یائیر لاپید، رهبر رسمی اپوزیسیون رژیم صهیونیستی، در سفر اخیر خود به واشنگتن، طرح جدیدی را برای آینده نوار غزه ارائه کرده است. این طرح که می‌توان آن را «راهکار مصری» نامید، پیشنهاد می‌کند مصر برای دوره‌ای طولانی، کنترل و اداره نوار غزه را به دست گیرد. لاپید در ازای ورود مصر به غزه، ارائه یک مشوق مالی بزرگ به قاهره را پیشنهاد کرده است.
لاپید روز گذشته در نشست اندیشکده «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها»، که از نهادهای دست‌راستی آمریکا با گرایش‌های ضدایرانی است، از این طرح رونمایی کرد. طبق این پیشنهاد، مصر برای یک بازه زمانی ۸ ساله که قابل تمدید تا ۱۵ سال است، مسئولیت کنترل و اداره نوار غزه را برعهده خواهد گرفت.
پس از طرح دونالد ترامپ موسوم به «ریویرای خاورمیانه» و طرح مصر با عنوان «طرح عربی»، این سومین طرحی است که برای تعیین آینده نوار غزه ارائه می‌شود.
لاپید اعلام کرده طرح ابتکاری خود را تقدیم ترامپ خواهد کرد که در چارچوب آن، مصری‌ها در مقابل تسویه ۱۵۵ میلیارد دلار بدهی‌های خود، ۱۵ سال کنترل نوار غزه را به عهده خواهند گرفت. به گفته لاپید، این طرح در واکنش به شکست کابینه نتانیاهو در ایجاد ساختاری کارآمد و جایگزین برای اداره غزه ارائه شده است.
رهبر مخالفان رژیم صهیونیستی مدعی است این ابتکار عمل می‌تواند مکملی برای طرح دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، برای فردای پایان جنگ در غزه باشد. لاپید تأکید کرده که این طرح را طی چند ماه اخیر و با مشارکت مسئولین عالی‌رتبه سیاسی و امنیتی تدوین کرده است.
به گفته لاپید، وی این ابتکار را در جریان سفرش به ایالات متحده در اختیار مسئولین عالی‌رتبه دولت ترامپ در کاخ سفید و اعضای ارشد مجلس سنا نیز قرار داده است.
لاپید در سخنرانی افتتاحیه این کنفرانس گفت: «بعد از حدود یک سال و نیم از جنگ، جهان دریافته که حماس همچنان غزه را در کنترل خود دارد. هیچکس در کابینه فعلی اسرائیل جایگزینی واقعی برای این امر ارائه نکرده است و به دلایل سیاسی، دینی و گاه آخرالزمانی، کابینه نتانیاهو در برداشتن گام‌هایی جهت تشکیل ساختاری کارآمد در غزه که بتواند حماس را به خارج از آن هدایت کند، شکست خورده است».
لاپید در بخش دیگری از سخنرانی خود به دو مشکل اساسی اشاره کرد که به زعم او، “اسرائیل” را در مرزهای جنوبی‌اش تهدید می‌کند:
اولین مشکل آن است که به گفته او، جهان نیازمند راه‌حل جدیدی برای نوار غزه است. رژیم صهیونیستی نمی‌تواند با بقای حماس در قدرت موافقت کند، تشکیلات خودگردان هم قادر به اداره غزه نیست، اشغالگری مستقیم توسط رژیم صهیونیستی هم امری نامطلوب است، و ادامه شرایط هرج و مرج هم تهدید امنیتی خطرناکی برای این رژیم محسوب می‌شود.
دومین مسئله به گفته لاپید، اقتصاد مصر است که در آستانه فروپاشی قرار گرفته و نه تنها ثبات مصر بلکه کل منطقه را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد. بدهی‌های خارجی مصر به ۱۵۵ میلیارد دلار رسیده‌اند و به مصر اجازه توسعه اقتصاد و تقویت ارتش خود را نمی‌دهد.
لاپید پیشنهاد می‌کند برای حل این دو مشکل، مصر مسئولیت اداره نوار غزه را برای مدت ۱۵ سال به عهده بگیرد، در حالی که جامعه جهانی و متحدان منطقه‌ای پرداخت بدهی‌های خارجی این کشور را عهده‌دار می‌شوند.
به گفته لاپید، در این مدت نوار غزه بازسازی شده و شرایط برای یک خودگردانی آماده می‌شود. مصر بازیگر اصلی این فرایند بوده و بر بازسازی نوار غزه نظارت خواهد کرد، مسئله‌ای که می‌تواند به توسعه اقتصاد این کشور هم به شکل قابل توجهی کمک کند.
لاپید تأکید کرد که این ابتکار وی سابقه تاریخی هم دارد، زیرا مصر در گذشته هم بر غزه حکومت کرده است (از 1948 تا جنگ 6 روزه 1967). این کار با حمایت اتحادیه عرب صورت خواهد گرفت و این مسئله را هم باید مد نظر داشت که شرایط حاکمیتی موقت خواهد بود. او مدعی شد در گذشته نیز مصری‌ها نوار غزه را به نیابت از فلسطینیان تحت الحمایه خود قرار داده بودند و این دقیقاً همان کاری است که اکنون باید انجام شود
لاپید چند دلیل برای پیشنهاد کنترل نوار غزه توسط مصر برشمرده است:
- رژیم صهیونیستی به دنبال انتقال حاکمیت بر نوار غزه به طرفی غیر از حماس است که ظرفیت حفظ امنیت را داشته باشد.
- امکان بازسازی نوار غزه بدون یک ساختار کارآمد که بتواند امنیت این منطقه را با همکاری با رژیم صهیونیستی تأمین کند، وجود ندارد.
- رژیم صهیونیستی و مصر روابط راهبردی عمیق و طولانی داشته و این روابط از حمایت آمریکا هم بهره‌مند است. منافع مصر در ثبات غزه و کل منطقه است.
- مصر خواهان جلوگیری از کوچ اجباری ساکنان غزه به مصر است.
- مصر انگیزه‌های اقتصادی هم برای این کار داشته و می‌تواند به تأمین معیشت شهروندانش هم کمک کند.
لاپید تصریح کرده که در صورت اجرایی شدن راهکار مصری، ترتیبات آتش‌بس و تبادل اسرا به صورت زیر ادامه خواهد یافت:
- آتش‌بس فعلی تا زمان آزادی تمامی اسرا و در شرایطی که نیروهای اشغالگر همچنان در همان محیط حضور دارند، تکمیل می‌شود.
- مصر کنترل نوار غزه را از طریق قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد به عهده گرفته و امنیت داخلی و اداره غیرنظامی آن را عهده‌دار می‌شود.
- کنترل به عنوان قیمومیت تعریف شده و با هدف انتقال نوار غزه به تشکیلات خودگردان بعد از انجام اصلاحات در این تشکیلات و به ادعای لاپید «زدودن افراطی‌گری» با توجه به معیارها و استانداردهای مورد نظر انجام می‌گیرد.
- روند بازسازی تحت نظارت مصر انجام و عربستان سعودی به همراه کشورهای امضاکننده توافقنامه‌های سازش با رژیم صهیونیستی در آن مشارکت خواهند کرد.
- ایالات متحده در چارچوب طرح ترامپ به همکاری خود با مصر در غزه ادامه خواهد داد.
- مصر به هر ساکن غزه که خواهان ترک این منطقه باشد و محل دیگری برای اقامت داشته باشد، اجازه خروج خواهد داد.
- مصر مانع از انتقال سلاح به غزه شده و کار تخریب تونل‌ها و از بین بردن زیرساخت‌های مقاومت را انجام می‌دهد.
- ایجاد ساز و کار امنیتی مصری-صهیونیستی-آمریکایی برای تعامل با آنچه «تهدیدها و خطرات فوری» نامیده می‌شود نیز در دستور کار قرار می‌گیرد.
این پیشنهاد با مخالفت و انتقاد شدید وزرای کابینه رژیم صهیونیستی مواجه شده است. شلومو کرعی، وزیر ارتباطات “اسرائیل”، با انتقاد شدید از لاپید به صراحت اعلام کرد: «وقتی ترامپ طرحی را برای از بین بردن کامل مشکل غزه (با اخراج و کوچاندن فلسطینیان) ارائه می‌دهد و خواهان اخراج ساکنان غزه چه داوطلبانه و چه به زور از این باریکه می‌شود، چرا باید یائیر لاپید چنین کاری بکند؟ او در مسیر مخالف حرکت می‌کند و به جای حمایت از تلاش‌های بین‌المللی برای خلاصی از این مشکل، به دنبال ادامه آن است».
از سوی دیگر، وزارت خارجه مصر نیز امروز چهارشنبه اعلام کرد این کشور مخالفت خود با پیشنهاد مطرح شده برای اداره نوار غزه توسط مصر را اعلام کرده و آن را غیر قابل قبول می‌داند.
- مقایسه طرح لاپید با طرح‌های ترامپ و مصر
با طرح یائیر لاپید، اکنون سه طرح مختلف برای آینده نوار غزه مطرح شده است که هر کدام از زوایای مختلفی به مسئله فلسطین نگاه می‌کنند. مقایسه این طرح‌ها نشان‌دهنده تفاوت رویکردها و در عین حال، هدف مشترک آنها یعنی تضمین امنیت رژیم صهیونیستی است.
- طرح ترامپ؛ ری‌وی‌یِرای خاورمیانه
طرح دونالد ترامپ که با عنوان «ری‌وی‌یِرای خاورمیانه» مطرح شده، یک راهکار رادیکال‌تر را دنبال می‌کند که محور اصلی آن، تخلیه جمعیتی غزه و انتقال فلسطینیان به کشورهای دیگر است. این طرح با جنجال بسیاری همراه بوده و به طور آشکار به دنبال پاکسازی قومی غزه از فلسطینیان است. برخی از ویژگی‌های اصلی این طرح عبارتند از:
- تخلیه بخش بزرگی از جمعیت فلسطینی نوار غزه چه به صورت داوطلبانه چه اجباری
- از بین بردن کامل حضور سیاسی و نظامی حماس در غزه
- تغییر دموگرافیک منطقه به نفع رژیم صهیونیستی
- جلوگیری از ایجاد یک ساختار حکومتی فلسطینی در غزه و از بین بردن هویت فلسطینی مستقل غزه
- طرح عربی مصر
طرح مصر که با عنوان «طرح عربی» شناخته می‌شود، بیشتر به دنبال یک راه‌حل میانه است که تلاش می‌کند منافع همه طرف‌ها را در نظر بگیرد. این طرح بر محور میانجی‌گری مصر و کشورهای عربی برای حل بحران غزه استوار است:
- تأکید بر آتش‌بس دائمی و توقف کامل درگیری‌ها
- بازسازی غزه با مشارکت بین‌المللی و کشورهای عربی
- تلاش برای حفظ هویت فلسطینی غزه و مخالفت با اخراج فلسطینیان
- ایجاد یک ساختار اداری با مشارکت نیروهای تشکیلات خودگردان و گروه‌های مختلف فلسطینی (به استثنای حماس در مرحله اولیه)
- افزایش نقش کشورهای عربی در امور فلسطین و کاهش تنش منطقه‌ای
- طرح لاپید؛ راهکار مصری
طرح لاپید در مقایسه با دو طرح قبلی، به دنبال یک راه حل میان‌مدت است که تلاش می‌کند دو مسئله را همزمان حل کند: مدیریت غزه پس از جنگ و مشکلات اقتصادی مصر. ویژگی‌های اصلی این طرح عبارتند از:
- قیمومیت مصر بر غزه برای دوره‌ای ۸ تا ۱۵ ساله
- تسویه بدهی‌های خارجی مصر به مبلغ ۱۵۵ میلیارد دلار در ازای پذیرش این مسئولیت
- عدم اصرار بر تخلیه جمعیتی غزه (برخلاف طرح ترامپ)
- اشاره به انتقال تدریجی قدرت به تشکیلات خودگردان پس از اعمال «اصلاحات» مورد نظر رژیم صهیونیستی
- همکاری امنیتی مصر-آمریکا-اسرائیل برای کنترل مقاومت در غزه
تفاوت‌ها و شباهت‌های طرح‌ها
آ) رویکرد به مردم فلسطین: طرح ترامپ به طور آشکار به دنبال اخراج فلسطینیان از غزه است، در حالی که طرح مصر و طرح لاپید ظاهراً چنین هدفی را دنبال نمی‌کنند، اگرچه در طرح لاپید اشاره شده که به کسانی که مایل به ترک غزه هستند، اجازه خروج داده خواهد شد.
ب) نقش مصر: در طرح لاپید، مصر نقش محوری و اصلی دارد و مستقیماً اداره غزه را به دست می‌گیرد، در حالی که در طرح عربی مصر، این کشور بیشتر به کنترل امنیتی و نقش میانجی و ناظر محدود می‌شود.
پ) انگیزه اقتصادی: طرح لاپید به طور مشخص یک «رشوه» اقتصادی کلان (تسویه ۱۵۵ میلیارد دلار بدهی) را به مصر پیشنهاد می‌کند، در حالی که در طرح‌های دیگر چنین مشوق مستقیمی برای مصر وجود ندارد. البته دولت مصر به صورت رسمی طرح لاپید را رد کرده است.
ت) دیدگاه به مقاومت: هر سه طرح مقاومت باید از مقام حاکم نوار غزه خارج شود. البته دو طرح ترامپ و لاپید این امر را همیشگی می‌دانند ولی طرح مصر بر خروج موقتی حماس از قدرت تأکید می‌کند و درباره آینده مبهم است.
ث) افق بلندمدت: طرح لاپید یک بازه زمانی مشخص (۸ تا ۱۵ سال) را تعیین کرده و ادعا می‌کند پس از آن، غزه به ساختار تشکیلات خودگردان منتقل خواهد شد، در حالی که طرح ترامپ چنین افقی را ترسیم نکرده است.
ج) تضعیف هویت فلسطینی: در دو طرح ترامپ و یائیر لاپید، هویت فلسطینی نوار غزه به شدت تضعیف می‌شود. ولی این انتقاد به طرح مصر تا حد بسیار کمتری وارد است.
چ) مخالفان طرح‌ها: هریک از طرح‌های ارائه شده دارای مخالفان زیادی هستند؛ مثلاً طرح ترامپ با مخالفت مصر و اردن و گروه‌های فلسطینی روبه‌رو شده و طرح لاپید نیز از سوی وزارت خارجه مصر و حتی چند وزیر اسرائیلی رد شده است. همچنین ایالات متحده و رژیم صهیونیستی به طرح مصر نگاه مثبتی ندارند و آن را نپذیرفته اند ولی حماس این طرح را تایید کرده است.
