مرکز عربی پژوهش ها و مطالعات سیاسی در پژوهشیتحت عنوان “سیاست های احتمالی دولت ترامپ در قبال نزاع فلسطینی ـ اسرائیلی”آورده است: با وجود آنکه پیش بینی درباره سیاستهای دولت ترامپ دشوار است اما روشن است کهمواضع آمریکا در قبال منازعه فلسطینی ـ اسرائیلی با تغییرات زیادی مواجه شده استکه این امر پیامدهای بزرگی را برای آمریکا در سطح ملی و بین المللی به همراه خواهدداشت.
متن کامل این مقاله به شرح زیر است:
همزمان با برعهده گرفتن رسمی امور آمریکااز سوی دونالد ترامپ، رئیس جمهور جدید آمریکا، جهانیان به دنبال رصد رویکرد سیاستخارجه او هستند به ویژه اینکه او هنوز رویکرد سیاست خارجه ی منسجمی را ارائه نکرد،علاوه بر آن مواضعی که او تا به امروز بیان کرده است، پر از ابهام و تضادهایی استکه در این میان منازعه فلسطینی ـاسرائیلی هم از این مساله مستثنی نبوده است. پیشاز این نیز ترامپ مواضعی را بیان و چندین بار هم مواضع متضاد با مواضع قبلی رامطرح کرد؛ او هم چنین خود را بیش از همه، فردی دارای صلاحیت و شایستگی در تحقق”صلح” میان فلسطینی ها و اسرائیلی ها می داند و اینکه او می تواند بینطرفین درگیر فلسطینی و اسرائیلی “بی طرف” باشد، اما در مقابل به اینمساله اشاره می کند که اسرائیل خواهان صلح نیست. و بعد از آن نیزکاملا بر جناح راستگرایاناسرائیلی متمرکز شده و قول داد تا سفارت آمریکا را از تل آویو به بیت المقدس منتقلکند؛ اما او مجددا تأکید می کند که در راستای تحقق “صلح” میان فلسطینیها و اسرائیلی ها قدم برخواهد داشت و در این راستا جارید کوشنر، دامادش را بهعنوان “ناظر بر روند صلح در خاورمیانه” انتخاب کرد.
در این چند صفحه نگارنده می کوشد تا بهبیان بایدهای سیاست های دولت ترامپدر قبال نزاع فلسطینی – اسرائیلی به واسطه چهار مساله روابط با اسرائیل، موضعاحتمالی در قبال مذاکرات سیاسی با فلسطینی ها، انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدسو شهرک سازی بپردازد.
اولا: روابط با اسرائیل
اطلاعاتی در قبال وجود روابطی ویژه ومتمایز بین ترامپ و اسرائیل وجود ندارد و این چیزی است که در جریان رقابت هایانتخابات ریاست جمهوری مشخص بود؛ ونهایت چیزی که توانست از یهودیان آمریکا به دستآورد، تقدیرنامه هایی بود که از سازمان های صهیونیستی همچون صندوق پول یهود به دستآورد که جایزه” درخت زندگی” را در سال 1983 به وی اعطا کرد؛ جایزه ای کهبنابر قدردانی از افراد به خاطر “ارائه خدمات به جامعه و تعهداتشان در موضوعدوستی آمریکا –اسرائیل”، تقدیم می شود.
وی هم چنین در سال 2004 در جشن “روزاسرائیل” در نیویورک شرکت کرد و در اوایل سال 2015 از یک سازمان صهیونیستیآمریکایی محافظه کار تقدیرنامه دریافت کرد. همچنین می توان در اینجا به این مسالهاشاره کرد که روابط ویژه ای بین ترامپ و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر فعلی اسرائیلوجود دارد؛ به گونه ای که ترامپ برای تشویق اسرائیلی ها به حمایت از رقابت هایانتخاباتی نتانیاهو در سال 2013، یک فیلم ویدئویی ویژه را ضبط کرد.(1)
اما روابط ویژه ترامب و برخی تقدیرنامههایی که او از سازمان های یهودی، آمریکایی و اسراییلی دریافت کرده بیانگر مواضعسیاسی روشن او در قبال حمایت از اسرائیل و سیاست های آن نیست که این امر تردیدهایی را درباره او بین یهودیان جمهوریخواه و یهودیان آمریکایی به ویژه در جریانرقابت های انتخابات ریاست جمهوری ایجاد کرده است؛ رقابت هایی که او در آن بارهااعلام کرده است که “اسرائیل را دوست دارد”(2).
او در یکی از مناظره های انتخاباتیجمهوریخواهان در فوریه 2015 بیان کرد که می خواهد “در مذاکرات صلحمیان فلسطینی ها و اسرائیلی ها مردی بی طرف(3) باشد. و در دسامبر 2015یک بار دیگر خشم یهودیان آمریکایی را برانگیخت. زمانی که گفت: تحقق صلح به این امربستگی دارد که آیا اسرائیل می خواهد به یک توافق برسد یا خیر و یا اینکه آیااسرائیل آماده است بعضی چیزها را قربانی کند یا خیر(4).
و به این ترتیب شک و تردیدهای یهودیانآمریکا نسبت به ترامپ زمانیکه در همان ماه (دسامبر) اعلام کرد که قدس را به عنوانپایتخت ابدی اسرائیل می داند، افزایش یافت.
مواضع ترامپ در قبال اسرائیل از مارس 2016با تغییرات زیادی مواجه شد؛ به ویژه اینکه او در سخنرانی اش در کنفرانس سالیانه سازمانروابط آمریکا و اسرائیل “ایبک” در واشنگتن اعلام کرد “در روزی کهبه عنوان رئیس جمهور آمریکا انتخاب خواهم شد، رفتار با اسرائیلی ها به عنوانشهروندان درجه دو نیز پایان خواهد یافت.” وی هم چنین قول داد تا سفارت آمریکارا از تل آویو به بیت المقدس پایتخت ابدی ملت یهود منتقل کند.”
ترامپ هم چنین گفته بود که در صورت انتخابشبه عنوان رئیس جمهور با نتانیاهو درباره تلاش برای تحقق صلح و ثبات در اسرائیل وکل منطقه گفت وگو خواهد کرد.
ازآن زمان، ترامپ مستقیما مواضعی را در قبال راستگرایان تندروی اسرائیلی در پیش گرفتو در مواضع و اظهارنظرهای حمایتی اش در قبال اسرائیل و توسعه شهرک سازی ها و حتیدردوره بعد از انتخابش به عنوان رئیس جمهور، ثابت قدم شد و تأکید کرد که او به قولو قرارهایش در قبال انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس متعهد است.
او هم چنین با سنت های متعارف آمریکامخالفت کرد. او در دسامبر 2016 تصمیم دولت باراک اوباما ، رئیس جمهور قبلی آمریکارا در خصوص خودداری از استفاده از حق وتو در قبال قطعنامه شماره 2334 شورای امنیتسازمان ملل، محکوم کرد. قطعنامه ای که توسعه شهرک سازی های اسرائیل در کرانهباختری و بیت المقدس شرقی را محکوم کرد و اراضی اشغالی بعد از چهارم ژوئن 1967، رابه عنوان اراضی اشغالی برشمرد وهمه شهرک سازی های انجام شده را نیز نامشروع خواند.
ترامپ برای اینکه تأکید کند به وعده هایشدر قبال اسرائیل پایبند است، دو روز بعد از انتصابش به عنوان رئیس جمهور آمریکاتلفنی با نتانیاهو صحبت و بر پایبندی اش بر روابط مستحکم با اسرائیل و التزام بیسابقه به امنیت آن، تأکید کرد و او (نتانیاهو) را برای اوایل فوریه به کاخ سفیددعوت کرد(7).
دوم: موضع احتمالی در قبال مذاکرات سیاسی
شاید بیشتر مسایل مبهم در رویکرد ترامپ در قبال منازعهفلسطینی –اسرائیلی در مواضع احتمالی دولت او در قبال روند مذاکرات و آنچه که بایدانجام دهد، نهفته باشد؛ چرا که اظهارنظرهای او و اطرافیان محدودش بر این موضوعموجب تناقض گویی می شود.
از یک سو دولت ترامپ معتقد است که صلح بیناسرائیلی ها و فلسطینی ها تنها از طریق مذکرات مستقیم میان طرفین محقق می شود (کهاین امر با مواضع راستگرایان اسرائیلی که به دنبال تنها گذاشتن فلسطینیها و انجاممذاکرات با آنها بر اساس قدرت دوجانبه هستند، مطابقت دارد) که این امر به معنای دورکردن نقش سایر نهادها از جمله سازمان ملل و قطعنامه های مشروع بین المللی است واینکه نقش آمریکا عملا و “به طور مستحکم با اسرائیل به تحقق پیشرفت منحصرخواهد شد.(8)”
اما از سوی دیگر، ترامپ بعد از موفقیتش درانتخابات در گفت وگو با روزنامه نیویورک تایمز اعلام کرد که او قصد دارد “کسیباشد که صلح را میان اسرائیلی ها و فلسطینی ها محقق می کند(9).
برخی از مسوولان عالیرتبه دولت وی همانند رکستیلرسون، وزیر امور خارجه، جیمز متیوس، وزیر دفاع و نیکی هالی، سفیر ونمایندهآمریکا در سازمان ملل تأیید می کنند که توافق صلح میان فلسطینی ها و اسرائیلی هابه تشکیل دولت فلسطینی منجر میشود(10). و برایتحقق این امر ترامپ بر این باور است که کوشنر داماد او مناسبترین شخص برای تحققاین هدف است و این در حالی است که کوشنر از هیچ تجربه دیپلماتیکی برخوردار نیست؛علاوه بر اینکه در بی طرفی او جای شک بسیاریوجود دارد؛ چرا که او متعلق به یک خانواده مذهبی یهودی است که به حمایت از اسرائیلوشهرک سازی های یهودی در کرانه باختری و بیت المقدس شرقی اشغالی شهرت دارد.
همچنان که دیوید فریدمن که از سوی ترامپ بهعنوان سفیر آمریکا در اسرائیل تعیین شده، به حمایت مطلق از اسرائیل و شهرک سازی درکرانه باختری و قدس شرقی شهرت دارد و او صراحتا از “حق” اسرائیل در الحاقکرانه باختری و قدس شرقی به اسرائیل (11) سخن به میان می آورد. برخی ازکارشناسان آمریکایی معتقدند که با توجه به تمرکز بر مساله مبارزه با داعش و تعاملبا ایران(12) حداقل در ماه های اولیه (تشکیل دولت ترامپ)، از سرگیریمجدد مذاکرات صلح میان طرفین فلسطینی و اسرائیلی، جزو اولویت ها (ی دولت آمریکا) نخواهدبود.
سوم: انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس
ترامپ یک روز قبل از مراسم تحلیف تأکید کردکه به تعهداتش در قبال انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس شرقی عمل خواهد کرد؛ امابعد از هشدارهای مسوولان آمریکایی، متحدان، کشورهای اروپایی ها و عربی مبنی براینکه این گونه اقدامات موجب بحرانی شدن اوضاع فلسطین اشغالی و منطقه به شکل کاملخواهد شد و بر منافع و امنیت ملی آمریکا تأثیر خواهد گذاشت، به نظر می رسد دولتترامپ باید صبر کند وآنطور که سخنگوی کاخ سفید گفته است “دولت (ترامپ) درمراحل اولیه بررسی این موضوع قرار دارد(13). هم چنین نشانه ها حاکی ازآن است که اسرائیل خود اکنون تمایلی به پرداخته شدن به این موضوع ندارد؛ چرا کهآمادگی بروز خشونت های احتمالی بر اثر انجام این اقدام را ندارد و ترجیح می دهد تابر مهار ایران(14) تمرکز شود.
بنا بر اعلام منابع اسرائیلی، نتانیاهو سعینکرده است تا در جریان تماس تلفنی برقرار شده میان او و ترامپ به مساله تعهد(آمریکا) به انتقال سفارتخانه اش و حتی تعیین یک جدول زمانبندی شده برای تحقق اینامر، بپردازد(15).
با این وجود، به نظر می رسد که دولت ترامپدر موضوع انتقال سفارتخانه جدی است؛ اگر چه برای کاهش تأثیر این تصمیم گام های تدریجی برمی دارد، البته مساله انتقالسفارت آمریکا به بیت المقدس عملا تا پیش از اوایل ژوئیه آینده امکان پذیر نیست؛چرا که اوباما در دسامبر 2016 ، (قانون) تعویق معمول از سال 1995 را برای اینانتقال به مدت شش ماه امضا کرده بود. در راستای گزینه های مطرح در مرحله اولیهانتقال، سفیر باید در بیت المقدس زندگی کند، در حالی که در سفارت آمریکا در تلآویو فعالیت دارد و یا اینکه سفیر باید درهتل و یا دفتر مشخصی در کنسولگری آمریکادر بیت المقدس فعالیت کند بدون اینکه عملا سفارتخانه منتقل شود. با این وجود اصلانمی توان درباره تصمیم نهایی ترامپ در این باره پیش بینی داشت.
چهارم: شهرک سازی
با وجود آنکه هنوز موضع گیری مشخصی از سوی دولتترامپ در قبال شهرک سازی های اسرائیل در کرانه باختری و بیت المقدس شرقی وجودندارد و این اقدام (اسرائیلی ها) ـ بر اساس موضع گیری رسمی آمریکایی ها ـ نامشروعبه شمار می رود، مشخصه های اولیه حاکی از آن است که این موضوع هرگز آنطور که دردولت اوباما بود، نقطه بحران بین آمریکا و اسرائیل نخواهد بود.
از سوی دیگر ترامپ قطعنامه شماره 2334 شورایامنیت سازمان ملل را محکوم کرد و کوشنر داماد او و دیوید فریدمن، سفیر پیشنهادیبرای اسرائیل نیز از حامیان شهرک سازی هستند. در راستای اطمینان اسرائیل از دولتترامپ، شهردار بیت المقدس از پیشبرد در پروژه ساخت 550 واحد مسکونی جدید در بیتالمقدس شرقی در روز تحلیف ترامپ به عنوان رئیس جمهور خبر داد. این در حالی است کهاین پروژه به درخواست دولت اسرائیل تا پایان دوره ریاست جمهوری باراک اوباما به تأخیر افتاده بود.
بنابر اعلام مئیر ترجمان، معاون شهردار بیتالمقدس، بعد از روی کار آمدن ترامپ قوانین بازی تغییر کرد(16). هم چنین امروزاحزاب راستگرا در ائتلاف حاکم در اسرائیل مثل حزب خانه یهودی به رهبری نفتالیبینیت برای پیوستن شهرک معالیه أدومیم در شمال شرق بیت المقدس به اسرائیل فشاروارد می کند؛ مساله ای که احتمال تشکیل دولت فلسطینی یکپارچه را به پایان خواهدرساند؛ چرا که این شهرک ها شمال و جنوب کرانه باختری را به هم وصل می کنند. روشن است که دولت ترامپ صرف نظر از مواضع رسمیبر سر توسعه شهرک سازی تسامح به خرج خواهد داد و هرگز نظارتی بر آن نخواهد داشت. جنبش اسرائیلی “اکنون صلح” که ازسالها پیش مأموریتش تنها انتقاد از شهرک سازی، نظارت بر آن و ارائه گزارش دربارهآن بود، متحدی را در داخل دولت ترامپ نخواهد یافت.
نتانیاهو در سخنانی درباره کنفرانس صلح درخاورمیانه که 15 ژانویه 2017 در پاریس برگزار و از سوی دولتش نیز تحریم شد، گفت که”این کنفرانس مربوط به دوره قبل است و جهان به زودی شاهد دوره جدیدی خواهدبود.”
خلاصه:
با وجود آنکه پیش بینی درباره سیاستهای دولتترامپ دشوار است؛ اما واضح و روشن است که مواضع آمریکا در قبال منازعه فلسطینی ـ اسرائیلیدرباره موضوعاتی همچون شهرک سازی، انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس و برگزاریمذاکرات سیاسی با تغییرات زیادی مواجه شده است که این امر پیامدهای بزرگی برایآینده درگیری های فلسطینی ـ اسرائیلی، روابط کشورهای عربی و آمریکا و در سطح بینالمللی و ملی خواهد داشت؛ چرا که موجب شد تا مساله فلسطین یک بار دیگر به کانونتوجهات برگردد که نمونه آن را می توان در صدور چند قطعنامه بین المللی از سوییونسکو وشورای امنیت سازمان ملل دید.
کشورهای عربی نیز با نادیده گرفتن مواضع حمایتیآمریکا از راستگرایان تندروی اسرائیلی در قبال بیت المقدس و شهرک سازی ها، اشتباهبزرگی را مرتکب می شوند؛ چرا که یک بار دیگر مساله فلسطین را به منظور بهره برداریایران رها می کنند؛ به این خاطر روابط ایران و آمریکا در دوره ترامپ، ایران را بهدنبال ابزارهایی برای این نزاع (با آمریکا) می کشاند.
انتهای پیام
