آیا آمریکا می تواند اسراییل را مجازات کند ؟

  نویسنده : خلیل العنانی

قبل از یک سال و نیم، نامزد انتخاباتی وقت حزب دمکرات یعنی باراک اوباما سخنرانی اثر گذاری را در همایش سالانه کمیته همکاری های مشترک آمریکا و اسراییل ( آیپک) ایراد کرد و ضمن آن متعهد شد که تلاش کند که قدس پایتخت یکپارچه دولت “اسراییل” شود. اقدامی که تاکنون هیچ نامزد انتخاباتی حزب دمکرات به آن دست نزده و چنین تعهدی را نداده بود. برخی نیز چنین سخنانی را صرفا تبلیغات سیاسی و جانبدارانه ای تلقی کردند که فضای تبلیغات انتخاباتی موجب تبلور آن شده بود. حدس این عده درست بود و چنین ادعاهایی آن هم در چنان شرایطی صرفا مصرف تبلیغات انتخاباتی داشت و اوباما بعد از گذشت تنها چند ماه از به عهده گرفتن پست ریاست جمهوری بر بازبینی و تجدید نظر در روابط واشنگتن و تل آویو براساس اصول و معیارهای جدید که مغایر با اوضاع و شرایط دوران جرج دبلیو بوش بود، اصرار ورزید.

بدون در نظر گرفتن نیات اوباما و چشم اندازهای وی در مورد صلح در خاورمیانه اکنون دو پرسش مهم در مورد سیاست های جدید آمریکا در برابر ” اسراییل ” مطرح است که اصول و سرنوشت روابط فیمابین آنان را در مرحله آینده ترسیم می کند. سوال اول این که چرا سیاست اوباما در مورد موضوع شهرک های صهیونیستی متمرکز شده است در حالی که قضایای بسیار مهم دیگری از جمله موضوع آوارگان، قدس،  منابع آب و مرزها حل نشده باقی مانده اند؟ سوال دوم نیز این است که اگر “اسراییل ” در مورد توقف شهرک سازی در شهر قدس و محله های عرب نشین به خواسته های اوباما گردن ننهد و زیر بار فشارهای وی نرود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

در مورد سوال اول عده ای می گویند که اوباما با متمرکز شدن بر روی پرونده شهرک سازی و شهرک نشینان از استراتژی فریبکارانه ای استفاده می کند و می خواهد، چندین هدف خود را همزمان محقق سازد و وی به این دلیل موضوع شهرک سازی را انتخاب کرده است که این موضوع نسبت سایر موضوعات و نسبت دولت نتانیاهو از حساسیت و اهمیت بیشتری برخوردار می باشد و این موضوع بر روابط آمریکا و اسراییل نیز تاثیر زیادی دارد و دولت نتانیاهو را در شرایط دشواری قرار می دهد. نتانیاهو یا باید از طرح شهرک سازی عقب نشینی کند و یا این که باید خود را برای اصطکاک با واشنگتن آماده سازد و بهای سیاسی آن را نیز بپردازد. از سوی دیگر موضوع شهرک سازی یکی از مشکلات اساسی بر سر راه تاسیس دولت آینده فلسطین به شمار می رود . این موضوع نسبت به اوباما از اهمیت ویژه ای برخوردار است نه از این جهت که می توان از طریق حل و فصل و برچیدن آن عرب ها را در مورد توانمندی وی در تحقق صلح قانع ساخت بلکه از این جهت که اگر این موضوع تحقق یابد و وی در این مورد پیروز شود، تغییر اساسی در سرنوشت منازعه میان اعراب و “اسراییل” ایجاد خواهد شد و چنین دستاوردی اعتبار و شکوه سیاسی خاصی را برای وی به بار خواهد آورد و وی به شخصیت بی بدیل و غیرقابل تکراری دست خواهد یافت.

واکنش دولت اوباما در روزهای اخیر نسبت به طرح گسترش شهرک های اسراییلی در شهر قدس بسیار شدید بوده است به گونه ای که سفیر این رژیم در واشنگتن مایکل اورون برای توضیح طرح دولت نتانیاهو در مورد ساخت نزدیک به 20 واحد مسکونی در محله ” الشیخ جراح ” در قدس شرقی فراخوانده شد. اقداماتی که در راستای یهودی سازی شهر قدس و نابودی نشانه ها و آثار عربی آن صورت می گیرد. علاوه بر این دولت آمریکا با ساخت گذرگاه ای ـ 1 نیز مخالف است. این گذرگاه شهرک ” معالیه ادومیم ” را به شهر قدس در کرانه باختری مرتبط می سازد.

اوباما به خوبی می داند که قضیه شهرک ها به طور ویژه ای توجه بین المللی را به خود جلب کرده و از اهمیت ویژه ای برخوردار است و دست کم از سایر قضایای حل و فصل نهایی کم اهمیت تر نیست و این موضوع صرفا یک موضوعی نیست که از نظر قوانین و سازمان ملل ممنوع باشد بلکه بند اول طرح نقشه راه نیز می باشد که همگی با آن موافقت کرده اند و این طرح در وجود همین موضوع توقف شهرک سازی تجسم یافته است . همین عوامل و علل و قانونی بودن تلاش های سیاسی و وجود اجماع بین المللی دست اوباما را بیشتر بازگذاشته است و اکنون این عوامل موجب فشار بر ” اسراییل ” شده اند. بر همین مبنا جای شگفتی ندارد که فرانسه نیز سفیر این رژیم در پاریس “جیرار آرو” را برای ابراز ناخشنودی از طرح یهودی سازی محله ” الشیخ جراح ” فرا بخواند و به دنبال آن سویس و برخی از کشورهای اروپایی نیز دست به اقدام مشابهی بزنند.

از سوی دیگر قضیه شهرک سازی یکی از موارد حساسی است که عرب ها به وسیله آن میزان صداقت اوباما و جدیت وی را در مورد دست یابی به راه حلی برای منازعه فلسطین و اسراییل مورد آزمایش قرار خواهند داد و محک خواهند زد. علاوه بر این کشورهای عرب صراحتا با هرگونه عادی سازی روابط با ” اسراییل” قبل از دست یابی به راه حلی برای قضیه فلسطین نه صرفا توقف شهرک سازی مخالف هستند.

برخی نیز بر این باورند که اوباما با توجه ویژه خود به شهرک سازی دامی را برای نتانیاهو تنیده است و وی به خوبی می داند که نتانیاهو ذره ای در مورد شهرک سازی کوتاه نخواهد آمد و از آن چشم پوشی نخواهد کرد. این عدم کوتاهی و چشم پوشی صرفا برای تعهدات انتخاباتی و ائتلاف با احزاب راستگرای اسراییلی تندرو نیست که می خواهند کرانه باختری به تعبیر آنها “یهودا” و “سامره” را ببلعند و منطقه ای که تصرف آن از نظر شهرک نشینان تندرو از اهمیت ویژه ای برخوردار است بلکه به دلیل نگرانی هایی است که می تواند بر روابط واشنگتن و تل آویو تاثیر بگذارد و شاید به مانند آن چه که در سال 1999 اتفاق افتاد، موجب فروپاشی دولت نتانیاهو شود.

اکنون می توان گفت که راهبرد اوباما در مورد شهرک ها علی رغم خودکامگی و غرور نتانیاهو که همراه با تحقیر کردن اوباما می باشد، فعال و تاثیر گذار است. آیا تاکنون کسی تصور می کرد که نتانیاهو عبارت ” دولت فلسطین” را در ضمن سخنان خود بکار ببرد حتی اگر چنین اقدامی صرفا در حد حرف باشد؟

اما در مورد پاسخ به سوال دوم مبنی بر این که اوباما تا کی می تواند بر نتانیاهو فشار بیاورد و اگر اوباما مجازات های اقتصادی را علیه اسراییلی ها وضع کند تا آنان وادار به توقف شهرک سازی بنماید چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ در پاسخ به این سوال نیز می توان گفت که موضوع مجازات ها اگرچه بعید به نظر می رسد به مرحله اجرا در آید ولی صرف مطرح کردن آن که به بیرون درز پیدا کرده است خود فشار بیشتری بر دولت نتانیاهو وارد می آورد و فرصت هایی را فراهم می آورد تا ائتلاف سیاسی دولت نتانیاهو بیشتر آسیب پذیر باشد.

به طور قطع و یقین اوباما هرگز مجازات های اقتصادی را علیه اسراییل وضع نخواهد کرد و حتی مانند بوش پدر نیز عمل نمی کند. بوش پدر در اوایل دهه نود قرن گذشته ده میلیارد دلار از دارایی های دولت “اسحاق شامیر” را مسدود کرد تا وی را وادار به حضور بر سر میز مذاکرات “مادرید” کند. ولی با این حال اوباما از موضع گیری قاطعانه خود در قبال شهرک سازی نیز کوتاه نخواهد آمد. البته این امر تنها برای حفظ آبرو در برابر عرب ها و مسلمانان نخواهد بود بلکه اوباما از این رهگذر می خواهد که از موفقیت نتانیاهو جلوگیری کند و نگذارد که وی در اولین مرحله از کشمکش های فیمابین که شاید در سه سال آینده نیز ادامه یابد، پیروز میدان باشد. علاوه بر همه این ها تعیین مجازات علیه “اسراییل” شاید برای اوباما مرگ آور باشد و به قیمت جانش تمام شود و اوباما قربانی توافقات پشت پرده میان لابی صهیونیست ها و کنگره آمریکا شود.

اکنون این سوال مطرح است که اوباما برای فشار بر نتانیاهو و دولت وی چه اسباب و ادوات دیگری را در اختیار دارد؟ در پاسخ به این سوال نیز می توان گفت که اوباما برای استمرار فشارهای دیپلماسی و سیاسی خود بر نتانیاهو در جهت بازدارندگی از وحشیگری های وی و ممانعت از استمرار شهرک سازی و اسکان یهودیان در سرزمین های فلسطینی چهار برگ برنده اساسی را در اختیار دارد:

1ـ اوباما باید بر مواضع خود در برابر این رژیم به ویژه در مورد موضوع شهرک سازی ثبات و پایداری داشته باشد و خوشبختانه تاکنون چنین پایبندی سیاسی در میان نهادهای دولت آمریکا دیده می شود و دو گروه کاخ سفید یعنی گروه به رهبری “رام ایمانوئل” رییس کارکنان و گروه به رهبری “دیوید اکسیلورد” رییس مشاوران اوباما و حتی در وزارت امور خارجه میان هیلاری کلینتون و جرج میچل فرستاده ویژه این کشور و در شورای امنیت ملی میان جیمز جونز و دنیس راس چنین اتفاق نظر و پایبندی دیده می شود. “اسراییل” تلاش می کند که چنین اتفاق نظری را با هر شیوه ممکن از بین ببرد تا مواضع آمریکا در مورد شهرک سازی را به سود خود تغییر دهد.

2ـ دومین برگ برنده و عامل فشار، حمایتی است که اوباما از جانب جامعه یهودیان آمریکا از آن برخوردار است. بجز لابی صهیونیست ها و شاخه های آن در میان آیپک و برخی از موسسه های پژوهشی آمریکا بسیاری از یهودیان آمریکا با گسترش شهرک سازی در کرانه باختری مخالف هستند البته این مخالفت به خاطر علاقه به فلسطینیان نیست بلکه آنان از این بیم دارند که مبادا این موضوع به روابط میان آمریکا و “اسراییل” آسیب برساند. علاوه بر این تمرکز بر تهدیدات ایران علیه آنان موجب شده است تا این یهودیان به حل و فصل منازعه اعراب و “اسراییل” اهمیت ویژه ای بدهند و به اختلافات دامن بیشتری نزنند و این درست همان چیزی است که اخیرا یکی از خاخام های معروف به نام ” رابی اریک موفی”رهبر جنبش” انجمن یهودی اصلاح ” در دیدار عده ای از یهودیان آمریکا با باراک اوباما چند روز قبل به آن اشاره کرده و روزنامه “هاآرتس ” در تاریخ 24/7/2007 آن در گزارش خود آورده است. یهودیان عضو این جنبش در میان یهودیان آمریکا به یک و نیم میلیون نفر می رسند.

3ـ موضوع پرونده اتمی ایران، با وجود اخبار پیاپی در مورد چراغ سبز آمریکا به اسراییل در مورد حمله نظامی به تاسیسات اتمی ایران باید در نظر داشت که این اقدام تنها به موافقت صریح و آشکار دولت اوباما نیاز ندارد بلکه چنین اقدامی به کمک و حمایت این کشور از تل آویو در جهت موفقیت آمیز بودن آن نیاز دارد و این چیزی است که تحقق نخواهد یافت مگر این که “اسراییل” به خواسته های اوباما در مورد حل و فصل منازعه میان اعراب و “اسراییل” تن دردهد.

4ـ اوباما از حمایت قابل توجه کشورهای عرب و جهان برخوردار است و همین امر زمینه ساز رویارویی وی با اسراییلی ها خواهد بود.

درست است که اسراییلی ها به اوباما اجازه نخواهند داد تا بر آنان در مورد شهرک سازی پیروز شود و اکنون حملات پلیدی را علیه وی در داخل و خارج آمریکا آغاز کرده اند تا او را بدنام و وجهه اش را خدشه دار سازند و از وجهه مردمیش با طرح مسایل اقتصادی و بهداشتی بکاهند و تلاش می کنند که میان وی و کنگره اختلاف ایجاد کنند ولی به نظر می رسد وی در برابر نتانیاهو، خشمگین و در برابر اقدامات وی ناخشنود است و این امر نیز ادامه خواهد داشت مگر این که نتانیاهو رفتارش را در مورد شهرک سازی تغییر دهد و دولت راستگرایش را دگرگون سازد.