میانگین ابتلا به بیماری نارسایی کلیوی در غزه افزایش یافته به طوری که فراتر از حد طبیعی آن است چرا که غزه محاصره شده در معرض بمباران‌های شدید ماشین جنگی رژیم صهیونیستی در سال‌های اخیر بوده و این مسئله به آلوده شدن محیط زیست با فلزات سنگین منتهی شده است.
عبد الله القیشاوی پزشک فلسطینی و رئیس بخش بیماریهای کلیوی مرکز درمانی دولتی الشفاء (بزرگترین نهاد درمانی در نوار غزه محاصره شده) نسبت به افزایش قابل توجه تعداد بیماران کلیوی از زمان جنگ رژیم صهیونیستی علیه این منطقه در سال 2014 ابراز نگرانی کرد. چرا که میانگین ابتلاهای جدید سالانه بین 13 تا 14 درصد است که به معنای ابتلای 140 تا 150 بیمار جدید در هر سال است و این تعداد بالایی در مقایسه با گذشته محسوب می‌شود. این افزایش توسط رواد بدوی پژوهشگر انجمن «دوستان بیماران کلیوی» که شرایط این گونه بیماران در نوار غزه را دنبال می‌کند مورد تاکید قرار گرفته است، وی می‌گوید: 3 مشکل جدید در خصوص این بیماری به وجود آمده است، اول افزایش میانگین ابتلا به این گونه بیماری، دوم ابتلای گروه‌های سنی پایین به این بیماری و سوم افزایش سرعت کُشندگی آن در بدن که منجر به بروز بسیاری از عوارض خطرناک و در نهایت فوت زود هنگام بیمار می‌شود.
بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی وزارت بهداشت و تصریح بدوی تعداد بیماران کلیوی ثبت شده در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی نوار غزه که به روند دیالیز نیاز دارند 1000 نفر است و از این تعداد 570 نفر از آنها کسانی هستند که تنها در بیمارستان الشفاء هفته‌ای 3 بار برای دیالیز مراجعه می‌کنند. علاوه بر آن 800 نفر دیگر در آستانه رسیدن به مرحله دیالیز بوده و همچنین 850 بیمار نیز دارای عوارض خفیف‌تری از این نوع بیماری هستند.
این پژوهشگر فلسطینی از بخش بیماران کلیوی در بیمارستان‌های نوار غزه بازدید داشته و یک نظرسنجی میدانی از 40 بیمار انجام داده است. در این نظرسنجی مشخص شده 70 درصد از آنها در مناطق بیت حانون، جبالیا، بیت لاهیا در شمال نوار غزه علاوه بر شرق شهر غزه، خانیونس و رفح (که از مناطق مرزی بوده و در معرض بمباران‌های شدید قرار دارند) زندگی می‌کنند. منازل 80 درصد از این افراد در نزدیکی مناطقی است که شاهد اصابت بمب‌های اسرائیلی است. از جمله این افراد سهام شراب و سلیمان کوارع 50 ساله هستند که در خیابانی در جنوب شهر خانیونس زندگی می‌کنند و یکسال پس از جنگ 2014 غزه به این بیماری مبتلا شده‌اند چرا که منطقه مسکونی آنها در معرض بمباران شدید قرار داشته است.
هبة شراب دختر سهام که برای دیالیز همراه مادرش به بیمارستان می‌رود اظهار داشت بیشتر افرادی که در بخش‌های دیالیز حضور دارند در مناطقی زندگی می‌کنند که در معرض بمباران قرار دارند. شوهر سعدیه حسن از غزه نیز که همسرش تنها پس از گذشت 8 ماه از حمله توپخانه‌ای ارتش رژیم صهیونیستی در جنگ سال 2014 به منزلش در شرق شهر رفح دچار نارسایی‌های تدریجی کلیوی شده با هبة موافق است. شرایط این زن فلسطینی به مرور رو به وخامت نهاده تا جایی که در نهایت به دیالیز نیازمند شده و دچار سکته مغزی گردیده که بر اثر آن قدرت تحرک و تکلم خود را از دست داده است.
رابطه بیماری با جنگ
اشغالگران صهیونیست 4 جنگ به نوار غزه محاصره شده از سال 2008 تا سال جاری تحمیل نموده علاوه بر آنکه ده‌ها مورد درگیری‌های مقطعی نیز علیه این منطقه به راه انداخته است. بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی بخش مهندسی مواد منفجره پلیس در جریان این جنگ‌ها و درگیری‌ها ارتش رژیم صهیونیستی با 85 هزار تن مواد منفجره پهنه نوار غزه که 365 کیلومتر مربع است را هدف حملات متعدد قرار داده است. دکتر احمد حلس رئیس مرکز فلسطینی محیط زیست و توسعه و مهندس سعید العکلوک کارشناس مسائل آب و رئیس کنونی برنامه‌های اداره زباله‌های جامد و فاضلاب غزه معتقدند ذرات بسیار ریز فلزات سنگین که پیامد حجم زیادی از مواد منفجره است از طریق باران یا آب جاری به ذخایر زیر زمینی نفوذ کرده است. در نتیجه این مواد به محصولات کشاورزی رسیده و وارد چرخه غذایی شده و به بخش‌های مختلف بدن وارد می‌شود و سلول‌های کلیه هنگام تصفیه خون مورد تهدید قرار می‌گیرند و به مرور زمان موجب نابود شدن آنها می‌شوند، نتیجه چنین روندی آن است بیمار از نارسایی‌های کلیوی رنج می‌برد. به ویژه آنکه فلزات سمی غیر قابل تجزیه و سخت از لحاظ بیولوژیک می‌توانند دهه‌ها در خاک باقی بمانند. حلس تاکید دارد این ذرات می‌توانند از طریق استنشاق غبار ایجاد شده در اثر انفجار بمب‌ها نیز وارد بدن شوند. این مسئله در پژوهش انجام شده توسط علاء مسلم پژوهشگر دانشکده علوم و فناوری، محمد المغیر از دانشگاه فلسطین و محمد الآغا از دانشگاه اسلامی مورد تاکید قرار گرفته که در «مجله عربی علوم و نشر تحقیقات» در مارس 2019 تحت عنوان «تاثیر فجایع طبیعی بر آب و خاک شمال غزه، پژوهش موردی روستای ام النصر و روستای البدویة» منتشر شده است.
این پژوهشگران با آزمایش 14 نمونه خاک از شمال غزه که در معرض بمباران قرار گرفته به این نتیجه رسیده‌‌اند که این نمونه‌ها به فلزات سنگین عناصر سرب (Pb)، کوبالت (Co)، منگنز (Mn)، مس (Cu)، کروم (Cr) و نیکل (Ni) آلوده هستند. در این پژوهش آمده است میزان رسوب مس در خاک‌های آزمایش شده 30 برابر بیشتر از حد طبیعی بوده و این میزان برای منگنز 144 برابر، کروم و کبالت 5 برابر و سرب 12 برابر حد مجار بوده است. حلس تاکید کرد نتایج اولیه پژوهش در دست انجام مرکز فلسطینی محیط زیست و توسعه تحت عنوان «تاثیر حملات و بمباران‌های اسرائیل بر خاک و آب غزه» بیانگر آن است که مقدار زیادی فلزات سنگین در آب و خاک این منطقه وجود داشته و رسوب این موارد در اطراف گودال‌های به وجود آمده بر اثر انفجار موشک‌ها و بمب‌ها به 60 درصد بیشتر از حد طبیعی می‌رسد.
حلس، القیشاوی و بدوی اظهار داشتند عناصر سرب و مس برای بیماریهای نارسایی کلیوی بسیار خطرناک بوده علاوه بر آنکه آزمایش آب 14 چاه نشان می‌دهد عناصر کلرید و آمونیاک به مقدار زیادی در آب شرب وجود دارد. بر اساس این پژوهش که نتایج آن با آخرین گزارش آماری منتشر شده از سوی وزارت بهداشت غزه در سال 2020 مطابقت دارد مناطق شمال نوار غزه از جمله جبالیا، بیت حانون، روستای البدویة و بیت لاهیا بیشترین میزان ابتلا به نارسایی‌های کلیوی را داشته به طوری که میزان ابتلا در این مناطق 55 درصد بیش از مناطق دیگری است که در جنگ‌های گذشته هدف حملات ارتش رژیم صهیونیستی قرار گرفته‌اند.
ترکیبات خطرناک
اشغالگران صهیونیست از بمب‌های « MK84» و بمب‌های هدایت شونده « GBU31» و « GBU39» که از نوع بالدار بوده و از قدرت انفجار و تخریب بالایی برخوردار است استفاده می‌کنند. این بمب‌ها شامل ماده « Tritonal» است که 80 درصد از آن را TNT با قابلیت انفجار بالا و 20 درصد پودر آمونیاک تشکیل می‌دهد. محمد مقداد رئیس بخش اطلاع رسانی کمیته عمومی مهندسی مواد منفجره پلیس غزه اعلام کرد این دو ماده پس از ترکیب در لحظه انفجار گازی تولید می‌کند که شامل 40 نوع عنصر از فلزات سنگین است و می‌تواند در مساحت گسترده‌ای از زمین منتشر شود. این مسئله در پژوهش انجام شده توسط حلس نیز به عنوان نخستین عامل انتشار فلزت سنگین بمب‌های اشغالگران مورد تاکید قرا گرفته و پس از آن فاضلاب و زباله‌های جامد نیز از عوامل انتشار این مواد هستند.
علاوه بر مطالب فوق الذکر واصف عریقات سرتیپ بازنشسته فلسطینی در این خصوص اعتقاد دارد از لحاظ نظامی محال است که بمب یا موشکی به 20 تا 30 متری عمق زمین نفوذ کند اما انفجار بدون ماده اورانیوم ضعیف شده و دیگر مواد رایج مورد استفاده در بمب‌ها صورت پذیرد. وی گفت: اسرائیل از بمب‌های « GPU» استفاده می‌کند که به عمق زمین نفوذ می‌کنند. حلس در این رابطه تاکید کرد انفجار بمب در عمق زیاد زمین و در نزدیکی منابع زیر زمینی آب واقع شده و تمام محتویات خود را در خاک تخلیه می‌کند و این به معنای آن است که عناصر سنگین به آسانی به مخازن زیر زمینی نفوذ کرده و با آب مخلوط می‌شوند.
محرومیت غزه از اسکنرهای مختلف
نتایج بررسی‌های انجام شده توسط وزارت بهداشت و نهادهای آکادمیک و پژوهشی پس از جنگ‌های سال 2008 و 2012 حاکی از رسوب شدید فلزات سنگین در خاک و آب است به نحوی که این میزان 30 تا 50 درصد بیش از حد طبیعی برآورد شده است. رژیم صهیونیستی از ورود اسکنرهای لازم مانند سی تی اسکن و ام آر آی برای کشف این عناصر جلوگیری به عمل می‌آورد و در برخی موارد که اجازه ورود چنین ابزارهایی را به غزه صادر کرده‌اند میزان آنها بسیار کم و با هزینه‌ای بالا بوده است. العکلوک و حلس اعلام کردند این رژیم تنها به 7 بیمار کلیوی اجازه ورود به مصر برای معالجه داده است. محققان این پژوهش تاکید دارند نتایج تحقیقات آنان حاکی از وجود مقادیر زیادی از فلزات سنگین در بدن ساکنان غزه است. از جمله این افراد احمد سلامه جوان فلسطینی اهل غزه است که موفق به پیوند کلیه اهدایی یکی از اقوام خود شده است. اما از سوی دیگر محمد نصر 20 ساله از ساکنان جنوب نوار غزه این شانس را برخوردار نبوده و بر اساس اظهارات اقوام وی پس از تشدید بیماری از دنیا رفته است.
مقامات دولتی و نهادهای غیر دولتی (در سال‌های 2009 تا 2015) 10 بار برای ارسال نمونه‌های خاک مناطقی که بمباران شده‌اند تلاش کردند تا اجزای آن در خارج از غزه مورد بررسی قرار گرفته و محتویات آن مشخص شود. اما بر اساس اظهارات مهندس ادهم البسیونی رئیس اداره عمومی پیشگیری و قرنطینه کشاورزی غزه تمام این تلاش‌ها چه از طریق گذرگاه بیت حانون و چه گذرگاه رفح در مصر با شکست مواجه شده است. وی افزود هیئت‌های بین المللی برای خارج کردن این نمونه‌ها تلاش کردند اما تمام آنها توقیف شده و تجهیزات هیئت‌های بین المللی نیز مصادره گردیده و از ورود مجدد آنها به نوار غزه جلوگیری به عمل آمد. تنها اقدام موفقیت آمیز در این خصوص توسط پژوهشگران دانشگاه جنوا ایتالیا انجام شد که نتیجه آن انتشار پژوهشی در مجله علمی « International Journal of Environment Research and Public Health» در سال 2010 بود. در این پژوهش ورود عناصر سنگین به بدن نوزادان و جنین‌‌هایی که مادران آنها در معرض عملیات سقط جنین قرار گرفته بودند اثبات شد.
فاجعه در شمال غزه
اشغالگران صهیونیست در ماه می گذشته در جریان یک حمله به نوار غزه یک انبار مواد شیمیایی مورد استفاده در تولید کود و سموم کشاورزی را هدف قرار داده که باعث آتش سوزی گسترده در این انبار شد. مهندس البسیونی و دکتر حلس تاکید کردند این انبار حاوی 400 تن مواد مختلف بوده که در میان آنها 20 ماده شیمیایی بسیار سمی وجود داشته که در صورت مخلوط شدن دو نوع از این مواد و یا بیشتر گازهای بیشتر و بسیار خطرناکی تولید می‌شود.
وزارت کشاورزی نسبت به انجام آزمایشی میدانی از منطقه اطراف این انبار با مشارکت برخی کارشناسان اقدام کرد. البسیونی اعلام کرد بر اساس نتایج این آزمایش مشخص شد 90 درصد از مواد این انبار آتش گرفته است. اما ارزیابی حلس حاکی از آن بود که ذرات این مواد از طریق باد به مناطق دیگر منتقل شده و 10 درصد مواد باقی مانده که طعمه حریق نشده و در اطراف انبار پراکنده گردیده خطری مداوم برای منطقه به وجود آورده است. با وجود آنکه وزارت کشاورزی ساکنان اطراف این انبار را تخلیه کرد اما همچنان بوی نامطبوع در این منطقه به مشام می‌رسد و 60 نفر از ساکنان آن دچار تنگی نفس، سوزش پوست و مشکلات بینایی شدند. دکتر حلس عامل این مشکلات جسمی را انتشار سموم در هوا و زیر زمین و در نتیجه افزایش احتمال بیماری‌هایی چون سرطان و نارسایی‌های کلیوی و کبدی دانست. این در حالی است که دکتر یوسف ابراهیم رئیس سازمان آب و محیط زیست اعلام کرد با همکاری نهادهای بین المللی عملیات پاکسازی و جابجایی این زباله‌های خطرناک به زودی آغاز خواهد شد.
