علی رغم اینکه دولت جدید آمریکا به ریاست “باراک اوباما” در مقایسه با دولت قبلی این کشور به ریاست “جرج بوش” هیچ تغییری در مواضع و سیاست های خود در قبال جنبش مقاومت اسلامی “حماس” ایجاد نکرده است و همچنان از تعامل با دولت فلسطینی به ریاست و یا حتی با حضور جنبش حماس خودداری کرده و تنها راه آنرا پذیرش شروط کمیته چهار جانبه بین المللی از سوی این جنبش می داند، اما برخی ناظران بر این عقیده اند که این موضع دولت اوباما نهایی نبوده و ممکن است که این موضع دولت آمریکا در دوره ریاست جمهوری اوباما دستخوش برخی تغییرات شده و وی نظرات سیاست مداران و دولتمردان آمریکایی و غربی را در نظر بگیرد.
تکرار الگوی لبنان
علی رغم اینکه “هیلاری کلینتون” وزیر امور خارجه دولت آمریکا احتمال تشکیل دولت وحدت ملی در فلسطین را بعید دانسته و از دولت جدید فلسطینی خواسته است که به شروط کمیته چهار جانبه بین المللی پایبند باشد و از سوی دیگ، تاکید کرده است که هیچ بخشی از کمک های مالی آمریکا را به نوار غزه اختصاص نخواهد داد، اما ناظران بر این عقیده اند که این اظهارات کلینتون در یک جلسه طولانی کمسیون “تخصیص اعتبار” در کنگره آمریکا و تحت تاثیر اعتراض نمایندگان آمریکایی به “انعطاف” دولت اوباما در قبال تعامل با دولت وحدت ملی فلسطینی با حضور اعضای جنبش حماس بیان شده بود؛ چرا که قانون اساسی آمریکا تعامل و کمک رسانی با هر طرف فلسطینی را که جنبش حماس در آن عضویت داشته باشد، ممنوع کرده است.
به گزارش خبرگزاری ها و روزنامه های بین المللی، کلینتون در جلسه مذکور از کمک مالی 900 میلیون دلاری دولت امریکا به تشکیلات خودگردان فلسطین دفاع کرده و گفته بود:« احتمال توافق طرف های فلسطینی برای تشکیل دولت وحدت ملی بعید است، اما ما نمی خواهیم کاری بکنیم که در صورت وقوع چنین احتمالی در مقابل دولت مذکور دست بسته بمانیم.» این اظهارات کلینتون بدین معناست که دولت آمریکا احتمالا با دولت وحدت ملی فلسطینی که با حضور جنبش حماس تشکیل شود، تعامل خواهد کرد؛ هر چند که این مساله را منوط به پذیرش شروط کمیته چهار جانبه بین المللی کرده است.
نکته جالب توجه در این میان این بود که کلینتون برای توجیه این اقدام دولت اوباما به کمک مالی واشنگتن به دولت وحدت ملی لبنان اشاره کرد که اعضای جنبش حزب الله لبنان نیز در ترکیب آن حضور دارند. وی دلیل این اقدام واشنگتن را منافع آمریکا در زمینه حمایت از دولت هایی دانست که از گسترش گروه های مقاومت (که این کشور از آن با نام “تندروی” یاد می کند) در خاک خود جلوگیری می کنند.
برقراری روابط واقع بینانه تر با جنبش حماس
ناظران بر این عقیده اند که این نشانه های هر چند نامشخصی از احتمال بازنگری آمریکا در مواضع خود در قبال جنبش حماس از زمان به قدرت رسیدن اوباما در آمریکا بارها مشاهده شده است و به اعتقاد برخی طرف ها رویکرد آمریکا در قبال این جنبش تا حدودی تغییر کرده است.
در همین راستا، پایگاه اینترنتی “ BBCarabic ” در گزارشی آورده است که “بول فولکر” یکی از مشاوران اقتصادی ارشد اوباما از امضای سندی مبنی بر “نزدیکی واقع بینانه تر با جنبش حماس” خبر داده است.
“هاری سیگمان” رئیس انجمن پژوهشی تهیه کننده گزارش مذکور می گوید:« در دوره اخیر نشانه هایی از توجه دولت جدید آمریکا به توصیه های مبتنی بر عدم “منصرف کردن طرف های دیگر” از تعامل با جنبش حماس مشاهده می شود.»
وی افزود:« مقامات آمریکایی و به ویژه “جرج میچل” فرستاده اوباما به منطقه خاورمیانه در نشست اخیر نسبت به این روند ابراز رضایت و خوشبینی کردند.»
اما در همین حال، “مارتین ایندیک” سفیر سابق آمریکا در رژیم صهیونیستی که در جریان تبلیغات انتخاباتی “هیلاری کلینتون” یکی از مشاوران وی به شمار می رفت، در فصلی از یک کتاب مشترک که اخیرا به چاپ رسیده است، اظهار داشته است که روند سازش بدون مشارکت جنبش حماس سرانجامی جز شکست به دنبال نخواهد داشت.
در این کتاب آمده است که در صورت تداوم آتش بس میان جنبش حماس و رژیم صهیونیستی و از سوی دیگر مصالحه ملی میان جنبش های فتح و حماس، آمریکا باید با دولت وحدت ملی فلسطینی تعامل کرده و اجازه دهد که دیدارهای در سطح مقامات بلند پایه دو طرف برگزار شود.
مواضع و سفرهای طرف های اروپایی
در همین راستا، ناظران معتقدند که سفرهای هیأت های پارلمانی کشورهای اروپایی به دمشق برای دیدار با مقامات جنبش حماس افزایش یافته است که از جمله آنها می توان به دیدار هیأت پارلمانی انگلیس با مقامات این جنبش و سخنرانی بی سابقه چند روز پیش “خالد مشعل” رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در پارلمان انگلیس اشاره کرد. علاوه بر این، قرار بود هیأتی از پارلمان فلسطین اوایل ماه آینده میلادی در پاسخ به دعوت رسمی اتحادیه پارلمان های کشورهای اروپایی با مقامات آن دیدار کند که کارشکنی های دو تن از رهبران جنبش فتح که بنابر گزارش “خبرگزاری قدس” لندن اتحادیه پارلمانی اروپا را از دیدار با مقامات پارلمانی جنبش حماس منع کرده بودند، مانع از انجام این دیدار شده و در نهایت برنامه آن لغو شد.
تحلیلگران بر این عقیده اند که افزایش سفرهای مقامات پارلمانی اروپایی در دوره ریاست جمهوری “باراک اوباما” در آمریکا تنها با چراغ سبز آمریکا صورت می گیرد. از سوی دیگر، ناظران رضایت مقامات اروپایی برای دیدار با مقامات جنبش حماس را ناشی از ناامیدی آنها از غلبه نظامی بر این جنبش به ویژه پس از حمله رژیم صهیونیستی به نوار غزه در اواخر سال 2008 میلادی و عدم امکان نادیده گرفتن نقش و جایگاه جنبش حماس در وضعیت کنونی می دانند به طوری که برخی از آنها از احتمال گسترش روابط میان طرفین اروپایی و جنبش حماس با گذشت زمان سخن می گویند.
تناقض آشکار
علی رغم اینکه جنبش حماس دست خود را برای گفتگو به سوی اتحادیه اروپا دراز کرده است، اما در عین حال به قدرت سیاسی خود در داخل فلسطین اعتقاد دارد و همچنان از امتیاز دهی در زمینه اصول ملی و چشم پوشی از حق مشروع خود در زمینه مقاومت و نیز به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی و پایبندی به توافقنامه های امضا شده میان ساف و رژیم صهیونیستی که دولت سابق آمریکا آنها را تنها راه به رسمیت شناختن دولت حماس و تعامل با آن اعلام کرده بود، خودداری می کند.
جنبش حماس اظهارات “هیلاری کلینتون” وزیر امور خارجه دولت کنونی آمریکا مبنی بر خودداری دولت آمریکا از به رسمیت شناختن دولت فلسطینی و کمک مالی به آن در صورت حضور این جنبش در ترکیب آن و عدم پذیرش شروط کمیته چهار جانبه بین المللی از سوی آنرا نوعی “باجگیری سیاسی” و نشانگر اوج تناقض در اظهارات و اقدامات مقامات دولت جدید آمریکا عنوان کرده و خاطر نشان ساخت که دولت جدید آمریکا در حالی که از گسترش روابط در منطقه خاورمیانه سخن می گوید، محدودیت ها و شروط جدیدی را بر کشورهای این منطقه تحمیل می کند و همان طوری که “أسامه حمدان” نماینده جنبش حماس در لبنان و از رهبران برجسته این جنبش اظهار داشته است، این مساله نشانگر این است که دولت آمریکا همچنان نمی تواند برای حل مساله فلسطین “طرف میانجی سالم” قلمداد شود.
ایفای نقش خارج از گود
در همین راستا، “محمد نزال” از اعضای دفتر سیاسی جنبش حماس نسبت به اقدام “جرج میچل” فرستاده ویژه آمریکا به منطقه خاورمیانه در عدم دیدار با مقامات جنبش حماس در جریان سفر خود به سرزمین های اشغالی ابراز تاسف کرده و گفت:« میچل باید به این مساله توجه داشته باشد که اقدام وی در سفر به سرزمین های اشغالی فلسطین و خودداری از دیدار با مقامات جنبش حماس به منزله بازی کردن در خارج از گود و خودداری از حل مساله فلسطین است؛ چرا که هیچ طرفی نمی تواند جنبش حماس را از مساله فلسطین مستثنی کند.»
بدین ترتیب تنها سوالی که باقی می ماند این است که آیا دولت جدید آمریکا به ریاست “باراک اوباما” تعامل واقع بینانه تری با جنبش حماس به عنوان جزء لاینفک جامعه فلسطینی و مبارزات ملی آن خواهد داشت؟ و آیا از پیش شرط های خود برای تعامل با این جنبش دست خواهد کشید و یا اشتباهات دولت سابق آمریکا در زمینه قرار دادن نام این جنبش در فهرست “سازمان های تروریستی” را دوباره تکرار خواهد کرد؟ برای پاسخ دادن به این سوالات باید منتظر روزهای آینده و بروز سیاست های واقعی اوباما و کلینتون نشست تا مشخص شود که شعار تغییر واقعیت دارد و یا اینکه لابی صهیونیستی با فشارهای خود علیه دولت اوباما مانع از شکل گیری چنین تغییراتی خواهد شد.
