«راهپیمایی بازگشت» که به دعوت حماس انجام شده، ابتکاری نو ازمقاومت فلسطین است که دستاوردهای معناداری را به ارمغان آورده است.
فلسطین در دوجمعه متوالی (10 و 17 فروردین‌ماه) شاهد برگزاری راهپیمایی بزرگ در مرزهای نوارغزه با سرزمین‌های اشغالی بود. «راهپیمایی بازگشت» که به دعوت حماس انجام شده استروشی جدید و ابتکاری نو از مقاومت فلسطین است که هزاران نفر با راهپیمایی به سویمرزهای اشغالی در روزهای اخیر، باری دیگر نگاه‌ها را به فلسطین جلب کرد.
با وجوداینکه این راهپیمایی کاملاً مسالمت‌آمیز بود نظامیان رژیم صهیونیستی تا جمعه 17فروردین با گلوله و بمب دودزا حدود 32 فلسطینی را شهید و بیش از 3000 نفر را مجروحکردند که با توجه به تداوم اعتراضات آمار شهدا رو به افزایش است. واکنش سرکوب‌‌گرانهو خونین رژیم صهیونیستی به این راهپیمایی باعث شد تا مسئله‌ی فلسطین طی روزهایاخیر، دوباره در میان خبرهای مهم رسانه‌ها دیده شود و فشار افکار عمومی بر اینرژیم افزایش یابد. در این یادداشت به بررسی پیامدها و دستاوردهای این راهپیماییخواهیم پرداخت.
1-چرایی بزرگداشت «روز زمین» در قالب «راهپیمایی بازگشت» دروضعیت کنونی منطقه
1-1- روز زمین
منشأ شکل‌گیریروز زمین به سال 1976 بر می‌گردد. علت اصلی بروز حوادث روز زمین این بود که مقاماتصهیونیستی در تاریخ 29 مارس 1976 به مصادره زمین‌های چند روستای عرب نشین الجلیل میانی از جملهعرابه، سخنین، دیرحنا، عرب السواعه و غزه، جهت احداث شهرک‌های یهودی‌نشین درچارچوب طرح یهودی کردن الجلیل و تخلیه آن از ساکنان عرب که نیمی از مجموع ساکنینرا تشکیل می‌دهند، بود.
اعتراضفلسطینی‌ها به اقدام غاصبانه رژیم صهیونیستی در فلسطین اشغالی به درگیری‌های شدیدیبین آن‌ها و نظامیان صهیونیستی در 30 مارس انجامید که در آن 6 فلسطینی به ضربگلوله اشغالگران به شهادت رسیدند و هزاران نفر دیگر زخمی شدند.[1] از آن زمان «روززمین» به عنوان نمادی از مقاومت ملی فلسطینیان در برابر زمین‌هایی که منجر بهدرگیری بین رژیم صهیونیستی و فلسطین بوده، یاد می‌شود؛ اما امسال شرایط خاص مسئلهفلسطین و تحولات رخ داده حول مسجدالاقصی موجب شد روز زمین متفاوت‌تر و پرشورتربرگزار شود.
2-1-مبارزه با «معامله قرن»
چرایی چنین ابتکارحماس برای برگزاری روز زمین در قالب «راهپیمایی بازگشت» به شرایط خاص کنونی مسئلهفلسطین بر می‌گردد. تلاش مقامات رژیم صهیونیستی، لابی صهیونیستی و تیم یهودیکابینه ترامپ[2] شامل کوشنر داماد وی برای تحقق آنچه «معامله قرن» می‌نامند وهمراهی سعودی‌ها و مصر با این خیانت بزرگ را می‌توان یکی از عوامل اصلی طرحراهپیمایی بزرگ از سوی حماس و جریان‌های مقاومت برای سال 2018 دانست.
«معامله قرن» اصطلاحی است که در ماه‌های گذشته از سوی ترامپ،مسئولین تل‌آویو و حتی جریان‌های مقاومت فلسطین (علیه آن) بسیار تکرار می‌شود. منظوراز «معامله قرن» پایان بخشیدن به مسئله فلسطین و عادی‌سازی روابط میان اعراب ورژیم صهیونیستی است. این مسئله هیچ طرح یا ایده‌ای مشخص و علنی شده‌ای ندارد و بهنظر می‌رسد تنها هدفی است که برای مقدمه سازی آن سازشگران عربی چون بن سلمان بسیارعجله دارند. ابتکار حماس برای مقابله با خطر «معامله قرن» و «عادی‌سازی روابطاعراب با رژیم صهیونیستی» بسیار کارساز بوده است به‌گونه‌ای که فضایی بسیار شدیدعلیه صهیونیست‌ها در داخل فلسطین و جهان اسلام و حتی اروپا و آمریکا ایجاد شده وباری دیگر فلسطین را به رأس مسئله رسانه‌های جهان اسلام بازگردانده است.
دو روز پس ازراهپیمایی جمعه نخست، بن سلمان در مصاحبه‌ای با روزنامه آتلانتیک در سخنانی بی‌سابقهضمن آنکه رژیم صهیونیستی و «سرزمین اسرائیل» را به رسمیت شناخت، ادبیاتی جدید وجدی‌تری علیه حماس را آغاز کرد. بن سلمان در پاسخ به سوالات نشریه آتلانتیک گفت:«معتقدم که فلسطینیان و اسرائیلی‌ها حق داشتن سرزمین خود را دارند؛ اما باید یکتوافق صلح داشته باشیم تا ضمن ارائه ثبات برای همگان، روابط نیز عادی‌سازی شود… ماهیچ مشکل دیگری با هیچ کسی (اسرائیلی‌ها) نداریم ما مشکلی با یهود نداریم…این مثلثشر یعنی ایران، اخوان المسلمین (حماس) و گروه‌های تروریستی می‌کوشند این اندیشه راترویج کنند که وظیفه ما مسلمانان تأسیس دوباره خلافت بر اساس برداشت ویژه آن‌هاست.[3]»
در حالی کهصهیونیست‌ها از آغاز دوران و روش مبارزه جدید از سوی مقاومت سخن می‌گویند، گویا آلسعود و بن سلمان و مصر به نمایندگی از سازش گران مرحله جدیدی از فشار بر حماس وفلسطین را به‌منظور تسلیم در مقابل ترامپ و «معامله قرن» و توقف راهپیمایی بازگشترا آغاز نموده‌اند. مصر و سعودی با پیشنهادات و تهدیداتی از حماس خواسته اند که «راهپیماییبازگشت» در جمعه های آتی ادامه نیابد.[4]
پاسخ رهبری به نامه دی‌ماه سال گذشته اسماعیل هنیه رهبر حماس وتاکید ایشان بر خیانت برخی از سران کشورهای عربی و وضعیت خاص و دشوار مجاهدین نوارغزهاهمیت اقدامات سعودی را عیان می‌نماید.[5] اما باید تاکید کرد به فضل و وعده حقالهی حماس و دیگر جریان‌های مقاومت با پشتیبانی دوستداران مسجدالاقصی و استفاده ازابزار و روش‌های جدید برای تقابل با صهیونیست‌ها؛ توان مقابله و عبور از وضعیتکنونی را دارند.
2-دستاوردهای راهپیمایی بازگشت
1-2-به چالش کشیدن محاصره غزه و رهایی از وضعیت انفجاری این باریکه
یکی دیگر ازاهداف و دستاوردهای برگزاری مراسم روز زمین در قالب راهپیمایی بازگشت، به چالشکشیدن و کم‌رنگ کردن محاصره نوارغزه است. با فاجعه آمیز شدن وضعیت انسانی و معیشتینوارغزه در ماه‌های اخیر رژیم صهیونیستی فشارهای زیادی را علیه حماس از راه‌هایمختلف از جمله کاهش صادرات انرژی، فشارهای اقتصادی با همراهی تشکیلات خودگردان،بسته نگه‌داشتن گذرگاه رفح توسط مصر و … وارد کرده تا مقاومت فلسطین را مجبور بهامتیازدهی در قبال کاهش محاصره نوارغزه نماید.
اما حماسبارها سعی کرده از طریق راه‌های گوناگون مانند واگذاری مدیریت غزه به دولت آشتیملی[6]، امضای توافق با دحلان و مصر[7] و … فشارهای موجود بر غزه را بدونامتیازدهی خاص به رژیم صهیونیستی کم نماید. «راهپیمایی بازگشت» یکی دیگر از فرصت‌هایپیش روی حماس برای کنترل فشارها علیه نوارغزه است. بسیاری از صهیونیست‌ها معتقدندتشدید وضعیت انفجاری غزه به ضرر رژیم صهیونیستی خواهد بود. تداوم راهپیمایی اینابتکار و فرصت را به حماس می‌دهد که در موضوع محاصره غزه در موضع ضعف نباشد وصهیونیست‌ها را مجبور به تغییر رویه نماید.
2-2-چالش امنیتی رژیم صهیونیستی در کنترل مرزهای نوارغزه
رژیمصهیونیستی همواره از دو جبهه شمال و جنوب خود با چالش کنترل امنیت مرزهای جعلی‌اشروبرو بوده است. مرزهای نوارغزه به دلیل نزدیکی آن به شهرک‌های گوناگون، وجود تونل‌هایفراوان و تجربه جنگ‌های سه‌گانه به کابوسی برای صهیونیست‌ها و ساکنین سرزمین‌هایاشغالی تبدیل شده است. در ماه‌های اخیر صهیونیست‌ها اقدامات گوناگونی در عرصه‌هاینظامی و فناوری به منظور تخریب و شناسایی تونل‌های حماس انجام داده‌اند. در بامدادروز 9 آبان، رژیم صهیونیستی یکی از تونل‌های جهاد اسلامی فلسطین را بمباران کرد.در این جنایت 7 تن از اعضای جهاد اسلامی در سرایاالقدس و 2 تن از اعضای حماس درگردان‌های القسام به شهادت رسیدند و نزدیک به 15 تن دیگر زخمی شدند. چرایی بالابودن آمار شهدا لحظاتی پس از حمله جنگنده‌های رژیم صهیونیستی در سخنان اشرف القدرهسخنگوی وزارت بهداشت فلسطین در نوار غزه مشخص شد. اشرف القدره اعلام کرد افرادداخل تونل بر اثر استنشاق گاز سمی به شهادت رسیده یا زخمی شده‌اند؛ وی افزود رژیمصهیونیستی یک منطقه انباشته از باروت و گاز سمی را هدف قرار داد و به همین دلیل،تعداد شهدا و مجروحان افزایش یافته است. مدیر بیمارستان شهدای الاقصی هم در ادعاییکه بسیار حائز اهمیت بود اما به آن توجه نشد، گفت: «هنوز نوع گاز سمی استفاده شدهدر حمله به تونل غزه مشخص نشده و این اولین بار است که ارتش صهیونیستی از چنینگازی استفاده می‌کند.[8]» انتخاب بمباران یک تونل در نزدیکی یک پاسگاه نظامی درسرزمین‌های اشغالی و استفاده از بمب‌های سمی برای نخستین بار به منظور تخریب تونل‌هایمقاومت، همگی نشان می‌دهد که چالش رژیم صهیونیستی برای مهار گسترش تونل‌ها بسیارافزایش یافته است.
حال راهپیماییبازگشت، چالشی جدید و ابزاری غیر منتظره علیه سیاست‌های امنیتی صهیونیست‌هاست.نوارغزه با این ابتکار این پیغام را به صهیونیست‌ها مخابره نموده است که چالشامنیتی صهیونیست‌ها حتی با گسترده شدن توان پدافند موشکی گنبد آهنین و تخریب تونل‌هایمقاومت همچنان پابرجاست و گزینه‌های گوناگونی برای به چالش کشیدن امنیت مرزهایسرزمین‌های اشغالی وجود خواهد داشت.
اسماعیل هنیهرئیس دفتر سیاسی حماس در مراسم تشییع پیکر یکی از شهدای جمعه دوم راهپیمایی بازگشتتاکید کرد: «راهپیمایی بازگشت بزرگ نبردی در عرصه هوشیاری، حقیقت و تأکیدی بر اصولملت فلسطین و در صدر آن‌ها حق بازگشت به کل سرزمین فلسطین است. راهپیمایی‌هایبازگشت نظریه امنیتی صهیونیست‌ها در مرزهای غزه را دچار فروپاشی کرد.[9]»
3-2-مبارزه مدنی؛ راهی جدید برای مبارزه با رژیم صهیونیستی
یکی از نتایجراهپیمایی بازگشت در روز جمعه که از سوی حماس و رسانه‌های مقاومت فلسطین برنامه‌ریزی‌شدهبود، بروز اهمیت و تأثیرگذاری مبارزه‌های مدنی و اجتماعی بدون هیچ‌گونه استفاده ازابراز و سلاح‌های سرد و گرم و ترس صهیونیست‌ها از این مسئله بود. راهپیمایی بازگشتاین مسئله را ثابت کرد که حماس و دیگر جریان‌های مقاومت باید بیش از گذشته به روش‌هایمبارزاتی غیرمسلحانه و مدنی در کنار مبارزه مسلحانه توجه داشته باشند. امری که درپیشگیری از تحقق سازش و عادی‌سازی روابط اعراب و رژیم صهیونیستی بسیار مهم و حیاتیاست.
این روشمبارزه مدنی، می‌تواند ابزاری برای زنده نگه داشتن حق بازگشت آوارگان مورد استفادهقرار گیرد. یوسی بیلین معاون وزیرخارجه سابق رژیم صهیونیستی و یکی از شخصیت‌هایمشهور در طراحی سازش اسلو در یادداشتی روزنامه عبری زبان اسرائیل الیوم با ذکرپیامدهای روزهای اخیر نوارغزه نوشت فیصل الحسینی از رهبران فلسطینی سال 1995 بهصهیونیست‌ها ابلاغ کرد که «روزی خواهید دید که هزاران فلسطینی روانه نوار مرزی بینباریکه غزه و اسرائیل شده و بدون سلاح وارد اراضی اشغالی شده و با ارتش پیشتازصهیونیستی مبارزه خواهند کرد و در این حال، جامعه جهانی سکوت خواهد کرد اما باافزایش شمار شهدا، آزادگان جهان مداخله کرده و دیگر ساکت نخواهند بود و اسرائیلدیگر کسی را در کنار خود نخواهد دید.»
این دیپلماتصهیونیستی همچنین تاکید کرد تظاهرات‌های بازگشت سلاح مخفی فلسطینیان است که ما ازآن وحشت داریم، زیرا صدها نفر از آن‌ها در این تظاهرات جان خود را خواهند داد تاجهانیان را وادار به مداخله کنند و امروز پس از گذشت 25 سال، پیش‌بینی فیصلالحسینی محقق شد و ما باید خود را آماده کنیم.[10] صحبت‌های بالا بخشی از ترسصهیونیست‌ها از این روش مبارزه مدنی است که در کمتر از ده روز تأثیرات وسیع آن راشاهد بوده‌ایم.
3-جمع‌بندی
یکی ازدستاوردهای مهم راهپیمایی بازگشت، نمایان شدن اهمیت مبارزه مدنی یا به تعبیریغیرنظامی حتی علیه یک رژیم کاملاً مسلح و امنیتی است. حماس و دیگر گروه‌های مقاومتفلسطینی باید با درک اهمیت راهپیمایی بازگشت، در کنار حفظ و تقویت مبارزات نظامیمسلحانه دست به ابتکاراتی برای مبارزه‌های مدنی و غیرنظامی برای به بن‌بست کشاندنسیاست‌های امنیتی و نظامی رژیم اشغالگر بزنند. واکنش وسیع رسانه‌های گوناگون بین‌المللیبه کشتارهای صهیونیست‌ها در سرکوب راهپیمایی بازگشت اهمیت روش مبارزات مدنی رادوچندان می‌نماید.
منبع : فارس ، محمدمحسن فایضی ،26/01/1397
