جنبش مقاومت اسلامی فلسطین “حماس” چند روز پیش 22 سالگی خود را پشت سر گذاشت. این جنبش در تاریخ 14/12/1987 میلادی تشکیل شده است. این نکته را نیز باید به یاد داشته باشیم که زمان تأسیس این جنبش با سایر گروه ها تفاوت هایی دارد، زیرا این جنبش بر خلاف سایر گروه ها در ابتدا با گرد هم آمدن چند موسس تشکیل نشده و بعدها گسترش نیافته است. حماس جانشین یک سازمان کامل شد که در طول سی سال پیش از تاسیس حماس همواره با نام اخوان المسلمین فعالیت کرده و به رشد خود ادامه داده است. جنبش اخوان المسلمین، پیش از آنکه به یک حرکت فراگیر مبارزاتی تبدیل شود، تاثیر گسترده ای در بازگشت جامعه فلسطین به هویت دینی بر جا گذاشت و اصلی ترین گروه تبلیغ اسلام گرایی در فلسطین به شمار می آمد.
جنبش حماس از زمان تاسیس ـ در کنار جنبش جهاد اسلامی ـ روی دیگر سکه جنبش ملی فلسطین تلقی شده است. این رو، کاملا با ماهیت اصلی قضیه فلسطین و جایگاه آن در اندیشه و بینش امت اسلامی تطابق دارد، زیرا قضیه فلسطین یک آرمان مقدس و دارای هویت دینی است. فعالیت های گسترده جنبش حماس در عرصه فلسطین، انگیزه شدیدی در سایر حرکت های اسلامی که با مشکل تعریف ماهیت و موجودیت خود مواجه بودند، ایجاد کرد و آنان را به نقش آفرینی بیشتر در اصلی ترین قضیه همه مسلمانان ـ یعنی قضیه فلسطین ـ ترغیب کرد.
بر همین اساس و با توجه به میراث گرانبهایی که جنبش حماس در عرصه های مختلف به ویژه در عرصه ایثار و جانفشانی ـ در کنار ارائه یک نمونه متعهد از فعالیت سیاسی و اخلاقی ـ به جوامع اسلامی تقدیم کرد، این جنبش از جایگاه و اعتبار ویژه ای در ضمیر امت اسلامی برخوردار شده است. جایگاه و اعتباری که در طول تاریخ اسلامی معاصر برای هیچ جنبش سیاسی یا دینی در کشورهای مختلف ایجاد نشده است.
اگر در تمام نقاط جهان اسلام از هر جوان یا پیر یا بانویی درباره میزان آشنایی اش با جنبش حماس سوال کنید، خواهید دید که حتی شمار زیادی از شهیدان و افراد برجسته این جنبش را می شناسد که نمونه آنها، شیخ شهید احمد یاسین و شهید دکتر عبدالعزیز رنتیسی و قبل از آنها مهندس یحیی عیاش هستند. مشابه چنین آشنایی از هیچ گروه دیگری در جهان اسلام وجود ندارد.
جنبش حماس در همگانی کردن فرهنگ مقاومت و عشق به شهادت در ذهن و اندیشه مسلمانان تاثیر فراوان داشته است. این جنبش همچنین نقشی بی نظیر در گسترش و تعمیق فعالیت اسلامی ایفا کرده است. با آنکه برخی نخبگان مخالف برنامه های مقاومت تلاش کرده اند تا شائبه هایی در روند فعالیت های این جنبش ایجاد کنند، اما حماس همچنان به عنوان مهم ترین و تاثیرگذارترین جریان و جنبش اسلامی در سراسر جهان اسلام مطرح می باشد.
نکته مهم دیگری را که باید در اینجا یادآوری کرد این است که اختلاف بر سر جنبش حماس فقط در داخل فلسطین برجسته است و این امر نیز به دلایل تاریخی و نگرشی باز می گردد. اما بر سر این جنبش در خارج از فلسطین اختلاف چندانی وجود ندارد، زیرا رقبای حماس در خارج از فلسطین از اعتبار زیادی برخوردار نبوده و فعالیت چندانی ندارند. این امر نیز می تواند به سبب حاکمیت اندیشه اسلامی و دینی در جوامع اسلامی و جایگاه دینی قضیه فلسطین در این جوامع بوده باشد.
به ویژه در مرحله کنونی پرسش هایی درباره جنبش حماس و آینده آن مطرح است. مضاف بر آنکه درباره مواضع این جنبش از زمان انتخابات مجلس قانون گذاری فلسطین در سال 2006 میلادی و کنترل کامل نوار غزه به دست این جنبش در نیمه های سال 2007 میلادی و اشتباهاتی که این جنبش در این مدت و همزمان با سیطره بر نوار غزه مرتکب شد، مناقشاتی در گرفته است.
موضوعی که پیش از هر چیز باید مورد تاکید قرار گیرد این است که جنبش های بزرگ که حضور گسترده ای در میان افکار عمومی دارند، به آن سادگی ها که برخی ها تصور می کنند، جایگاه و موقعیت خود را به خاطر برخی اشتباهات سیاسی از دست نمی دهند. حال اگر این اشتباهات به سبب سیاست هایی به وجود آمده باشد که طرف های دیگر بر چنین گروه هایی تحمیل کرده اند، به ویژه آنهایی که حاضر به قبول پیروزی جنبش در انتخابات نشدند، دیگر جای چندانی برای شکایت باقی نمی ماند.
بدون تردید، جشن های سالانه جنبش که با حضور ده ها هزار نفری مردم برگزار می گردد و جشن های امسال نیز از آن جمله بود، پاسخ مناسبی به همه کسانی است که از تضعیف موقعیت حماس سخن می گویند. همچنین باید بگوییم که به نظر می رسد موقعیت و محبوبیت مردمی جنبش حماس در کرانه باختری به سبب ستم هایی که بر این جنبش رفته است و نیز به سبب ایثار و جانفشانی هایی که اعضای این جنبش از خود نشان داده اند، بسیار بیشتر و گسترده تر است.
از آنجا که حماس مهم ترین دشمن رژیم صهیونیستی و آمریکا به شمار می آید و نیز بدان سبب که این جنبش با شدیدترین و وحشیانه ترین روش های محاصره از سوی رژیم صهیونیستی و آمریکا مواجه است، طبیعی است که از حمایت و همراهی گسترده مردمی برخوردار باشد. چرا چنین نباشد و حال آنکه رقبای این جنبش همچنان به اتخاذ برنامه های بیهوده سیاسی خود ادامه داده و اعضای این جنبش را با بدترین اقدامات و بدون وجود هیچ دلیل منطقی در کرانه باختری رود اردن مورد تعرض قرار می دهند.
جنبش حماس در طول دو سال گذشته اشتباهاتی نیز داشته است. برخی از این اشتباهات در موضع گیری ها و برخی دیگر نیز در اقدامات به وقوع پیوسته است.
این خطاها، نیازمند بازنگری و ارزیابی مجدد است، به ویژه که همه آنها پس از شرکت در انتخابات مجلس تشکیلات اسلو و در سایه عدم امکان پذیر بودن جمع میان حفظ این تشکیلات و برنامه های مقاومت، رخ داده است. شاید اگر جنبش بر کرانه باختری رود اردن نیز سیطره می یافت، آنگاه دیگر امکان ادامه مقاومت برای این جنبش میسر نبود، زیرا هم اکنون نیز برای حل و فصل مشکل معیشتی ساکنان نوار غزه به ناچار به آتش بس دست زده است.
اما همه این ها نمی تواند این حقیقت را تغییر دهد که جنبش حماس در طول زمان فعالیت خود، انبوهی از تجربیات و میراث گرانبهایی از دلاوری ها و ایستادگی و جانفشانی بر جای گذاشته است که تازه ترین آن، ایستادگی در برابر دشمن صهیونیستی در جریان تجاوز اشغالگران صهیونیست به نوار غزه بود. اشتباهات به وجود آمده نیز به هیچ وجه نمی تواند از اهمیت و ارزش این میراث گرانقدر بکاهد و یقینا جنبش حماس با آگاهی و حکمتی که در اعضایش وجود دارد، خواهد توانست این اشتباهات را رفع کرده و یک بار دیگر بر همگان نشان دهد که در خط مقدم جبهه مبارزاتی نه فقط فلسطینیان که تمام امت اسلامی قرار دارد و به مقاومت و ایستادگی در برابر تهاجم وحشیانه صهیونیستی ـ آمریکایی علیه امت اسلامی ادامه می دهد.
منبع: روزنامه العرب چاپ قطر
