قیام مردم قدس و شیخ جراح و درگیری مداوم آنها با اشغالگران از ابتدای ماه رمضان گذشته توجهات را به منطقه باب العامود به عنوان اصلی‌ترین نقطه درگیری جلب کرده تا جایی که نا آرامی‌ها تمام نقاط شهر را فرا گرفت.
از اولین روز ماه رمضان اشغالگران به صورت تعمدی به مأذنه‌های باب المغاربه و باب السلسله حمله کرده و سیم بلندگوها را قطع کردند تا از این طریق شیرینی هر ساله آمادگی برای استقبال از ماه رمضان را به کام فلسطینیان تلخ نمایند. اما اقدام دیگری که خشم مردم قدس را به حد انفجار رسانید مسدود کردن پله‌های ورودی باب العامود با موانع فلزی بود. این محل یکی از اصلی‌ترین اماکن تجمع فلسطینیان برای دسترسی به مسجد الاقصی است. در نهایت اوج گیری اعتراضات فلسطینیان به این اقدام اشغالگران منجر به آغاز نبرد شمشیر قدس شد که طی آن مقاومت غزه برای جلوگیری از روند سازمان یافته یهودی سازی قدس و اخراج ساکنان منطقه شیخ جراح وارد درگیری 11 روزه با صهیونیست‌ها شد.
1- اقدامات پارلمانی و دولتی
اراضی اشغالی از سال 2019 تا 2021 شاهد برگزاری 4 انتخابات بود، با وجود آنکه رژیم صهیونیستی موفق به تشکیل دولت مستقر نشد اما روند این انتخابات‌ها به افزایش میزان ورود جریان‌های پارلمانی راستگرای به کنست کمک کرد. در آخرین انتخابات برگزار شده در مارس 2021 جریان‌های سیاسی صهیونیسم مذهبی افراطی توانستند وارد کنست شوند، جریان‌هایی که هیچگاه در بیان طمع ورزی خود نسبت به قدس و مسجد الاقصی تردیدی نداشته‌اند.
از جلمه این افراد بتسلیل سموترتیش رهبر جریان «صهیونیسم دینی» است که تاکید دارد تنها راه واکنش به حملات فلسطینیان ساخت یک کنیسه یهودی در محوطه‌های اطراف مسجد الاقصی است. وی همچنین با انتقاد از افسران پلیس معتقد است آنان حمایت لازم از یهودیان را انجام نمی‌دهند. حامیان این نماینده اسرائیلی معمولاً شعارهای نفرت انگیز و انتقامجویانه علیه فلسطینیان سر داده و حملات گاه و بیگاه علیه آنان افزایش یافته و گروه‌های چند ده نفری یهودیان در مرکز شهر قدس به دنبال فلسطینیان هستند تا به آنان حمله کنند.
ایتمار بن غفیر رهبر جریان «قدرت یهودی» که افکار وی الهام گرفته از خاخام مئیر کاهانا است در مناسبت‌های مختلف اقدام خاخام باروخ گلدشتاین عامل کشتار حرم ابراهیمی در سال 1994 را تحسین کرده است. وی معمولاً در سخنان خود خواستار تخریب مسجد الاقصی و ساختن هیکل ادعایی بر روی خرابه‌های این مکان مقدس است.
نهاد قانون گذاری رژیم صهیونیستی در دوره‌های اخیر خود مجموعه‌ای از قوانین را در تکمیل قوانین پیشین به تصویب رسانده اما ویژگی قوانین این دوره آن است که به صورت غیر قابل انکاری از ریشه‌های مذهبی توراتی برخوردار است. مهمترین این قوانین عبارتند از: یکپارچه سازی قدس، تغییر قانون شهرداری‌ها، قانون اساسی «قدس پایتخت اسرائیل»، سازمان‌های حقوقی و اداری، محافظت از اماکن مقدس، اراضی ثبت شده دولت، املاک غایبین، بازگشت یهودیان به املاک قدیمی خود در بخش قدیمی قدس، نظارت بر مدارس، مالکیت، ورود به اسرائیل، قانون بازگشت و مدیریت توسعه قدس.
به لحاظ تاریخی این گروه‌ها یک جریان بسیار افراطی و بی سابقه را در راستگرایان صهیونیست به وجود آوردند و شامل پیروان جریان نژاد پرست مذهبی که ترکیبی از جنبه‌های نژاد پرستانه و مذهبی یهودیت است می‌شود. بر اساس این مبانی خاخام‌های این جریان ساخت هیکل در محل مسجد الاقصی را به عنوان جوهره وجودی صهیونیسم در سرزمین فلسطین مطرح کرده و معتقدند جریان ملی سکولار اسرائیل فرصت بی نظیر بمباران مسجد الاقصی و نابودی آن با قدرت نظامی و ساخت هیکل به جای آن را از دست داده است. آنان از دهه 80 قرن گذشته میلادی تا کنون تلاش‌های زیادی برای فراهم کردن مجدد فرصت از دست رفته جهت تاسیس تدریجی هیکل انجام داده‌اند.
روند افزایش نمایندگان این گروه‌ها در کنست اسرائیل از سال ۲۰۰۳ آغاز شد تا جایی که آنان در انتخابات ۲۰۲۱ توانستند ۱۸ نماینده خود را وارد این نهاد قانون گذاری نمایند و این به معنای تصاحب ۱۵ درصد از صندلی‌های کنست است. آنان همچنین به بخشی از دولت راستگرای کنونی تبدیل شده و ۳۰ درصد از ائتلاف دولتی اسرائیل را به خود اختصاص داده‌اند. نمایندگان افراطی از اعضای احزاب لیکود، یمینا و صهیونیسم دینی محسوب می‌شوند. حضور این افراد می‌تواند بیانگر چرایی تجاوزات مکرر به مسجد الاقصی در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ باشد که به انتفاضه چاقو در سال ۲۰۱۵، قیام باب الاسباط در سال ۲۰۱۷، قیام باب الرحمه در سال ۲۰۱۹ و حوادث باب العامود در سال ۲۰۲۱ منجر شد.
در انتخابات مارس ۲۰۲۰ که نتانیاهو نخست وزیر دولت به عقد توافق سیاسی با بن غفیر نزدیک شده بود ناگهان با شرط وی برای باز شدن مسجد الاقصی به روی متجاوزان یهودی در روزهای شنبه جهت زمینه سازی برای اختصاص یک روز معین برای صهیونیست‌ها تاکید کرد. همچنین برخی از اعضای کنست از جمله آریل کیلنر و مای گولان از اعضای حزب لیکود آنچه «لابی کنست» می‌نامیدند را در کنفرانسی رسمی تحت عنوان «حفاظت از حاکمیت اسرائیل بر حرم شریف» راه اندازی کرده تا از طریق آن برای توسعه تسلط اسرائیل بر این مکان مقدس و فراهم شدن شرایط جهت نماز خواندن تمام یهودیان در مسجد الاقصی تلاش کنند.
کیلنر مدعی شد: حرم شریف قلب امت یهود و مکانی است که در آن دو معبد وجود داشته و یهودیان در طول دوران‌های گذشته اشتیاق فراوانی به آن داشته‌اند و در سال‌های گذشته موفقیت های زیادی در احقاق حقوق یهودیان به دست آمده است، من مفتخرم که در راس این لابی قرار گرفته‌ام تا به مقابله با چالش‌های کنونی برای تقویت جایگاه حرم شریف در اسرائیل و تثبیت حاکمیت بر این مکان بپردازم.
گولان در این رابطه گفت: مسجد الاقصی مکانی بسیار با اهمیت برای یهودیان است و باید با جدیت تمام تلاش کنیم تا جایگاه چنین مکانی که دارای معانی فراوان تاریخی است در دل‌های ما تثبیب شود، حفاظت از حاکمیت اسرائیل بر کوه هیکل و مداومت بر خواندن نماز در این مکان برای تمام مردان و زنان یهودی به عنوان یک ملت و کشور ضروری است، شک ندارم که لابی تاسیس شده توسط ما قطعاً با چنین روحیه‌ای در شرایطی که حوادث مختلف به ایجاد بی ثباتی در قدس منجر شده برای تضمین حقوق اساسی ملت یهود اقدامات موثری خواهد داشت.
در سطح وزرا و ساختار اجرایی نیز امیر اوحانا وزیر امنیت داخلی رژیم صهیونیستی و افراطی‌های وابسته به حزب لیکود یکی از عوامل اصلی اقدامات تحریک آمیز یهودیان علیه فلسطینیان در مسجد الاقصی به شمار می‌رود. وی علناً انجام هر گونه اقدام خشونت آمیز علیه فلسطینیان در قدس را انکار کرد اما این در حالی است که یعقوب شبتای فرمانده جدید پلیس اسرائیل تحت اشراف و فرماندهی وی فعالیت داشته است. شبتای که از تجربه کمی در شهر قدس برخوردار است برای راضی نگاه داشتن مقامات سیاسی تلاش زیادی انجام داده و بر مسدود کردن پله‌های اطراف باب العامود با موانع فلزی در تمام طول ماه رمضان اصرار ورزید.
مانند درگیری‌های گذشته خیابان‌های قدس مجدداً شاهد تنش آفرینی بود چرا که اوحانا تمایل داشت اردوگاه راستگرایان را برای باقی ماندن در جایگاه خود راضی نگاه دارد. نتیجه آن شد که دولت و پلیس اسرائیل عملکردی غیر مسئولانه و متجاوزانه از خود نشان دادند و برای اعمال خشونتی که این شهر مقدس شاهد آن بود با یکدیگر همکاری نمودند.
در ابتدای ماه رمضان 2021 پلیس رژیم صهیونیستی تصمیم گرفت به هر قیمت ممکن از نشستن مردم قدس بر روی پله‌های باب العامود جلوگیری به عمل آورد و برای این منظور اطراف این مکان را با نصب موانع فلزی مسدود کرد. در حالی که این مکان یکی از مهمترین میدان‌های عمومی شهر قدس به شمار می‌رود پلیس از ارائه هر گونه توضیح در خصوص این اقدام خودداری کرد. این مسئله باعث شد فلسطینیان این اقدام را اهانتی بسیار بزرگ به خود قلمداد کرده و تظاهرات در مقابل باب العامود آغاز گردید و اشغالگران نیز برای متفرق کردن آنان به خشونت متوسل شدند.
در حالی که پلیس رژیم صهیونیستی با خشونت تمام با فلسطینیان برخورد می‌کرد در مقابل بی توجهی آن به یهودیان متعرض به فلسطینیان مشهود بود. نتانیاهو نیز در این میان برای بقای سیاسی خود نقش فعالی در فضای خشونت آمیز و نژاد پرستانه ایجاد شده در سراسر قدس ایفا کرد. نخست وزیر سابق اسرائیل نه تنها حمله یهودیان علیه فلسطینیان قدس را محکوم نکرد بلکه به افزایش تحریک علیه آنان کمک کرد، در نتیجه نتانیاهو مسئول اصلی اتفاقاتی است که در این درگیری‌ها رخ داد.
2- اقدمات تحریک آمیز صهیونیست‌ها در گذر زمان
حوادث باب العامود مسجد الاقصی در ماه رمضان سال 2021 اتفاقاتی استثنایی و جدید نبود بلکه بخشی از سلسله حوادثی به شمار می‌رود که در سال‌های اخیر شهر قدس به دلیل اقدامات تحریک آمیز اسرائیل‌ها شاهد آن بوده است. از جمله این حوادث قیام باب الاسباط سال 2017 در پی نصب گیت‌های بازرسی الکترونیک توسط اسرائیلی‌ها است که در نهایت اعتراضات مردمی صهیونیست‌ها را مجبور کرد پس از 14 روز این تجهیزات را جمع آوری کنند. همچنین پس از ایستادگی مردمی و تهدیدات بین المللی در موضوع خان الاحمر در سال 2018، ایستادگی مردمی در خصوص گورستان باب الرحمه در سال 2018 و قیام مردمی باب الرحمه در سال 2019 از دیگر مواردی است که صهیونیست‌ها اقدامات تحریک آمیز علیه فلسطینیان انجام داده‌اند.
در شرایطی که باب العامود محل تردد فلسطینیانی است که از سمت آن به سوی بخش قدیمی شهر قدس می‌آیند به ویژه در ماه رمضان که محل تجمعات و برنامه‌های شبانه آنان است اشغالگران در اقدامی تعمدی آن را با نصب موانع فلزی مسدود کردند تا از حضور فلسطینیان در محدوده آن جلوگیری کنند. همین مسئله منجر به آغاز اعتراضات به این اقدام متجاوزانه در حق فلسطینیان شد و از طرف دیگر دولت راستگرای اشغالگر و دیگر جریان‌های سیاسی حامی آن تنها به محدود کردن این مکان بسنده نکرده و نیروهای فراوانی برای محاصره باب العامود اعزام کردند. این تنها نقطه شروع ماجرا بود و در ادامه صهیونیست‌ها هر گونه تلاش برای تجمع و اعتراض را سرکوب کردند.
در ماه‌های اخیر دعوت گروه‌های حامی شهرک سازی برای برگزاری تجمعات گسترده در باب العامود با شعار «شرف یهودی» افزایش یافته است. این تجمعات که با حمایت نیروهای اشغالگر برگزار می‌شود پس از حضور صدها فلسطینی در منطقه به درگیری و مقابله خشن با آنها و در نهایت مجبور کردن شهرک نشینان به ترک منطقه منتهی شده است.
گستره درگیری‌های خشونت آمیز میان فلسطینیان قدس و گروه‌های شهرک نشین در ماه‌های گذشته به ویژه درگیری‌های همزمان با انتخابات‌های 4 گانه کنست در اراضی اشغالی تنها در پی اعلامیه‌ها، دعوت به قتل فلسطینیان قدس، اخراج آنان از محله‌های این شهر در مقابل باب العامود محدود نبوده بلکه دیگر مناطق قدس مانند وادی الجوز، الطور، سلوان، شیخ جراح و العیسویه نیز شاهد این درگیری‌ها بوده اند.
حوادث اخیر در مسجد الاقصی توجهات را نسبت به برخی اقدامات میدانی انجام شده توسط دولت اشغالگر و گروه‌های یهودی که تحت پوشش و حمایت کامل قرار داشتند جلب کرد. از جمله این اقدامات عبارتند از:
– اعلام کشف راه‌های زیر زمینی در مسجد الاقصی: اشغالگران اعلام کردند با حفاری‌های جدید خود زیر مسجد الاقصی به دنبال راهی هستند که 2 هزار سال قبل ورودی اصلی هیکل دوم بوده است. منابع رژیم صهیونیستی اعلام کردند مسیری تحت عنوان «العتیق» را به طور تصادفی در جریان حفاری‌های شهرداری قدس زیر محوطه دیوار براق در دو جهت غربی و جنوبی دیوار مسجد کشف کرده‌اند، البته آنان مدعی شدند این حفاری‌ها برای احداث شبکه‌های جدید فاضلاب در این مکان انجام شده است.
– برگزاری مکرر جشن‌های تولد گاو سرخ به عنوان نمادی برای ساخت هیکل: یهودیان همیشه از تولد گاو سرخ به عنوان نشانه‌ای الهی برای نزدیک شدن ساخت هیکل سوم استقبال می‌کنند. گروهی از خاخام‌ها تاکید دارند که این گاو در «کیبوتس دینی» در نزدیکی حیفا متولد شده و مشخصاتی مانند گاو مقدس تورات دارد که البته برای خلوص هر چه بیشتر مراسمات دینی پوست این گاو هیچ لکه یا خالی ندارد. این گاو در جریان یک مراسم مذهبی ذبح شده، به آتش کشیده می‌شود و خاکستر آن به مایعی تبدیل می‌شود که در جشن مذهبی پیش از ساخت هیکل سوم در محل مسجد الاقصی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
– مشروعیت بخشی به تعرضات شهرک نشینان به مسجد الاقصی برای نمار خواندن در آن: یک خاخام یهودی به نام یهودا گلیک رهبری این شهرک نشینان را بر عهده داشته و دائماً احساسات مذهبی آنها علیه فلسطینیان را تحریک می‌کند. وی از پلیس اسرائیل می‌خواهد ترتیبات لازم برای تعرض یهودیان به حرم شریف و اقامه نماز و انجام مراسمات مذهبی در این مکان مقدس را فراهم نماید. محافل اسرائیلی اعتقاد دارند که سال‌های اخیر شاهد تحولی جدید در تعداد یهودیانی بوده که حرم شریف را مورد تعرض قرار داده‌اند و اقدامات مقامات اسرائیلی برای تسهیل این روند باعث افزایش چشم‌گیر متجاوزین به مسجد الاقصی شده است. افزایش این چنینی تعداد متعرضین یهودی به معنای آن است که شمارش معکوس برای ایجاد واقعیتی جدید آغاز شده که در آن نه تنها شرایط برای نماز خواندن یهودیان در حرم شریف فراهم می‌شود بلکه این مکان مقدس برای زیارت شبانه روزی در اختیار آنان قرار خواهد گرفت.
تعداد یهودیان متجاوز به مسجد الاقصی در سال 2020 از 30 هزار نفر فراتر رفته و این دو برابر این تعداد در سال 2016 و 5 برابر نسبت به سال 2009 است. فتاوای دینی یهودی به افزایش تعداد نمازگزاران یهودی در مسجد الاقصی کمک قابل توجهی نموده و این در حالی است که برخی قوانین یهودی با حضور در این مکان مقدس مخالفت داشته که در راس آنها حریدیم‌ها قرار دارند. اما با این حال بیش از 600 خاخام در محافل مذهبی نژاد پرست یهودی تعرض به مسجد الاقصی را مجاز دانسته در صورتی که این افراد در گذشته با این امر مخالفت داشته‌اند.
– ممانعت از بازسازی مسجد الاقصی: تمام دولت‌های اسرائیلی یکی پس از دیگری از ورود هر گونه مصالح لازم برای بازسازی و تعمیر مسجد الاقصی جلوگیری به عمل آورده‌اند. این در حالی است که سنگ‌های مرمر استفاده شده در دیوارهای داخلی قبه الصخره شریف شروع به جدا شدن از یگدیگر نموده، برخی از آنان ترک خورده و برخی دیگر از جای خود جدا شده‌اند و این به معنای آن است که این مکان مقدس به بازسازی فوری نیازمند است.
– برگزاری اجلاس‌ها و کنفرانس‌های صهیونیستی: هزاران یهودی افراطی حامی تخریب مسجد الاقصی و ساخت هیکل بوده و در کنفرانس‌های سالانه جنبش بازسازی هیکل شرکت می‌کنند که با حمایت دولت برگزار شده و هزاران یهودی در آن حضور دارند. این یکی از سازمان‌های یهودی افراطی است که جنبش «مجریان وحی» به رهبری یهودا عتصیون در راس آن وجود دارد. این جنبش ماموریت‌های مربوط به ساخت معبد یهودی را میان دیگر گروه‌ها تقسیم کرده است. حتی در گذشته در برخی موارد شخصیت‌های دولتی اسرائیلی نیز در فراخوان‌های این سازمان یهودی حاضر شده و در کنفرانس‌های آن سخنرانی کرده‌اند. مسئولان دولتی اسرائیل در سخنان خود یهودیانی را که خواستار تخریب مسجد الاقصی و ساخت هیکل به جای آن هستند را مورد تمجید و ستایش قرار داده‌اند.
– فعالیت یهودیان برای ساخت هیکل: گروه‌ها و انجمن‌های شهرک نشین یهودی بارها از دولت اسرائیل خواسته‌اند تا برخی قسمت‌های عربی – اسلامی مسجد الاقصی را به کنیسه تبدیل کرده و یا به یهودیان اجازه دهند در این مکان مقدس نماز بخوانند. با وجود آنکه مسجد الاقصی یک میراث اسلامی، دینی و متعلق به تمدن عربی است اما این گروه‌های افراطی یهودی که تلاش می‌کنند هیکل را به جای مسجد الاقصی بنا کنند کار ساخت فانوس طلا شبیه به آنچه در دوران هیکل دوم مورد استفاده قرار می‌گرفته است را به پایان رسانده‌اند. این فانوس از 42 کیلوگرم طلای خالص به ارزش یک میلیون دلار ساخته شده که هزینه آن توسط فادیم ربینوفیتش سرمایه دار یهودی اهل اوکراین تامین شده است.
3- سازمان‌های یهودی حامی تخریب مسجد الاقصی
سال‌های اخیر انجمن‌های یهودی حامی شهرک سازی که هدف قرار دادن قدس و مسجد الاقصی در راس برنامه‌های آنان است افزایش یافته است. این افزایش با حمایت کامل دولت و در شرایط درگیری‌های حزبی و انتخاباتی صورت پذیرفته که در ذیل به مهمترین این گروه‌ها اشاره خواهد شد:
– لاهاوا: این گروه که رهبری آن را بینزی گوبشتاین بر عهده دارد حملات اخیر به فلسطینیان قدس در باب العامود را سازماندهی کرده و با مشارکت برخی دیگر اقدام به انتشار پیام‌های اینترنتی نمودند که در آنها نسبت به کشتار عرب‌ها هشدار داده بودند. راهپیمایی‌های آنان در قدس مسئله جدیدی نیست اما در گذشته آنان با حضور ده‌ها نوجوان راهپیمایی برگزار می‌کردند که پلیس به سرعت آنها را متفرق می‌کرد در حالی که این بار تعداد آنها به صدها و پس از آن به هزار شهرک نشین افزایش یافته و از حمایت پلیس در برگزاری راهپیمایی نیز برخودارند. از ویژگی‌های نسبتاً جدید راهپیمایی‌های این گروه حضور تعداد زیادی جوان ارتدوکس افراطی در میان آنان است.
– گوش آمونیم: این گروه که معنای نام آن «جریان ایمان» است و خود را جنبش «بازسازی صهیونیسم» نیز می‌نامد توسط خاخام موشه لیفنگر پس از جنگ 1973 تاسیس شد. پیروان این گروه به استفاده از خشونت و قوای قهریه برای ساخت هیکل بر ویرانه‌های مسجد الاقصی اعتقاد داشته و از حمایت‌های دولتی نیز برخوردار است که بر توان آن می‌افزاید.
– یشیفات اتریت کوهانین: ریشه این گروه که معنای نام آن «تاج خاخامی» است به خاخام اعظم آبرهام یتسحاق کول و فرزندش زفای باز می‌گردد. آنها اعتقاد دارند این گروه در روندی که ساخت هیکل در آن آغاز می‌شود پیشگام خواهد بود. آنان برنامه‌هایی برای ساخت هیکل آماده کرده که توسط یکی از اعضای آن به نام جاکوب یهودا تهیه شده است و این فرد زمان زیادی از زندگی خود را صرف آماده سازی این برنامه کرده است. این گروه یهودی جلسات مذهبی زیادی در خصوص هیکل برگزار کرده و در آن راهکارهای ساخت مجدد این بنا را بررسی می‌کنند.
– تسلط بر مسجد الاقصی: خاخام یسرائیل آریئیل از رهبران این گروه بوده که صراحتاً می‌گوید: مسجد الاقصی تنها تلّی از سنگ است و باید آن را نابود کرد و یهودیان به جای آن هیکل مقدس خود را بسازند. این خاخام بر مزارع پرورش گاو که برای تولد گاو سرخ فعالیت می‌کنند نظارت دارد. این گاو بر اساس شریعت یهودی برای مراسمات پیش از شروع ساخت هیکل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
– هیکل مقدس: این گروه توسط ستانلی گولدفوت تاسیس شده و فیزیک دان آمریکایی صهیونیست مسیحی لاگرت دلفین نیز از اعضای آن است. این دو نفر با همکاری یکدیگر با به پرواز در آوردن پهپاد بر فراز مسجد الاقصی و قبه الصخره و تصویری برداری از آن با اشعه ایکس و با استفاده از تجهیزات قطبش مغناطیسی در پی تصویری برداری از زیر مسجد الاقصی و محوطه‌های اطراف آن بودند تا ثابت کنند این مکان مقدس بر روی هیکل ادعایی ساخته شده است.
– سیودس شیسون: این گروه از سوی وزارتخانه‌های جنگ و معارف رژیم صهیونیستی و شهرداری قدس مورد حمایت قرار داشته و در زمینه افزایش آگاهی عمومی ملت یهود به ویژه ارتش در خصوص هیکل و قدس فعالیت نموده و هدف آن تسلط کامل بر مسجد الاقصی و قدس است.
– آل هار هشام: هدف این گروه که معنای نام آن «به سوی کوه خداست» ساخت هیکل است. ریاست این گروه بر عهده گور شون سلمون بوده که برای حمله به مسجد الاقصی و خواندن نماز یهودی در آن تلاش می‌کنند. از جمله اعضای این گروه یسرائیل میلاد است که در برخی موسسات مذهبی فعال در زمینه ساخت هیکل فعالیت می‌نماید. این گروه همچنین برای حمله به محوطه‌های اطراف مسجد جهت اقامه شعائر مذهبی یهودی اقدام می‌کند.
– امانت داران کوه هیکل: این گروه معمولاً به مسجد الاقصی حمله کرده و در آن به انجام مراسمات مذهبی یهودی می‌پردازد و اعضای آن در ورودی باب الخلیل شهر قدس مشاهده می‌شوند. آنان با عبارت‌های خصمانه علیه عرب‌ها و مسلمانان شعار داده و جنازه‌ای نمادین را با خود حمل می‌کنند که بر روی آن نوشته شده «کشور فلسطین هرگز تاسیس نخواهد شد». اعضای این گروه ادعا می‌کنند برای تحقق وعده الهی باید وارد مسجد الاقصی (هیکل) شده، پادشاهی داود در 3 هزار سال قبل را برپا کرده و مسلمانان را از قدس اخراج کرد. این جنبش چندین بار برای قرار دادن سنگ بنای هیکل در نزدیک دیوار براق تلاش کرد. دادگاه نیز با صدور حکمی به آنان اجازه داد سنگ بنای هیکل ادعایی را به صورت نمادین در این مکان قرار دهند.
– بازگشت یهود به شکوه پیشین: رهبر این گروه یسرائیل فویختونفر است که هدایت مجموعه‌ای از جوانان یهودی را بر عهده دارد که در پی تسلط بر خانه‌ها و ساختمان‌های شهر قدس برای یهودی سازی آن و محاصره حرم شریف با املاک یهودی هستند.
– حشمونائیم: یک ترویست یهودی به نام لیرنر رهبر این گروه است که به استفاده از خشونت شدید برای تسلط بر مسجد الاقصی شناخته می‌شود. وی برای منفجر کردن قبه الصخره در سال 1982 اقدام کرد اما با کشف مواد منفجره پیش از انفجار این عملیات با شکست مواجه شد. پدر معنوی این گروه خاخام آویبدرو نفسنتال، رئیس انجمن تاج قدیم و ملقب به خاخام شهر قدیم است.
– کاخ: این گروه توسط مئیر کاهانا از یهودیان آمریکا و دارای گرایشات تلمودی افراطی تاسیس شده است. وی هنگامی که در حال ایراد یک سخنرانی نژاد پرستانه بود به قتل رسید. از جمله پیروان کاهانا یک سرباز یهودی به نام آلان گولدمان بوده که به مسجد الاقصی حمله کرده و به نمازگزاران تیراندازی نمود. یوئیل لیرنر از دیگر فعالان این گروه برای بمب گذاری در قبه الصخره اقدام کرده و طرح‌هایی برای بمب گذاری در دیگر مساجد نیز داشت. کاهانا در سال 1984 با برافراشتن پرچم رژیم صهیونیستی در مسجد الاقصی به این مکان مقدس بی احترامی کرد.
این تنها بخشی از گروه‌های یهودی هستند و گروه‌های دیگری مانند صندوق کوه هیکل، حامیان هیکل، عطرات کوهانیم، مرکز پژوهش‌های هیکل، فرزندان نسل هیکل، زنان کوه مقدس هیکل و یاوران هیکل نیز وجود دارند.
4- تبانی دستگاه‌های امنیتی
پلیس رژیم صهیونیستی در سال‌های اخیر و به ویژه در پی بحران سیاسی و عدم استقرار دولت از دو سال قبل با محافل راستگرای یهودی افراطی توافق کرده تا روند حملات آنان به مسجد الاقصی را تسهیل نماید تا بدون هیچ مشکل و تنشی اقدامات خود را انجام دهند. از جمله محورهای این توافق کاهش میزان اقامه نماز یهودی در حرم شریف در برابر افزایش تعداد متجاوزان یهودی به این مکان مقدس است. این تحولی بسیار مهم است که باعث افزایش تعداد حملات یهودیان به مسجد الاقصی شد که البته دلیل اصلی آن اخراج نگهبانان زن و مرد این مکان مقدس توسط پلیس رژیم صهیونیستی است که از اعضای جنبش اسلامی به رهبری شیخ رائد صلاح هستند. اخراج این افراد پس از آن انجام شد که در سال 2015 این جنبش بر اساس قوانین اسرائیل غیر قانونی اعلام شد.
نکته قابل توجه آن است که همراه با افزایش تعداد متجاوزان یهودی به مسجد الاقصی محافل اسرائیلی نسبت به هشدارهای دستگاه‌های امنیتی بی توجهی می‌کنند. نهادهای امنیتی تاکید دارند که افزایش روند حمله به مسجد الاقصی احتمال آغاز تنش‌های امنیتی میان فلسطینیان و اسرائیلی‌ها را افزایش داده و حتی می‌تواند تمام منطقه را شعله‌ور نماید.
نهادهای امنیتی اسرائیلی تاکید دارند تنش‌هایی که مسجد الاقصی گاه و بیگاه شاهد آن است مانند بشکه باروتی است که در انتظار یک جرقه است تا تمام اراضی فلسطین را به آتش کشد. حوادث اخیر اسرائیلی‌ها را یکبار دیگر نسبت به این مساله هوشیار کرد که مسئله حرم شریف بسیار حساس و قابل انفجار است. این در حالی است که به نظر می‌رسد دولت رژیم صهیونیستی توجه زیادی به این هشدارها ندارد چرا که سیاست‌های کلی آن را تا چندی پیش بنیامین نتانیاهو تعیین می‌کرد که بیش از هر موضوع دیگری به پرونده انتخابات مشغول بود. اما آغاز جنگ غزه نگرانی‌های اسرائیلی‌ها را تایید کرد زیرا دلیل اصلی این درگیری ادامه همان روند تسهیل تجاوز شهرک نشینان یهودی برای بی حرمتی به مسجد الاقصی بود، علاوه بر آنکه مقاومت غزه در پایان نبرد به اشغالگران هشدار داد در صورت از سرگیری این گونه اقدامات منطقه مجدداً شعله‌ور خواهد شد.
حرم شریف همچنان مانند یک بشکه باروت با فتیله‌ای کوتاه است، نبرد غزه در اواخر ماه رمضان آغاز شد در حالی که شهرک نشینان خود را برای انجام مراسمات مذهبی
آماده می‌کردند و این به ما یادآوری می‌نماید که این فتیله هر روز در حال کوتاه‌تر شدن است. شاید این مسئله به دلیل آن است که دولت اسرائیل از مهار گروه‌های یهودی خودداری کرده تا آنان خشمگین نشوند چرا که متحد حزب لیکود به شمار می‌روند.
پس یک دوره اختلافات شدید میان پلیس و شاباک در خصوص صدور مجوزهای لازم برای یهودیان جهت حمله به مسجد الاقصی و یا منع آنان از چنین اقداماتی به نظر می‌رسد این تنش‌ها در سال‌های اخیر کاهش یافته و موضع این دو نهاد امنیتی برای تسهیل روند تعرض به مسجد الاقصی به یکدیگر نزدیک شده است. دلیل این مسئله آن است که پلیس و شاباک با پذیرش ریسک بیشتر به سوی درگیری‌های با مخاطرات بیشتر حرکت کرده‌اند و این مسئله در ماجرای نصب گیت‌های الکترونیک بازرسی و دوربین‌ها و حوادث اخیر باب العامود خودنمایی می‌کند.
توافق این دو نهاد امنیتی به ارزیابی آنان از اوضاع قدس، افزایش حاشیه امن برای اقدامات شهرک نشینان یهودی در مسجد الاقصی و ورود این دو نهاد در امور سیاسی داخلی اسرائیل باز می‌گردد. پلیس به طور کامل تحت کنترل امیر اوحانا وزیر امنیت داخلی قرار داشته که وابسته به حزب لیکود بود و از سوی دیگر هدایت شاباک نیز در اختیار نداف آرگمان قرار داشت که به طور کامل همسو با نتانیاهو بود. اگر چه در بسیاری از اوقات نیروهای اسرائیلی با فلسطینیان درگیری می‌شوند و در صورت استفاده از ابزارهای خشن‌تر برای تحریک بیشتر یهودیان و فلسطینیان این حوادث می‌تواند توسعه یافته و خشونت بیشتری داشته باشد اما لازم است یادآور شویم مسئله حرم شریف از حساسیت زیادی برخوردار است.
محافل امنیتی اسرائیل تاکید دارند که افزایش گاه و بیگاه سطح تنش در حوادث قدس مانند انتفاضه سال 2015 و بحران گیت‌های بازرسی الکترونیک در سال 2017 حاکی از آن است که حوادث به وجود آمده در اطراف حرم شریف به سرعت توسعه یافته و بخش شرقی قدس را به طور کامل فرا می‌گیرد. حتی اگر برچیدن تمام ایست و بازرسی‌ها به آرامش منطقه‌ای که حوادث قدس از آن سرچشمه می‌گیرد منتهی شود متشنج کردن این شهر تا سر حد انفجار هرگز کار مشکلی نخواهد بود.
حوادث میدانی شهر قدس در اطراف حرم شریف آغاز می‌شود اما به سرعت توسعه یافته و تمام نقاط شهر را فرا می‌گیرد و حتی در بسیاری از موارد درگیری‌ها به مناطق حومه این شهر نیز کشیده می‌شود. چنانچه در تشنجات اخیر شهر قدس شاهد آن بود که درگیری‌های آغاز شده در اطراف باب العامود به محله‌های شرقی العیسویه، راس العامود، سلوان، الطور و مناطق دیگر نیز توسعه یافت.
5- سناریوهای موجود
پس از آغاز جنگ اخیر با غزه به دلیل حوادث شهر قدس، جلوگیری از یهودی سازی آن و تلاش برای عدم اجرای طرح‌های کوچ اجباری و اخراج فلسطینیان از محله شیخ جراح می‌توان در خصوص مهمترین سناریوهای احتمالی در آینده چنین گفت:
الف- ادامه اجرای سیاست‌های یهودی سازی قدس و مسجد الاقصی توسط مقامات رژیم اشغالگر بدون توجه به تهدیدات مقاومت یا فشارهای جامعه بین الملل، جامعه عربی و سازمان‌های اسلامی.
ب- توقف موقت این اقدمات از ترس آغاز مجدد درگیری نظامی یا افزایش فشار بین المللی. به ویژه آنکه دولت جدید آمریکا مواضعی در مخالفت با سیاست‌های ترامپ در خصوص قدس اتخاذ کرده است، سیاست‌هایی که کنترل اوضاع را به طور کامل به دست یهودیان فعال در قدس و مسجد الاقصی سپرده بود.
ج- از سرگیری مجدد طرح‌های شهرک سازی و تغییر نمادها و ابنیه قدس و مسجد الاقصی بدون هر گونه جنجال رسانه‌ای و تبلیغاتی از طریق اجرای طرح‌های یهودی سازی با کمترین سرعت ممکن به نحوی که موجب تحریک فلسطینیان و جامعه جهانی نشود، در چنین حالتی واکنش‌های محدود و بی تاثیری نسبت به اجرای چنین طرح‌های نشان داده خواهد شد.
نتیجه
در این پژوهش مشخص شد که سطح اقدامات صهیونیستی و یهودی سازی در قدس و مسجد الاقصی همزمان با شرایط جناح بندی و فعالیت‌های حزبی انتخاباتی افزایش یافته است. همچنین نسبت دادن این روند افزایشی به راستگرایان افراطی مذهبی و نژاد پرست بیانگر آن است که حوادث قدس علاوه بر آنکه زمینه‌های حزبی و انتخاباتی دارد از جنبه‌های مذهبی یهودی صرف نظر از ماهیت دولت مستقر برخوردار است.
گروه‌های یهودی راستگرای افراطی هدف اصلی خود را ساخت هیکل ادعایی بر روی ویرانه‌های مسجد الاقصی بیان کرده و در این خصوص تنها مسئله زمان آن برای این گروه‌ها مطرح است. این گروه‌ها تا زمان دستیابی به این هدف خود را به تمام ائتلاف‌های دولتی تحمیل می‌کنند. این در حالی است که ائتلاف‌های دولتی نیز ممکن است برای بقا و ثبات خود با این گروه‌ها همراهی کنند، حتی اگر هزینه آن آغاز یک انتفاضه بزرگ در قدس تحت عنوان دفاع از مسجد الاقصی باشد..
