دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا تقریبا 2 ماه پش طرح خود را برای کوچاندن بیش از 2 میلیون فلسطینی از غزه به کشورهای مجاور؛ به بهانه غیرممکن بودن زندگی در این منطقه پس از تخریب های گسترده صورت گرفته توسط رژیم صهیونیستی در آن ارائه داد و مدعی تبدیل این منطقه محاصره شده به «ریویرای خاورمیانه» شد که باعث شوک و تعجب اهالی منطقه و جهانیان شد و سوال هایی درباره قابلیت اجرای این طرح مطرح کرد.
با وجود اینکه سر و صداهایی که این طرح در عرصه منطقه ای و بین المللی به پا کرده بود، فروکش کرده است، اما پس لرزه های آن با از سر گیری جنگ رژیم صهیونیستی علیه این باریکه از تاریخ 18 مارس با شدت و حدت بیشتر و با حمایت آشکار آمریکا ادامه دارد. این رژیم برای توجیه حملات خود عنوان بزرگتری را برای خود انتخاب کرده است و آن اعمال فشار علیه جنبش حماس به منظور وادار کردن آن به ارائه امتیازات بیشتر در زمینه آزادی اسرای صهیونیست نزد این جنبش است.
طی هفته های گذشته، اظهارات متعددی از سوی ترامپ مطرح شد که به ظاهر نشانگر تصمیم وی برای نجات طرح انتخاب «وطن جایگزین» برای فلسطینیان ساکن غزه و تبدیل این منطقه به یک ملک آمریکایی برای طولانی مدت بود. تازه ترین اظهارات ترامپ روز سه شنبه گذشته بیان شد که غزه را «منطقه دارای املاک مهم و جالب» توصیف کرد و گفت: حضور «قدرت صلح طلبی» مانند آمریکا در آنجا که این منطقه را تحت سیطره و ملکیت خود درآورده، اتفاق خوبی خواهد بود.
اما به نظر می رسید که رئیس جمهور آمریکا قبل از آن، در ماه فوریه و سپس در ماه مارس از طرح خود برای اخراج فلسطینیان از غزه بدون وجود امکان بازگشت شان به این منطقه، یک گام عقب نشینی کرده است. وی مدعی شد که چنین طرحی را به این منطقه تحمیل نخواهد کرد؛ بلکه صرفا یک توصیه ارائه خواهد داد و هیچ کس از نوار غزه اخراج نخواهد شد. این در حالی است که وی زمانی مدعی بود که آمریکا نوار غزه را تحت سیطره خود درخواهد آورد و ساکنان این منطقه را به مصر و اردن منتقل خواهد کرد.
شاید ترامپ پس از مشاهده مخالفت مجموعه کشورهای عربی با این طرح کوچاندن ساکنان غزه که در اجلاس قاهره در تاریخ 4 مارس بیان شد و نیز تصویب طرح مصر برای بازسازی نوار غزه با هزینه 53 میلیارد دلاری به این نتیجه رسید. علاوه بر این، این طرح ترامپ با موجی از محکومیت های بین المللی مواجه شد که کشورها و هیئت های بین المللی از آن به عنوان اقدامی مغایر قوانین بین المللی یاد کردند.
لازم به ذکر است که مصر و اردن ـ دو کشور اصلی که به صورت مستقیم برای اجرای این طرح انتخاب وطن جایگزین مد نظر قرار گرفته بودند ـ به شدت و بارها با طرح آمریکا که حتی با مخالفت گسترده قدرت های غربی در داخل اتحادیه اروپا و خارج از آن و نیز از سوی سازمان ملل متحد مواجه شده بود، مخالفت کردند.
با وجود اینکه تا این لحظه هیچ گونه بیانیه رسمی مبنی بر عقب نشینی از این طرح صادر نشده است، اما برخی گزارش های رسانه ای منسوب به نزدیکان رئیس جمهور آمریکا حاکی از این است که وی از پروژه «ریویرای خاورمیانه» در غزه عقب نشینی کرده است و شاید موضع تعدیل شده وی در ماه مارس مبنی بر عدم اخراج هیچ کدام از ساکنان نوار غزه تحت تاثیر نظرات برخی اعضای دولتش مبنی بر غیر واقع بینانه بودن طرح انتخاب وطن جایگزین برای ساکنان غزه اتخاذ شده بود.
در مقابل، طرف صهیونیستی خیلی زود از این طرح استقبال کرد و آنرا فرصتی طلایی برای رها شدن از «معضل غزه» به ویژه در سایه حمایت تمام عیار دولت فعلی آمریکا دانست.
از نظر تحلیلگران، طرح ترامپ محکوم به شکست است و یا ـ دست کم ـ می توان گفت که با چالش های بزرگی مواجه است؛ هر چند که رژیم صهیونیستی با تشدید حملات خود در حال حاضر سعی دارد راهی برای اجرای آن از طریق ارتکاب جنایت های متعدد پیدا کند.
پیشنهاد شوکه کننده
در اوایل ماه فوریه گذشته، رئیس جمهور آمریکا وقتی در جریان دیدارش با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی در کاخ سفید پیشنهاد انتقال ساکنان غزه به مصر و اردن؛ به بهانه های «بشردوستانه» مبنی بر خارج کردن آنها از جهنم و رهنمون ساختن آنها به زندگی رفاه زده در جاهای دیگر را مطرح کرد، جهانیان و حتی بسیاری از اعضای دولت خودش را شگفت زده کرد.
این طرح ترامپ برای کوچاندن ساکنان غزه به بهانه بازسازی این منطقه و «تبدیل آن به تفرجگاه ساحلی تحت سیطره آمریکا» یادآور طرحی است که یک سال پیش جارد کوشنر داماد وی ارائه کرده بود.
کوشنر درباره منازعه فلسطینی ـ صهیونیستی گفته بود که این «یک جنگ ملکی» است و ترامپ هم ـ که در اصل یکی از ثروتمندان عرصه ساخت و سازهای ملکی است ـ بارها درباره نوار غزه گفته است که این منطقه در صورتی که تحت سلطه آمریکا درآید، «یک فرصت ملکی جالب» خواهد بود.
روزنامه نیویورک تایمز در همین راستا اعلام کرده بود که وقتی رئیس جمهور آمریکا طرحش را درباره غزه ارائه داد، مسئولان برجسته کاخ سفید و دولت را هم شگفت زده کرد.
ترامپ همچنین فشارهای زیادی علیه مصر و اردن اعمال کرد تا این طرح را قبول کنند و تقریبا مطمئن بود که آنها با ایده اسکان صدها هزار نفر از مهاجران غزه موافقت خواهند کرد، اما قاهره و امان تسلیم این فشارها نشدند؛ هر چند که با تهدید ضمنی تعلیق کمک های حیاتی چند میلیارد دلاری آمریکا هم مواجه شدند.
عوامل شکست
تحلیلگران معتقدند که طرح ترامپ برای کوچاندن ساکنان غزه و سیطره بر آن تاکنون شکست خورده است و یا در آستانه شکست خوردن است؛ چرا که اصولا به دلایل متعدد؛ که مهمترین شان وجود «دیوار مخالفت» کشورهای عربی بود که مصر و اردن هم به تنهایی آنرا اعلام کردند و کشورهای عربی به صورت دسته جمعی در جریان نشست قاهره بر آن تاکید کردند، طرحی به دور از واقع بینی و غیر قابل اجرا بود.
بدون همکاری کشورهای عربی امکان اجرای این طرح وجود ندارد و این در حالی است که این کشورها کوچاندن فلسطینیان به خاک خود را تهدید امنیت ملی برای خود می دانند و علاوه بر این، چنین طرحی به قیمت حذف مساله فلسطین تمام خواهد شد.
از نظر تحلیلگران، عامل مهم دیگر، مخالفت فلسطینیان ساکن غزه با مهاجرت از این منطقه و پایداری آنها در سرزمین خودشان است که با احداث چادرهای فرسوده در شهرها و روستاهای خودشان با وجود جنایت های متعددی که علیه آنها صورت می گیرد و بخش بزرگی از نوار غزه در جریان جنگ تخریب شده است، این موضع خود را به صراحت بیان کرده اند.
در همین راستا، «ایاد القرا» نویسنده و تحلیلگر مسائل سیاسی در گفتگو با خبرگزاری الجزیره اعلام کرد که آنچه رئیس جمهور آمریکا درباره غزه مطرح می کند، پروژه نیست و تاکنون هیچ گونه اقدامات عملی در راستای اجرای این طرح اتخاذ نشده است و تمامی مسائلی که درباره میزبانی برخی کشوها از مهاجران فلسطینی گفته می شود، اظهارات بی پایه و اساس است.
این تحلیلگر فلسطینی خاطر نشان کرد که هیچ طرح آمریکایی واضحی برای به نتیجه رساندن این مساله وجود ندارد و این طرح به نوعی شبیه همان اسکله سیاری است که دولت جو بایدن به بهانه ارسال کمک های بشردوستانه در غزه ایجاد کرده بود و شاید تلاش های کنونی هم ادامه همان تجربه شکست خورده باشد.
قرا تصریح کرد که طرف های فلسطینی و عربی مخالف این طرح هستند و فلسطینی ها موضع سفت و سختی در قبال آن دارند. علاوه بر این، مصر نیز موضع سرسختانه ای اتخاذ کرده و قاهره اقدامات عملی برای جلوگیری از کوچاندن ساکنان غزه به خاک این کشور اتخاذ کرد که از جمله آنها می توان به پافشاری بر بستن گذرگاه رفح در صورت مداخله طرف صهیونیستی در این مساله و عدم پذیرش تحمیل راه حل هایی است که با اعمال حاکمیت طرف فلسطینی مغایرت داشته باشد.
وی افزود: طرح کشورهای عربی برای بازسازی غزه به نوعی بر روی تمایل واشنگتن به ادامه اقدامات مرتبط با اجرای طرح کوچاندن ساکنان غزه تاثیر گذاشته است.
قرا همچنین تاکید کرد که دیدگاه آمریکا درباره ریویرای خاورمیانه غیرمنطقی و غیرقابل اجراست و نشان می دهد که رئیس جمهور آمریکا و دولت وی وضعیت واقعی غزه را درک نمی کنند که شاید ناشی از شانتاژهای رژیم صهیونیستی و یا نحوه تفکر ترامپ باشد که همچنان تفکر تجاری دارد.
خروج محدود
این تحلیلگر فلسطینی خاطر نشان کرد که حتی اگر ساکنان غزه تصمیم به خروج از غزه بگیرند، این خروج محدود و ناشی از تصمیمات شخصی مرتبط با منافع شخصی مثل سفر یا تحصیل یا کار و یا درمان خواهد بود و نه ترک نوار غزه. وی افزود: رژیم صهیونیستی از این وضعیت برای اجرای طرح های خود در زمینه کوچاندن ساکنان غزه مانند آنچه در حال حاضر در رفح روی می دهد، استفاده می کند.
از سوی دیگر، مصطفی ابراهیم تحلیلگر مسائل سیاسی و نویسنده و کارشناس مسائل صهیونیستی اعلام کرد که پروژه آمریکا درباره غزه به صورت کامل شکست نخورده است، اما با چالش بزرگی مواجه شده است.
وی در گفتگو با خبرگزاری الجزیره خاطر نشان کرد که نمی توان با قاطعیت شکست این پروژه را اعلام کرد؛ چرا که رژیم صهیونیستی به صورت بی وقفه سعی در تحقق این هدف را دارد، اما در مقابل، طرف فلسطینی هم بر پایداری و مقابله با این طرح که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و بنیامین نتانیاهو سعی دارند حمایت طرف های دیگر از آنرا جلب کنند.
وی افزود: برای مقابله با اجرای این طرح، باید موضع یکپارچه ای از سوی طرف فلسطینی اتخاذ شود و موضع قویتری هم از سوی طرف های عربی؛ به ویژه از طریق اعمال فشار علیه آمریکا اتخاذ شود.
این تحلیلگر فلسطینی تاکید کرد که با وجود اینکه موضع اتخاذ شده در قبال طرح کوچاندن ساکنان غزه تاکنون مثبت بوده است، اما برخی نگرانی ها وجود دارد که برخی کشورهای عربی در این زمینه سهل انگاری کنند و مواضع سرسختانه تری اتخاذ نکنند.
حسن خریشه نایب رئیس پارلمان فلسطین هم قبلا در گفتگو با الجزیره گفته بود که ملت فلسطین پس از اجرای توافق آتش بس (که رژیم صهیونیستی آنرا نقض کرد) پیام واضحی ارسال کردند؛ مبنی بر اینکه در سرزمین خود مانده اند و فلسطینی ها با حمایت کشورهای عربی این طرح را به شکست خواهند کشاند.
در همین راستا، مصر امروز چهارشنبه بر مخالفت خود با طرح های کوچاندن فلسطینی ها از سرزمین خود چه به صورت دائمی و چه موقتی تاکید کرد.
این در حالی است که سازمان ملل متحد اعلام کرده است که از زمان از سر گیری حملات رژیم صهیونیستی علیه نوار غزه در تاریخ 18 مارس، 400 هزار فلسطینی در داخل این منطقه آواره شده اند.
