ظاهرا عبدالفتاحالسیسی رییس جمهور مصر در بازگشت از سفر اخیرش به آمریکا نقشی محوری درخاورنزدیک و شمال آفریقا، بر عهده گرفته است. نقش اول در راهبرد جدید سیاسیو نظامی آمریکا، درحوزه شمال آفریقا و فلسطین و خاور نزدیک به السیسیواگذار شده است. همانطور که نقش اول در تحولات عراق و یمن به عربستان سعودیواگذار شده است. سعودی ها و شیوخ خلیج فارس باید در راهبرد نوین امریکا درخصوص عراق نقش آفرینی کنند.
رئیس‌جمهور آمریکا در دیدار «عبدالفتاح سیسی» در کاخ سفید، ضمن حمایت همهجانبه از او گفت: ” فقط می‌خواهم اگر شکی وجود داشته، حالا همه بدانند کهما کاملاً پشتیبان پرزیدنت سیسی هستیم.” و سپس در حمایت از کودتای السیسی وافسران علیه محمد مرسی افزود: “او در شرایطی سخت، کاری خارق‌العاده کرد.ما کاملاً پشتیبان مصر و مردمانش هستیم.”(خبرگزاری فارس،گروه بینالملل،مورخ۹۶/۱/۱۴)
به نظر می رسد، نوعی تخصیص حوزه جغرافیایی و تقسیم کار جدید برای مدیریتموثرتر بحران ها و نیز بالفعل کردن حداکثری ظرفیت ها علیه محور مقاومتتوسط آمریکایی ها کلید خورده است. هنگامی که نقش اول در پلان آمریکا رامصر در تحولات خاورنزدیک به عهده بگیرد ، بالتبع باید شاهد تاثیرات اینتحول در عرصه فلسطین هم باشیم. انعقاد توافقنامه کمپ دیوید در سال ۱۹۷۹ماز طرفی و مشکلات اقتصادی فزاینده مصر از طرفی دیگر ،سبب افول نقش راهبردیمصر در جهان عرب و تحولات فلسطین شد. خلاء بزرگی در خصوص رهبری جهان عرببوجود آمد که به مرور ابتدا عربستان سعودی و سپس ترکیه و شیوخ خلیج فارسدرصدد پرکردن آن برآمدند.
زمانی در اتحادیه عرب و سازمان همکاری های اسلامی، مصر نقش اول و رهبری رابر عهده داشت که بعد از کمپ دیوید(۱۹۷۹م) به مرور آن را به سعودی واگذارکرد. مصر رهبری جهان عرب را به قیمت کمپ دیوید واگذار کرده بود و سعودی درپی نقش آفرینی در آن کسوت اقدام کرد و ترکیه دوره اردوغان و حزب عدالت وتوسعه نیز درصدد احیاء نفوذ دوره امپراطوری عثمانی در جهان عرب، برآمد. بانزدیکی ترکیه به روسیه و راهبرد جدید امریکا در دوره ترامپ و تقسیم کار وحوزه جغرافیایی مرتبط با آن، ضرورتا عرصه فلسطین هم متاثر خواهد شد.
در عرصه فلسطین دو قطب سازش و مقاومت مجزا هستند. قطب سازش در تشکیلاتخودگردان به رهبری ابومازن متعین می باشد و قطب مقاومت نیز در حماس ، جهاداسلامی و سایر گروه های مقاومت متجلی است . با افول نقش محوری مصر ، بواسطهعقد پیمان کمپ دیوید و وضعیت بد اقتصادی آن کشور ،عربستان سعودی جایگزینآن شد و نفوذ روزافزونی بر تشکیلات خودگردان فلسطین پیدا کرد. لازم به ذکراست قبل از عقد توافقنامه کمپ دیوید مصر نقش هدایتگری بی بدیل و تاثیرگذاری ممتاز در مساله فلسطین ایفا ء می کرد و مسئولیت تمامی پرونده هایموضوعات مختلف فلسطین را برعهده داشت.
البته همواره رقابت میان مصر و سعودی در خصوص تاثیرگذاری و نفوذ بر تشکیلاتخودگردان وجود داشته است که سعودی ها بواسطه همپیمانی راهبردی با امریکا ،وضعیت اقتصادی مناسب و مقبولیت خاص در جهان عرب در سالهای اخیر پیش افتادهاند. اکنون در راهبرد جدید دولت امریکا در خاورنزدیک و محوریت مصر در آنپلان ، به نظر می رسد که باید شاهد تقویت نفوذ مصر بر تشکیلات خودگردانفلسطین و ساف باشیم.
اولین بارقه های آن نیز در موضع گیری “محمد دحلان” عضو قدیمی و البتهبرکنار شده فتح می توان مشاهده کرد که عنوان می کند: “سفر رئیس جمهور مصربه واشنگتن سفر تاریخی بود و روابط قاهره با آمریکا را که در دوره “باراکاوباما” دشمنانه بود به گرمی و صداقت بدل کرد. عبدالفتاح السیسی همچنینجایگاه تاریخی فلسطین را اعاده کرد و رئیس فلسطینی باید کلیه درب ها رابرای تنظیم صف داخلی فلسطین بزند” (http://www.albawabhnews.com/2459317)
شاید برکنار “ابومازن” و تغییر در کادر رهبری فتح و تشکیلات خودگرداناولین طلیعه این راهبرد جدید آمریکا در عرصه فلسطین باشد. لازم به ذکر استکه محمد دحلان از دوستان نزدیک السیسی ریس جمهور مصر است و علاوه براینمشاور امیر امارات متحده عربی نیز می باشد. ضمنا او در نوارغزه نیزطرفدارانی دارد و در فتح نیز بسیار با نفود است. با توجه به تعهد و التزامویژه دولت ترامپ در خصوص تامین امنیت اسرائیل و حفظ منافع راهبردی آن ، اینتغییرات در سطح رهبری تشکیلات خودگردان می تواند بخشی از راهبرد جدیدآمریکا در خصوص مساله فلسطین و پیشبرد فرایند سازش نیز باشد.
در این صورت همزمان و همسو با تغییرات در رهبری فتح و تشکیلات خودگردان،شاهد احیاء متفاوت و هدفمند فرایند سازش بین فلسطین و اسرائیل نیز خواهیمبود . اما در رابطه با گروه های مقاومت و بویژه حماس باید متذکر شد اخیراحماس منشور خود را تغییراتی داده است و اعلام کرده آمادگی پذیرش کشورفلسطینی در اراضی ۱۹۶۷م را دارد . از طرفی روابط حماس و مصر بعد از فراز وشیب های فروان ناشی از سقوط دولت اخوانی محمد مرسی، به مرور بهبودی نسبیپیدا کرده است. احیاء نقش محوری مصر در تحولات خاور نزدیک و عرصه فلسطین ازطرفی و با توجه به بهبود نسبی اخیر روابط حماس و دولت السیسی و نیز اصلاحمیثاق نامه حماس از طرفی دیگر به نظر می رسد حماس به محافظه کاری بیشترمتمایل شود.
لازم به ذکر است شبکه المیادین اخیرا بندهایی از میثاق نامه جدید سیاسیحماس که البته به طور رسمی از سوی این جنبش منتشر نشده را اعلام کرده است.و در آن حماس علیرغم به رسمیت نشناختن رژیم صهیونیستی، با تشکیل کشورفلسطینی در مرزهای 1967 موافقت کرده است ،که می تواند مصداقی از گرایش نوینمحافظه کارانه حماس تلقی گردد. علاوه براینکه در صورت تغییر در کادر رهبریفتح و روی کار آمدن محمد دحلان و با توجه به نفوذ دحلان در نوار غزه اینمحافظه کاری می تواند تقویت شود.حماس در نوارغزه برای خروج از انزوا بهگذرگاه رفح و مصر که دارای موقعیت جغرافیایی منحصربفردی است، نیاز مبرمدارد و مشکلات بسیاری در صورت قطع رابطه با مصر می تواند گریبانگیر نوارغزه بشود.
البته آنچه که ورای این تحولات سیاسی خارجی و داخلی تعیین کننده است هماناانتخاب اساسی ملت فلسطین و گروه های مقاومت است که در انتفاضه اخیر قدستجلی یافته و آن همانا راه عزت و شرف یعنی مقاومت مستمر و همه جانبه علیهرژیم صهیونیستی است. ملت مقاوم و مجاهد فلسطین همیشه پیشگام سیاستمدارانخود بوده اند و شهادت و انتفاضه را بر سازش و تسلیم غلبه داده اند.
منبع: خبرگزاری قدس (قدسنا)
