لزوم مقابله با دشمن از اموری كه ریشه در فطرت بشر و هر موجود زنده ای دارد، مقاومت و ایستادگی در برابر هر موجودی است كه اساس حیات او را مورد تهدید قرار دهد. موجودی كه از این ویژگی بی بهره باشد یا مرده است یا در ساختمان وجودی او نقصی آشكار پدیدار گشته است. تهاجم و تعرض حیوان به انسان یا حیوانی دیگر ویا تعرض انسان به حیوان در چارچوبی خاص، چون در دایره طبیعت و عوامل بقا و در راستای چرخه روزی رسانی و ارتزاق است، به دشمن توصیف نمی شود و لذا بدی و شرارت هم ندارد، در حالیكه كه بر خلاف اعتقاد فیلسوفانی همچون طامس هانز، كه بشر را موجودی فطرتا شریر می داند، ریشه انسان از انس گرفته شده و طبیعت او بر اساس الفت، همیاری و مهربانی به یكدیگر نهاده شده است و لذا تعرض هر یك از انسانهابه انسانی دیگر چون خروج از مقتضیات فطرت وطبیعت بشر است و با انگیزه هایی خارج آن صدور می یابد، به دشمنی و عداوت توصیف می شود و از دیدگاه عقل و دین زشت و گناه شمرده می شود. دشمنی گاهی با انگیزه های شخصی صورت می پذیرد و گاهی هم انگیزه های آرمانی و اعتقادی دارد. مورد دشمنی در نوع اول خود اشخاص اند در حالی كه در نوع دوم خود اشخاص اصالتا مورد عداوت نیستند بلكه در اصل، عقیده، عمل و رفتار كسی و یا قومی مبغوض و منفور دیگری واقع می شود. و كینه توزی و ستیزه جویی با اشخاص تابعی از آن به حساب می آید. ولذا دشمنیهای شخصی قابل عفو و گذشتند و می توان با برخی جبرانها و درگذشتن از حقوق و رویكردهای عاطفی، آن را از بین برد و یا از شدت آن كاست. در حالی كه عداوتهای نوع دوم، نه قابل اغماض اند و نه می توان با اظهار دوستی و محبت آن را تبدیل به دوستی واقعی كرد. و جز با از بین بردن مركز دشمنی، راهی برای علاج آن نیست. و فرقی نمی كند كه این اعتقاد و آرمان حق باشد و یا باطل، در هر صورت دارنده هر عقیده ای مورد خصومت جبهه مقابل خود خواهد بود. روزی معاویه توسط مروان حكم از ام كلثوم دختر حضرت زینب و عبداله جعفر برای فرزندش یزید خواستگاری كرد، مروان نیز به عبداله مراجعه كرد و داستان را با او در میان گذاشت. او نیز اظهار كرد كه با وجود د ائی دخترش امام حسین علیه السلام از او اختیاری ندارد و هر چه را ایشان به مصلحت بدانند عملی می شود. مروان هم جریان را در مسجد با آن حضرت مطرح كرد. او ضمن گفتگوی خود فواید این كار را برشمرد از جمله این كه گفت: بین شما و بنی امیه عداوت با پیشینه ای است و امید است كه با این ازدواج، كینه ها تبدیل به محبت شود و دشمنی ها به صفا و دوستی تغییر یابد. امام حسین علیه السلام ضمن پاسخ به هر یك از آن موارد فرمود:. « . . ولی نسبت به ایجاد صلح بین این دو قبیله، پس ما گروهی هستیم كه با شما به خاطر خدا دشمنی كردیم و برای دنیا نمی توانیم از آن دست برداریم. به جان خودم سوگند كه رابطه نسبی بین ما و شما از بین رفته است و بی اثر است تا چه رسد به رابطه سببی . . . ( 1 ) قرآن كریم در آیات مختلف، جریان حق و باطل را در مقابل هم و در تضاد با یكدیگر معرفی كرده است كه با وجود هر یك، دیگری رخت بر می بندد و آن دو را همواره در ستیز با هم دانسته است . ( 2 ) برای نمونه می فرماید: « بل نقذف بالحق علی الباطل فیدمغه فاذا هوزاهق و لكم الویل مما تصفون » بل ما با حق بر باطل می كوبیم و آن را نابود و فانی می كنیم و وای بر شما از وصف باطلی كه بر خدا می كنید. ( 3 ) . در این بیان زیبا و استعاره به كار رفته است یكی واژه « قذف » كه به معنای افكندن و پرتاب كردن با سنگ و امثال آن است و دیگری « یدمغه » كه به معنای اصابت به مغز سر و متلاشی شدن آن است، و بدینوسیله بلیغترین صورت ناسازگاری و دشمنی این دو با هم نشان داده شده است، عداوتی كه هیچگاه دوستی نمی پذیرد و از میان نمی رود. و بر این اساس خداوند كه خود، عین حق است( 4 ) نسبت به كافران كه آنان را پیروان باطل معرفی كرده است . ( 5 ) اعلام دشمنی كرده( 6 ) وآنان را نیز دشمنان خود و مومنان برشمرده است . ( 7 ) و با صراحت، دشمنی مشركان و جبهه باطل را بااهل ایمان، بر سر دین و آئین آنها دانسته است و می فرماید: « و لا یذالون یقاتلونكم حتی یردوكم عن دینكم ان استطاعوا.. . . » كافران همواره باشما در ستیزند تا این كه اگر بتوانند شما را از دینتان برگردانند. ( 8 ) و نیز می فرماید: « لن ترضی عنك الیهود ولاالنصاری حتی تتبع ملتهم. . . » هرگز یهود و نصرانیان از تو خشنود نمی شوند مگر این كه از طریقه دست برداری و به راه آنان بپیوندی( 9 ) در این آیه یهود و مدعیان پیروی از حضرت مسیح علیه السلام نمونه هایی از این ناخشنودی وستیزه جویی معرفی شده اند و در آیه ای دیگر قوم یهود نسبت به مومنان از عنودترین ولجوجترین دشمنان به حساب آمده اند. در این آیه فرموده است: « لتجدن اشذ الناس عراو0 للذین آمنوا الیهود و الذین اشركوا » پركینه ترین قوم با اهل ایمان را یهودیان و مشركان می بینی( 10 ) بنابراین دوستی با كافران نه برای مومنان ممكن است و نه به مصلحت آنان. ممكن نیست زیرا با وجود ثبات اهل ایمان بر اعتقاد خود و لجاجت پیروان كفر و شرك بر راه خویش، چنین كاری در حقیقت جمع دو ضد است و به مصلحت نیست، زیرا اظهار دوستی با آنها رفته رفته فرد و یا جامعه ایمانی را از معنویت و توحید دور می كند و به تدریج میل به سوی آنان با تشدید دلبستگی ها به دنیا و جلوه های فریبنده آن و تضعیف روح ایمان و توكل، در دلهای مومنان تقویت می شود و اندیشه وفكر آنها با آمال و مقاصد دشمنان دین دمساز می گردد و از دیدگاه خداوندی چنین اتفاقی جز زیان و هلاكت در پی نخواهد داشت. قرآن كریم می فرماید: « ولاتركنوا الی الذین ظلموا فتمسكم
النار » به ظالمان و كفر پیشگان میل نكنید كه آتش انتقام الهی شما
را خواهد گرفت( 11 ) و به پیامبر (ص) آیه آیه دستور می دهد: « یا ایهاالنبی جاهد الكفار و المنافقین و اغلظ علیهم. . . » ای پیامبر با كافران و منافقان به مبارزه برخیز و بر آنها سخت بگیر. ( 12 ) . و در جای دیگر پیروان آن حضرت را مهربانان نسبت به یكدیگر و شدیدا در برابر كفر پیشه گان برشمرده است( 13 ) و با تاكید و اصرار فراوان جامعه ایمانی را از تمایل وایجاد پیوند دوستی با آنان برحذر داشته است و می فرماید: « یا ایهاالذین آمنوا لا تتخذوالیهود و النصاری اولیا بعضهم من بعض و من یتولهم منكم فانه منهم ان الله یا یهدی القوم الظالمین » ای اهل ایمان، یهودیان و نصرانیان را دوستان خود مگیرید، آنان پشتیبان هم اند و هر كس از شما آنان را دوست خود گیرد از آنان به شمار می رود و خداوند گروه ستمكار را هدایت نمی كند » (14 ) بدین ترتیب جامعه ایمانی و قرآنی، تا زمانی كه با هدایتهای علوی و فاطمی و حسینی همراه است و در حزب وگروه آنان قرار دارد نه كینه دشمنان خدا و پیامبرش نسبت به او كاسته می شود و نه او مجاز است تا در برابر آنان از خود مهانت و سستی نشان دهد و در غیراینصورت این خود حاكی از بروز انحراف و ضعف بنیه ایمانی و اعتقادی و بویژه محبت دنیا و شدت دلبستگیهایی به آن است كه به گفته رسول خدا صلی اله علیه و آله این خود سرچشمه همه خطاها، اشتباهكاریها و انحرافهاست( 15 ) و « بدیهی است ، انسان وقتی به زندگی خاكی دل بست و طمع به قلبش راه یافت، ذلت و بردگی را نیز باید پذیرا باشد. بنیانگذار جمهوری اسلامی با بهره گیری از هوش سرشار و ایمان مستحكم خود عمق دشمنی استكبار و صهیونیسم جهانی بر ضد اسلام و مسلمانان را پیش از همه به درستی دریافت و بی محابا و شجاعانه در برابر آنان به اعلام موضع پرداخت. ما در ادامه این قسمت نخست به نقل برخی مواضع سرسختانه و شدید آن بزرگوار در قبال صهیونیسم در سالهای پیش از پیروزی انقلاب و آن گاه به بیاناتی از ایشان پس از پیروزی و در دوران برقراری نظام جمهوری اسلامی در این باره می پردازیم. ایشان در سخنرانی خود در تاریخ 1342،2،12 می فرماید: . « . . من به سران ممالك اسلامی و دول عربی و غیرعربی اعلام می كنم: علمای اسلام و زعمای دین و ملت دیندار ایران و ارتش نجیب، با دول اسلامی برادر است و در منافع و مضار همدوش آنهاست و از پیمان با اسرائیل دشمن اسلام ودشمن ایران متنفر و منزجر است، این جانب این مطلب را به صراحت گفتم، بگذار عمال اسرائیلی به زندگی من خاتمه دهند. » و در پاسخی كه در تاریخ ،2،16 همان سال به نامه علما همدان می نویسند یادآوری می كنند:. « . . امروز مسلمین و خصوص علمای اعلام در مقابل خدای تبارك و تعالی مسئولیت بزرگی دارند، با سكوت ما نسل های آتیه الی الابد در معرض ضلالت و كفر هستند و مسئول آن ماهستیم. خطر اسرائیل و عمال ننگین آن، اسلام و ایران را تهدید به زوال می كند. من برای چند روز زندگی با عار و ننگ ارزشی قائل نیستم. از علما اعلام و سایر طبقات مسلمین انتظار دارم، با تشریك مساعی، قرآن و اسلام را از خطری كه در پیش است نجات دهند. . . ( 17 ) هم ایشان در بخشی از پیام خود به ملتهاو دولتهای اسلامی در تاریخ 1343،3،18 می نویسند . . . كرارا دولتها را به خصوص دولت ظظایران را از اسرائیل و عمال خطرناك آن تحذیر نمودم. این ماده فساد كه در قلب ممالك اسلامی با پشتیبانی دول بزرگ جایگزین شده است و ریشه های فسادش هر روزی ممالك اسلامی را تهدید می كند، باید با همت ممالك اسلامی و ملل بزرگ اسلام ریشه كن شود.. . رابطه با اسرائیل و عمال آن چه رابطه تجاری و چه رابطه سیاسی حرام ومخالفت با اسلام است . . . ( » 18 ) آن بزرگوار راحل (ره) در قسمتی از پیام خود به مناسبت برگزاری كنگره حج در تاریخ 63،6،7 می نویسند: « مسلمانان حاضر در مواقف كریمه، از هر ملت و مذهب كه هستند باید به خوبی بدانند كه دشمن اصلی اسلام و قرآن كریم و پیامبر عظیم الشان صلی الله علیه وآله وسلم، ابرقدرتها، خصوصا آمریكا و ولیده فاسدش اسرائیل است كه چشم طمع به كشورهای اسلامی دوخته و برای چپاول مخازن عظیم زیرزمینی و روی زمینی این كشورها، از هیچ جنایت و توطئه ای دست بردار نیستند.. . برادران و خواهران باید بدانند كه آمریكا و اسرائیل با اساس اسلام دشمنند چرا كه اسلام وكتاب و سنت را خار راه خود و مانع از چپاولگری شان می دانند. . . ( » 19 ) و باز هم ایشان به مناسبت روز قدس می گویند:. « . . روز قدس روزی است كه باید به همه ابرقدرتها هشدار داد كه باید دست خود را از روی مستضعفین بردارند و سر جای خود بنشینید. اسرائیل دشمن بشریت، دشمن انسان، كه هر روز غائله ایجاد می كند و برادرهای ما را در جنوب لبنان به آتش می كشد، باید بداند كه اربابهای او دیگر
رنگی ندارند و باید انزوا اختیاركنند. . . ( » 20 ) آن چه از سخنان آن بزرگوار راحل و وجدان بیدار امت سلامی نقل شد، شمه ای از بسیار گفته ها و نوشته های آن راد مرد بزرگ است ، « ان فی هذا لبلاغالقوم عابدین( » 21 ) ادامه دارد.
پی نویسها:
( 1 ) بحارالانوار، ج ،44 ص .207 ( 2 ) نگاه كنید سوره اسرا آیه .81 رعد، آیه ،17 سبا ، آیه .49 ( 3 ) سوره انبیا، آیه .17 ( 4 ) سوره لقمان ، آیه ،30 ( 5 ) سوره محمد، آیه .3 ( 6 ) سوره بقره ، آیه .98 ( 7 ) سوره ممتحنه ، آیه .1 ( 8 ) سوره بقره ، آیه .217 ( 9 ) سوره بقره ، آیه 120 ( 10 ) سوره مائده آیه .82 ( 11 ) سوره هود، آیه .113 ( 12 ) سوره توبه ، آیه ،73 تحریم ، آیه 9 ( 13 ) سوره فتح ، آیه .29 ( 14 ) سوره مائده آیه 15 ( 15 ) اصول كافی ، دارالكتب الاسلامیه ، ج ،2 كتاب الایمان و الكفر، باب حب الدنیا و الحرص علیها، ج ،1 ص 315 ( 16 ) صحیفه نور، ج ،1 ص 48 ، تبیان ، دفترچهارم ، فلسطین از دیدگاه امام خمینی (ره) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ص 53 ( 7 ) صحیفه نور، ج ،1 ص ،50 تبیان ، همان ، ص .53 ( 18 ) صحیفه نور، ج .1 ص ،139 تبیان ، همان ، ص .56 ( 19 ) صحیفه نور، ج ،19 ص 46 ، تبیان ، همان ، ص .5 ( 20 ) صحیفه نور، ج ،8 ص ،233 تبیان ، مان ص 154 ( 21 ) سوره ص ، آیه .23 * قرآن كریم می فرماید: به ظالمان و كفر پیشگان میل نكنید كه آتش انتقام الهی شما را خواهد گرفت. * حضرت امام خمینی: علمای اسلام و زعمای دین و ملت دیندار ایران و ارتش نجیب، با دول اسلامی برادر است و در منافع و مضار همدوش آنهاست و از پیمان با اسرائیل دشمن اسلام و دشمن ایران متنفر و منزجر است، این جانب این مطلب را به صراحت گفتم ، بگذار عمال اسرائیلی به زندگی من خاتمه دهند. حضرت امام خمینی: * من برای چند روز زندگی با عار و ننگ ارزنی قائل نیستم. از علما اعلام و سایر طبقات مسلمین انتظار دارم، با تشریك مساعی، قرآن و اسلام را از خطری كه در پیش است نجات دهند. * برادران و خواهران باید بدانند كه آمریكا و اسرائیل با اساس اسلام دشمنند چرا كه اسلام و كتاب و سنت را خار راه خود و مانع از چپاولگری شان میدانند.
