استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران با اشاره به برگزاری نشست اقتصادی معامله قرن پس از ماه مبارک رمضان در بحرین گفت: برگزاری این نشست به‌معنای دعوت از رژیم صهیونیستی برای حضور در خلیج فارس است.
با ورود “دونالد ترامپ”به کاخ سفید طرح معامله قرن در رسانه‌ها مطرح شد. هنوز متن کامل این طرحرسانه‌ای نشده است. محافل سیاسی اقداماتی را که آمریکا درخصوص انتقالسفارتخانه‌اش به قدس و الحاق بلندی‌های جولان به فلسطین اشغالی انجام دادهاست، گامی در راستای معامله قرن می‌دانند. به‌منظور بررسی طرح واشنگتن برایبستن پرونده فلسطین اشغالی، میزگردی با حضور دو استاد و پژوهشگر حوزهفلسطین برگزار کردیم. دکتر “هادی برهانی” استاد دانشکده مطالعات جهاندانشگاه تهران به سؤالات ما درباره معامله قرن، مخالفت فلسطینی‌ها با آن،ایجاد شکاف در جهان عرب و همکاری برخی کشورهای عربی با معامله قرن پاسخداد.
محورهای مهم این گفت‌وگو به‌شرح ذیل است:
- تا زمانی که پروژه صهیونیست به اهداف خودش نرسد، طرح‌های صلحی که ارائه می‌شوند، برای خرید فرصت به‌نفع رژیم صهیونیستی است.
- اگر جزئیات معامله قرن مشخص شود، در جهان اسلام و عرب ایجاد شکاف و اختلاف خواهد کرد.
- معامله قرن فرصت‌هایی را از لحاظ سیاسی، دیپلماتیکی و تبلیغی برای ایران و محور مقاومت ایجاد می‌کند.
- همکاری عمان با معامله قرن سبب می‌شود نقش مسقط در منطقه آسیب ببیند.
برگزارینشست منامه به‌معنای دعوت از رژیم صهیونیستی برای حضور در خلیج فارس است.اگر پای این رژیم به این منطقه باز شود حتماً موجب فتنه‌گری و آشوب در خلیجفارس می‌شود.
محورهای این نشست به‌صورت سؤال و جواب در زیر می‌آید:
تسنیم:هرکدام از رئیس جمهورهای آمریکا هنگامی که وارد کاخ سفید شدند طرحی برایبه سرانجام رساندن مسئله فلسطین ارائه دادند مثلاً در دوره ریاست جمهوری”جورج بوش” پسر طرح “نقشه راه” ارائه شد که به سرانجام نرسید. “دونالدترامپ” رئیس جمهور کنونی آمریکا نیز طرح “معامله قرن” را ارائه داده است،خب، آیا آمریکایی‌ها واقعاً به‌دنبال صلح در غرب آسیا هستند یا اهداف دیگریدارند؟
برهانی:فرض اینکه آمریکایی‌ها در منطقه به‌دنبال صلح باشند، فرضی دور از ذهن است.واقعیت این است که صلح میان اولویت‌های آمریکا در غرب آسیا، هیچ جایگاهیندارد اما جنگ و درگیری نظامی جایگاه دارد. حفظ منافع رژیم صهیونیستی درمنطقه مهم‌ترین اولویت سیاست خارجی واشنگتن است البته منافع این رژیم ایجابمی‌کند کشورهای غرب آسیا درگیر جنگ و نا‌آرامی باشند تا از این طریق آنهافرسوده شوند و رژیم صهیونیستی به موقعیت برتری در سطح منطقه دست یابد لذاصلح برای آمریکا و رژیم صهیونیستی اصلاً در اولویت قرار ندارد، زیرا صلحنه‌تنها هیچ کمکی به اجرایی شدن اهداف تل‌آویو در غرب آسیا نمی‌کند بلکه بهمنافع رژیم صهیونیستی در این منطقه آسیب می‌زند.
تسنیم:آن چیزی که تا کنون درباره معامله قرن در رسانه‌ها مطرح شده است، طرحخطرناکی به‌نظر می‌رسد. هرچند از این طرح رسماً رونمایی نشده اما جزئیاتیکه از معامله قرن به رسانه‌ها درز پیدا کرده است، نشان می‌دهد آمریکایی‌هامی‌خواهند یک فلسطین خلع‌سلاح‌شده درآنجا تشکیل بدهند که حتی امنیتش وابستهبه رژیم صهیونیستی باشد. فلسطینی‌ها با این طرح مخالفت کرده‌اند. شما فکرمی‌کنید در چنین فضایی معامله قرن قابل اجراست؟
برهانی:تا زمانی که پروژه صهیونیست به اهداف خودش نرسد، طرح‌های صلحی که ارائهمی‌شوند، برای خرید فرصت به‌نفع رژیم صهیونیستی است. حقیقت این است؛ رژیمصهیونیستی بیشتر مناطقی را که در سرزمین‌های عربی مایل بود تصرف کند،به‌اشغال خود درآورده است. مشکلی که وجود دارد، این اشغالگری به‌ویژه دربلندی‌های جولان، کرانه باختری رود اردن و نوار غزه مورد قبول جامعهبین‌المللی نیست. قطعنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل و شورای امنیت صراحتدارد این مناطق اشغالی هستند و نظامیان رژیم صهیونیستی باید از این مناطقعقب‌نشینی کنند، این درحالی است که فلسطین به‌عنوان یک سرزمین و یک ملتهمچنان مطرح است.
فرصت‌خریدن
به‌هرحال،تا زمانی که بحث فلسطین وجود دارد، طرح‌های صلحی که ارائه می‌شوند، برایخرید فرصت به‌نفع تل‌آویو است. تجربه 70 سال گذشته نشان داده رژیمصهیونیستی در استفاده از عنصر زمان موفق بوده و اهداف خود را در زمینه‌هایسیاسی حقوقی و بین‌المللی پیش برده است لذا پیمان اسلو هم برای خرید وقتبود، هنگامی که استفاده لازم را از این پیمان بردند و شهرک‌های یهودی‌نشینرا در کرانه باختری احداث و این منطقه را یهودی‌سازی کردند، دیگر نیازی بهپیمان اسلو ندیدند. الآن بزرگ‌ترین دشمن این پیمان در کره زمین صهیونیست‌هاهستند. آنان می‌دانند اسلو یعنی اینکه باید به فلسطینی‌ها امتیاز بدهند،امتیازی که براساس شرایط 25 سال پیش دنیاست. رژیم صهیونیستی تصور می‌کند دراین مدت اسرائیل ضعیف‌تر و فلسطینی‌ها قویتر شده‌اند لذا بحث اسلویی وجودندارد.
بی‌ارزش‌بودن صلح برای تل‌آویو
دراینجا باید به این نکته اشاره کرد؛ خاصیت طرح‌های صلحی که مطرح می‌شوند،این هستند که بگویند راه‌حلی برای بستن پرونده فلسطین وجود دارد، تل‌آویوطرفدار صلح است. هنگامی که سازمان ملل، اتحادیه اروپا و افکار عمومی جهانفشار می‌آورند که؛ چرا قطعنامه‌ها اجرا نمی‌شود؟ آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌هامی‌گویند “راه‌حلی وجود دارد که می‌توانیم بحران فلسطین را حل‌وفصل کنیم”.اکنون معامله قرن مطرح شده تا همین نقش را ایفا کند، بدین معنا “حالا کهپیمان اسلو مرده است ما می‌خواهیم راه جدیدی ارائه دهیم و از تجربه گذشتهاستفاده کنیم. این راه جدید مزایایی دارد که پیمان اسلو نداشت”. با مطرحکردن چنین مسائلی افکار عمومی جهان باز فریب خواهد خورد که اسرائیلبه‌دنبال یک راه‌حلی برای بستن پرونده فلسطین است، درحالی که واقعیت این است تل‌آویو هیچ ارزشی برای هیچ راه‌حلی که یک وجب از فلسطین را به فلسطینی‌ها بدهد، قائل نیست.
تسنیم:به‌نظر شما آمریکایی‌ها با مطرح کردن معامله قرن واقعاً به‌دنبال بسته شدنپرونده فلسطین هستند یا اینکه این طرح همانند طرح‌های قبلی ناکام خواهدماند؟
برهانی:آمریکا را می‌توان یک بازیگر مستقل لحاظ کرد. بنده معتقدم؛ معامله قرنعرصه سیاسی این کشور را به دو بخش تقسیم کرده به‌گونه‌ای که موضع حزبدموکرات از موضع حزب جمهوری‌خواه فاصله زیادی گرفته است. آمریکا در دورهریاست جمهوری ترامپ که داماد یهودی‌اش پرونده معامله قرن را مدیریت می‌کند،خیلی به دیدگاه‌ها و مواضع رژیم صهیونیستی به‌ویژه بخش افراطی این رژیمنزدیک است. من بخش قابل توجهی از معامله قرن را متأثر از فشار رژیمصهیونیستی و لابی صهیونیستی در آمریکا می‌دانم البته در این زمینه بهروانشناسی ترامپ نیز باید توجه داشت. او می‌خواهد با این شعار بازی کند “منآمده‌ام پرونده‌ای را ببندم که تاکنون هیچ کس این کار را نکرده است.”،شاید ترامپ از این طریق بخواهد محبوبیتی برای خودش در آمریکا درست کند.
تسنیم:برخی تحلیلگران بر این باورند معامله قرن شکافی در جهان عرب ایجاد می‌کند،به‌گونه‌ای که برخی موافق و گروهی مخالف آن می‌شوند، به‌نظر شما اینکشورها به چه علل و انگیزه‌ای به مخالفت و یا موافقت با معامله قرنبرمی‌خیزند و این شکاف چه پیامدهایی را بر جهان اسلام به‌جای خواهد گذاشت؟
برهانی:این تحلیل صحیح است. اگر جزئیات معامله قرن مشخص شود، در جهان اسلام و عربایجاد شکاف و اختلاف خواهد کرد. یکی از اتفاقات مهمی که می‌تواند بیفتد،این نزدیکی که برخی کشورهای عربی به‌طور مشخص امارات، عربستان و بحرین بارژیم صهیونیستی دارند، می‌تواند دچار اختلال شود. در شرایط کنونی آمریکا،رسانه‌های غربی و اسرائیل تا حدودی موفق شدند آن فشار افکار عمومی را که درغرب آسیا علیه رژیم صهیونیستی وجود داشت، به‌طرف ایران منتقل و تهران رابه‌عنوان دشمن منطقه معرفی کنند. اینان کاری کردند که بحث “فلسطین” تحتالشعاع قرار گیرد و بحث روز و اولویت منطقه “ایران” شود. این شرایط مطلوبیرا برای آمریکا و رژیم صهیونیستی به‌وجود آورد. اگر معامله قرن باتمام جزئیاتش مطرح شود، هیچ کشور عربی حتی سازشکارترین آنها نمی‌تواندبه‌صورت علنی با این طرح موافقت کند. شما عربستان را در نظر بگیرید، طرحمعامله قرن که بخش‌هایی از آن به بیرون درز پیدا کرده است، با طرح صلح ریاضکه در سال 2002 ارائه شد و به‌تصویب اتحادیه عرب و سازمان کنفرانس اسلامیرسید، فاصله اساسی دارد لذا اینکه اجرایی شدن معامله قرن مرتب به‌تأخیرمی‌افتد و هنوز جزئیات آن مشخص نشده بدین خاطر است که بیان جزئیات معاملهقرن الآن نمی‌تواند به‌نفع آمریکا و اسرائیل تمام شود چرا که با مطرح شدناین جزئیات عربستانی که واقعاً مایل است به تل‌آویو نزدیک شود، قادر نخواهدبود با معامله قرن موافقت کند.
تسنیم:تشکیلات خودگردان مخالفت خود را با معامله قرن اعلام کرده است، سؤالاینجاست؛ آمریکایی‌ها با کدام گروه فلسطینی می‌خواهند وارد مذاکره شوند تاپای معامله قرن را امضاء کند؟
برهانی:روزنامه “الاسرائیل الیوم” به‌تازگی مطلبی را منتشر کرد که مقاماتآمریکایی آن را تکذیب نکردند. این روزنامه به نتانیاهو نزدیک است و گفتهمی‌شود مطلب مزبور را از وزارت خارج رژیم صهیونیستی گرفته است. بنده فکرمی‌کنم جزئیاتی که از معامله قرن در این روزنامه منتشر شده است با تصوری کهآمریکایی‌ها از این طرح دارند، همساز است. یکی از بخش‌های این طرح تهدیدیاست که مطرح کرده‌اند، اینکه؛ فلسطینی‌ها می‌خواهند چه‌کار کنند؟ برای اینقسمت فکری کرده‌اند. طراحان معامله قرن گفته‌اند؛ “اگر حماس و ساف هردوموافقت نکردند ما کمک‌های مالی خود را به فلسطینی‌ها قطع می‌کنیم و بعدمانع از این می‌شویم که کمک دیگری به فلسطینی‌ها برسد، یعنی تهدید بهاین‌که “ما شما (فلسطینی‌ها) را با گرسنگی از پا درمی‌آوریم”. فرض دیگر ایناست که ساف با طرح معامله قرن موافقت و حماس مخالفت کند. آمریکایی‌هاگفته‌اند “اگر فقط حماس مخالفت کند ما در درگیری نظامی که این جنبش باتل‌آویو خواهد داشت، ترور رهبران حماس توسط اسرائیل را به‌رسمیت خواهیمشناخت.”، این یعنی تهدید به قتل. بنده فکر نمی‌کنم در هیچ طرح صلحی در جهانچنین سابقه‌ای داشته باشیم که به یک طرف بگویند “اگر قبول نکنی شما راخواهیم کشت”. هرچند که قبلاً رهبران فلسطینی توسط رژیم صهیونیستی ترورشده‌اند اما به‌صورت رسمی در یک توافقنامه چنین موضوعی نیامده است.
فرصت برای ایران
دراینجا باید بگویم معامله قرن می‌تواند به‌عنوان یک فرصت برای ایران تلقیشود چراکه معامله قرن مشکلات زیادی دارد؛ اولاً با قطعنامه‌های سازمان مللمغایرت دارد. دوم اینکه طرفدارانش در جهان به یک سری آدم‌های افراطی وغیرمحبوب محدود می‌شوند مثل ترامپ، کوشنر، فریدمن و نتانیاهو. سوم اینکهبخش قابل توجهی از جهانیان مخالف معامله قرن هستند. شخصیت‌های زیادی در حزبدموکرات آمریکا مخالف این طرح هستند. اتحادیه اروپا و روسیه مخالف معاملهقرن هستند. در غرب آسیا تنها امارات، عربستان، بحرین و مصر با این طرحآمریکا موافق هستند و بقیه کشورها حتی تشکیلات خودگردان فلسطین آمادگیهمراهی با معامله قرن را ندارند. به‌هرحال، چنانچه از این ظرفیت استفادهشود هم از لحاظ رسمی و هم از جهت تبلیغاتی خیلی به‌نفع ایران و محور مقاومتخواهد بود. از لحاظ تبلیغاتی نشان داده شود کدام طرف دشمن صلح است، چه‌کسیمی‌خواهد پیمان اسلو را از بین ببرد. درحقیقت، معامله قرن فرصت‌هایی ازلحاظ سیاسی، دیپلماتیکی و تبلیغی برای ایران و محور مقاومت ایجاد می‌کند.
تسنیم: آیا این برداشت صحیح است که معامله قرن درحد رسانه‌ای و دیپلماتیک وجود دارد و عملاً قابلیت اجرایی ندارد.
برهانی:من با این برداشت موافقم اما باید یک نکته را در نظر داشت؛ شکست خوردن اینطرح یا این اسم یا آن اسم مسئله اصلی ما نیست، مسئله این است که در آنفرآیند چه‌اتفاقی رخ می‌دهد. امروزه همگی به‌راحتی می‌توانیم بگویم پیماناسلو شکست خورده است، ولی در این میان چه اتفاقی افتاد؟ در پاسخ می‌توانگفت که در جریان پیمان اسلو رژیم صهیونیستی جایگاه خودش را در جهان تقویتکرد و فلسطینی‌ها زیان دیدند، به‌نظرم این موضوع دارای اهمیت است.
تسنیم: برخی کشورهای عربی منطقه در راستای اجرایی شدن معامله قرن گام برمی‌دارند. نظر شما در این زمینه چیست؟
برهانی:ما در ایران انتظار نداریم که عمان با معامله قرن همکاری کند. این کشوردارای دیپلماسی معتدلی در منطقه است اما همکاری این کشور با معامله قرن سببمی‌شود مسقط محبوبیت خودش را در افکار عمومی از دست بدهد و نقش عمان درمنطقه آسیب ببیند. همان‌طوری که می‌دانید قرار است نشست اقتصادیدرباره معامله قرن پس از ماه مبارک رمضان در بحرین برگزار شود. برگزاری ایننشست به‌معنای دعوت از رژیم صهیونیستی برای حضور در خلیج فارس است. خلیجفارس دشمنی بزرگ‌تر از رژیم صهیونیستی ندارد. اگر پای این رژیم به اینمنطقه باز شود حتماً موجب فتنه‌گری، آشوب و آتش‌افروزی در خلیج فارس خواهدشد و بحرین که کوچک‌ترین عضو خانواده خلیج فارس است، در این آشوب بیش ازبقیه لطمه و صدمه خواهد دید.
تسنیم: از این فرصتی که دراختیار ما قرار دادید سپاسگزاریم.
برهانی: خواهش می‌کنم، ممنون.
گفت‌وگو از حسن رستمی و عباس سیدمیرجمکرانی
منبع: خبرگزاری تسنیم
