انجمن‌های یهودی بازوی اصلی دولت “اسرائیل” برای توسعه پروژه شهرک سازی در اراضی فلسطینی بوده به طوری که دولت روند نظارت بر 150 کانون شهرکی را به این انجمن‌ها واگذار کرده است.
از زمان اشغال کرانه باختری توسط “اسرائیل” در سال 1967 دولت “اسرائیل” 288 شهرک در این منطقه احداث نموده که در آنها بیش از 550 هزار شهرک نشین زندگی می‌کنند اما مقامات اشغالگر تنها 138 مورد از این شهرک‌ها را به رسمیت می‌شناسند.
آغاز روند شهرک سازی
پس از جنگ 1967 حزب کار که در آن زمان «معراخ» نامیده می‌شد و زمام امور را در دست داشت سنگ بنای پروژه شهرک سازی در کرانه باختری را در قالب «پروژه آلون» قرار داد. “اسرائیل” برای اجرای این پروژه از ارتش کمک گرفته و یگانی تحت عنوان «جوانان جنگجوی مبارز» را بیان نهاد که در طول خط آتش بس کرانه باختری و منطقه الاغوار مستقر شدند.
پروژه آلون که توسط ایگال آلون وزیر وقت دادگستری “اسرائیل” آماده شده بود بر تسلط بر اراضی فلسطینی تحت عنوان آنچه «اهداف نظامی و امنیتی» نامیده می‌شد تمرکز داشت. هدف اصلی این پروژه شهرک سازی و اسکان یهودیان در کرانه باختری برای کشاورزی و مصادره آب‌های زیر زمینی فلسطینیان بود.
پروژه آلون برای تسلط یافتن بر اراضی فلسطینی از طریق شهرک سازی در امتداد غور اردن تا جنوب صحرای الخلیل به طول 115 کیلومتر و عرض 20 کیلومتر طراحی شد. پس از گذشت 10 سال اشغال کرانه باختری کار ساخت 34 شهرک در این منطقه به پایان رسید.
اولین شهرک در کرانه باختری سال 1967 احداث شد که «کفار عتصیون» نامگذاری شده و کمتر از یک سال بعد شهرک کریات اربع نیز ساخته شد.
احزاب و رهبران اسرائیلی برای در دست گرفتن ابتکار عمل برای ارائه پیشنهاد و پروژه‌های تثبیت شهرک سازی به ویژه در کرانه باختری با یکدیگر رقابت داشتند. پروژه گالیلی بر اساس همان خط سیر پروژه آلون ارائه گردید که در سال 1977 کمیته‌ای وزارتی برای امور شهرک سازی به ریاست یسرائیل گالیلی از وزرای اسرائیلی را پیشنهاد داد تا در چارچوب آن 186 شهرک در فلسطین که 49 مورد از آنها برای کرانه باختری پیش بینی شده بود ساخته شود.
حزب لیکود نیز بر اساس خط سیر در پیش گرفته شده توسط حزب کار پس از انتخابات 1977 پروژه‌های موجود شهرک سازی را پیگیری نموده و پروژه «فوخمان» یا آنچه «ستون فقرات دو گانه» نامیده می‌شد را با همکاری جنبش «گوش آمونیم» به عنوان مدیر روند شهرک سازی در کرانه باختری ارائه کرد. این طرح توانست گوش آمونیم را به جنبشی سیاسی، اجتماعی، مذهبی، شهرک سازی و ایدئولوژیک دارای نفوذ و تاثیرگذاری در نقشه حزبی “اسرائیل” تبدیل کند.
جنبش گوش آمونیم که در سال 1974 تاسیس شد عامل اصلی پیشبرد روند شهرک سازی در اراضی فلسطین اشغالی به ویژه در کرانه باختری به شمار می‌رود چرا که به نفوذ تفکر صهیونیسم استعماری شهرک سازی در افکار عمومی اسرائیلی کمک کرد.
نفوذ جنبش گوش آمونیم پس از انتخابات سال 1977 افزایش یافت و حزب لیکود از حزب پیشین خود یعنی کار تقلید کرده و فرهنگ عدم عقب نشینی از آنچه «سرزمین بزرگ “اسرائیل”» نامیده شد را نشر داده و بر حاکمیت یهودی بر آن تاکید کرد.
از همان ابتدا ایده گوش آمونیم ساخت بیشترین تعداد شهرک و مجموعه‌های شهرکی در مناطق مسکونی پر جمعیت و پراکنده در بیشترین مساحت ممکن را در دستور کار قرار داده که هدف آن ساکن نمودن یک میلیون یهودی در کرانه باختری محسوب میشود.
جنبش گوش آمونیم در پروژه شهرک سازی خود بر جاده‌ها و اراضی نابلس تا الخلیل از طریق قدس و جاده‌های مرتبط با غور اردن تمرکز نمود. اولین شهرک‌هایی که در دو منطقه نابلس و رام الله احداث گردید 3 شهرک عوفرا، کیدومیم و معالیه ادومیم است که در سال 1977 افتتاح گردید.
تفکر و ایدئولوژی
پروژه شهرک سازی در کرانه باختری با فکر و دستور کار احزاب یهودی و صهیونیستی ارتباط داشته به طوری که شهرک سازی محور اصلی برنامه‌های احزابی بوده است که ائتلاف‌های مختلف دولت‌های متوالی “اسرائیل” را تشکیل داده‌اند. این احزاب بر توسعه پروژه شهرک سازی بر اساس مبانی ایدئولوژیک و جمعیتی و همچنین فریبکاری‌های سیاسی تکیه داشتند که بر اساس آن مسیر تحول پروژه شهرک سازی، توسعه و ویژگی‌های آینده آن ترسیم گردید.
دولت‌های “اسرائیل” با ترکیبات مختلف ائتلافی نسبت به توسعه پروژه شهرک سازی و حمایت‌های بودجه‌ای از آن و فراهم نمودن پوشش امنیتی، نظامی و لجستیکی برای آن اقدام کردند. این روند تا جایی ادامه پیدا کرد که کانون‌های شهرک سازی در اراضی فلسطینی نفوذ یافته، تجمعات یهودی آزادی عمل داشته و اراضی بیشتری از فلسطینیان تصرف گردید تا از این طریق حوزه نفوذ شهرک‌ها افزایش یافته و هسته‌های جدیدی برای شهرک‌های آینده با حمایت ارتش به وجود آمد.
دولت‌های “اسرائیل” برای توسعه این پروژه در کرانه باختری به ارتش و آنچه «اداره مدنی» نامیده میشود مجهز بوده و در این زمینه بر صدور دستورات نظامی برای مصادره بیش از پیش اراضی فلسطین اشغالی تحت عنوان اهداف امنیتی و نظامی تمرکز نمودند. بر اساس همین روند اشغالگران بر 60 درصد از مساحت کرانه باختری و الاغوار تسلط یافت که مساحت آنها در مجموع 5844 کیلومتر مربع است.
مساحت شهرک‌های موجود 196 کیلومتر مربع بوده در حالی که مساحت زمین‌های خالی اطراف شهرک‌ها تصرف شده 343 کیلومتر مربع است. همچنین بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی مرکز اسرائیلی حقوق بشر در اراضی اشغالی به نام بتسلیم مساحت اراضی مصادره شده با اهداف نظامی که تحت نفوذ شوراهای شهرکی قرار دارد 541 کیلومتر مربع است.
پرچم داران و نمادهای روند شهرک سازی
ایگال آلون
وزیر امور خارجه اسبق “اسرائیل” و رئیس دو جنبش «کیبوتس‌ها» و «حزب کار» که طراح پروژه آلون برای شهرک سازی در خاورمیانه بود. وی در اکتبر 1918 در کفار تابور متولد شده و در 29 فوریه سال 1980 درگذشت.
یسرائیل گالیلی
رئیس کمیته عمومی هاگانا و یکی از رهبران دو جنبش «کیبوتس‌ها» و «حزب کار» و وزیر مسئول اسبق در امور شهرک سازی که پروژه شهرک سازی گالیلی را طراحی کرد. وی در سال 1911 در اوکراین متولد شده و در سال 1941 به فلسطین مهاجرت کرد و در سال 1986 درگذشت.
آریل شارون
شارون از ابتدای تاسیس ارتش “اسرائیل” در سال 1948 وارد آن شد و در جنگ 1948 شرکت کرد. وی همچنین فرماندهی ارتش و وزارت جنگ را بر عهده داشته و از عاملان تاسیس جنبش «جوانان تپه‌ها» بود که هدف آنها شهرک سازی در تپه‌های کرانه باختری و ناکام گذاردن مذاکرات میان “اسرائیل” و تشکیلات خودگردان بود. شارون در 27 فوریه 1928 در روستای میلان فلسطین متولد شده و در 11 ژانویه 2014 درگذشت.
مهمترین انجمن‌های شهرک سازی در گذر زمان
در سال 1908 «تیپ شهرک سازی» به عنوان یک یگان مستقل در داخل «سازمان صهیونیسم جهانی» تاسیس شد. این ساختار جدید به عنوان بازوی اجرایی دولت‌های “اسرائیل” برای ساخت شهرک‌ها و مزارع در کرانه باختری و جولان سوریه عمل می‌کند. همچنین از سال 2004 در النقب و الجلیل از مناطق داخل خط سبز نیز فعالیت نموده و مورد حمایت مالی از سوی دولت‌های “اسرائیل” قرار داشته است.
پس از جنگ 1967 جنبش «گوش آمونیم» تاسیس گردیده و باعث به وجود آمدن شرایط رقابت میان اردوگاه‌ها، احزاب و جریان‌های یهودی مختلف شد. آنها برای تاسیس انجمن‌های فعال در زمینه تقویت و توسعه پروژه شهرک سازی در کنار همکاری با دولت‌های “اسرائیل” از طریق ارتباط با «تیپ شهرک سازی» در وزارت اسکان رقابت داشته چرا که بازوی دولتی ناظر بر شهرک سازی و ساخت و ساز و تثبیت تسلط بر اراضی فلسطینی به بهانه توسعه فلسطین تاریخی به شمار می‌رود.
«جنبش آمان» در سال 1979 به عنوان بدنه سازمانی حامی «گوش آمونیم» تاسیس شد و به طور اساسی در زمینه احداث شهرک‌های جدید و توسعه شهرک‌های موجود فعالیت می‌کند. این جنبش همچنین از طریق شرکت‌های سرمایه گذاری تحت مالکیت خود پروژه‌های شهرکی را پیشنهاد داده و متخصص ساخت و طراحی ساختاری شهرک‌ها است.
در سال 2005 جنبش «نحالا» برای حمایت از جنبش «گوش آمونیم» تاسیس شده و بیشتر فعالیت‌های آن بر توسعه دایره نفوذ شهرک‌های موجود و افزایش کانون‌های شهرکی در بیشترین مساحت اراضی فلسطینی کرانه باختری متمرکز است. نحالا همچنین به احداث بیش از 60 کانون شهرکی تا سال 2022 کمک کرده است.
جنبش نحالا در زمینه ترویج پروژه‌های شهرکی از طریق تقویت روابط با رهبران سیاسی “اسرائیل” و اقلیت‌های یهودی سراسر جهان فعال است. نحالا از حمایت و تایید جریان «صهیونیسم مذهبی» برخوردار بوده و در میان اقشار ملی‌گرا، مذهبی و حتی سکولار جامعه “اسرائیل” صاحب نفوذ است و به دنبال اسکان دو میلیون یهودی در کرانه باختری است.
این جنبش نیازمند تثبیت کانون‌های شهرکی بود لذا نسبت برای سازمان دهی و حمایت از آنچه «جوانان تپه‌ها» نامیده میشود تشویق می‌نماید. این ساختار در سال 1998 و به دعوت آریل شارون وزیر جنگ وقت “اسرائیل” تاسیش شد. وی جوانان شهرک نشین را نسبت به شهرک سازی بر فراز تپه‌ها در تمام مناطق کرانه باختری ترغیب نموده که هدف آن تلاش برای به شکست کشاندن مذاکرات دستیابی به راه حلی دائم میان “اسرائیل” و تشکیلات خودگردان است.
«جوانان تپه‌ها» به سلاح اشغالگران برای انجام حملات تروریستی به فلسطینیان تبدیل شده است. هدف از این گونه اقدامات مجبور کردن فلسطینی‌ها به ترک اراضی خود، ساخت کانون‌های شهرکی جدید، مزارع شهرکی، ایجاد مراتع و توسعه شهرک‌های موجود در کرانه باختری است.
سالانه صدها حمله و تجاوز علیه فلسطینیان توسط این گروه انجام شده و توانسته به روند تسلط بر ده‌ها هزار دونم از اراضی دارای ملکیت خصوصی فلسطینی کمک شایانی نماید.
در سال 2006 جنبش «ریگافیم» با حمایت دولت وقت “اسرائیل” تاسیس شد که هدف از آن «حفاظت از اراضی ملی» اعلام گردید. این جنبش برای یک تدوین دستور کار یهودی و صهیونیستی برای “اسرائیل” در خصوص مسائل مربوط به زمین، محیط زیست و حقوق بشر فعالیت دارد.
این جنبش برای تاثیر گذاری بر تمام نهادهای حکمرانی در “اسرائیل” تلاش کرده تا بر اساس مبانی صهیونیسم و اجرای آن در قوانین، نهادهای مربوطه را برای حمایت از اراضی (ملت یهود) و ذخایر و مناظر طبیعی در (سرزمین “اسرائیل”) و جلوگیری از تسلط فلسطینیان بر این منابع ترغیب نماید. این جنبش همچنین در زمینه آماده سازی شکایات و دادخواست‌های مختلف به اداره مدنی برای تخریب منازل و تاسیسات متعلق به فلسطینیان به بهانه نداشتن مجوز و جلوگیری از توسعه عمرانی فلسطینی‌ها به ویژه در مرزهای مناطق شهرکی فعالیت دارد.
منبع: الجزیره
