چند هفته پس از انتخابات فلسطین که پیروزی گسترده جنبش حماس و تغییر جدی در نقشه سیاسی فلسطین را در پی داشت، انتخابات پارلمانی در رژیم صهیونیستی برگزار شد. از آنجا که این انتخابات از ویژگی های خاصی برخوردار بود، از نظر ناظران اهمیت ویزه ای داشت.
با به قدرت رسیدن حماس در تشکیلات خودگردان فلسطین و به دست گرفتن قوه اجرایی و قانونگذای در این تشکیلات از سوی حماس، انتخابات اخیر پارلمانی رژیم صهیونیستی نیز ابعاد جدیدی به آینده منازعه فلسطین بخشیده است، زیرا نتایج انتخابات “اسرائیل” به مثابه انقلابی در سیاست های این رژیم به شمار می آید. این انقلاب با پدیدار شدن حزب و افکار و برنامه های جدیدی که در عرصه سیاسی رژیم صهیونیستی بی سابقه تلقی می شود، به وجود آمده است.
انتخابات اخیر رژیم صهیونیستی چند ویژگی داشت که عبارتند از:
* ظهور حزب کادیما و مشارکت این حزب در انتخابات “اسرائیل” برای اولین بار و پیروزی آن و کسب 28 کرسی.
* جدایی شارون از لیکود و ترک این حزب و مواجه شدن لیکود با مشکلات ایدئولوژیک و تمایل به تندروی بیشتر به ویژه که این حزب از سال 1977 تاکنون در رأس احزاب صهیونیستی و قدرت در این رژیم قرار گرفته بود.
* مشارکت حزب کار در انتخابات با رهبری یک صهیونیست شرقی تبار و جوان و تاثیرگذار به نام عامیر پرتز که توانسته است موقعیت حزب کار را در زلزله ای که حزب کادیما در عرصه سیاسی رژیم صهیونیستی به وجود آورده است، حفظ کند و همزمان کنار رفتن افراد مؤثری مانند شیمون پرز از این حزب، تاثیری بر قدرت آن نداشته باشد.
* انتخابات در رژیم صهیونیستی پس از انقلاب سیاسی در عرصه فلسطین با پیروزی حماس در انتخابات پارلمانی فلسطین، برگزار شد.
* شارون به عنوان بنیانگذار کادیما و اصلی ترین تصمیم گیر برهه کنونی در رژیم صهیونیستی و صاحب طرح جدایی یکجانبه که سرمایه حزب کادیما نیز به شمار می رود، از عرصه سیاسی رژیم صهیونیستی کنار رفته است.
در انتخابات پارلمانی رژیم صهیونیستی حدود 30 فهرست شرکت کردند که در این میان حزب جدید کادیما شانس پیروزی بیشتری داشت و نظرسنجی ها از احتمال کسب کرسی های زیاد به وسیله این حزب خبر می دادند که البته با سکته شارون، این احتمال روند نزولی پیدا کرد.
در ادامه به بررسی وضعیت مهم ترین فهرست های شرکت کننده در انتخابات “اسرائیل” می پردازیم و به شمار کرسی های کسب شده از سوی هر یک از آنها اشاره می کنیم:
1. حزب کادیما
این حزب به صورت رسمی در ماه نوامبر سال گذشته میلادی (2005) و پس از آنکه شارون سیاست جدایی یکجانبه را در پیش گرفت، تاسیس شد. شارون با پیگیری این سیاست بارها با خطر از دست دادن رهبری حزب لیکود مواجه شده بود و این خطر از جانب جناح تندرو این حزب به رهبری نتانیاهو که با اجرای طرح جدایی یکجانبه در نوار غزه مخالف بود، ایجاد شد. شارون می دانست که حتی در صورت پیروزی باز هم از خطرات موجود نخواهد جست و باید با جریان نافرمان قدرتمند در حزب لیکود مقابله کند که این امر می توانست جایگاه و سیاست های آینده او را به خطر اندازد. این خطر به ویژه با پیروزی عامیر پرتز رئیس اتحادیه های عمومی “هستدروت” در رقابت بر سر کسب رهبری حزب کار بیشتر شده بود، زیرا پیروزی پرتز تاثیر زیادی بر تحولات سیاسی “اسرائیل” گذاشت و نظرسنجی ها از افزایش شانس و قدرت حزب کار خبر می داد.
در این میان ظهور حزب کادیما ناظران زیادی را متعجب ساخت، زیرا این حزب به محض تأسیس در رأس احزاب صهیونیستی قرار گرفت. شارون رهبری این حزب را تا زمانی که دچار سکته شد در دست داشت و با سکته شارون رهبری حزب تازه تاسیس به ایهود اولمرت سپرده شد. او در آن زمان کفیل نخست وزیری رژیم صهیونیستی نیز بود.
بزرگ ترین حزبی که از تأسیس حزب کادیما زیان فراوان دید حزب لیکود بود، زیرا اکثریت شخصیت های مؤثر و برجسته این حزب به کادیما پیوستند و از سوی دیگر هم گروهی از رهبران حزب کار مانند شیمون پرز و حاییم رامون و دالیا ایتسک نیز به حزب جدید آمدند و شمار زیادی از شخصیت های تندروی راستگرا و سران امنیتی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی در حزب کادیما گرد هم آمدند. ایهود اولمرت نفر اول فهرست کادیما است و پس از وی شیمون پرز و تسیبی لیونی و مئیر شطریت (یهودی شرقی تبار) و آوی دیختر قرار دارند. (1)
نظرسنجی ها از کسب 38 کرسی به وسیله این حزب خبر می دادند، اما نتایج انتخابات نشان داد که این حزب تنها 28 کرسی از 120 کرسی پارلمانی را از آن خود کرده است. با این وجود هنوز در صدر احزاب صهیونیستی قرار دارد.
2. حزب کار
این حزب، مؤسس رژیم صهیونیستی به شمار می آید و در گذشته با سه نام در عرصه سیاسی رژیم صهیونیستی فعالیت کرده است که عبارتند از: مبای، معراخ و کار. این حزب در طول بیست و نه سال نخست از زمان تأسیس رژیم صهیونیستی، رهبری این رژیم را در دست داشت تا آنکه در سال 1977 قدرت را از دست داد ( و لیکود قدرت را به دست گرفت) و تا سال 1984 از دایره قدرت خارج بود و پس از آن به صورت مشترک با حزب لیکود قدرت را در اختیار گرفت و در سال 1992 و سال 1999، دو بار پیروز انتخابات شد.
این حزب در گذشته پرچم سوسیالیزم جهانی را بر می افراشت و به سبب شرایط ابتدایی تأسیس رژیم صهیونیستی طرح تأسیس “دولت رفاه” را مطرح کرد، اما در سال های دهه نود سیاست اقتصادی بازار آزاد را برگزید.
کابینه های رژیم صهیونیستی به رهبری این حزب، بزرگ ترین جنگ های این رژیم را سبب شده اند. این حزب در توسعه مطامع رژیم صهیونیستی نیز نقش اساسی داشت و از جنگ علیه لبنان در سال 1982 نیز ـ در حالی که در جناح مخالف قرار داشت ـ حمایت کرد، اما در سال 1993م. با سازمان آزادیبخش توافق “اسلو” را به امضا رساند.
این حزب با ضربه های سختی نیز مواجه شده است که مهم ترین آن در سال 2003 رخ داد و در انتخابات آن سال قدرت این حزب به نصف قدرت حزب لیکود در پارلمان کاهش یافت.
به رغم آنکه پرتز به ریاست این حزب انتخاب شده است و نظرسنجی ها نیز نشان دادند که قدرت این حزب 40 درصد افزایش یافته است، اما در تازه ترین نظرسنجی ها پیش از برگزاری انتخابات، شانس حزب کار کسب 20 کرسی بود که عملا نیز همین امر تحقق یافت و این به معنای حفظ قدرت پیشین حزب است که در عمل نشان دهنده شکست سیاست های حزب کار است.
رهبری فهرست انتخاباتی این حزب را عامیر پرتز بر عهده دارد و پس از وی نام اسحاق هرتزوگ، اویر بینیس ـ باز، اویشای براورمن، یولی تامیر و عامی ایلون قرار دارد.
3. لیکود
نام سابق این حزب حیروت است که یک حزب راستگرا به شمار می رود و در سال 1977 به قدرت رسید. این حزب در انتخابات سال 1977 با رقابت با حزب کار و کنار زدن این حزب از قدرت، تغییر زیادی در عرصه سیاسی رژیم صهیونیستی به وجود آورد. همین حزب توافق مشهور کمپ دیوید را با مصر امضا کرد و از معروف ترین رهبران این حزب که بر “اسرائیل” حکم رانده اند می توان به مناخیم بیگن، اسحاق شامیر، شارون و نتانیاهو اشاره کرد که نتانیاهو در انتخابات اخیر رهبری حزب لیکود را بر عهده داشته است.
پس از آنکه شارون قدرت را در این حزب به دست گرفت، قدرت عمومی حزب نیز در جامعه صهیونیستی افزایش یافت، اما شارون با جدایی از این حزب، ضربه ای مهلک بر پیکر آن وارد کرد و این ضربه موجب شکست حزب در رقابت های انتخاباتی و کسب تنها 11 کرسی پارلمانی توسط این حزب شد.
ریاست فهرست انتخاباتی این حزب را نتانیاهو بر عهده دارد و سلوان شالوم و موشه کحلون و گلعاد اردان و گدعون ساعر نیز در ردیف های بعدی قرار دارند.
4. حزب شاس
این حزب یهودی مذهبی به یهودیان شرقی تبار (آنانی که از مشرق زمین به “اسرائیل” رفته اند) اختصاص دارد. عوفادیا یوسف رهبر معنوی این حزب به شمار می آید. این حزب هم اکنون 11 کرسی در پارلمان رژیم صهیونیستی در اختیار دارد و نظرسنجی ها نیز حکایت از کسب حدود 9 تا 11 کرسی به وسیله این حزب دارند. این حزب تنها حزب از میان احزابی است که احتمالا در دوره آینده می تواند قدرت خود در پارلمان را همچنان حفظ کند.
این حزب که نخستین بار در سال 1984 اعلام موجودیت کرد، آمادگی پیوستن به هر کابینه ای را که در “اسرائیل” تشکیل می شود، دارد. این حزب در کابینه هایی به رهبری لیکود تندرو و راستگرا و نیز کابینه های احزاب چپگرا مانند کار و میرتز عضویت داشته است، زیرا در اصل فقط به فکر هواداران خود است که بیشتر آنان در محله های فقیر نشین یهودیان شرقی تبار زندگی می کنند. این حزب خود را با هر نوع فضای سیاسی وفق می دهد با این وصف که تمایل بیشتری به همکاری با احزاب راستگرای صهیونیست دارد.
خاخام یوسف در طول 13 سال گذشته ده ها فتوای مذهبی صادر کرده است که هر یک از آنان با فتوای دیگر تناقض بسیار داشته است. بیشتر تناقضات فتواهای عوفادیا یوسف درباره عقب نشینی از مناطق اشغالی 1967 بوده است. هم اکنون ایلی یشای رئیس فهرست انتخاباتی این حزب است وپس از وی اسحاق کوهین و آمنون کوهین و مشولم نهاری در ردیف های بعدی قرار دارند.
5. حزب “اسرائیل خانه ما”
افیگدور لیبرمن از افراطی ترین صهیونیست های ساکن رژیم صهیونیستی رهبر این حزب
است. او از سیاست های تندروانه، نژادپرستانه و راستگرایانه شدیدی علیه عرب ها حمایت می کند. این حزب حامی اخراج عرب ها و کوچاندن آنان از اراضی اشغالی است، اما لیبرمن در سال گذشته طرح جدیدی مطرح کرد که بر اساس آن مرزهای جدید “اسرائیل” با کرانه باختری ترسیم می شود. بر اساس این طرح، منطقه “مثلث” در شمال تا مرکز کرانه باختری به فلسطینیان داده می شود و در مقابل “اسرائیل” همه شهرک های اشغالی موجود در کرانه باختری را به خود ضمیمه می کند. هدف از این طرح، حفظ مساحت بیشتری از زمین های کرانه باختری و در مقابل کاستن از شمار عرب های ساکن اراضی اشغالی 1948 است و به این وسیله فلسطینیان در اراضی بسیار اندک که قابلیت توسعه را نداشته باشد، محصور می شوند.
عمده حامیان این حزب از میان یهودیان روسی تباری است که به تازگی به فلسطین اشغالی مهاجرت کرده اند، زیرا این یهودیان نماینده ای از میان خود ندارند تا در انتخابات شرکت کند. این حزب همچنین از حمایت جریان های تندرو راستگرا در رژیم صهیونیستی بهره مند است.
بنابر پیش بینی ها، احتمالا این حزب 7 تا 10 کرسی را در انتخابات جدید پارلمانی رژیم صهیونیستی به دست می آورد که بیش از نیمی از آنها از مهاجران جدید هستند. این حزب هم اکنون چهار نماینده در پارلمان صهیونیست ها دارد. علت این افزایش به آن سبب است که فهرست گذشته مهاجران یهودی به نام “اسرائیل در حال پیشرفت” به رهبری نتان شیرانسکی به همراه گروهی از اعضای حزبش به حزب لیکود پیوسته است.
نتایج انتخابات اخیر رژیم صهیونیستی نشان داد که تغییرات گسترده ای در نقشه سیاسی و حزبی این رژیم به وجود آمده است که از زمان به قدرت رسیدن حزب لیکود به رهبری مناخیم بیگن در سال 1977م. و کنار زدن حزب کار تاکنون سابقه نداشته است، اما تغییراتی که امروز به وجود آمده است عمیق تر و تأثیرگذارتر از تغییرات سال 1977 است که دلایل آن را در ذیل مرور می کنیم:
1. نزدیک بودن کرسی های شمار زیادی از احزاب. زیرا تفاوت چندانی میان حزب کادیما با 28 کرسی و حزب کار با 20 کرسی و نیز میان حزب شاس با 13 کرسی و حزب لیبرمن با 12 کرسی و حزب لیکود با 11 کرسی وجود ندارد. این امر نشان دهنده سردرگمی رای دهندگان “اسرائیلی” و سرگردانی سیاسی جامعه صهیونیستی است.
2. تغییرات حاصله فقط در یک حزب مشخص رخ نداده است، بلکه همه احزاب اصلی رژیم صهیونیستی شاهد تغییرات زیاد بوده اند. این تغییرات را می توان در حزب کار، حزب لیکود، شاس و نیز پیدایش کادیما مشاهده کرد.
3. چندین تن از یهودیان شرقی تباری در رهبری احزاب اصلی رژیم صهیونیستی ظهور کرده اند که عامیر پرتز (حزب کار)، شائول موفاز (حزب کادیما) و سلوان شالوم (نفر دوم حزب لیکود) از آن جمله اند. در این میان پرتز از شهرک صهیونیست نشین سدیروت، شائول موفاز ایرانی الاصل و سلوان شالوم از یهودیان تونس است.
4. گردن نهادن رای دهندگان صهیونیست به راه حل های نهایی در قضیه فلسطین در تغییرات حاصله تاثیر زیادی داشته است، زیرا این رای دهندگان امروز بیشتر به راه حل های مسالمت آمیز یا یکجانبه تمایل پیدا کرده اند.
سناریوهای کابینه آینده رژیم صهیونیستی
پیروزی ضعیف کادیما و ناتوانی این حزب در تشکیل کابینه به صورت مستقل، این حزب را با سناریوهای متعددی برای تشکیل کابینه روبرو ساخته است. همه احتمالات، بر ائتلاف این حزب با جریان های چپگرا یا راستگرایان تندرو تاکید دارد. اما احتمال تشکیل کابینه ائتلافی با حضور هر دو جریان راستگرا و چپگرا بسیار ضعیف است، زیرا تضاد زیادی میان برنامه های دو جریان وجود دارد.
مهم ترین سناریوهای وضعیت کابینه آینده رژیم صهیونیستی به شرح ذیل است:
سناریوی اول: گرایش به احزاب چپ و عرب. هم اکنون حزب کار 20 کرسی، میرتز 4 کرسی و سه فهرست فعال میان عرب ها نیز مجموعا 10 کرسی در اختیار دارند و حزب کادیما نیز 28 کرسی در اختیار دارد که در صورت ائتلاف 62 کرسی پارلمانی در اختیار کابینه خواهد بود و چنین گزینه ای می تواند مانع از تشکیل کابینه آینده توسط حزب لیکود و گروه های راستگرا شود.
این احتمال ضعیف است، زیرا احزاب عرب تمایلی به مشارکت در کابینه ندارند.
سناریوی دوم: ائتلاف میان چپگراها. در این حالت کادیما با کار و “بازنشستگان” و میرتز ائتلاف خواهند کرد. این کابینه از انسجام بیشتری برخوردار خواهد بود، اما عدم حضور گروه های راستگرا در چنین کابینه ای، احتمال تشکیل آن را کاهش می دهد.
سناریوی سوم: تشکیل ائتلاف گسترده میان کادیما و کار و شاس و یهود هتورات و میرتز. مجموع کرسی های چنین ائتلافی در پارلمان حدود 80 کرسی خواهد بود و اولمرت به این وسیله می تواند ائتلافی بزرگ تشکیل دهد که هیچ حزب دیگری قادر به اسقاط آن نخواهد بود، اما احتمال تشکیل چنین کابینه ای به سبب اختلافات میان راستگراهای مخالف سازش و چپگراهایی که سازش را شرط حضور در کابینه می دانند، اندک است.
سناریوی چهارم: ائتلاف کادیما، کار و احزاب افراطی متشکل از “اسرائیل خانه ما”، شاس و یهود هتورات. هر چند چنین کابینه ای نیز از ائتلافی بزرگ تشکیل می شود، اما شاس و “اسرائیل خانه ما” ممکن است در مقابل طرح های یکجانبه اولمرت موضع گیری کنند.
سناریوی پنجم: کابینه ای متشکل از کادیما و اسرائیل خانه ما و شاس و “بازنشستگان” و یهود هتورات است. در این صورت کادیما مجبور به پذیرش مطالبات گسترده حزب کار در زمینه های اجتماعی نخواهد بود و به این طریق می تواند همه وزارتخانه های مهم را نیز در دست خود نگهدارد، اما بیشتر احزاب حاضر در چنین ائتلافی با طرح یکجانبه اولمرت موافق نیستند.
سناریوی ششم: ائتلاف کادیما، اسرائیل خانه ما، لیکود، شاس و یهود هتورات.
در چنین کابینه ای کادیما نیازی به اجابت خواسته های اقتصادی حزب کار و حزب بازنشستگان ندارد، اما این کابینه توان اجرای طرح یکجانبه را نیز نخواهد داشت و چنین کابینه ای بدون آنکه لیکود نتانیاهو را از رهبری خود کنار بزند، تشکیل نمی شود.
این انتخابات و این پیروزی ضعیف حزب کادیما و نزدیکی زیاد احزاب و عدم توانایی آنها در تشکیل کابینه به صورت مستقل یا با حداقل احزاب و با توجه به سناریوهای مطرح شده، نتیجه می گیریم که:
* کادیما باید سکان هدایت برخی از وزارتخانه های مهم مانند دارایی، جنگ و امور خارجه را به احزاب دیگر بدهد.
* طرح یکجانبه اولمرت با خطر مواجه است و زمینه مناسبی برای اجرای آن وجود ندارد.
* آشفتگی در عرصه سیاستگذاری های آینده رژیم صهیونیستی از هم اکنون آشکار است، زیرا با توجه به نتایج انتخابات می توان نتیجه گرفت که رای دهندگان صهیونیست دچار سردرگمی شده اند.
* تاثیرات زیادی که حذف شارون از چرخه سیاست های رژیم صهیونیستی بر جای گذاشت، نشان می دهد که رهبری اسرائیل نمی تواند جایگزین مناسبی برای شارون بیابد.
* رای دهندگان صهیونیست میان تندروهای راستگرا و چپگراها و رد یا پذیرش طرح های یکجانبه سردرگم شده اند.
با مقایسه ای میان انتخابات فلسطین و رژیم صهیونیستی متوجه می شویم که فهرست های احزاب فلسطینی شفافیت بیشتری در برنامه های انتخاباتی خود داشتند و در حالی که حماس گزینه سازندگی و اصلاحات داخلی و حمایت و فعال سازی مقاومت را مطرح کرد، جنبش فتح گزینه مذاکره و سازش را تبلیغ می کرد و جبهه های (خلق و دمکراتیک و غیره) هم نگرش چپگرایانه معروف خود را دارند. اما در مقابل فهرست های انتخاباتی در رژیم صهیونیستی تلفیقی از برنامه های مختلف را تبلیغ می کردند و احزاب راستگرا اندیشه های چپی ها را مطرح و چپگراها هم طرح های تندروانه راستگراها را طرح می کردند. تندروها نیز ایده های تاکتیکی داشتند و دیگران هم تعصب ایدئولوژیک را بن مایه تبلیغات انتخاباتی خود ساخته بودند. این وضع رای دهندگان صهیونیست را به شدت آشفته ساخت و سست بودن سیاست رژیم صهیونیستی را به نمایش گذاشت.
“حماس” در انتخابات فلسطین با کسب اکثریت قاطع آرا به پیروزی رسید، اما حزب کادیما در اسرائیل نتوانست نمایندگی قاطع صهیونیست ها را به دست آورد، این امر به حماس امکان می دهد که با اعتماد به نفس بیشتری در مسیر اجرای برنامه های خود در جهت پایان دادن به فساد و تاکید بر اصول ملی فلسطینیان حرکت کند، اما در مقابل حزب کادیما به درگیری های ائتلافی مشغول می شود تا آنکه کابینه ای تشکیل گردد و پس از آن نیز برای جلوگیری از سقوط کابینه باید تلاش کند.
