با گذشت یکسال از وقوع نبرد شمشیر قدس همچنان ناظران و کارشناسان اعتقاد دارند نبرد اتفاق افتاده میان فلسطینیان و اسرائیل به نقطه عطفی در راستای منافع و جریان مقاومت تبدیل شده و صدای لرزه‌های آن همچنان در سطح رسمی و مردمی اسرائیل طنین انداز است.
این نبرد از 10 تا 21 می 2021 به طول انجامید و در جریان آن مقاومت فلسطین ضربات موشکی خود را به عمق اسرائیل وارد آورد. مقاومت این اقدام را در پی حمله شهرک نشینان به مسجد الاقصی و طرح‌های اسرائیل برای اخراج اهالی محله شیخ جراح در قدس اشغالی انجام داد.
با مطالعه سیر این نبرد و پیامدهای آن تحلیلگران در گفتگو با الجزیره نت به نتیجه رسیده‌اند که نبرد شمشیر قدس دارای ویژگی منحصر به فردی بوده که آن را به نبردی استراتژیک در تاریخ درگیری فلسطینی – اسرائیلی در بیش از 7 دهه گذشته تبدیل کرده است.
تحلیلگران معتقدند نبرد شمشیر قدس اولین نبردی بود که مقاومت آن را آغاز نموده بلکه ساعت آغاز و هدف آن را مشخص کرد تا با این اقدام خود میزان بازدارندگی به وجود آمده در جنگ 2014 را افزایش دهد.
وحدت مردم
خلیل شاهین مدیر بخش پژوهش‌های مرکز فلسطینی مطالعات سیاسی و تحقیقات استراتژیک با مطالعه مسیر درگیری و دستاوردهای آن به نتایجی دست یافته که وحدت مردم فلسطین در کرانه باختری، نوار غزه و اراضی اشغالی 1948 و فلسطینیان خارج در راس آنها قرار دارد چرا که آنها به صورت متحد و در یک زمان واحد در برابر اشغالگران قیام کردند.
شاهین اعتقاد دارد این وحدت تقویت همبستگی در مورد بُعد دوم این نبرد که همان جایگاه قدس در چارچوب نزاع فلسطینی – اسرائیلی است را تجسم بخشیده و آن را به عنوان محور اساسی مسئله فلسطین نشان داد.
این پژوهشگر همچنین به ابعاد عربی و بین المللی قدس در جریان این نبرد نیز اشاره کرد که در تظاهرات‌های اعلام همبستگی برگزار شده در سراسر جهان نمایان شد.
تصمیم گیری برای جنگ و اتحاد عرصه‌ها و مسائل
شاهین تاکید دارد از جمله تحولات مهم نبرد شمشیر قدس تصمیم گیری برای این نبرد بوده است به طوری که تصمیم گیران آن از دایره مطالبات مربوط به رفع محاصره غزه و دفاع از این منطقه خارج شده و غزه را به عنوان بخشی از اهتمام ملی همه جانبه فلسطینیان مطرح نمودند که از آن تحت عنوان «وحدت عرصه‌ها و اتحاد واکنش فلسطینی» یاد شد.
وی افزود این به معنای آن است که گستره عرصه استراتژیک ملی فلسطینی افزایش یافته تا علاوه بر نوار غزه از تمام مسائل موجود در این عرصه دفاع شود. لازمه این رویکرد آن است که در برابر حضور غزه در اقدام ملی و مردمی فلسطینی تمام فلسطینیان داخل و خارج نیز در این عرصه وارد شوند.
شاهین در زمینه عملیاتی نیز اعتقاد دارد این نبرد یک نقطه متمایز پدید آورد چرا که نقطه آغاز آن با حمله به مرکز اراضی اسرائیل بود و این اشاره به آن دارد که مقاومت فلسطین با چشم باز، در کمال ثبات و تلاش پیگیر برای توسعه توانایی‌های خود اقدام می‌کند.
این کارشناس تاکید کرد شمشیر قدس تنها نمایان کننده توانایی‌های مقاومت نبوده بلکه شکنندگی جبهه داخلی اسرائیل و میزان سردرگمی نهادهای امنیتی و اطلاعاتی اسرائیل را نشان داد.
آگاهی جدید فلسطینیان
این پژوهشگر فلسطینی با اشاره به حمله اسرائیل علیه غزه در سال 2014 می‌گوید: این جنگ آگاهی جدیدی برای فلسطینیان ایجاد کرده و رابطه با اشغالگران را به حالت عادی آن بازگرداند یعنی ملتی تحت اشغالگری و دولتی که با اشغالگری تحقق یافته و لازمه آن مقاومت و استواری است.
این تصویری کاملاً متفاوت از تصویری است که تشکیلات خودگردان فلسطین با وجود روابط اقتصادی و همکاری‌های امنیتی با اشغالگران تلاش می‌کند از خود ارائه دهد. این تلاش در حالی انجام می‌شود که استراتژی اسرائیل مبتنی بر سوق دادن تشکیلات خودگردان به مسیری اجباری است که تنها نتیجه آن تبدیل شدن این ساختار به نماینده‌ای است که به جای کوتاه کردن عمر اشغالگری آن را افزایش می‌دهد.
اولین نبردی که مقاومت آن را آغاز کرد
از سوی دیگر طلال عوکل نویسنده و تحلیلگر سیاسی معتقد است نبرد شمشیر قدس اولین نبردی بود که گروه‌های مقاومت آن را آغاز کرده تا به تنش آفرینی خطرناک اسرائیل در قدس واکنش نشان دهد.
عوکل افزود: گروه‌های مقاومت به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند به قواعد پیشین درگیری پایبند بمانند و باید میان غزه و قدس ارتباط برقرار کنند.
وی در زمینه تجهیزات و امکانات مورد استفاده در این نبرد تاکید کرد گروه‌های مقاومت در این دور از درگیری سلاح‌های جدیدی به نمایش گذاشته و اسرائیل را تا حد زیادی به وحشت انداختند به ویژه در زمینه موشک‌های جدید و قدرت انفجار آنها.
این تحلیلگر ادامه داد: این نبرد بازدارندگی بهتری نسبت به گذشته پدید آورده و برنامه ریزی‌های اطلاعاتی اسرائیل را با شکست مواجه کرد و علاوه بر آن مقاومت را در جایگاهی افتخار آمیز قرار داد.
وی افزود: اگر چه این نبرد 10 روز به طول انجامید اما پیامدهای آن در ایجاد قواعد جدید برای ارتباط دادن قدس و غزه و شاید ایجاد توسعه این معادله برای ایجاد ارتباط میان غزه و کرانه باختری به طور کلی و نه تنها قدس همچنان ادامه خواهد یافت چنانچه این نبرد وحدت مردم فلسطین را نمایان ساخت.
عوکل در ادامه با اشاره به نقش آفرینی فلسطینیان اراضی 48 گفت: این حضور میزان نژاد پرستی اسرائیل را نشان داده و در عین حال بر جبهه داخلی نیز تاثیر گذار بود.
سرتیپ نمرود الونی فرمانده یگان غزه در گفتگو با ساکنان شهرک‌های مناطق همجوار غزه گفت: حماس دارای یگان گلایدر است که با آن جهت عبور از دیوار مرزی تلاش می‌کند. مهندسان حماس با استعداد هستند و نیروی (ح.س) آنها در جریان عملیات نگهبان دیوارها برای فرود با چتر در داخل اراضی اسرائیل اقدام کرده و ما نیز به آنها حمله کردیم.
بازدارندگی متقابل
عماد ابو عواد پژوهشگر مرکز تحقیقات اسرائیلی قدس معتقد است نبرد شمشیر قدس برای اسرائیل نسبت به نبردهای پیشین کاملاً متفاوت است.
وی افزود: در حالی که نبرد سال 2014 با اختلاف قدرت زیاد منجر به بازدارندگی متقابل شد اما باید گفت نبرد 2021 سهم زیادی در افزایش گستره این بازدارندگی به نفع مقاومت داشت، چرا که مقاومت با اولین ضربه خود آن را آغاز کرده و با آخرین ضربه به این نبرد پایان داد.
اما مسئله مهم از نگاه این پژوهشگر فلسطینی ورود فلسطینیان اراضی 48 به درگیری و نگرانی از شعله‌ور شدن کرانه باختری بود.
لرزه‌های نبرد در اسرائیل
ابو عواد در مورد تبیین آثار و پیامدهای این نبرد برای اسرائیل می‌گوید: این نبرد ضربه‌ای به سطوح امنیتی وارد آورد که تعامل خود با جبهه‌های مختلف فلسطین را بهسازی نکرده و ارزیابی‌های اشتباهی در مورد آنها داشتند.
وی تاکید کرد نهادهای امنیتی اسرائیل در مورد عدم پیش بینی مشارکت فلسطینیان اراضی 48 دچار شکست اطلاعاتی شده و از سوی دیگر در مورد ارزیابی‌های صورت گرفته در خصوص عدم ورود بیش از یک جبهه در نبرد نیز دچار شکست عملیاتی شده و نتوانستند در مقابله با چالش‌های به وجود آمده در سه جبهه موفق عمل کنند.
این تحلیلگر در زمینه عملیاتی گفت: ضربه امنیتی این نبرد بسیار خطرناک و بزرگ بود و عدم توانایی اسرائیل برای فراهم سازی نیروی انسانی کافی و جابجایی آنان در اماکن مختلف را نشان داد.
روزنامه اسرائیل هایوم در گزارشی اعلام کرد 69 درصد از یهودیان اسرائیل از سرنوشت اسرائیل نگران بوده و 67 درصد نیز تاکید داشته‌اند باید از سلاح و جریمه‌های سنگین برای جلوگیری از اقدامات خشونت آمیز و درگیری میان عرب‌ها و یهودیان اقدام شود. این برخی از نتایج به دست آمده از نظرسنجی برگزار شده توسط جنبش «الأمنیین» است که در پی عملیات‌های اخیر انجام شده در اراضی اشغالی و یکسال پس از عملیات نگهبان دیوارها برگزار شده است.
فرار به جای اعتماد
ابو عواد در خصوص تاثیرات این نبرد بر عرصه داخلی اسرائیل به ایجاد نگرانی‌های برای آینده اشاره کرده و گفت: برای اولین بار مردم اسرائیل با یک تهدید مستقیم به چالش کشیده شدند و این تنها به حملات موشکی به آنان محدود نبوده بلکه روند زندگی در اراضی اسرائیلی و روابط آنان با فلسطینیان این مناطق با چالش مواجه شد.
وی افزود: برای اولین بار شهرک نشینان مجبور شدند از شهر اللد فرار کنند به طوری که 40 خانواده تصمیم گرفتند دیگر به این شهر باز نگردند و این به بی اعتمادی به مقامات سیاسی و کاهش امنیتی شخصی افراد اشاره دارد.
ابو عواد همچنین در بخش دیگری از سخنان خود نتایج به دست آمده از یک نظرسنجی را یادآور شد که بر اساس آن 40 درصد از یهودیان نسبت به آینده خوش بین اما 60 درصد از آنها نسبت به آینده بد بین بوده‌اند.
اما این پژوهشگر فلسطینی در مورد پیامدهای این نبرد در عرصه داخلی فلسطین می‌گوید: این نبرد میزان اعتماد به قدرت مقاومت برای تحقق موفقیت‌های بیشتر را در میان فلسطینیان افزایش داد و تناقضات و اختلافات را کاهش داد به طوری که عرصه فلسطین را به دو جریان کلی تقسیم کرد، جریان مقاومت که از طرفداران بیشتری برخوردار بوده و طرفداران تشکیلات خودگردان و روند صلح از طرفداران کمتری برخوردار است.
وی اعتقاد دارد این نبرد توانست تا اندازه‌ای به تاسیس یک مرحله جدید فکری و نسل جدیدی که به مقاومت ایمان دارند کمک کند. این نبرد در ایجاد بازدارندگی در برابر این تفکر اشغالگران که می‌توانند مجدداً اقدام جنگی علیه غزه آغاز کنند نقش آفرینی کرد و باعث شد آنها از این پس قبل از ایجاد هر گونه درگیری شرایط کرانه باختری و اراضی اشغالی 48 را نیز مورد بررسی قرار دهند.
بر اساس اعلام کمیته حقوق بشر سازمان ملل متحد در نبرد شمشیر قدس 261 فلسطینی به شهادت رسیده که در میان آنها 47 کودک و 41 زن مشاهده می‌شود. همچنین در این نبرد بیش از 2200 فلسطینی مجروح شدند اما در طرف مقابل 13 اسرائیلی به هلاکت رسیده و 710 نفر دیگر زخمی شدند.
منبع: الجزیره
