ساعت پنج عصر یکشنبه هواپیمایی از فرودگاه «بن‌گوریون» تل‌آویو مستقیم رهسپار شهر «نئوم» در شمال غرب عربستان شد و پس از حدود پنج ساعت، به تل‌آویو بازگشت. به‌گفته «آوی شارف»، خبرنگار روزنامه هاآرتص که این پرواز را پیگیری کرده بود، مسیر مستقیم به عربستان آن‌هم با هواپیمایی تجاری، متعلق به یک سرمایه‌دار اسرائیلی که بارها در سفرهای رسمی و غیر‌رسمی «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر اسرائیل، از آن استفاده شده بود، این ظن را تقویت کرد که نتانیاهو در زمان حضور «مایک پمپئو»، وزیر خارجه آمریکا در عربستان، به‌طور پنهانی به این کشور سفر کرده تا در دیدار با پمپئو و «محمد بن‌سلمان»، ولیعهد عربستان، شاید گام بلندی برای عادی‌سازی روابط با عربستان بردارد.
ساعاتی پس از انتشار گزارش سفر پنهانی نتانیاهو به نئوم، مقام‌های تل‌آویو انجام این سفر را تأیید کردند؛ اما فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان، در توییتی انجام چنین دیداری را تکذیب کرد. سفر نتانیاهو با همراهی «یوسی کوهن»، رئیس موساد، به نئوم به اندازه‌ای سری بود که حتی «بنی گانتس»، شریک نتانیاهو در قدرت و وزیر دفاع و همچنین «گابی اشکنازی»، وزیر خارجه اسرائیل، تا قبل از انجام این سفر کاملا از آن بی‌اطلاع بودند.
ساعاتی قبل از این سفر، بنی گانتس که برای پایان‌دادن به بحران سیاسی اسرائیل توافق کرده بود تا پست نخست‌وزیری در دو دوره دو‌ساله بین او و نتانیاهو تقسیم شود، از تشکیل کمیسیون تحقیق درباره پرونده خرید زیردریایی از آلمان خبر داد؛ خبری که می‌تواند باعث دردسر نتانیاهو شود؛ چرا‌که نخست‌وزیر اسرائیل متهم به فساد مالی در ماجرای خرید زیردریایی از آلمان است. به همین دلیل، زمانی که رسانه‌ها از سفر پنهانی نتانیاهو به عربستان خبر دادند، مشاور رسانه‌ای نخست‌وزیر اسرائیل با طعنه به گانتس، توییت کرد که «در‌حالی‌که نخست‌وزیر برای دستیابی به صلح تلاش می‌کند، گانتس به بازی‌های سیاسی مشغول است».
سفر نتانیاهو به عربستان در آخرین هفته‌های حضور «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری کنونی ایالات متحده، در کاخ سفید صورت گرفته و بدون تردید بی‌ارتباط با فشارهای دیپلماتیک دولت ترامپ به کشورهای عربی برای عادی‌سازی رابطه با اسرائیل نیست. عربستان مهم‌ترین و تأثیرگذارترین کشور جهان عرب محسوب می‌شود و اعلام عادی‌سازی رابطه ریاض و تل‌آویو می‌تواند دستاورد و میراثی درخور توجه در کارنامه چهار‌ساله دونالد ترامپ باشد. با‌این‌حال در هفته‌های گذشته رسانه‌ها به نقل از «ملک سلمان»، پادشاه عربستان، اعلام کرده بودند که عربستان با وجود فشارهای ایالات متحده برای عادی‌سازی رابطه با اسرائیل، فقط زمانی این اقدام را انجام خواهد داد که تضمینی برای تشکیل کشور مستقل فلسطینی وجود داشته باشد. ملک سلمان خلاف پسر و ولیعهد ماجراجویش، محمد بن‌سلمان، دیدگاهی محافظه‌کارانه در قبال اسرائیل دارد و به دلیل «نادیده‌گرفته‌شدن حق فلسطینی‌ها برای تشکیل کشور مستقل»، یکی از منتقدان جدی طرح صلح دونالد ترامپ محسوب می‌شود.
بلندپروازی بن‌سلمان
سفر روز یکشنبه نتانیاهو، نخستین سفر یک مقام اسرائیلی به عربستان محسوب می‌شود و بیش از هر چیز به معنای تصمیمی جنجالی از سوی محمد بن‌سلمان بوده که با چنین ملاقاتی موافقت کرده است. این دیدار همچنین می‌تواند نشانه اعتماد‌به‌نفس بن‌سلمان در مسیر رسیدن به جایگاه پادشاهی در عربستان نیز محسوب شود. تحولات روزهای آینده مشخص خواهد کرد که ملک سلمان چه موضعی در قبال این سفر و مذاکرات نتانیاهو با محمد بن‌سلمان خواهد داشت.
در ماه‌های اخیر سه کشور امارات متحده عربی، بحرین و سودان اعلام کرده‌اند روابط خود با اسرائیل را عادی‌سازی خواهند کرد و مذاکرات واشنگتن با دیگر کشورها برای اعلام این عادی‌سازی از سوی تعداد بیشتری از کشورهای جهان عرب تا قبل از پایان کار ترامپ در 20 ژانویه 2021 ادامه دارد. قصد دولت ترامپ این است که تعداد کشورهای جهان عرب که رابطه دیپلماتیک با اسرائیل را از سر می‌گیرند، افزایش دهد تا ایران و جریان مقاومت در انزوا قرار گیرند.
یکی دیگر از موضوعاتی که در مذاکرات نتانیاهو با بن‌سلمان و پمپئو مطرح شده، ایران است. شبکه 13 تلویزیون اسرائیل گزارش داده که تل‌آویو و ریاض طرحی را در دست بررسی دارند که براساس آن می‌خواهند تا قبل از پایان دولت ترامپ و روی‌کار‌آمدن رئیس‌جمهوری دموکرات در کاخ سفید، اقدامی نظامی علیه ایران انجام دهند و شرط اساسی چنین اقدامی، حمایت همه‌جانبه واشنگتن است.
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال در گزارش خود درباره سفر نتانیاهو و به نقل از مقام‌های عربستان نوشته است که نتانیاهو و بن‌سلمان درباره عادی‌سازی روابط و ایران گفت‌وگو کردند، اما در هیچ‌کدام از موارد توافقی میان آنها حاصل نشد و قرار است مذاکرات ادامه داشته باشد. این روزنامه همچنین خبر داده که نتانیاهو از «میشل عون»، رئیس‌جمهوری لبنان، خواسته تا در یکی از کشورهای اروپایی با او دیدار و درباره اختلاف بر سر مرزهای دریایی مذاکره کنند.
در چهار سال حضور ترامپ در کاخ سفید، ایالات متحده در رقابت ایران و عربستان در خاورمیانه، از ریاض حمایت کرده است، اما عربستان این نگرانی را دارد که با ورود «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا، به کاخ سفید، تجربه دوران «باراک اوباما»، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا تکرار شود و واشنگتن به سیاست موازنه قدرت بین تهران و ریاض روی بیاورد؛ سیاستی که در آن، جایگاه عربستان به‌عنوان یک متحد استراتژیک آمریکا متزلزل می‌شود.
محمد بن‌سلمان می‌خواهد عربستان را به قدرت اول حوزه خلیج فارس تبدیل کند و شاید برای مقابله با این رویکرد احتمالی واشنگتن دست به اقدامات ماجراجویانه‌ای بزند. طرح اقدام نظامی علیه ایران را هم در همین راستا می‌توان تفسیر کرد. علاوه بر این، عادی‌سازی روابط عربستان با اسرائیل، یکی دیگر از خواسته‌های محمد بن‌سلمان است. او با این کار هم به تقویت جبهه ضد‌مقاومت به رهبری ایران کمک می‌کند و هم دولت بعدی ایالات متحده را در موقعیتی قرار می‌دهد که نتواند به‌راحتی رویکرد خود در قبال عربستان را تغییر دهد.
منبع : شرق ، 04/09/1399
