اسماعیل هنیه و طرح آشتی ملی

اسماعیل هنیه که به تازگی رییس دفتر سیاسی جنبش حماس شده در اولین کنفرانس مطبوعاتی خود به ایراد سخنانی پرداخت که خط مشی جدید حماس را با تاکید بر مواضع قبلی در مورد مبارزه برای احقاق حق ملت فلسطین نشان می دهد.

وی محورهای مورد توجه حماس را مبارزه با رژیم صهیونیستی، محوریت قدس و مسجد الاقصی به عنوان پایتخت فلسطین و عدم چشم پوشی از آن، مبارزه برای بازگرداندن آوارگان به وطن، و تحت حمایت قرارداشتن اسرای فلسطینی، پایان یافتن محاصره یازده ساله غزه، همچنین برقراری ارتباط با کشورهای امت عربی – اسلامی و دیگر کشورهای منطقه و جهان اعلام کرد.

اما مهم ترین بخش سخنان وی در قالب طرح آشتی ملی مطرح شد. البته این طرح مدتی است که در فلسطین مورد بحث بوده و نشست هایی در این زمینه برگزار شده که حتی طبق آن گروه های فلسطینی توافق کردند که دولتی به نام دولت وفاق ملی تشکیل دهند که هم اکنون نیز با هدایت رامی الحمدلله در این مسئولیت است اما این نشست ها به نتیجه دلخواه نرسید.

در همین حال اسماعیل هنیه در سخنان خود به دنبال پیگیری طرح آشتی ملی برآمده است. وی در بخشی از سخنرانی خود می گوید: تحقق آشتی ملی و شکل دهی مشارکت ملی که عامل جمع میان تمامی احزاب و گروه های فلسطینی می باشد، در راس اولویت های جنبش حماس باقی خواهد ماند  این جنبش نهایت تلاش خود را برای احیای وحدت ملی و تلاش در کنار دیگر شرکای ملی برای وضع راهبرد مبارزاتی یکپارچه مبتنی بر حفظ اصول و دفاع از مقدسات و نیز تشکیل کشور مستقل به پایتختی قدس به کار خواهد گرفت. ای برادران ما و ای فرزندان ملت فلسطین در جنبش فتح و دیگر گروه های ملی و اسلامی، بیایید از امروز اجرای تمامی توافقات امضا شده در قاهره، دوحه، الشاطئ و بیروت را به مرحله اجرا درآوریم و به مفاد سند وفاق ملی احترام بگذاریم. ای برادران ما در جنبش فتح بیایید با هم به وحدت کلمه دست پیدا کنیم و از پایگاه مردمی و قدرت و تاریخ خود استفاده کنیم. بیایید میان هم اعتماد سازی کنیم و دیوارهای انزجار را خراب کرده و به درگیری ها پایان دهیم.

وی همچنین با اشاره به روابط خوب حماس با دیگر گروه های فلسطینی همه آن ها را به آشتی ملی دعوت می کند و اقداماتی که باید در این راه انجام شود را به شرح زیر برمی شمارد:

نخست: تدوین برنامه سیاسی آشکار و یکپارچه بر پایه پیوندهای مشترک و با در نظر گرفتن اهداف ملت و حقوق و آرمان های آن.

دوم: تشکیل دولت وحدت ملی که به تمامی تعهدات خود در قبال ملت فلسطین هم در کرانه باختری و هم باریکه غزه عمل کند.

سوم: مقدمه چینی برای برگزاری انتخابات پارلمانی، ریاست تشکیلات خودگردان و شورای ملی فلسطین بر پایه برگزاری انتخابات آزاد و سالم و توافق بر روی موعد مشخص برگزاری این انتخابات؛ به طوری که تفاهمات بیروت مرجعی برای تشکیل مجدد شورای ملی باشد.

چهارم: احیای موسسات و به ویژه پارلمان فلسطین که مسئول نظارت و قانونگذاری است.

پنجم: توقف همکاری و هماهنگی امنیتی با دشمن صرفنظر از نتایج آن.

اما همانگونه که گفته شد محوریت سخنان وی طرح آشتی ملی بوده است. به نظر می رسد که زمزمه های طرح دو دولتی که آمریکا به دنبال آن است یکی از دلایل اصلی هنیه برای انجام چنین طرحی بوده است. این در حالی است که چند روز پیش از آن محمود عباس اظهارداشت که در آستانه یک توافق تاریخی صلح (در زمینه طرح ایجاد دو دولت) با اسرائیل هستیم.

هنیه در سخنرانی خود در واکنش به این طرح چنین گفته است: دونالد ترامپ، با فشار و تشویق دشمن صهیونیستی تحرکات و تلاش های شتابزده ای را برای بهره برداری از اوضاع کنونی و باجگیری از طرف های عربی و اسلامی خسته و تضعیف شده به منظور نابودی مساله فلسطین و تحمیل سازش تاریخی و نیز فشار شدید برای ایجاد چتر حمایتی فلسطینی، عربی و اسلامی از آن آغاز کرده است. در برابر این وضعیت، ما ملت فلسطین راهی جز در اختیار گرفتن ابتکار عمل، ساماندهی به اوضاع، مقاوم سازی بیشتر خود، تامین امنیت جبهه داخلی و حمایت از حقوق خود نداریم و باید یکپارچه سعی در رساندن این پیام آشکار به جهانیان را داشته باشیم که هرگونه راه حل و طرح سازشی که با حق ملت ما در زمینه آزادی و استقلال و تشکیل کشور فلسطینی برخوردار از حق حاکمیت به پایتختی قدس مخالفت داشته باشد، به سرانجامی نخواهد رسید.

وی موضع مخالف خود را در برابر طرح ترامپ اعلام داشته و سعی در ایجاد وفاق ملی برای مقابله با چنین طرحی  دارد. اما در این زمینه واکنش های متفاوتی به این سخنان وجود دارد. اکثر گروه های فلسطینیی از طرح آشتی ملی هنیه استقبال کرده اند.

خالد ابوهلال، دبیرکل جنبش احرار فلسطین سخنان هنیه را سازنده و مورد تایید همه گروه های فلسطینی دانسته است. طلال ابوظریفه عضو جبهه دموکراتیک فلسطین، این سخنرانی را راهبردی و پایان دهنده اختلافات توصیف کرده است. داوود شهاب، سخنگوی جنبش جهاد اسلامی نیز مواضع هنیه را فرصتی جدی برای توافق فلسطینی- فلسطینی دانست. رهبران جبهه خلق برای آزادی فلسطین و جنبش مجاهدین فلسطین نیز سخنان هنیه را مهم و مثبت ارزیابی کردند.

اما مخالفان برداشت دیگری از این سخنان داشته اند. یکسری از این مخالفان تحلیلگران سیاسی هستند که معتقدند سخنان هنیه صرفاً جنبه سیاسی داشته و فاقد راهکار اساسی است. اما مهم ترین واکنش به این سخنان از سوی جنبش فتح صورت گرفت. منیر الجاغوب، یکی از مقامات این جنبش، با انتقاد شدید از این سخنان آن را بخش جدیدی از دروغ و فریب دانسته  که اساسا فاقد مسائل اساسی در زمینه پایان دادن به اختلاف گروه های فلسطینی است. 

به نظر می رسد حالا که محمود عباس به دنبال راهکار آمریکایی - فلسطینی برای صلح و ایجاد دو دولت است اینگونه موضع گیری ها از جانب حکومت خودگردان و جنبش فتح طبیعی باشد. از سوی دیگر مسلماً رژیم صهیونیستی و نیز آمریکا به این سخنان واکنش مثبت نشان نخواهند داد چرا که ابتکار عمل را در موضوع طرح دو دولت از دست آنان خواهد گرفت.

در عین حال یکی دیگر از مواردی که مورد توجه است این است که هنیه با این سخنان توپ را در زمین عباس انداخته است. طرحی که مورد توافق اکثر گروه های فلسطینی قرار گرفته در صورت مخالفت عباس موجب می شود که همراهی عمومی با وی در زمینه سازش با اسراییل وجود نداشته باشد و در عین حال عباس به تنهایی قادر نخواهد بود که طرح آشتی ملی را به سرانجام برساند.

بنابراین پذیرش وی مستلزم راه دادن اکثریت گروه های فلسطینی به تصمیم گیری در باب سازش با رژیم صهیونیستی خواهد بود که روند این سازش را برای عباس سخت خواهد کرد. در هر صورت به نظر می رسد طرح هنیه در راستای متعهد ماندن به وفاق ملی راهکاری برای نجات فلسطین به دور از دخالت های کشورهایی نظیر آمریکا و اسراییل باشد که اجرایی شدن آن صرف نظر از دشواری هایش برای ملت فلسطین مفید و سازنده خواهد بود.

 

 

 

 

منبع : الوقت ، 18/04/1396