رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی “حماس” تاکید کرد که این جنبش آشتی ملی را یک ضرورت و نیاز مبرم ملی می داند و به چشم یک منفعت موقتی به آن نگاه نمی کند.
خالد مشعل پنجشنبه شب گذشته در گفتگوی ویژه و مفصل با مرکز اطلاع رسانی فلسطین ضمن ابراز خوشبینی نسبت به مرحله آتی فلسطین اظهار داشت که «ما خیلی به مرحله آتی خوشبین هستیم و حال زمان آن رسیده است که صفحه شکاف داخلی را ببندیم.»
مشعل در ارتباط با تحولات جدیدی که باعث پیشبرد پرونده آشتی ملی شد، خاطر نشان کرد که برخی شرایط جدید زمینه را برای پایان دادن به شکاف داخلی مهیا کرد که از مهمترین آنها می توان به سنگینی شکاف داخلی بر روی دوش ملت فلسطین اشاره نمود.
در زیر متن این مصاحبه از نظر خوانندگان محترم می گذرد:
· خیلی ها توافق جنبش های فتح و حماس در زمینه آشتی ملی را تبریک گفتند، آیا فکر نمی کنید که هنوز برای این مساله زود است؛ چرا که هنوز همان دولت های قبلی سر کار هستند؟
ـ تبریک این توافق یک امر ضروری است؛ چرا که فرصت های بالایی برای موفقیت پیش روی ما قرار دارد. من به این مساله خوشبین هستم، اما نه اینکه منتظر وقوع تحولات خوب باشیم، بلکه خودمان نیز برای این منظور تلاش می کنیم. من از همگان می خواهم که به خاطر کمک به ملت و آرمان فلسطین به موفقیت این پروژه کمک کنند و فکر می کنم که زمان آن فرا رسیده باشد که صفحه شکاف داخلی را که مشکلات و مصیبت های زیادی برای ما به دنبال داشته است، ببندیم و امیدوارم که این مساله در آینده نزدیک به واقعیت بپیوندد.
· اما شاید نخستین مساله ای که در این فضای مثبت به ذهن طرفداران حماس به ویژه در کرانه باختری خطور می کند، مساله زندانیان سیاسی است. نظر شما در این باره چیست؟
ـ در دیدارم با ابومازن پیرامون این مساله صحبت کردیم و بر لزوم پایان دادن کامل به این مساله تاکید نمودیم و من امیدوارم که این مساله طی روزهای آینده حل و فصل شود. در همین راستا، کمیته ویژه ای نیز با حضور و مشارکت تمامی گروه ها و نظارت طرف مصری با عنوان کمیته “آزادی های سیاسی” تشکیل شده است که جا دارد از قاهره نیز به خاطر این نقش فعال و مثبتش تقدیر و تشکر کنیم، اما این بدین معنی نیست که نیازی به همکاری مستقیم میان ما و جنبش فتح و دیگر گروه ها برای پایان دادن به این مساله نیست.
· شما با خوشبینی و حسن نیت نسبت به این مساله نگاه می کنید، اما تجارب گذشته مساله متفاوتی را نشان نمی دهد؟
ـ ما دوست داریم که تا حد ممکن با واقع بینی خوشبینانه عمل کنم. من این مساله را قبول دارم که شهروندان فلسطینی و ملت های عربی و اسلامی نسبت به این مساله ناامید و بدبین هستند و از تعلل و کندی روند اجرای آشتی ملی ناراحت هستند، اما خواهش من این است که موانع داخلی و خارجی نیز در نظر گرفته شوند. طرف های مختلف خارجی و به ویژه دشمن صهیونیستی و برخی قدرت های غربی شرط و شروط های زیادی بر سر این راه وضع می کنند و از اعمال مجازات و تهدید ملت فلسطین به قطع کمک های مالی خود در صورت تحقق آشتی ملی سخن می گویند. به هر حال، خروج از وضعیت آسان نیست و علاوه بر این، یک سری اشتباهات و عوامل ذاتی نیز در زمینه مسئولیت پذیری نیز دیده می شود، اما من امروز می توانم بگویم که شرایط برای خروج از شکاف داخلی فراهم شده است.
· چه عاملی باعث فراهم شدن این شرایط شده است؟
ـ در این زمینه یک سری عوامل دست به دست هم داده اند تا شرایط مهیا شود. نخستین عامل این است که شکاف داخلی به شدت بر گردن ملت فلسطین سنگینی می کند و به منزله یک وضعیت فوق العاده و گذراست که ملت فلسطین ناخواسته به آن دچار شده است و نتیجه این وضعیت دوام و استمرار نخواهد داشت. مساله دوم چشم انداز بسته سیاسی است. کسانی که چندان به آشتی ملی اولویت نمی دادند، در نهایت پس از شکست در عرصه مذاکرات سازش به این نتیجه رسیدند که نمی توان در این میدان باقی ماند و این پروژه عملا به بن بست رسیده است و راهی جز بازگشت به عرصه ملی و توجه به اوضاع داخلی فلسطین نیست.
عامل سوم هم درگیر بودن کشورهای منطقه به مساله بهار عربی بود که یک تحول مثبت و مطلوب به شمار می آید و هر چند که باعث شد توجه افکار عمومی به صورت موقتی از مساله فلسطین منحرف شود، اما این حق ملت های عربی است که به مسائل داخلی و ملی خود نیز توجه کنند و این مساله به قیمت بی توجهی به آرمان فلسطین تمام نخواهد شد. این مساله به نوبه خود این پیام را به ما فلسطینیان رساند که ما باید به وضعیت داخلی خود توجه داشته باشیم. البته باید به مساله مهم دیگری نیز اشاره کنم و آن این است که انقلاب عظیم ملت مصر که باعث تغییر روح نظام در این کشور شد، تاثیر زیادی در نحوه مدیریت پرونده آشتی ملی از سوی طرف میانجی مصری داشت و این جای تقدیر دارد.
· حرف و حدیث های زیادی درباره پیوستن جنبش های حماس و جهاد اسلامی فلسطین به سازمان آزادی بخش فلسطین “ساف” مطرح شده است. ممکن است این مساله را برای ما تشریح کنید.
ـ مساله، عضویت ما در این سازمان نیست، بلکه در قالب یکی از بندهای توافق آشتی ملی تفاهمات متعددی صورت گرفته است که از جمله آنها می توان به: مساله تشکیلات خودگردان و یکپارچه سازی موسسات زیرمجموعه آن، پایان دادن به شکاف داخلی و اختلافات سیاسی میان نهادهای تشکیلات خودگردان و ساختار تشکیلاتی و امنیتی و سیاسی آن اشاره کرد و از سوی دیگر؛ بند دیگری با عنوان سازمان آزادی بخش فلسطین و لزوم احیا و اصلاح ساختار آن از طریق انتخاب شورای ملی جدید و کمیته اجرایی جدید وجود دارد. این طرحی است که همه با آن موافقت کردیم و این به معنای پیوستن یکی به دیگری نیست. الان ما در مرحله گذار و انتقالی قرار داریم و کادر رهبری موقت ساف که همه گروه های فلسطینی در آن مشارکت دارند و قرار است تا زمان برگزاری انتخابات شورای ملی به فعالیت خود ادامه دهد. این توافقی است که در توافقنامه ماه مارس 2005 نیز به اشاره شده بود و من در نشست روز 22/12 با ابو مازن نیز بر سر این مساله توافق کردم و ان شاء الله دوباره در تاریخ 2 فوریه آینده با هم دیدار خواهیم کرد. قبل از این دیدار مقدمات لازم از طریق کمیته های کاری فراهم خواهد شد تا عرصه برای برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاستی و انتخابات شورای ملی در داخل و خارج مهیا شود. در حال حاضر، هیچ احدی نمی تواند تصمیمات سیاسی و نهادهای تشکیلات خودگردان و ساف و یا قدرت را در انحصار خود بیاورد.
· برخی ها معتقدند که حماس با ورود به تشکیلات ساف رژیم صهیونیستی را به رسمیت خواهد شناخت. نظر شما در این باره چیست؟
ـ اجازه دهید قبل از هر چیز این را بگویم که دشمن صهیونیستی در حال حاضر خیال ما را از بابت اختلافات سیاسی راحت کرده است؛ چرا که روند سیاسی (سازش) به بن بست رسیده است و دولت عبری سرسختی و خیره سری زیادی از خود نشان می دهد و دولت آمریکا نیز سرگرم انتخابات ریاست جمهوری خود است. تمامی جهانیان می دانند که مانع واقعی موجود بر سر راه صلح چیست، اما قدرت رفع این مانع را ندارند و شاید هم بتوان گفت که دوگانگی و سیاست یک بام و دو هوا را در قبال این مساله در پیش گرفته اند و هیچ فشاری علیه طرف مسئول بن بست در روند سازش اعمال نمی کنند.
ما اکنون مشغول اولویت های کاری خود هستیم و زمانی که کار بازسازی موسسات و نهادهای زیر مجموعه ساف بر اساس انتخابات و نتایج آن به پایان رسید، آن وقت سیاست های این سازمان و برنامه سیاسی آنرا مورد بررسی قرار می دهیم. بررسی برنامه سیاسی ساف و جزئیات و بخش های مختلف آن نیازمند زمان زیادی است و از سوی دیگر، این مساله زمانی نهایی خواهد شد که کار بازسازی نهادهای ساف تمام شود.
· آیا تصمیم آشتی ملی و پایان دادن به شکاف داخلی با این سرعت غافلگیر کننده نبود؟
ـ آشتی ملی یک ضرورت و نیاز مبرم است و نه یک مساله گذرا و موقتی. این مساله با تغییر شرایط دستخوش تغییر نخواهد شد؛ چرا که یک نیاز اساسی و ملی است و شکاف داخلی یک وضعیت فوق العاده و استثنائی است و در نتیجه، انگیزه ها و دلایل زیادی برای حرکت به سمت آشتی ملی وجود داشت، اما در مقابل موانع و عوامل بازدارنده بزرگی نیز بر سر راه آن قرار داشت که از جمله آنها می توان به مداخله جویی های طرف های خارجی اشاره کرد. من شخصا پس از بروز شکاف داخلی با برخی طرف های عربی و در راس آنها مصر تماس گرفتم و ضمن اعلام آمادگی برای حل و فصل اختلافات به وجود آمده تاکید کردم که این وضعیت ناخواسته و بالاجبار برای ما پیش آمده است و ما علاقه مندی خود برای آشتی و رفع اختلافات را اعلام می کنیم. درست است که طی سال های گذشته موانع زیادی بر سراه آشتی ملی قرار داشت، اما زمانی که شرایط تغییر کرد، این تحولات بازتاب های مثبتی بر روی مساله مذکور داشت و به نزدیک شدن دیدگاه ها و نقطه نظرهای طرفین کمک کرد و ما نیز از این فضای مثبت بهره برداری کردیم.
· آیا حماس آمادگی برگزاری انتخابات در ماه مه آینده را دارد؛ به ویژه که ضربات سنگینی به ساختار آن در کرانه باختری وارد آمده است.
ـ بله، درست است. ما توافق کرده ایم که انتخابات را در ماه مه آینده برگزار کنیم، اما باید فضای عادی در هر دو منطقه کرانه باختری و باریکه غزه فراهم شود و همگان از فرصت های برابر و آزادی عمل و آزادی های سیاسی برخوردار باشند تا بتوانیم در انتخابات شرکت کنیم. اما اگر دستان ما بسته باشد و برخی اعضا و فعالان ما بازداشت و زندانی شوند و از مشارکت برخی دیگر در انتخابات نیز ممانعت به عمل آید، دیگر انتخابات معنایی نخواهد داشت. از همین رو، ما معتقدیم که اجرای سریع آشتی ملی و تشکیل دولت وحدت ملی می تواند به فراهم شدن این شرایط کمک کند. مساله مهم برای ما این است که طرف های فلسطینی بر سر راه برگزاری انتخابات مانع تراشی نکنند، اما اگر موانع صهیونیستی بر سر راه ما قرار گرفت، باید گفت که انتظار دیگری هم از این رژیم اشغالگر نیست.
· دولت وفاق ملی کی تشکیل خواهد شد و چرا تشکیل آن به خواست و اراده محمود عباس گره خورده است؟ آیا با وجود دو حکومت در فلسطین، امکان برگزاری انتخابات وجود دارد؟
ـ تداوم فعالیت دو دولت به منزله تداوم شکاف داخلی است و ما جز در صورت تشکیل دولت وفاق ملی نمی توانیم بر سر صندوق های رای حاضر شویم. اما من در دیدارهای اخیر با ابو مازن به این نتیجه رسیدم که یک سری شرایط زمانی و مکانی در این مساله دخیل است و هر چند برخی طرف ها در روند تحقق آشتی ملی تعلل و تاخیر ایجاد می کنند، اما مانع از تحقق آن نخواهند شد و من امیدوارم که تحقق این مساله زیاد به طول نیانجامد. گروه های فلسطینی در نشست خود توافق کردند که در اواخر ژانویه آتی شرایط لازم را فراهم کنند و در ماه فوریه اقدامات عملی برای تشکیل دولت آغاز شود.
· چه تحولاتی در عرصه منطقه ای و فرامنطقه ای روی داده که باعث فراهم شدن اوضاع برای تحقق آشتی شده است؟ بهار عربی چه نقشی در این مساله داشت و به نظر شما کشورهای غربی چه واکنشی در قبال این مساله خواهند داشت؟
ـ نخست باید به این مساله اشاره کرد که دو عامل اساسی باعث می شوند که آمریکا و غرب تعامل متفاوتی با مساله فلسطین داشته باشد؛ مساله نخست: رژیم صهیونیستی است که متاسفانه کشورهای غربی وقتی نوبت به این رژیم می رسد مواضع شان تغییر می یابد و در بدترین حالت قرار می گیرد و با سیاست یک بام و دو هوا و نقض ارزش ها و اصول سیاسی عمل می کنند. اما مساله دوم: شرایط کنونی است. تحولات و رویدادهایی که در حال حاضر در منطقه روی می دهد بزرگتر از آن است که آمریکا بخواهد آنها را نادیده بگیرد و یا در صدد مقابله با آنها برآید. تحولات اخیر در کشورهای عربی و اسلامی یک تجربه دموکراتیک گذرا و موقتی نیست که بتوان آنرا تغییر داد یا به انزوا کشاند و یا نتایج آنرا نادیده گرفت، بلکه بحث یک سونامی دموکراسی و اراده ملت های عربی برای تحقق آرمان های خود مطرح است و آمریکا و غرب به هیچ وجه نمی توانند این تحولات را نادیده گرفته و یا انقلاب های آنها را تحریم کنند.
· آیا شما از این تحولات و به ویژه به قدرت رسیدن اسلامگرایان در منطقه راضی و خشنود هستید؟
ـ بی شک حماس از این تحول دموکراتیک در جهان عرب خیلی خوشحال است و از سوی دیگر، پیروزی جریان های اسلامگرا در کشورهای عربی مایه خوشحالی آن است، اما ما با تمامی طرف ها رابطه داریم و از پیروزی تمامی طرف ها و روی کار آمدن نظام های جدید در تونس و مراکش و مصر خرسند هستیم. ان شاء الله، پس از انتخابات شاهد همکاری و مشارکت میان جریان های اسلامگرا و سکولار و گروه های ملی گرا باشیم و ما در فلسطین نیز خواهان تحقق همین امر هستیم.
