در روزهای پایانی بهمن ماه، آمریکا دو گام در تکمیل پازل تحریمی علیه حماس و مقاومت فلسطین پیش رفت.
در دو سال اخیر آمریکا و جبهه ضد مقاومت در منطقه، در حال اجرای سناریوی گام به گام به منظور مهار بازوهای این محور و ابزارهای عملیاتی و نفوذ انقلاب اسلامی در منطقه هستند. یکی از برنامه ها در این سناریو، تحریم جریان ها و گروه های ضد صهیونیستی و حامی ایران در منطقه از فلسطین تا عراق است. تشدید و تصویب تحریم ها علیه حماس، جهاد اسلامی، حزب الله، عصائب اهل حق، النجبا و… از سوی آمریکا در کنار تروریست نامیدن حزب الله لبنان و حماس از سوی کشورهای عربی بالاخص عربستان سعودی نمونه ای آشکار از سناریوی گفته شده است.
در این یادداشت سعی می شود به بخشی از تحریم ها و سناریوهای تعبیه شده علیه حماس و مقاومت فلسطین به منظور مهار ایران و جنبش مقاومت فلسطین در منطقه پرداخته شود.
۱-سه بسته تحریمی جدید
در روزهای پایانی بهمن ماه دو گام در تکمیل پازل تحریمی علیه حماس و مقاومت فلسطین از سوی آمریکا برداشته شد. گام نخست را وزارت خارجه آمریکا با قرار دادن نام اسماعیل هنیه در لیست تروریسم خارجی برداشت. گام دوم را هم کنگره برداشت که با تصویب قانون جدید تحریمی علیه حماس همراه بود. پیش از این در سال ۲۰۱۷ یک پیش نویس به تصویب کنگره آمریکا رسیده بود که با هدف تحریم حامیان خارجی حماس و جهاد اسلامی تدوین شده بود. سه بسته تحریمی نام برده شده به خوبی نشان می‌دهد که آمریکا سناریوی جدیدی را علیه حماس در قالب تحریم آغاز کرده است. ضمن بررسی تحریم‌های جدید علیه حماس و مقاومت فلسطین به چرایی و پیامدهای سناریوی جدید آمریکایی‌ها علیه مقاومت فلسطین پرداخته خواهد شد.
۱-۱-افزودن نام اسماعیل هنیه به لیست تروریسم خارجی (E.O. 13224)
وزارت امور خارجه آمریکا در روز چهارشنبه ۱۱ بهمن ۱۳۹۶ در بیانیه ای اعلام کرد اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس را در فهرست سیاه تروریست‌ها قرار داده است.[۱] در این بیانیه به نقل از رکس تیلرسون وزیر امور خارجه آمریکا ادعا شده رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس «ثبات را در خاورمیانه تهدید» می‌کند و «روند صلح با اسرائیل» را از بین می‌برد. در بیانیه وزارت خارجه آمریکا آمده است: «هنیه ارتباط تنگاتنگی با شاخه نظامی حماس دارد و از هواداران جنگ مسلحانه از جمله علیه غیرنظامیان است. وی مظنون به دخالت در حملات تروریستی علیه اسرائیلی‌ها و جنبش وی نیز مسئول مرگ ۱۷ آمریکایی در حملات تروریستی است.» لازم به ذکر است وزارت امور خارجه آمریکا همزمان چهارشنبه سه گروه دیگر را نیز در فهرست سیاه خود قرار داد: جنبش صابرین، لوا الثوره (گروهی که سال ۲۰۱۶ در مصر علنی شد) و حسم، گروه مصری دیگری که در سال ۲۰۱۵ ایجاد شد.[۲]
افرادی که در لیست E.O. 13224 قرار می‌گیرند از هرگونه تبادل و خدمات تجاری و اقتصادی از سوی آمریکا تحریم می‌شوند. به نظر می‌رسد با توجه به اینکه کل جنبش حماس از سال ۲۰۰۱ در این لیست قرار داشته، افزودن نام هنیه به این لیست در عمل تاثیر چندانی نداشته باشد و بیشتر باید از منظر یک اقدام سیاسی به آن نگریست.
۲-۱-تحریم H.R.3542
پیش نویس جدیدترین تحریم علیه حماس در ۲۶ بهمن ۱۳۹۶ از سوی کنگره آمریکا تصویب شد. نقض قوانین بین‌المللی از سوی حماس به‌منظور استفاده از غیرنظامیان به عنوان سپر انسانی عنوان این تحریم جدید عنوان شده است.[۴]
این پیش نویس که با حمایت قاطع کنگره تصویب شده است ادعاهایی در خصوص استفاده از نیروهای انسانی در جنگ ها، بازداشت‌های وسیع در سال ۲۰۰۷، استفاده از مدارس، مساجد و بیمارستان‌ها برای مقاصد نظامی علیه حماس مطرح کرده است.[۵]
در بخش‌هایی از این پیش نویس ادعا شده است حماس از کودکان برای ایجاد شبکه‌های تونلی بین نوار غزه و مصر استفاده می‌کند. ادعایی که به خوبی نشان می‌دهد یکی از اهداف تحریم می‌تواند فضاسازی رسانه‌ای برای حملاتی جدید به تونل ها، بیمارستان‌ها، مدارس و مساجد در نوار غزه توام با غیرانسانی نشان دادن حماس باشد.
بخش چهارم این پیش نویس تنها مختص شورای امنیت سازمان ملل است. در این بخش از رئیس‌جمهور خواسته شده که مواردی را در شورای امنیت دنبال نماید. همچنین از رئیس جمهور خواسته شده اعمال تحریم‌های چندجانبه علیه حماس در شورای امنیت به بهانه استفاده از سپر انسانی و بهره گیری از توانایی سازمان ملل به‌منظور تقابل با حماس را دنبال نماید.
ملزم کردن سازمان ملل به بررسی و گزارش موارد استفاده از سپر انسانی از سوی حماس و مشخص کردن مراحل پیشگیری و ایجاد مانع برای حماس به منظور استفاده از کارمندان و زیرساخت‌های سازمان ملل در نوار غزه بخشی دیگری از مواردی است که در تحریم‌ها از رئیس‌جمهور خواسته شده است که از طریق شورای امنیت و تصویب قطعنامه در شورای امنیت تحقق یابد.
در بخش پنجم مصداق‌های تحریمی بررسی شده است. بلوکه کردن اموال، توقف خدمات گوناگون مانند ویزا و … بخشی از تحریم‌ها علیه افراد حماس و حامیان آن است.
۳-۱-تحریم H.R.2712
چهار قانون‌گذار مجلس نمایندگان آمریکا ۶ خرداد (۲۷ می) طرحی را معرفی کرده‌اند که خواستار تحریم این موارد است: «اشخاص، سازمان‌ها و دولت‌هایی است که به حماس و جهاد اسلامی فلسطین یا وابستگان آن‌ها کمک می‌کنند.»[۶] طرح «قانون ممانعت از حمایت بین‌المللی تروریسم فلسطینی در سال ۲۰۱۷» از شمولیت و دایره گسترده‌ای در خصوص حامیان «تروریسم فلسطینی» و نوع حمایت‌ها برخوردار است. تفکیک نهادها و اشخاص از دولت‌های حامی مقاومت فلسطین و تأکید فراوان بر ممانعت از حمایت‌های مالی و همچنین ایجاد سازوکار قانونی برای شناسایی کشورهایی که از سیستم اقتصادی آنان برای حمایت از مقاومت فلسطینی استفاده یا پول‌شویی می‌شود، همگی نشان دهنده آن است که این طرح به دنبال تشدید فشار بر گروه‌های فلسطینی مستقر در نوار غزه و جدا کردن بسیاری از حامیان آنان در جهان عرب است.
در بند نخست این قسمت، به مصداق‌های حامیان مقاومت فلسطینی پرداخته شده است. در این بخش به صراحت بیان شده هرگونه ارائه‌دهندگان و گیرندگان حمایت یا ارائه خدمات در حوزه مالی، پشتیبانی فنی و مالی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به گروه‌های «تروریسم فلسطینی» مشمول این تحریم است. در بند دوم ارائه کمک و حمایت به هر نحوی به هر فرد از سران ارشد یا اعضای حماس و جهاد و یا وابسته به آنان را هم مشمول حامیان «تروریسم فلسطینی» ذکر کرده است.
بندهایی در بخش b از قسمت سوم، به اعمال تحریم‌ها و نوع تحریم‌ها پرداخته است. در این بخش تأکید شده است که افراد، سازمان‌ها و نهادهای مشمول حامیان «تروریسم فلسطینی» از هرگونه خط اعتباری بانکی، صادرات و واردات به آمریکا، صدور بیمه، تمدید خط اعتباری، فروش هرگونه تسلیحات نظامی و دفاعی یا کالاهایی که در فناوری مورد نیاز مسائل امنیتی کاربرد دارد (کاربرد دوگانه) ممنوع می‌شوند.
در پایان باید تأکید کرد، این طرح همانند قانون «مقابله با فعالیت‌های بی‌ثبات ساز ایران ۲۰۱۷» که اخیراً در مجلس سنا با رأی قاطع تصویب شده است، به دنبال تشدید فشار بر جمهوری اسلامی ایران بالاخص سپاه پاسداران به دلیل حمایت‌های نظامی و مالی از مقاومت فلسطین و نقش‌آفرینی در منطقه است.[۷]
۲-طرح تشدید تحریم‌ها علیه مقاومت فلسطین
بررسی سه بسته تحریمی بالا که به آنان اشاره شد، نشان می‌دهد که هدف از اقدامات اخیر ایجاد یک فضای سیاسی و روانی بسیار هدفمند علیه مقاومت غزه برای وادارسازی آن به سازش است. همان‌گونه که گفته شد تحریم اعضای حماس و تنگ کردن عرصه برای حامیان مقاومت حماس در هر سه بسته تحریمی به وضوح دیده می‌شود. اما در جدیدترین بسته تحریمی که از سوی کنگره پیش نویس آن به تصویب رسیده موضوع کاملاً حقوق بشری و انسانی با کلیدواژه «سپر انسانی» است.
در این بسته تحریمی سعی شده است با ایجاد فضاسازی در خصوص سوء استفاده حماس از مناطقی چون مدارس، مساجد و بیمارستان‌ها و همچنین استفاده از کودکان برای حفر تونل ها، حملات رژیم صهیونیستی برای جنگی جدید توجیه شده و کشته شدن غیرنظامیان نوار غزه را طبیعی و ناشی از سیاست «سپر انسانی» حماس عنوان شود.
اما درخصوص قرار گرفتن اسماعیل هنیه در لیست تروریسم خارجی آمریکا باید گفت به نظر می‌رسد این اقدام بیشتر یک تصمیم سیاسی از سوی حاکمه آمریکا برای نشان دادن خوش‌خدمتی خود به صهیونیست‌ها است. ضمن آنکه تغییر رویه حماس برای نزدیکی به حزب الله و ایران و تشدید روحیه نظامی پس از تغییر تیم رهبری حماس را هم نباید در این تصمیم بی تاثیر دانست. از آبان ماه روابط حماس، حزب الله و ایران وارد فرآیند جدیدی شد که نشان از تصمیم تیم جدید مقاومت فلسطین برای ترمیم اشتباهات گذشته و تمرکز بر مبارزه علیه صهیونیست هاست.[۸]
جمع‌بندی
سه بسته تحریمی به خوبی نشان می دهد که یکی از اهداف آمریکا، بالا بردن هزینه حمایت از مقاومت فلسطین برای جمهوری اسلامی و همچنین سخت تر کردن موقعیت و کنش برای حماس در فلسطین و کشورهای عربی است. همراهی کشورهای عربی با سناریو مهار ایران و مقاومت فلسطین این برنامه را بسیار جدی تر و مهم تر نموده است.
اما آنچه باید به آن توجه داشت آن است که آمریکا و صهیونیست ها سعی دارند با مهار ایران و تنگ کردن عرصه بر بازوی محور مقاومت در منطقه، اصلی ترین هدف خود از توطئه ها یعنی تحقق «معامله قرن» را رقم بزنند. منظور از معامله قرن تثبیت اشغالگری صهیونیست ها و سلطه این غده سرطانی بر فلسطین و عادی سازی روابطش با جهان اسلام و کشورهای عربی است.
اسماعیل هنیه در نامه اخیر خود به رهبر معظم انقلاب اسلامی در تاریخ ۲۸ دی ۱۳۹۶ با اشاره به ابعاد توطئه بزرگ استکبار علیه قدس و ملت فلسطین با هدف سرنگون کردن غزه به‌عنوان قلعه مقاومت و پایان دادن به مبارزه علیه رژیم اشغالگر و عادی‌سازی روابط حکام وابسته منطقه با آن، از حمایت‌های ملت ایران و هدایت‌های رهبر انقلاب اسلامی از جنبش مقاومت قدردانی کرد و گفت: «اگرچه این توطئه‌ها از گذشته برای ما واضح بود اما در ماه‌ها و روزهای اخیر با کنفرانس ریاض و سخنان ترامپ که ایران، حزب‌الله و حماس را دشمنان صف‌کشیده‌ی خود خواند و بر نگرش صهیونیستی‌اش در مسئله قدس به‌عنوان پایتخت یهود تأکید کرد، این حقیقت آشکارتر از قبل شده است… ما با شروع انتفاضه خروشان مردمی در داخل کرانه باختری و قدس، به اذن خداوند توطئه طاغوتِ عصر (ترامپ) و حاکمان نفاق در پایتخت‌های دور و نزدیک را در پایان دادن به مسئله فلسطین، خنثی خواهیم کرد.[۹]»
لذا به نظر می‌رسد تلاش هایی بسیار جدی به منظور بالا بردن هزینه مقاومت از سوی فلسطینیان و حامیان آنان در حال پی‌ریزی است. کمی دقت در ادبیات متن تحریم و اهداف آن نشان از یک تلاش منسجم برای تحقق معامله قرن و کنار زدن مانع اصلی آن یعنی مقاومت فلسطین است.
منبع: اندیشکده راهبردی تبیین
