درگيري اخير ميان رژيم صهيونيستي و حماس که با يک توافق آتش بس پايان يافت نه تنها شکاف‌ها در کابينه اسرائيل را عميق تر کرد بلکه گروه‌هاي فلسطيني را قدرتمندتر از هميشه نشان داد.
به گزارش گروه تحليل، تفسير و پژوهش‌هاي خبري ايرنا، عمليات سرّي که نيروهاي ويژه ارتش رژيم صهيونيستي عليه يکي از رهبران شاخه نظامي حماس انجام داده بودند جرقه آتش تنش بزرگي را در اراضي اشغالي روشن کرد. هدف اين اقدام اطلاعاتي و امنيتي ارتش اسرائيل ترور شيخ نور برکه، از فرماندهان حماس بود که البته پس از انجام آن با واکنش شديد فلسطيني‌ها همراه شد، حتي يکي از سربازان اين رژيم در نوار غزه کشته شد و ديگر اعضاي اين گروه ويژه عملياتي نيز تنها با حمايت و بمباران هواپيماهاي جنگي قادر به فرار از اين مهلکه شدند. اين تحولات پيامدهاي نظامي و سياسي گسترده اي را به همراه داشت، در روزهاي بعد حملات دو طرف ادامه يافت و ارتش رژيم صهيونيستي با تجاوز هوايي به غزه و حماس با شليک راکت، منازعه‌اي تمام عيار را کليد زدند؛ حتي بيم آن مي رفت که حملات زميني ارتش اسرائيل نيز اوضاع را بحراني تر کند. شدت پاسخ موشکي حماس که به اعتقاد کارشناسان و رسانه‌ها در چهار سال اخير بي سابقه بود سرانجام رهبران اين رژيم را ناچار ساخت درخواستي را مبني بر پذيرش آتش بس اعلام کنند. همين تقاضا به چالش بزرگي براي مقام‌هاي کابينه اين رژيم به ويژه «بنيامين نتانياهو» نخست وزير اسرائيل تبديل شد. خبرگزاري فرانسه به نقل از منابع آگاه خبر داد که دو طرف توافق کردند تا همچون آتش سال 2014 از ادامه تنش و درگيري در بخش‌هايي مشخص خودداري کنند.
کابينه نتانياهو روي لبه تيغ
در ادامه همين تحولات بود که برخي از وزراي تندروي کابينه صهيونيستي که در کنار نتانياهو دولت ائتلافي را تشکيل داده بودند اعلام کنند از کابينه استعفا مي دهند. اين مقام‌ها درخواست آتش بس را نشانه ضعف تل آويو و شکستي ديگر براي آن تفسير کردند. تحولات فوق حتي بقاي کابينه ائتلافي نتانياهو را نيز به مخاطره انداخت.«آويگدور ليبرمن» وزير جنگ اين رژيم يکي از نخستين وزيراني بود که در اعتراض به آتش بس غزه استعفا کرد. وزراي آموزش و دارايي و برخي ديگر هم به وزير جنگ پيوستند و ساز جدايي از دولت ائتلافي را کوک کردند تا اينکه نتانياهو با وعده و وعيدهاي بسياري توانست چهره‌هايي چون «نفتالي بنت» وزير آموزش را در کابينه خود نگاه دارد. شکست اين ائتلاف به منزله فروپاشي دولت نتانياهو و ضرورت برگزاري انتخابات جديد است. برآوردها نشان مي دهند حزب نخست وزير کنوني از شانس اندکي براي پيروزي دوباره در انتخابات برخوردار است. روزنامه «واشنگتن پست» عنوان داشت که استعفاي وزير جنگ اين رژيم براي تحليلگران شگفت آور بود زيرا اقدامات وي موجب شد تا بزرگترين بحران در ائتلاف نتانياهو رخ بدهد. ليبرمن تاکيد مي کند که بايد اقدامي را براي پايان دادن به چرخه خشونت با حماس براي هميشه انجام داد از اين رو خواستار انجام يک عمليات نظامي گسترده در غزه است.
بنا بر ادعاي اين روزنامه، نتانياهو همزمان بر مسائل امنيتي و شرايط 2 ميليون سکنه غزه توجه دارد. به همين علت ساکنان در بخش‌هاي جنوبي اراضي اشغالي روز بعد از پذيرش آتش بس در انتقاد به ناتواني کابينه در زمينه اقدام نظامي يا پيداکردن راه حل ديپلماتيک براي چالش غزه دست به تظاهرات زدند. به نوشته اين روزنامه آمريکايي، در ميان آشوب‌هاي سياسي و پنج روز پرچالش، دولت اسرائيل موفق شد فعلا خود را حفظ کند و موضوع برگزاري انتخابات جديد را براي مدتي مسکوت بگذارد. يک تحليلگر مسائل اسرائيل اعتقاد دارد: نتانياهو با پذيرش آتش بس به اعتبار خود در ميان شهروندان اسرائيل صدمه زيادي وارد آورد. وي که هميشه خود را آقاي امنيت(Mr. Security) نشان مي داد با اين کار مرتکب يک خودکشي سياسي در انتخابات آينده شده است. به نظر مي‌رسد تنها خواسته نتانياهو آن است که تا حد امکان برگزاري انتخابات را به تاخير بياندازد.
روزنامه «نيويورک تايمز» نيز نوشت در صورتي که دولت ائتلافي نتانياهو دچار فروپاشي شود وي مجبور است در انتخاباتي شرکت کند که احتمال شکست وي در آن زياد است از اين رو تلاش مي کند از برگزاري انتخابات جديد جلوگيري کند. نکته مهم در اين است که پس ازکناره گيري ليبرمن و حزب متبوع وي (اسرائيل خانه ما) اکثريت ائتلاف تشکيل شده از سوي نتانياهو بسيار شکننده شده است و تنها با يک کرسي (61 از 120کرسي) مجلس، قدرت را در اختيار خود نگاه مي دارد. در صورتي که هر يک از ديگر اعضاي اين ائتلاف از همراهي با نتانياهو صرفنظر کنند وي را با مشکلاتي بزرگتر روبرو خواهند کرد. به نوشته اين روزنامه آمريکايي البته اقدام ليبرمن در زمينه کناره گيري از کابينه اسرائيل بيشتر از آنکه به دلايل امنيتي و نوع سياست‌ها در قبال حماس باشد ريشه در برنامه و خواسته‌هاي سياسي وزير جنگ دارد. اگرچه وزير آموزش رژيم صهيونيستي پيشتر شرط ماندن خود در کابينه را انتخاب به عنوان وزير جنگ عنوان کرده بود اما پس از گفت وگو با نتانياهو از اين درخواست صرفنظر کرد و ادامه کار دولت کنوني را موجب شد. نتانياهو هم در بيانيه اي اعلام کرد که با حفظ سمت، عهده‌دار وزارت دفاع خواهد بود. با اينحال اينگونه به نظر مي رسد که بحران در کابينه رژيم صهيونيستي هنوز به پايان نيافته است زيرا حتي پس از درخواست نتانياهو از اعضاي ائتلاف براي ادامه همکاري و فروکش کردن نسبي بحث‌ها، اين بار وزير دارايي اين رژيم از شرايط ابراز نارضايتي کرد و تصميم گيري براي حضور خود در کابينه را به نتيجه ديدار دوباره با نتانياهو موکول کرد. خروج «موشه کحلون» وزير دارايي کابينه اينبار مي تواند آخرين ضربه را براي ناکام گذاشتن تلاش‌هاي نخست وزير رژيم صهيونيستي وارد کند. همين موضعگيري‌ها شکاف در ميان صهيونيست‌ها را عميق تر از گذشته کرده است. روزنامه «هاآرتص» در گزارشي عنوان داشت که نتانياهو براي يک آتش بس با حماس تقريبا هر کاري را انجام مي دهد زيرا اين راهبرد هميشگي وي بوده است. وي تنها يکبار به حمله نظامي گسترده و آن هم در سال 2014 به نوار غزه دست زد.
حماس قدرتمندتر از هر زمان ديگر
در هر صورت بسياري از تحليلگران شرايط را حاکي از شکست داخلي و منطقه اي براي نتانياهو و موفقيتي مهم براي حماس و فلسطينيان ارزيابي مي کنند. تحليل روزنامه صهيونيستي «يديوت آهارانوت» به اين امر اذعان دارد که «نتانياهو به حماس اجازه داد تا پيروز شود. نتانياهو اکنون مسوول شکست سياست‌هاي اسرائيل در غزه است نه تنها در چند هفته گذشته بلکه وي مسوول همه اقدامات خود در 9 سال نخست وزيري است.به اعتقاد تحليلگران و رسانه‌هاي منتقد، تنها خط مشي مورد قبول نتانياهو تقويت وضعيت کنوني است. حال که شکاف‌هاي اين خط مشي در حال نمايان شدن است طرفداران ثابت قدم وي اندکي هوشيار و نگران شده اند. شبکه خبري «الجزيره» هم آورده است اگرچه نتانياهو با حماس به توافقي دست پيدا کرد اما يکي از نخستين پيامدهاي اين امر بي ثباتي در کابينه بوده است اما وي راه ديگري جز پايبندي به توافق خود با فلسطيني‌ها ندارد. هدف نتانياهو هر چه که باشد فرقي ندارد اما تنها بازده عمليات و اقدامات وي اين بود که موفقيتي بزرگ را براي حماس رقم زد. بر اساس اين تحليل شرايط اين نکته را اثبات مي کند که توانايي‌هاي اطلاعاتي ارتش اسرائيل محدود است زيرا عمليات قرار بود مخفيانه صورت بگيرد. اکنون ضعف دستگاه اطلاعاتي اسرائيل در انجام عمليات پيچيده در خارج نمايان شده است. از طرف ديگر بر همگان ثابت شده است که سياست چند دهه اي تل آويو در محاصره غزه کمترين تاثير را در تضعيف حماس و مقاومت فلسطيني‌ها نداشت؛ در واقع ساخت بزرگترين زندان ابزار کارآمدي در مسير صلح نبوده و نيست. به نوشته الجزيره با يک حماس قدرتمندتر و اراده قوي تر مردم براي مقاومت، جنگ بعدي در نوار غزه را به فاجعه‌اي بزرگ براي دولت اسرائيل و نتانياهو تبديل خواهد کرد زيرا پس از چند روز حملات هوايي، اسرائيل راه حلي را جز دنبال کردن آتش بس در پيش نگرفت.
حمايت صريح دولت ترامپ از اشغال جولان و انزواي بيشتر آمريکا
حمايت منحصر بفرد واشنگتن از تل آويو در مخالفت با قطعنامه سازمان ملل در مورد بلندي‌هاي جولان نمونه بارز تاثيرپذيري کاخ سفيد از لابي صهيونيست‌ها در دوره ترامپ ارزيابي مي شود که نتيجه آن انزواي بيشتر ايالات متحده خواهد بود.حضور اشغالگران صهيونيست در بلندي‌هاي جولان که متعلق به سوريه است از گذشته تاکنون مورد اعتراض جامعه جهاني بود. مجمع عمومي سازمان ملل متحد نيز براي چندمين بار قطعنامه اي را در محکوميت اين اقدام تل آويو به تصويب رساند. نکته جالب در مورد نتيجه راي گيري در مجمع عمومي مخالفت تنها دو عضو سازمان ملل با اين قطعنامه بود؛ اسرائيل و ايالات متحده تنها مخالفان اين قطعنامه بودند و با اين اقدام در مقابل151 عضو سازمان ملل ايستادند. ايالات متحده که در دوره‌هاي قبل به قطعنامه‌هاي مشابه در زمينه تعيين تکليف جولان راي ممتنع مي داد اين بار و در دوره رياست جمهوري «دونالد ترامپ» با تبعيت محض از اسرائيل خود را منزوي تر از گذشته ساخت. دفتر نمايندگي آمريکا در سازمان ملل اين قطعنامه را که از اشغالگران خواسته جولان را ترک کنند، بيش از حد ضداسرائيلي توصيف کرد.
لابي صهيونيسم و کاخ سفيد
بلندي‌هاي جولان بخش جنوبي خاک سوريه است که پس از جنگ 1967 به اشغال صهيونيست‌ها در آمد. اگرچه تل آويل از ابتداي دهه 1980 ادعاي الحاق اين منطقه به خاک خود را دارد اما جامعه بين المللي و حتي ايالات متحده اين موضوع را تاکنون نپذيرفته است. در همين چارچوب و با توجه به تغييرات در کاخ سفيد، رژيم صهيونيستي به شدت به دنبال رسميت بخشيدن به اين اشغالگري و الحاق جولان به اراضي اشغالي است. به اعتقاد برخي تحليلگران راي اخير آمريکا در سازمان ملل هم نتيجه رايزني و تاثيرگذاري صهيونيست‌ها بر مقام‌هاي آمريکايي بوده است. خبرگزاري «رويترز» چند روز قبل از اين راي گيري در مجمع عمومي سازمان ملل متحد به نقل از «نيکي هيلي» سفير آمريکا در سازمان ملل، از پايان راي‌هاي ممتنع واشنگتن بر سر موضوع جولان خبر داده بود. بنابر تحليل اين خبرگزاري اهميت راي مخالف دولت ترامپ در اين موضوع است که احتمالا واشنگتن در آينده نزديک، الحاق و سيطره اين بخش از خاک سوريه به اسرائيل را به رسميت خواهد شناخت. بلندي‌هاي جولان سرزميني به وسعت 1200 کيلومتر مربع است که منطقه اي استراتژيک براي اسرائيل و سوريه به شمار مي رود. اسرائيل در 50 سال گذشته تاسيسات گوناگون صنعتي و شهري را در اين منطقه ساخته است و تعداد زيادي از شهروندان خود را در منطقه اسکان داده است. روزنامه «گاردين» نيز اين اقدام کاخ سفيد را رفتاري نمادين و نتيجه لابي گسترده اسرائيل از زمان رياست جمهوري ترامپ ارزيابي کرد. سخنان مقام‌هاي آمريکايي به ويژه هيلي در حمايت از رژيم صهيونيستي نيز نشان دهنده همين امر است که مورد استقبال مقام‌هاي اين رژيم هم قرار گرفت. سران تل آويو اکنون با اين پشتوانه تاکيد مي کنند بلندي‌هاي جولان به هيچ عنوان قابل عودت نيستند و اسرائيل در آينده هم قصد خروج از آن را ندارد. گاردين نوشت: «دني دانون» وزير امنيت عمومي اسرائيل، حمايت هيلي را بسيار مهم دانست و اين قطعنامه را قابل سرزنش و مطرود عنوان کرد. روزنامه صهيونيستي «يدوت آهارانوت» نيز آورد که تل آويو با توجه به حمايت‌هاي آشکار دونالد ترامپ، تلاش بسياري را در دوره رياست جمهوري وي انجام داده است تا واشنگتن را در جهت حمايت از رويکرد صهيونيست‌ها به جولان ترغيب کند. دانون در پيامي که هيلي هم آن را بازنشر داد اعلام کرد که اکنون زمان آن فرارسيده که جهان ميان عامل ثبات و بي ثباتي در منطقه تمايز قائل شود. حتي وزير امنيت عمومي اين رژيم مهمترين نکته در اين اقدام کاخ سفيد را جلوگيري کردن از کنترل جولان به دست سوريه و دشمنان اسرائيل عنوان کرد. اين قطعنامه غير الزام آور همچون قطعنامه‌هاي پيشين اقدامات اسرائيل را غيرقانوني توصيف کرده است. در مقابل مخالفت تنها دو کشور، 151 عضو سازمان ملل به اين قطعنامه راي موافق و 14 کشور نيز به آن راي ممتنع دادند.
ايالات متحده در مسير انزواي بيشتر
اگرچه رويکردهاي حمايتگرايانه کاخ سفيد از رژيم صهيونيستي براي چندين دهه برقرار است اما در دوره ترامپ از شدت و تندي بيشتري برخوردار شده است. روزنامه «واشنگتن پست» در گزارشي نوشت: هنگامي که در آمريکا بحث بر سر اسرائيل مطرح است ترامپ به يک هنجارشکن صرف تبديل مي شود. در واقع روابط نزديک کنوني ادامه روندهاي قديمي است که بدون تغيير از سوي ليبرال‌ها يا محافظه کاران دنبال شده‌اند. اين روابط که اکنون به صورت ويژه با تغيير سفارت آمريکا به بيت المقدس نمود پيدا کرده در طول دهه‌هاي گذشته تثبيت شده اند. اين روزنامه با نادرست خواندن اين خط مشي ديرپا آورده است: اکنون در زمان رياست جمهوي ترامپ اختلاف‌هاي سياسي عميق‌تر شده و شرايط براي قطع اين مسير شکست خورده آماده است. برقراري هنجاري‌هاي پيش از رياست جمهوري ترامپ براي هرفردي که به جاي وي منصوب شود سخت خواهد بود. افزايش فشار بر اسرائيل مي تواند گامي مهم در اصلاح رويه‌هاي اشتباه گذشته باشد. اکنون به اندازه‌اي اين فرايند شور شده است که حتي رسانه‌هاي آمريکايي هم آن را نامناسب و به ضرر منافع ملي آمريکا ارزيابي مي کنند.
روزنامه «لس آنجلس تايمز» در گزارشي با عنوان «مسير اسرائيل و ايالات متحده به سوي انزوا» آورد: سخت است که چشمان را به روي انگيزه‌هاي دولت ترامپ در جانبداري عميق از اسرائيل بست يا آن را درک کرد به ويژه آنکه سياست خارجي کاخ سفيد بر مبناي خروج از توافق‌هاي بين المللي و دوري از تعهدات بنا شده است. به اعتقاد کارشناسان دولت ترامپ با پشت کردن به توافق آب و هوايي پاريس، خروج از شوراي حقوق بشر سازمان ملل و ديگر معاهده‌هاي بين المللي به سوي انزوا در حرکت است. اقدامات اخير کاخ سفيد همچون خروج از توافق هسته اي ايران يا مخالفت با خواسته جامعه جهاني در سازمان ملل هم مهر تاييدي بر اين فرايند است.بر اساس اين گزارش درک ديدگاه‌هاي دولت ترامپ در زمينه انزواطلبي و دوري از تعهدات جهاني دشوار است. در اين زمينه اگرچه توجيهات فراوان اما ضعيفي براي اين خط مشي ارائه مي شود اما تاثير آن گسترده و پيام‌هاي آن براي جهان کاملا آشکار است. اقدامات ايالات متحده براي ديگر کشورهاي جهان شگفت آور شده است به ويژه آنکه واشنگتن خود را رهبر جهان آزاد مي داند. روزنامه «لس آنجلس تايمز» افزود: شعار «نخست آمريکا» نبايد باعث شود که کاخ سفيد به سمت پذيرش خشونت‌هاي جمعي گرايش پيدا کند. ايالات متحده اگر همين سياست‌هاي يکجانبه خود را دنبال کند نمي تواند از اقتدار اخلاقي خود محافظت کند. واشنگتن نمي تواند چشم خود را بر بحران و خشونت‌هاي انساني ببندد و همزمان تعهد خود در مورد صلح و سعادت در جهان را به انجام برساند .
منبع : اطلاعات ، 22/09/1397
