در دوره اخیر، “اسرائیل” شاهد یک پدیده برجسته بوده است که به شکل فزایندهای در حال افزایش است؛ موجهای مهاجرت معکوس. بسیاری از اسرائیلیها تصمیم به ترک اراضی اشغالی و سکونت در کشورهای دیگر گرفتهاند. این پدیده در سایه تنشهای امنیتی، فشارهای اقتصادی و پیامدهای اجتماعی ناشی از عملیات «طوفان الاقصی» رخ داده است. عملیات طوفان الاقصی که از تاریخ 7 اکتبر 2023 آغاز شد، ضربه عمیقی به ساختار اجتماعی و اقتصادی “اسرائیل” وارد کرده و باعث شده است که بسیاری از افراد و خانوادهها به بازنگری در گزینههای آینده خود بپردازند.
از زمان تأسیس “اسرائیل”، رهبران این رژیم تلاش کردند تا یهودیان سراسر جهان را برای بازگشت به «سرزمین موعود» جذب کنند. سیاستهای متعددی برای تسهیل مهاجرت یهودیان از جمله «قانون بازگشت» که در سال 1950 تصویب شد، اجرا کردند. طبق این قانون، یهودیان حق مهاجرت به فلسطین و دریافت تابعیت اسرائیلی را داشتند.
موجهای مهاجرت معکوس
اما پس از آغاز عملیات «طوفان الاقصی»، مهاجرت معکوس اسرائیلیها بهطور چشمگیری افزایش یافته است. برخی گزارشها حاکی از آن است که از اکتبر 2023، حدود 550 هزار اسرائیلی از فلسطین خارج شدهاند. این در حالی است که دولت “اسرائیل” این آمار را رد کرده و ادعا میکند که این تعداد بیشتر ناشی از جابجاییهای داخلی است.
بررسی آمار مهاجرت
بر اساس گزارشهای مختلف، مهاجرت معکوس در تاریخ “اسرائیل” از سالهای اولیه تأسیس این رژیم آغاز شده و تا دهههای مختلف ادامه داشته است. از سال 1948 تا 1950 حدود 10 درصد از مهاجران یهودی که وارد فلسطین اشغالی شده بودند، این سرزمین را ترک کردهاند. از دهه 1960 تا دهه 1980، بیشتر از 180 هزار اسرائیلی اراضی اشغالی را ترک کردهاند.
این گزارش نشان میدهد که تعداد افرادی که از “اسرائیل” در سالهای اولیه تأسیس آن تا دهه 1980 مهاجرت کردهاند، بین ۴ هزار تا ۲۰ هزار نفر متغیر بوده است. در حالی که موجهای بزرگ مهاجرت معکوس به وقایع بزرگی مانند جنگ اکتبر ۱۹۷۳ و پس از حمله به لبنان در اوایل دهه ۱۹۸۰ (۱۹۸۲) مرتبط بوده است.
از دهه ۱۹۹۰ به بعد، تعداد مهاجران از “اسرائیل” بیش از ۵۰۰ هزار نفر شده است، در حالی که طبق آمار رسمی دفتر آمار رژیم صهیونیستی، تعداد کل افرادی که از زمان تأسیس این رژیم آن را ترک کردهاند و بازنگشتهاند، بیش از ۶۹۰ هزار نفر برآورد میشود.
در سال ۲۰۱۵، حدود ۱۶,۷۰۰ نفر “اسرائیل” را ترک کردند که از این تعداد ۸,۵۰۰ نفر به اراضی اشغالی بازگشتند. تا سال ۲۰۲۰، بیش از ۷۵۶ هزار شهرک نشین اسرائیلی فلسطین را ترک کردهاند، که علت آن تضعیف وضعیت اقتصادی، افزایش نابرابری، ناامیدی از ناکامی فرآیند تسویه حساب و همچنین افزایش عملیاتهای مقاومت فلسطینیها بوده است.
آمارهای جدید
دادههای اداره جمعیت رژیم صهیونیستی نشان میدهد که بیش از ۵۵۰ هزار اسرائیلی در تابستان و در جریان جنگ نسلکشی پیوسته علیه غزه اراضی اشغالی را ترک کردهاند و تا آوریل ۲۰۲۴ بازنگشتهاند. طبق آمار دفتر مرکزی آمار، حدود ۶۰ هزار نفر از تلآویو در سال ۲۰۲۳ مهاجرت کردهاند و تنها برای بازدیدهای کوتاه بازگشتهاند. در سال ۲۰۲۳، تعداد مهاجران به ۶۰ هزار نفر رسید که در مقایسه با میزان سالانه ۴۰ هزار نفر در سالهای گذشته افزایش چشمگیری داشته است.
از نظر کشورهایی که بیشترین تعداد اسرائیلیها را جذب کردهاند، قبرس مقصد محبوبی برای اسرائیلیها بوده است، به طوری که فقط در یک روز، ۲۵۰۰ نفر از “اسرائیل” پس از چند روز از آغاز عملیات “طوفان الاقصی” وارد این کشور شدهاند. در حالی که تقاضا برای دریافت تابعیت فرانسه ۱۳٪ افزایش یافته است، مقامات پرتغالی گزارش کردهاند که درخواستهای تابعیت از سوی اسرائیلیها ۶۸٪ افزایش یافته است، همچنین مقامات لهستانی و آلمانی افزایش ۱۰٪ در درخواستها را ثبت کردهاند.
گروههای مهاجر
میانگین سن مهاجران اسرائیلی در سال ۲۰۲۳ برای مردان ۳۱.۶ سال و برای زنان ۳۲.۵ سال بود. افراد در دهه ۲۰ و ۳۰ زندگی ۴۰٪ از مهاجران را تشکیل دادند، در حالی که تنها ۲۷٪ از جمعیت “اسرائیل” را دربر میگیرند.
به گفته روزنامه “جروزالم پست”، این روند به عنوان یک زیان اقتصادی بزرگ تلقی میشود، زیرا در این سنین، جوانان شروع به ورود به بازار کار میکنند یا در حال ادامه تحصیل و دریافت آموزش در خارج هستند.
از میان مهاجران، ۴۸٪ از مردان و ۴۵٪ از زنان مجرد بودند. حدود ۴۱٪ از آنها با شریک زندگی خود مهاجرت کردند که این نشاندهنده این است که بسیاری از این افراد به طور دائم از “اسرائیل” مهاجرت کردهاند.
تغییرات سالهای اخیر
طبق دادههای وزارت مهاجرت رژیم صهیونیستی، در نیمه اول سال ۲۰۲۲ شاهد کاهش شدید ۲۰٪ در میزان مهاجرت یهودیان از آمریکا و اروپا بودهایم.
با وجود افزایش مهاجرت یهودیان اوکراینی و روسی در همان سال، این مهاجرتها به دلیل وضعیت جنگ در آن کشورها بوده است. از میان ۵,۶۰۰ یهودی روسی که از “قانون بازگشت” استفاده کردند، حدود ۱,۸۰۰ نفر به مدت کوتاهی به روسیه بازگشتند.
پس از انتخابات نوامبر ۲۰۲۲ که منجر به تشکیل تندروترین دولت در تاریخ “اسرائیل” شد، تعداد اسرائیلیهایی که برای دریافت تابعیتهای اروپایی اقدام کردهاند، افزایش یافته است. طبق گزارشهای اسرائیلی این روند تحت تأثیر سیاستهای افراطی است که شخصیتهای برجستهای مانند بزالل اسموتریچ وزیر دارایی و ایتمار بن گویر وزیر امنیت داخلی هدایت میکنند.
دلایل مهاجرت معکوس
دلایل مهاجرت معکوس شامل موارد مختلفی از جمله بحرانهای اقتصادی، اجتماعی و عدم امنیت است. تغییرات اجتماعی و اقتصادی بهویژه در دولتهای اخیر نتانیاهو، به شدت بر احساس مردم در مورد آینده تأثیر گذاشته است. همچنین سیاستهای سختگیرانه دینی و اجتماعی، مهاجرت بسیاری از جوانان اسرائیلی را به دنبال داشته است.
تاثیرات اقتصادی و اجتماعی
مهاجرت معکوس اثرات اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی بر “اسرائیل” گذاشته است. این رژیم در بخشهای مختلف اقتصادی، از جمله در صنعت و کشاورزی، با کمبود نیروی کار مواجه شده است و به دلیل نیاز به نیروی کار خارجی، هزینهها افزایش یافته است. همچنین، این پدیده ممکن است بر توان نظامی “اسرائیل” نیز تاثیر بگذارد، چرا که تعداد زیادی از نظامیان اسرائیلی از پیوستن به ارتش امتناع کردهاند.
برخی تحلیلگران فلسطینی، مانند نزار جبر، معتقدند که مهاجرت معکوس به دلیل از دست دادن احساس امنیت و تضعیف اصول اصلی “اسرائیل” رخ داده است. به گفته آنها، از زمان تأسیس “اسرائیل” همواره جنگها به خارج از مرزهای فلسطین منتقل میشد، اما اینبار حملهها به قلب “اسرائیل” رسید و این مسئله موجبات افزایش مهاجرت را فراهم کرده است.
تاثیر طوفان الاقصی
تحلیلگران بر این باورند که عملیات «طوفان الاقصی» به شدت بر احساس امنیت اسرائیلیها تأثیر گذاشته و باعث شده تا بسیاری از افراد به فکر مهاجرت بیافتند. این عملیات علاوه بر ایجاد آسیبهای انسانی و نظامی، سبب شده تا بسیاری از اسرائیلیها به این نتیجه برسند که ممکن است دولت دیگر نتواند از آنها در برابر تهدیدات محافظت کند.
پیامدهای جهانی
از منظر جهانی، مهاجرت معکوس یک چالش برای “اسرائیل” بهویژه در زمینههای اجتماعی و اقتصادی است. این پدیده نه تنها مشکلات داخلی “اسرائیل” را تشدید کرده است، بلکه تصویر این رژیم در عرصه جهانی را نیز به چالش کشیده است. بسیاری از مهاجرین اسرائیلی، بهویژه کسانی که تابعیت دوگانه دارند، در خارج از کشور با انتقادات شدیدی مواجه شدهاند و ممکن است برخی حتی از تابعیت اسرائیلی خود صرفنظر کنند.
نتیجهگیری این گزارش نشان میدهد که مهاجرت معکوس اسرائیلیها یک پدیده پیچیده است که بهطور عمده نتیجه مستقیم بحرانهای داخلی، تغییرات اجتماعی و نظامی و احساس ناامنی است. این موج مهاجرتی بهویژه پس از عملیات «طوفان الاقصی»، پیامدهای اقتصادی و اجتماعی بزرگی برای “اسرائیل” به همراه داشته است.
