بلندی‌های جولان یکی از مناطق راهبردی و نظامی در اراضی سوریه محسوب می شود که 1800 کیلومتر مساحت دارد، 1200 کیلومتر از اراضی این منطقه کوهستانی پس از جنگ 1967 به اشغال رژیم صهیونیستی درآمد.
مساحت کل بلندی های جولان۱۸۰۰ کیلومتر مربع است که ۱۲۰۰ کیلومتر مربع در اشغال رژیم صهیونیستی است. سوریه بر ۶۰۰ کیلومتر مربع کنترل دارد که نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل متحد در ۲۳۵ کیلومتر مربع آن بین اسرائیل و سوریه برای حفظ آتش‌بس میان دو طرف، حضور دارند.
بلندی‌های جولان (مرتفعات الجولان یا هضبة الجولان به عربی) فلات و منطقه‌ای کوهستانی که در جنوب غربی ترین بخش خاک سوریه است.
این بلندی‌ها که در اشغال رژیم صهیونیستی قرار دارد از لحاظ قوانین بین المللی و سازمان ملل جولان اشغالی یاد می‌شود.
در اردیبهشت ۱۳۹۸ برابر آوریل ۲۰۱۹ دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، مالکیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را به رسمیت شناخت. این تصمیم ترامپ با مخالفت جامعهٔ جهانی، و اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد مانند بریتانیا مواجه شد. اما با روی کار آمدن بایدن وزیر خارجهٔ آمریکا با رد تصمیم ترامپ، اعلام کرد ایالات متحده ارتفاعات جولان را به عنوان بخشی از اسرائیل به رسمیت نمی‌شناسد.
جغرافیا
این منطقه تنها ۶۰ کیلومتر از شهر دمشق فاصله دارد. به گونه‌ای که می‌توان دمشق را از فراز آن دید. خاک حاصلخیز این منطقه، از ویژگی‌های آن است. این منطقه، مساحتی نزدیک ۱۸۰۰ کیلومتر مربع دارد که اسرائیل ۱۲۰۰ کیلومتر آنرا اشغال کرده‌است. بیشتر مساحت استان قنیطرهٔ سوریه در این بلندی‌ها واقع شده‌است.
موقعیت راهبردی
بلندی‌های جولان یکی از مناطق راهبردی و نظامی در اراضی سوریه است. از ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۷ سوریه از این بلندی‌ها برای خمپاره‌اندازی استفاده می‌کرد.
آب باران جاری شده از بلندی‌های جولان به رود اردن می‌ریزد و یک سوم آب مورد نیاز رژیم صهیونیستی را برآورده می‌کند. تنها پیست اسکی اسرائیل نیز در این منطقه قرار دارد.
صهیونیستها با نصب دستگاه‌های هشداردهنده بر بلندی‌های جولان، تمامی تحرکات نظامی سوریه را مراقبت می‌کند.
پایگاه «هار آویتال» یگان ۸۲۰۰ ارتش رژیم صهیونیستی در بلندی‌های جولان سوریه
رژیم صهیونیستی در جنگ شش‌روزه در ۱۹۶۷ بخش بزرگی از بلندی‌های جولان را به اشغال خود درآورد. در سال ۱۹۷۳ در جنگ یوم کیپور سوریه تلاش کرد تا بلندی‌های جولان را از اشغالگران پس بگیرد. اما نظامیان صهیونیست با وجود تلفات سنگین و با دشواری از این منطقه حفاظت کردند.
آتش‌بس
در ۳۱ مه ۱۹۷۴ قطعنامه ۳۵۰ شورای امنیت سازمان ملل متحد بین رژیم صهیونیستی و سوریه، آتش‌بس اعلام کرد و از آن هنگام، نیروهای عملیات حفظ صلح سازمان ملل متحد از به عنوان نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل متحد در بلندی‌های جولان حضور دارند و بر حفظ آتش‌بس میان سوریه و رژیم صهیونیستی نظارت می‌کنند. حدود ۹۰۰ صلح‌بان سازمان ملل متحد در این بلندی‌ها مستقر هستند. البته بر پایه قرارداد ۱۹۷۴ میان رژیم صهیونیستی و سوریه دربارهٔ حضور صلح‌بانان سازمان ملل در بلندی‌های جولان، حضور اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد در این ماموریت‌ها مجاز نیست. همچنین یک مرز فرضی تازه با هدف جلوگیری از درگیری میان رژیم صهیونیستی و سوریه تعیین شد که تا امروز پابرجا مانده‌است.
خودروی نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل متحد
رسمیت بخشیدن به اشغالگری
رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۸۲ این مناطق را به عنوان بخشی از خاک خود اعلام کرد. این اقدام هیچگاه مورد تأیید سازمان ملل متحد قرار نگرفت.
به رسمیت‌شناسی اشغال از سوی آمریکا
در اردیبهشت ۱۳۹۸ برابر آوریل ۲۰۱۹ دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا اشغال اسرائیل بر جولان را به رسمیت شناخت. این تصمیم ترامپ با مخالفت جامعهٔ جهانی، و اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد مانند بریتانیا مواجه شد.
خانه‌های سوری‌هایی که رژیم صهیونیستی با بولدوزر ویران کرده‌است
تلاش حقوقی سوریه برای بازپس‌گیری جولان
سوریه هرگز از ادعای ارضی خود برای پس‌گیری بلندی‌های جولان دست نکشیده و دولت سوریه، تلاش حقوقی و دیپلماتیک چشمگیری می‌کند. سوریه می‌گوید در هرگونه پیمان صلح بین رژیم صهیونیستی و جهان عرب باید مسئله بازگرداندن بلندی‌های جولان به سوریه نیز گنجانده شود.
در اینجا به مهمترین رخدادها در زمینه مذاکرات برای حل مساله جولان اشاره می شود:
۱۹۹۹
رژیم صهیونیستی با یک توافق صلح با سوریه به شرط صلح پایدار راضی بوده‌است. در گفتگوهای سال‌های ۱۹۹۹ و ۲۰۰۰ نیز ایهود باراک، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به شکل رسمی اعلام کرد که تل آویو با چنین معامله‌ای مشکلی ندارد.
۲۰۰۳
در سال ۲۰۰۳ بشار اسد برای گفتگوهای صلح با تل آویو اعلام آمادگی کرد. این گفتگوها به نتیجه نرسید. زیرا سوریه خواهان بازگشت رژیم صهیونیستی به پشت مرزهای سال ۱۹۶۷ است.
۲۰۰۸
در سال ۲۰۰۸ و پیش از نخست‌وزیری بنیامین نتانیاهو با میانجیگری ترکیه گفتگوهای غیرمستقیمی بین دمشق و تل آویو آغاز شد. اما استعفای ناگهانی ایهود اولمرت، نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی به دلیل پرونده فساد مالی موجب شد تا آن مذاکرات نیمه‌کاره رها شود.
۲۰۰۹
از سال ۲۰۰۹ و پس از آغاز نخست‌وزیری بنیامین نتانیاهو و قدرت‌گیری راست‌گرایی افراطی، سوریه از امکان هرگونه گفتگوی صلح با رژیم صهیونیستی ، قطع امید کرد. باراک اوباما تلاش کرد بین رژیم صهیونیستی و سوریه گفتگوی صلح، برقرار کند. اما با آغاز بهار عربی و جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱ عملاً امکان هرگونه گفتگوی دوباره از بین رفت.
۲۰۱۳
در سال ۲۰۱۳ درگیری‌های جنگ داخلی سوریه به مرزهای بلندی‌های جولان رسید.
ایست بازرسی مرزی
۲۰۱۸
در سال ۲۰۱۸ پس از اینکه حکومت مرکزی سوریه، بخش بزرگی از مناطق اطراف مرز در بلندی‌های جولان را تحت کنترل خود آورد با نظارت سازمان ملل متحد بار دیگر مرز خود را مانند دوران پیش از جنگ، بازگشایی کرد.
۲۰۱۹
در سال ۲۰۱۹ پس از آنکه آمریکا اشغال اسرائیل بر بلندی‌های جولان را به رسمیت شناخت امید به صلح از همیشه کمرنگ‌تر شد.
توربین‌های بادی در منطقه جولان اشغالی
موانع حل مساله جولان
اگر چه اشغالگری رژیم صهیونیستی اصلی ترین مانع در حل نهایی مساله جولان است اما در روند مذاکرات درباره این منطقه می توان به مسائل و موانع زیر نیز اشاره کرد:
1.آب آشامیدنی
بازگشت رژیم صهیونیستی به پشت مرزهای سال ۱۹۶۷ دست آنها را از سراسر سواحل خاوری دریاچه طبریه کوتاه می‌کند. این دریاچه، بخشی از مرز فلسطین اشغالی و سوریه است. امروز دریاچه طبریه منبع اصلی آب آشامیدنی صهیونیستهاست و اشغال جولان باعث شده تا رژیم صهیونیستی کنترل همه اطراف این دریاچه مهم را در دست داشته باشد.
2.شهرک‌های صهیونیست نشین
هرگونه توافق میان تل آویو و دمشق به تخلیه شهرک‌های یهودی‌نشین می‌انجامد. چیزی که رژیم صهیونیستی ، مخالف آن است. در کل صهیونیستها مخالف هرگونه توافقی هستند که باعث از دست‌رفتن بلندی‌های جولان می‌شود.
3.شهرک نشینان صهیونیست و شهروندان سوری
پس از مدت کوتاهی از جنگ شش‌روزه، رژیم صهیونیستی شهرک‌سازی در این منطقه را آغاز کرد. تا سال ۲۰۱۹ بیش از ۳۰ شهرک یهودی‌نشین در این منطقه ساخته شده‌اند و نزدیک به ۲۰ هزار نفر از شهروندان اسرئیل در این شهرک‌ها زندگی می‌کنند. رژیم صهیونیستی به ساکنان بلندی‌های جولان، شهروندی می‌دهد. همچنین ۲۰ هزار تن از شهروندان دروزی سوریه نیز همچنان در بلندی‌های جولان زندگی می‌کنند.
شهرک های صهیونیستی در جولان اشغالی
منبع : خبرگزاری قدس (قدسنا)، 11/11/1400
