دو طرف رود اردن حکایتگر مهاجرت و آوارگی ملتی است که تحت فشارهای اشغالگران و جنایت ها و عملیات های ترانسفر آن، اعضای یک خانواده از هم دور افتاده و در دو طرف آن قرار گرفته اند.
به گزارش مرکز اطلاع رسانی فلسطین، حافظه مردمی فلسطینیان بیش از 60 سال است که این حکایت ها و داستان ها را حفظ کرده است و در واقع فلسطینیان می خواهند به اشغالگران اعلام کنند که حق بازگشت با مرور زمان از بین نخواهد رفت.
در اردن و در بخش شرقی رود اردن، بیش از 2 میلیون و 600 هزار آواره فلسطینی دور از شهر و دیار آبا و اجدادی خود زندگی می کنند و منتظر فرا رسیدن لحظه بازگشت به سرزمین آبا و اجدادی خود هستند.
آمارها نشان می دهد که اردن بیشترین تعداد ممکن
از آوارگان فلسطینی را در خود جای داده است و جمعیت آنها بیش از 60 درصد جمعیت این
کشور را تشکیل می دهد. بر اساس اسناد آنروا یک میلیون و 639 هزار و 718 نفر از
آوارگان فلسطینی که 18 درصد از کل آوارگان مقیم این کشور را تشکیل می دهند ساکن
اردوگاه هایی هستند که آژانس امداد رسانی و کاریابی سازمان ملل برای آوارگان
فلسطینی موسوم به "آنروا" بر مسائل بهداشتی و آموزشی آنها نظارت دارد.
آمارها سخن می گویند
در سال 1948 که شاهد وقوع فاجعه اشغال فلسطین بود، 100 هزار آواره فلسطینی راهی اردن شده و به صورت موقتی در مساجد و مدارس شهرها و شهرک های مختلف این کشور اسکان داده شدند. کمیته بین المللی صلیب سرخ تا ماه مه سال 1950 کمک هایی را به این آوارگان ارائه می داد تا اینکه آژانس آنروا کارش را آغاز کرد.
پس از اشغال کرانه باختری و باریکه غزه در سال 1967، موج جدیدی از آوارگان فلسطینی راهی اردن شدند که آنروا اسامی 140 هزار نفر از آنها را ثبت کرده است. این افراد بخشی از کل مهاجرین جدید بودند که جمعیت شان تقریبا 240 هزار نفر بود و از کرانه باختری مهاجرت کرده بودند. لازم به ذکر است که کرانه باختری رود اردن در فاصله سال های 1948 تا 1967 بخشی از خاک اردن به حساب می آمد.
در همین حال، آخرین آمارهای آنروا که در سال
2016 منتشر شده، نشان می دهد که جمعیت آوارگان به 2 میلیون نفر رسیده است که این
آمار 40 درصد از کل جمعیت ثبت شده آوارگان در دفاتر آنروا در مناطق مختلف محل
فعالیت آنرا تشکیل می دهد.
اردوگاه های آوارگان
در اردن 10 اردوگاه مخصوص آوارگان فلسطینی وجود دارد که 4 مورد از آنها یک سال پس از جنگ سال 1948 و 6 مورد از آنها پس از سال 1968 احداث شده اند و اردوگاه "امان جدید" (الوحدات) یکی از همان اردوگاه هایی است که پس از سال 1948 و برای اسکان مهاجرانی که در نتیجه اشغال شهر و دیارشان توسط رژیم صهیونیستی آواره شده بودند، احداث شده است.
10 اردوگاه محل اسکان آوارگان فلسطینی در اردن که سازمان ملل آنها را به رسمیت شناخته است، عبارتند از:
· اردوگاه های امان ـ پایتخت اردن ـ
ـ اردوگاه "امان جدید" (یا اردوگاه الوحدات)
ـ اردوگاه جبل الحسین
ـ اردوگاه مارکا (شنلر سابق و حطین کنونی)
* اردوگاه های خارج از پایتخت:
ـ اردوگاه البقعه ـ در استان بلقاء واقع در شمال غرب پایتخت (امان)
ـ اردوگاه الزرقاء در استان الزرقاء واقع در شمال شرق پایتخت
ـ اردوگاه الطالبیه در استان مادبه واقع در جنوب پایتخت
ـ اردوگاه سوف در استان جرش واقع در شمال اردن
ـ اردوگاه جرش (مخیم غزه) در استان جرش واقع در شمال اردن
ـ اردوگاه الحصن (شهید عزمی مفتی) در استان اربد واقع در شمال اردن
ـ اردوگاه اربد واقع در وسط شهر اربد
چرا آنروا برخی اردوگاه های آوارگان فلسطینی را به رسمیت نمی شناسد؟
اردوگاه های آوارگان فلسطینی که آنروا آنها را به رسمیت می شناسد، اردوگاه هایی هستند که در اراضی تخصیص داده شده برای این منظور از سوی دولت اردن احداث شده اند.
احتمال دارد که دولت اردن نام اردوگاه را بر روی برخی مناطق محل سکونت شمار زیادی از آوارگان اطلاق کند، اما این اماکن برای این منظور اختصاص داده نشده اند. از جمله مصادیق این مساله می توان به اردوگاه سخن در شهر الزرقاء واقع در شمال شرق امان و اردوگاه یرموک در دمشق ـ پایتخت سوریه ـ اشاره کرد. اما آنروا به این مناطق هم خدمت رسانی می کند.
از مهمترین مشکلاتی که اردوگاه های آوارگان فلسطینی با آنها مواجه هستند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ـ بدتر شدن وضعیت منازل و کمتر شدن مساحت در کنار بالاتر رفتن تراکم جمعیت و نیز عدم دسترسی آنها به شبکه های فاضلاب و در نتیجه محروم شدن آنها از شرایط بهداشتی و انسانی مناسب.
ـ تنگ و باریک بودن خیابان ها در کنار دالان ها و کوچه های تنگ که بسیاری از آنها هم آسفالت نشده اند. علاوه بر این ها، حفره ها و چاه های زیادی در این خیابان ها و کوچه ها ایجاد شده است که آب های فاضلاب در آنجا جمع می شود و شکاف ها و حفره های زیادی هم وجود دارند که به منبع آلودگی و محل زندگی موش ها و قورباغه ها و دیگر حشرات موذی تبدیل شده اند.
ـ کمبود آب های سالم و قابل شرب که ساکنان این اردوگاه ها بتوانند از آنها استفاده کنند و در بهترین حالت، این اردوگاه ها هفته ای یکبار هم به آب شرب سالم دسترسی ندارند.
افزایش جمعیت موش ها و دیگر جوندگان در خیابان ها و کوچه های این اردوگاه ها که به منازل ساکنان آنها و حتی کودکان شیرخواره و مغازه ها و مدارس حمله می کنند و تلاش های ساکنان اردوگاه ها برای مقابله با این مشکل با وجود کمک و مساعدت آنروا به نتیجه نرسیده است و این مساله ناشی از منابع آلودگی موجود در اطراف این اردوگاه هاست که به نظر می رسد همیشه منبعی برای اذیت و آزار ساکنان اردوگاه ها خواهند بود.
ـ وجود مقادیر زیادی از انواع زباله ها و آشغال ها در کنار عدم وجود امکانات کافی برای جمع آوری این زباله ها و دفع آنها به شیوه های پیشرفته.
ـ افزایش جمعیت حیوانات ولگرد مانند سگ ها و گرگ ها و دیگر حیوانات موذی در اطراف اردوگاه ها که باعث اذیت و آزار ساکنان آنها و ترس و نگرانی کودکان می شود.
ـ توسعه مجتمع های تجاری فاقد مجوز و به ویژه افراد دست فروش و سبزی فروش در اطراف مدارس که باعث ایجاد سر و صدای آزار دهنده برای دانش آموزان می شود و در برخی موارد فرآیند آموزشی را تحت الشعاع خود قرار می دهد.
ـ استفاده خانواده های نیازمند از وسایل گرایشی ابتدایی مانند سوزاندن روغن های سوخته، هیزم و شاخه های درختان و غیره به خاطر عدم وجود وسایل گرمایشی مطمئن تر.
ـ عدم وجود پارک و فضای سبز در اردوگاه ها در کنار کمبود شدید درختان که ناشی از کمبود فضا در داخل این اردوگاه هاست و باعث می شود که ساکنان آنها از مهمترین فضاهای تفریحی و ابزارهای لازم برای حفظ محیط زیست محروم باشند.
ـ هنوز نزدیک به 15 درصد از منازل موجود در اردوگاه ها با ورق های حلبی و امثال آنها پوشانیده شده اند و حتی برخی خانواده ها کاملا در کپرها و زاغه های پوشیده شده با کارتون ها زندگی می کنند.
ـ گزارش های دایره امور فلسطینیان نشان می دهد
که تقریبا 11 درصد از منازل موجود در اردوگاه ها غیر قابل استفاده هستند و در معرض
تخریب قرار گرفته اند و در نتیجه جان ساکنان آنها در معرض خطر قرار دارد.
آموزش:
اردن بیشترین تعداد مدارس ابتدایی و راهنمایی آژانس آنروا را در خود جای داده است و در 190 باب مدرسه این آژانس 139 هزار و 803 دانش آموز دختر و پسر تحصیل می کنند، اما 106 مدرسه از مجموع این مدارس در دهه های 50 و 60 قرن گذشته احداث شده اند و نیاز به بازسازی دارند، اما با این وجود با تراکم بالای دانش آموزان مواجه هستند و در هر کلاس 50 دانش آموز دیده می شود و حتی در برخی موارد، آنروا مجبور به دو شیفته کردن مدارس شده است و 49 درصد مدارس هم ساختمان های استیجاری و غیر دولتی هستند.
بر خلاف مدارس آنروا در کشورهای دیگر، جمعیت
دانش آموزان ثبت نام کرده در مدارس این آژانس در اردن رو به کاهش گذاشته است و تنها
در سال 1998 تقریبا 14 درصد کاهش را ثبت کرده بود که این مساله از سویی ناشی از
تداوم مهاجرت آوارگان فلسطینی مقیم اردن به کرانه باختری در اراضی اشغالی فلسطین و
از سوی دیگر، انتقال برخی دانش آموزان به مدارس دولتی است که به صورت یک شیفته
فعالیت می کنند و وضعیت بهتری از مدارس آنروا دارند که سیاست صرفه جویی اقتصادی در
آنها اعمال می شود.
بهداشت:
در عرصه بهداشتی نیز آژانس آنروا به هر آواره فلسطینی؛ چه در داخل اردوگاه ها و چه در خارج از آنها این حق را می دهد که از خدمات درمانی پزشکان مشغول به کار در درمانگاه های دارای بخش های تخصصی متعدد استفاده کنند و تعداد این درمانگاه ها در سراسر این کشور به 23 مرکز می رسد. بیماران تحت پوشش آژانس هیچ هزینه ای بابت این خدمات پرداخت نمی کنند و در صورت مراجعه به بیمارستان های دولتی نیز بخشی از هزینه های خدمات درمانی را پرداخت می کنند.
بخشی از مساله پایین بودن سطح خدمات درمانی
ارائه شده از سوی آژانس ناشی از کمبود پزشک است؛ به طوری که برای هر 150 الی 200
مریض در روز یک پزشک وجود دارد و البته باید مساله کمبود دارو را هم به این مشکل
اضافه کرد.
بودجه و خدمات اجتماعی:
آوارگان فلسطینی مقیم اردن با مشکل کاهش بودجه آنروا و سطح خدمات آن مواجه هستند و این مساله حتی فرآیند آموزشی را هم تحت الشعاع خود قرار داده است. در بخش بهداشتی هم، کاهش بودجه آنروا باعث شده است که سهم آوارگان فلسطینی مقیم اردن از خدمات درمانی آنروا و نیز خدمات اجتماعی، احداث تاسیسات زیربنایی و غیره به شدت کاهش پیدا کند.
دایره امور فلسطینیان هم که بخشی از وزارت امور خارجه است، در سال 1998 تاسیس شده و مسئولیت رسیدگی به مشکلات و مسائل آوارگان فلسطینی را بر عهده دارد و کمیته های خدمات رسانی نقش رابط میان این نهاد و آوارگان را ایفا می کنند. اردوگاه های آوارگان فلسطینی در اردن در انتخابات شهرداری های این کشور مشارکت نمی کنند.
از مهمترین وظایف این نهاد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- همکاری و هماهنگی با آژانس آنروا در تمامی زمینه ها در داخل اردن.
2- تدوین سیاست های کلی آنروا از طریق عضویت در کمیته مشورتی و باشگاه کشورهای بزرگ اعطا کننده کمک های مالی به این آژانس.
دولت اردن برای خدمت رسانی بهتر به اردوگاه های آوارگان فلسطینی در هر اردوگاه یک کمیته محلی به منظور بهبود خدمت رسانی تشکیل داده است که به "کمیته بهبود وضعیت اردوگاه" معروف است و رئیس و اعضای آن توسط دایره امور فلسطینیان تعیین می شوند.
اکثر آوارگان فلسطینی مقیم اردن از حق شهروندی کامل برخوردارند و 140 هزار نفر از این آواران اصالتا اهل نوار غزه هستند که تا سال 1967 زیر نظر دولت مصر اداره می شد و آنها گذرنامه های موقت اردنی دارند و از حق شهروندی کامل در این کشور و به تبع آن حق شرکت در انتخابات و یا استخدام در ادارات دولتی برخوردار نیستند.
متعلقات
آخر الأخبار