هدف مقابله با نابرابری اقتصادی پای صندوقهای رأی، به بازنویسی قانون اساسی این کشور «آری» گفتند. قانون اساسی فعلی شیلی ۴۰سال پیش در دوره دیکتاتوری ژنرال «آگوستو پینوشه» نوشته شده است و معترضان معتقدند قانون اساسی این کشور یکی از علل اصلی نابرابری در شیلی است و حال رئیسجمهور جدید مسئولیت ایجاد سازوکار برای قانون اساسی شیلی را بر عهده خواهد داشت. انتظار میرود قانون اساسی جدید شیلی تغییرات بنیادین را در زمینه سیاست خارجی و برنامههای اقتصادی شیلی ایجاد کند.
اگرچه بسیاری گفتهاند رویکرد چپ رئیسجمهور جدید شیلی متفاوت از گرایشات چپ در دیگر کشورهای امریکایلاتین مانند ونزوئلا، نیکاراگوئه یا بولیوی است، اما تردیدی نیست که نتیجه انتخابات شیلی جبهه ضدصهیونیستی را در امریکایلاتین تقویت خواهد کرد و این آن چیزی نیست که مورد علاقه رهبران کاخ سفید در واشنگتن باشد.
رئیسجمهور جدید شیلی تاکنون بارها به شدت از اسرائیل انتقاد کرده است و حتی در یکی از سخنرانیهای انتخاباتی خود از یهودیان شیلی خواست به تلآویو کمک مالی و پشتیبانی نکنند. انتقادات و حملات بوریچ علیه اسرائیل سابقه قبلی هم دارد و در دورهای که او نماینده کنگره شیلی بود، از طرحی حمایت کرد که به دنبال تحریم کالاهای اسرائیلی از مبدأ جولان و شهرکهای صهیونیستی در مناطق اشغالی کرانه باختری بود. «گابریل زالیاسنیک» یکی از اعضای برجسته جامعه یهودی شیلی به هاآرتص گفته است: «آنچه از بوریک میشنویم این است که اسرائیل دولتی نسلکش و قاتل است.» گابریل همچنین در دوران مبارزات انتخاباتی خود بارها اسرائیل را یک «دولت قاتل» خواند تا نشان دهد مواضع به شدت ضداسرائیلی دارد و نکته جالب آنکه او با همین مواضع توانست ۱۰ درصد رأی بیشتر از رقیب محافظهکار خود کسب کند. در این شرایط به نظر میرسد پیروزی بوریک بتواند به تقویت جبهه سیاسی دولتهای مخالف تلآویو در امریکایلاتین منجر شود، به ویژه آنکه بوریک اعلام کرد معاون خود را از یکی از شهروندان فلسطینیالاصل انتخاب خواهد کرد.
منبع: روزنامه جوان ، 01/10/1400