انتظار می‌رود بازجویی چالشی از بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی در دادگاه فساد او، پس از پایان شهادت اصلی او آغاز شود و دادگاه ۱۴ جلسه برای ادای شهادت او فرصت داده است.
روزنامه کلاکیست گزارش داد که پس از آنکه شهادت نتانیاهو در دادگاه بسیار بیشتر از آنچه در ابتدا تخمین زده می‌شد، طول کشید، قضات دادگاه نتانیاهو از اتلاف وقت خسته شدند. بر اساس زمان مورد نیاز برای جلسات استماع و تأخیرها، انتظار می‌رود محاکمه تا اواسط سال ۲۰۲۶ ادامه یابد.
بازجویی چالشی یک رویه قانونی است که طی آن دادستانی پس از شهادت متهم، در این مورد نتانیاهو، در دادگاه از او بازجویی می‌کند.
این بازجویی چالشی با هدف کشف تناقضات یا تفاوت های موجود در اظهارات متهم انجام می‌شود و ممکن است دفاع او را تضعیف و موضع دادستان را تقویت کند. در مورد نتانیاهو، این مرحله به عنوان «خطرناک‌ترین و غیرقابل پیش‌بینی‌ترین» مرحله در دادگاه تلقی می‌شود.
ناظران در حال بررسی این موضوع هستند که آیا این بازجویی مانع از توافقی خواهد شد که سه سال پیش به نتانیاهو پیشنهاد شده بود و اسحاق هرزوگ، رئیس رژیم صهیونیستی در روزهای اخیر به آن اشاره کرد و به موجب آن نتانیاهو بدون اینکه روانه زندان شود، از عرصه سیاسی خارجی خواهد شد.
اتهامات فساد
نتانیاهو در سه پرونده فساد مالی به نام‌های «پرونده ۱۰۰۰»، «پرونده ۲۰۰۰» و «پرونده ۴۰۰۰» با اتهاماتی از جمله رشوه، کلاهبرداری و خیانت در امانت روبرو است. او رسماً در نوامبر ۲۰۱۹ توسط دادستان کل وقت، آویخای مندلبلیت، متهم شناخته شد.
نتانیاهو، از طریق تیم وکلای مدافع خود، موفق شده است روند محاکمه را که از ژانویه ۲۰۲۰ آغاز شده بود، طولانی تر کند و جلسات شهادت خود را به تعویق بیندازد و یا حتی در دادگاه حاضر نشود.
طبق اظهاراتی که رونن بار، رئیس شاباک، در ۲۱ آوریل در دیوان عالی بیان کرد، نتانیاهو از او خواسته است به قضات اطلاع دهد که نخست‌وزیر به دلایل امنیتی نباید در دادگاه در مورد اتهامات فساد شهادت دهد.
روزنامه تایمز اسرائیل گزارش داد که نتانیاهو به دنبال به تعویق انداختن محاکمه خود به اتهامات فساد مالی تا زمان نامعلوم است و ادعا کرده است که نگرانی‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه گروه حزب‌الله لبنان حملاتی را علیه دادگاه در قدس انجام دهد.
شهادت نتانیاهو تحت تدابیر شدید امنیتی به دادگاه منطقه‌ای تل‌آویو منتقل شد. در ابتدا قرار بود او سه بار در هفته شهادت دهد، اما او با اشاره به نگرانی‌ها در مورد ناتوانی‌اش در انجام وظایفش در بحبوحه اوضاع پیچیده امنیتی و سیاسی، این تعداد را به دو بار در هفته کاهش داد و جلسات استماع را به تعویق انداخت.
بازجویی چالشی
به گزارش یدیعوت آحارونوت، شهادت اصلی نتانیاهو چهارشنبه آینده به پایان می‌رسد و دو روز بعد، بازجویی چالشی انجام خواهد شد. انتظار می‌رود این بازجویی بین نه تا ۱۴ ماه طول بکشد و احتمالاً تا اواسط سال ۲۰۲۶ نیز ادامه یابد. دادستانی با هدف آشکار کردن تناقضات موجود در شهادت نتانیاهو و تضعیف اعتبار او، او را مورد بازجویی قرار خواهد داد.
آنا براسکی، تحلیلگر سیاسی، در مقاله‌ای در روزنامه معاریو خاطرنشان کرد که بازجویی چالشی مرحله‌ای بسیار حساس از هر محاکمه‌ای است و متهمان برجسته اغلب قربانی آن می‌شوند، حتی آن‌هایی که زرنگ یا از نظر حقوقی باهوش باشند. این خطرات اخیراً در بسیاری از بحث‌ها در میان حلقه نزدیک نتانیاهو مطرح شده است.
براسکی تاکید کرد که مخالفان بازجویی چالشی از نتانیاهو، سناریوهایی را برای به تأخیر انداختن آن پیشنهاد کرده‌اند که از جمله آنها می توان به تشدید جنگ در غزه و جلو انداختن تاریخ انتخابات اشاره کرد.
در طرف مقابل، گروه‌های دیگری نیز وجود دارند که همچنان بسیار خوش‌بین هستند و نخست‌وزیر را تشویق می‌کنند که عقب‌نشینی نکند و محاکمه خود را تا انتها ادامه دهد. آنها معتقدند که نتیجه این محاکمه نمی تواند جز «شکست محاکمه، رد دادخواست و پیروزی کامل برای نتانیاهو» باشد.
بازجویی در ۳ مرحله انجام خواهد شد:
- تیم بازجویی به مدت سه روز از شائول الوویچ، مالک سابق شرکت بزک و وب‌سایت خبری والا، بازجویی خواهد کرد. او چهره اصلی «پرونده ۴۰۰۰» محسوب می‌شود، پرونده‌ای که در آن خانواده الوویچ به همراه نتانیاهو به رشوه‌خواری و ممانعت از اجرای عدالت متهم شده‌اند.
- تیم بازجویی، به مدت یک یا دو روز از ایریس، همسر الوویچ بازجویی خواهد کرد. او به همراه همسرش – و نیز نتانیاهو – در پرونده ۴۰۰۰ به رشوه‌خواری و کارشکنی در اجرای عدالت متهم هستند.
- تحقیقات دادستانی عمومی که اعلام کرد بازجویی آنها سه برابر شهادت نتانیاهو که حدود شش ماه طول کشید، به طول خواهد انجامید، نشان می‌دهد که این مرحله از محاکمه ممکن است تا اواسط سال ۲۰۲۶ ادامه یابد.
چالش های پیش روی دادستانی کل
پایگاه اینترنتی شبکه 12 تلویزیون رژیم صهیونیستی اعلام کرد که احتمال می رود دادستانی کل با چالش های متعددی در برابر مراحل بازجویی چالشی مواجه شود که از جمله آنها می توان به ادامه دادن روند برگزاری جلسات استماع شهادت نتانیاهو، برخورد با پاسخ های فریبکارانه، شناسایی تناقض گویی ها و عدم رفتار منطقی در جریان شهادت اشاره کرد. عصمت منصور کارشناس مسائل صهیونیستی با اشاره به همین مساله می گوید که «آینده سیاسی نتانیاهو و حزب لیکود در محک آزمایش قرار خواهد گرفت.»
وی خاطر نشان می کند که بازجویی چالشی یک تحقیق علنی و روایت در برابر روایت و کنجکاوی در هر مساله بزرگ و کوچک در برابر پرونده های فساد متهم است و این نگرانی بزرگی برای نتانیاهو ایجاد کرده است که در شرایط خوبی این مرحله را به پایان نخواهد رساند و از همین رو، وی تلاش خواهد کرد به توافقی با دادستانی دست پیدا کند که از صدور حکم محکومیت علیه خود جلوگیری کند و به تبع آن، آینده سیاسی وی هم به شکل خفت باری به پایان خواهد رسید.
توافق اعتراف به گناه
چند روز قبل، رئیس رژیم صهیونیستی خواستار بررسی ساز و کار دستیابی به توافقی برای اعتراف نتانیاهو به گناه خود و کناره گیری از عرصه سیاسی بدون زندانی شدن شده بود. هرزوگ این راهکار را که نتانیاهو یک بار در سال 2022 در مسیر آن کارشکنی کرده و حاضر به اعتراف به «ننگ اخلاقی» خود نشده بود، به نفع رژیم صهیونیستی دانسته است؛ چرا که مانع از بروز شکاف و دو دستگی می شود.
به موجب این توافق، نتانیاهو باید به جنایت خیانت در امانت خود اعتراف کند و در قبال کناره گیری از عرصه سیاسی، اتهام پرداخت رشوه از روی او برداشته شود. برخی طرف ها به نتانیاهو توصیه کرده اند که قبل از اینکه دیر شود، از این فرصت استفاده کند؛ چرا که رد صورت آغاز روند بازجویی چالشی، دستیابی به توافق اعتراف به گناه غیرممکن خواهد شد.
توافق بین المللی
«فراس یاغی» کارشناس مسائل صهیونیستی هم امکان دستیابی به یک توافق بین المللی با کمک دولت آمریکا را بعید ندانسته است که در جریان آن، نتانیاهو در قبال خلاص شدن از زندان، باید از زندگی سیاسی کناره گیری کند و در اجرای طرح منطقه ای آمریکا نیز کارشکنی نکند و منطقه را به ورطه جنگ های بزرگ نکشاند.
در مقابل، منصور معتقد است که هر چند احتمال دارد که نتانیاهو ریسک بازجویی چالشی را به جان بخرد، اما وی تلاش خواهد کرد که از فرصت موجود برای دستیابی به توافق با دادستانی با شروط متفاوت تر از بار قبلی؛ به ویژه در زمینه «ننگ اخلاقی» که مانع از بازگشت وی به عرصه سیاسی خواهد شد، استفاده کند.
وی خاطر نشان کرده است که به احتمال زیاد، هرزوگ و مقامات سیاسی و دولت در سایه تلاش خواهند کرد از دست نتانیاهو خلاص شوند و در صورتی که چنین امکانی فراهم باشد، آنها با لغو تمامی اقدامات قضایی و حتی عقب نشینی از محکومیت او در قبال خلاص شدن از دست او موافقت کنند.
چشم بستن به زمان
نتانیاهو سعی در طولانی تر شدن مدت محاکمه خود به منظور استفاده از شرایط داخلی و خارجی جدید در راستای سنگین تر کردن کفه ترازو به نفع خودش در دادگاه دارد و امیدوار است که با کودتای قضایی از طریق تصویب قانون «غیرممکن بودن» اتخاذ تصمیم برکناری نخست وزیر جز با موافقت 75 درصد از وزرا یا 80 درصد از اعضای کنست، این گزینه را غیرممکن کند و حتی ممکن است با تصویب قانونی دیگر، رسیدگی دیوان عالی در دادخواست های مربوط به برکناری نخست وزیر را غیرممکن کند.
نتانیاهو و متحدان وی قبلا هم موفق به تصویب قانون کمیته گزینش قضات و کمیسر شکایت های قضایی شده اند، اما این نیازمند زنجیره نه چندان کوتاهی از اقدامات حقوقی است.
آنچه احتمال اتخاذ چنین اقداماتی را تقویت می کند، موافقت اخیر کمیته وزارتی امور قانونگذاری با قانون جداسازی سمت مشاور حقوقی از دادستانی کل دفتر مشاور حقوقی است که مخالفت میارا مشاور قضایی را به دنبال داشت و وی نسبت به این مساله هشدار داده بود که این پیشنهاد و زمان بندی آن نگرانی جدی درباره این مساله مطرح می کنند که این اقدامات با هدف تاثیرگذاری بر محاکمه نتانیاهو اتخاذ شده باشند.
یاغی در همین راستا تاکید می کند که گزینه سوم نتانیاهو در کنار اقرار به گناه یا زندانی شدن، تداوم نخست وزیری تا پایان دوره قانونی آن در دسامبر 2026 و استفاده از شرایط امنیتی برای مانور و به تعویق انداختن حکم خود و نیز رهایی از اتهامات وارده؛ به ویژه در صورت کسب موفقیت های راهبردی برای رژیم صهیونیستی است.
وی خاطر نشان می کند که نتانیاهو دل به ایجاد تغییرات ژئوپولوتیک راهبردی بزرگ در منطقه بسته است؛ اما نه در حل نابودی سوریه یا شکست حزب الله و یا سیطره کامل نظامی بر نوار غزه، بلکه در سطح حمله به ایران. به عقیده او نتانیاهو حمله به ایران را تنها تحول مهم می داند که می تواند نظر افکار عمومی رژیم صهیونیستی را درباره او تغییر دهد و شاید منجر به انتخاب مجدد وی به سمت نخست وزیری شود.
گزینه ها و پیامدها
منصور در ادامه تحلیل خود اعلام کرده است که با وجود نزدیک شدن زمان بازجویی چالشی که دادستانی کل رو در روی نتانیاهو قرار خواهد گرفت، نخست وزیر رژیم صهیونیستی تلاش می کند از تریبون شهادت برای رساندن پیام هایش به طرفداران خود استفاده کند و مدعی شود که قربانی توطئه مخالفان و دولت در سایه و چپگراها شده است که می خواهند جلوی کسب پیروزی مطلق از سوی او را بگیرند.
شاید هم این بازجویی چالشی ریسکی بی حساب و کتاب برای نتانیاهو باشد و تاثیر منفی بزرگی نه تنها بر روی خود او، بلکه بر روی حزب لیکود تحت ریاستش بگذارد که در ماه نوامبر آینده وارد انتخابات درون حزبی خواهد شد.
در مقابل، تداوم محاکمه تا پایان، با وجود هزینه هایی که کارشناسان حقوقی نسبت به آنها هشدار داده اند، صدور حکم نهایی در پرونده های فساد را حتمی می کند. یاغی در همین راستا تاکید می کند که برای صحبت کردن درباره زندانی شدن نتانیاهو یا توافق برای اقرار به گناه هنوز زود است؛ چرا که بستگی زیادی به قدرت راستگرایان و تغییر قوانین داخلی کنست و نیز اجرای قانون مصونیت نخست وزیر و «غیرممکن بودن» برکناری وی دارد که دیوان عالی در ژانویه 2024 اجرای آنرا به دوره بعدی کنست موکول کرد. شاید هم نتانیاهو در انتخابات آتی پیروز شود که این مساله او را از برکناری، تبعید و حتی از زندان هم مصون خواهد کرد.
