اجرای توافق آتش‌بس میان حماس و “اسرائیل” با رکود مواجه شده زیرا نتانیاهو از تعهدات خود سر باز می‌زند و از ورود به مرحله دوم توافق خودداری می‌کند. او به دنبال تمدید مرحله اول و تداوم آزادی اسرا به‌عنوان شرطی برای ارسال کمک‌ها به غزه است. این تاکتیک به او اجازه می‌دهد تا از تعهد به توقف جنگ و خروج کامل از غزه طفره رود و به‌جای آن کمک‌ها را به آزادی اسرا مشروط کند که موجب تضعیف موقعیت حماس در مذاکرات می‌شود.
فرار از تعهدات آتش‌بس
نتانیاهو تحت فشار “استیو ویتکوف” نماینده آمریکا مجبور به پذیرش توافق شد، اما اکنون از اجرای آن سر باز می‌زند. دلایل اصلی این اقدام او شامل موارد زیر است:
- بقای سیاسی: پذیرش آتش‌بس و خروج کامل از غزه می‌تواند به فروپاشی دولت ائتلافی او منجر شود. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که او در صورت برگزاری انتخابات شکست خواهد خورد و از قدرت کنار می‌رود.
- پاسخگویی به شکست‌ها: او ممکن است در کمیته تحقیقاتی درباره شکست اطلاعاتی هفت اکتبر عملیات طوفان الاقصی و ناکامی‌های جنگ در غزه مورد بازخواست قرار گیرد.
- واکنش جناح راست افراطی: پذیرش توافق از نگاه راست‌گرایان افراطی یک شکست تاریخی برای “اسرائیل” است. آنها بر این باورند که جنگ در غزه نه‌تنها موجب بازدارندگی نشده، بلکه چهره شکست‌خورده‌ای از ارتش “اسرائیل” به نمایش گذاشته است. همزمان دادگاه بین‌المللی کیفری در حال بررسی اتهام نسل‌کشی علیه “اسرائیل” است و نتانیاهو با خطر صدور حکم بازداشت بین‌المللی مواجه است.
اختلاف میان آمریکا و “اسرائیل”
واشنگتن اهداف متفاوتی از “اسرائیل” دارد:
پایان جنگ در غزه: ادامه جنگ ممکن است بر سفر ترامپ به عربستان تأثیر منفی بگذارد، ترامپ به‌دنبال تقویت روابط اقتصادی و پیشبرد روند عادی‌سازی روابط “اسرائیل” و کشورهای عربی است.
آزادی اسرای آمریکایی: ترامپ در تلاش است تا آزادی آنها را به‌عنوان یک دستاورد تاریخی برای دولتش مطرح کند.
از همین رو “آدام بوهلر ” نماینده ویژه آمریکا در امور اسرا مستقیماً با حماس وارد مذاکره شد. او در پاسخ به اعتراضات “اسرائیل” اعلام کرد که آمریکا صرفاً به منافع خود فکر می‌کند و عامل “اسرائیل” نیست. این ارتباط مستقیم انحصار اطلاعاتی “اسرائیل” بر واشنگتن را کاهش داده و تلاش‌های آن برای بدنام کردن حماس را تضعیف کرده است.
موقعیت حماس
حماس با بحران انسانی شدید در غزه مواجه است و تلاش می‌کند با حفظ توافق آتش‌بس به حقوق مردم فلسطین پایبند بماند. استراتژی مذاکراتی این جنبش شامل موارد زیر است:
- حفظ توافق آتش‌بس: این توافق دستاوردهایی همچون بازگشت آوارگان، توقف پایدار جنگ، خروج کامل ارتش “اسرائیل” و آغاز بازسازی را در بر دارد.
- تعامل مثبت با میانجی‌ها: حماس با هرگونه پیشنهاد جدیدی موافق است، مشروط بر اینکه در راستای اهداف اصلی توافق یعنی توقف جنگ، خروج ارتش “اسرائیل” و بازسازی غزه باشد.
در همین راستا ایده‌هایی مانند آزادی تدریجی اسرا از جمله اسرای آمریکایی قبل از ورود به مرحله دوم توافق مطرح شده است، اما نتانیاهو با مانع‌تراشی در روند مذاکرات تلاش می‌کند بدون پذیرش تعهدات اصلی تنها از آزادی اسرا بهره‌برداری سیاسی کند.
بحران داخلی نتانیاهو
نتانیاهو سعی دارد تا پایان مارس بدون دستیابی به توافقی الزام‌آور به حکمرانی خود ادامه دهد. او می‌خواهد تا تصویب بودجه دولت در پایان ماه جنگ را کش دهد، چرا که عدم تصویب بودجه به سقوط دولت و برگزاری انتخابات زودهنگام منجر می‌شود. این مسئله نه‌تنها چالشی برای او بلکه برای متحدانش از جمله بزالل اسموتریچ وزیر دارایی نیز محسوب می‌شود که ممکن است نتواند دوباره به کنست راه یابد.
واشنگتن تعیین‌کننده نهایی؟
نتانیاهو صرفاً برای حفظ قدرت از جنگ به‌عنوان ابزاری سیاسی استفاده می‌کند، اما افکار عمومی “اسرائیل” از او حمایت نمی‌کند و خواهان پایان جنگ و آزادی اسرا هستند. قطر و مصر بر اجرای توافق اصرار دارند اما آمریکا با وجود فشار اولیه برای امضای توافق، همچنان از “اسرائیل” حمایت می‌کند و تلاش دارد با فشار بر حماس، امتیازات بیشتری برای نتانیاهو بگیرد.
با وجود مخالفت گسترده در “اسرائیل”، احتمال ازسرگیری جنگ کم است، اما رژیم صهیونیستی از ابزارهای دیگری مانند جلوگیری از ورود کمک‌های انسانی برای فشار بر حماس استفاده می‌کند. این اقدام مصداق مجازات جمعی و جنایت علیه بشریت است.
درحالی‌که مردم فلسطین با یک فاجعه انسانی روبه‌رو هستند، نتانیاهو نیز در بحران سیاسی داخلی به سر می‌برد. اختلافات او با مقامات امنیتی “اسرائیل” از جمله “رونین بار” رئیس شاباک بر سر موضوع اسرا شدت گرفته است. سرویس‌های امنیتی “اسرائیل” معتقدند که اکنون بهترین فرصت برای آزادی اسرا است، اما نتانیاهو با تداوم جنگ تلاش می‌کند از مسئولیت‌پذیری در قبال شکست‌هایش فرار کند.
در نهایت آمریکا نقش تعیین‌کننده‌ای در پایان این بحران دارد. آیا دولت ترامپ بر نتانیاهو فشار خواهد آورد تا از بن‌بست سیاسی خارج شود یا او همچنان موفق خواهد شد تا دولت جدید آمریکا را به بازی‌های سیاسی خود بکشاند؟
